ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЭКОЛОГИЯ МӘСЕЛЕЛЕРI

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЭКОЛОГИЯ МӘСЕЛЕЛЕРI
      Қазақстанда табиғи орта өте осал. Республиканың аумағын негiзiнен
далалар, жартылай шөлдер және шөлдер құрайды. Каспий, Арал, Балқаш, Зайсан,
Алакөл секiлдi бiрегей iшкi құрлықтық теңiздер мен көлдер бар.
      Антропогендiк жүктемелер нәтижесiнде Қазақстанның iс жүзiнде барлық
аумағында табиғи ортаның елдiң болашақ экономикалық және әлеуметтiк дамуын
қамтамасыз ету қабiлеттiлiгi бұзылған.
      Ауыл шаруашылығы өндiрiсiнiң экстенсивтi дамуы жер азуы мен
ландшафттың азаюы түрiнде iз қалдырған, елдiң аумағының 60% артығы қатаң
шөлдеуге ұшыраған, бұл топырақ құнарлығының төмендеуiне және мал
шаруашылығы мен өсiмдiк шаруашылығының өнiмдiлiгiнiң азаюына әкелiп соғады.
Бiр ұрпақтық көзiнше Арал теңiзiнiң көлемi екi есеге жуық азайған. Балқаш
көлiн де ұқсас тағдыр күтедi. Республиканың су қажеттiлiгi бiр жылға 100
км3 кезiнде iс жүзiндегi қамтамасыз ету 34,6 км3 құрайды. Жан басына
шаққанда сумен қамтамасыз ету бойынша Қазақстан ТМД елдерiнiң арасында
соңғы орында.
      Жыл сайын республиканың сыртқы су қоймаларына 200 млн. м3 артық
ластанған сарқынды сулар төгiледi. Көлемдерi бiрнешеден жүздеген текше
километрге дейiн ластанған жер асты суларының 3 мыңнан артық көзi
айқындалған.
      Өңдеу және энергетикалық кешендердiң көптеген кәсiпорындарында
жетiлмеген технологияларының, негiзгi өндiрiстiк қорларының табиғи тозуы
бұл зиянды қалдықтардың санының артуына ықпал етедi. Ауаны, суды және
топырақты қарқынды ластау, жануарлар мен өсiмдiктер әлемiнiң азуы, табиғи
ресурстардың азаюы экожүйелердiң құлдырауына, шөлдеуге және биологиялық
және ландшафттық түрлiлiгiнiң жоғалуына, халықтың ауру және өлiм-жiтiмiнiң
өсуiне әкелiп соқты. Мұндай өзгерiстердiң салдары халықтың өмiр сүру
сапасының төмендеуi және республиканың дамуының тұрақсыздығы болып
табылады. Сонымен бiрге қоршаған ортаны қорғауға бөлiнген мемлекеттiк
шығындар Еуразия елдерi арасында ең төменгi болып отыр. Олар жылына бiр
адамға шаққанда 0,5 АҚШ долл. құрайды.
      Биотехнология қоршаған ортаны - бактериядан папортникке дейiн
(папортниктiң күшәндық қосылыстарды жинау қабiлеттiлiгi), адамға қажет емес
сияқты папортниктен жоғары өсiмдiктерге дейiн және барлығын қорғауды да
адамға қызмет етуге мәжбүр етедi.
      Егер қоршаған ортаны қорғау үшiн әлемдiк технологиялар рыногы қазiргi
уақытта 235 миллиард долларға бағаланса, кейбiр бағалар бойынша 25-тен 40%-
ға дейiн биотехнологиялар үлесiне тиедi.
Топырақтардың, су қоймаларының, полигондардың санация, фиторемедиация,
биоремедиациясы
      Бүгiнгi таңда ауыр металдармен және басқа да элементтермен ластанған
топырақтарды тазарту мәселесi ашық қалуда. Металдарды өсiмдiктер жинау
есебiнен топырақтардан алып тастау үшiн фиторемедиация тәсiлi iс жүзiндегi
әдiстердiң (экскавация, жуу) альтернативасы, атап айтқанда аз шығындар
салдарынан болып табылады.
      Бұл әсiресе өсiмдiктерi кедей таулы өңiрлер үшiн ерекше маңызды, яғни
ол жағдайда ландшафт жақсарады. Топырақтағы Рd Zn және Cd орташа
концентрациясы 4431, 4920 және 37 мг\кг кезiнде тиiсiнше өсiмдiк
нұсқауларындағы концентрация салыстырмалы жоғары болған (23-кесте).
Осылайша, табиғи жағдайларда өсетiн Сhеnopodium album L., құрғақ
сабақтарында Рb 557 мг\кг дейiн жинаған. Отырғызылған Аtriplex leucoclada
сәйкесiнше Zn және Сd құрғақ сабақтардың 3165 және 14 мг\кг. ең көп санын
енгiзген.
      Өсiмдiктер есебiнен жел эрозиясы, нөсерлiк сулармен шығару және
инфильтрация әсерiнен ауыр металдардың таралуы азаяды. Өсiрiлген өсiмдiктер
әдеттегi әдiстермен өңделуi немесе шағын көлемдерде орналасуы мүмкiн.
      Өсiмдiктермен металдарды жинау үшiн фотобарлау мен кен орындарын
әзiрлеу, фитоархеология мен ризосүзу сияқты басқа да қолданулар табылды.
      Адамзат алдында тұрған ең өзекті экологиялық мәселелердің бірі
топырақтар санациясы, әскери полигондардың аумақтарын тазарту және химиялық
қаруды жою мәселелері болып табылады.
                 Өсімдіктердің металдарды жинау
                                                        4-кесте
Өсімдіктер Сабақтары Тамырлары
нұсқаулары

Pd Zn Cd Pd Zn Cd Atriplex leucoclada 400.8 3165.0 13.9 189.4
590.0 1.4 Chenopodium album L 557.7 2186.7 9.6 194.0 680.0 3.1
Eleagnus angustifolia L 428.1 1372.5 8.5          Haloxylon
articulatum 186.4 1495.0 9.4 250.2 800.0 1.6 Polygonum arenas trum
136.2 1590.0 5.6 271.8 890.0 2.9 Salsola volkenssi 223.7 1468.0
6.4 136.7 598.0 3.9 Tamarix sp. 497.6 2120.0 9.2
      Химиялық қаруды жою және әскери полигондардың аумақтарын тазарту
мәселелерiне қатысты АҚШ-та топырақ, су қоймалары және ауаның
биоремедиациясы әдiсiмен таныстыруды енгiзетiн әскери қызметкерлердi
университеттiк деңгейде даярлаудың арнайы бағдарлама бар. АҚШ Қорғаныс
департаментiнiң үш үлкен полигоны 2001 жылы жарылғыш заттармен ластанған
топырақтарды өңдеу үшiн W.R.Grace & Со фирмасының DARAMEND@ микробтық
биоремедиация технологиясын сатып алды, өйткенi бұл технология екi алғашқы
өңдеу кезеңiнде топырақты тазартудың 99% көрсеттi.
      Ресейде ғылыми-зерттеу ұйымдары, соның iшiнде қорғаныс, топырақтар
ремедиациясы және химиялық қарудың детоксикациясы кезiнде пайда болатын
реакциялық массалар мен сұйық қалдықтарды өңдеудiң биотехнологиялық
әдiстердiң (микроорганизмдер мен өсiмдiктердi пайдалана отырып) әзiрлеуде.
Сонымен қатар ауаны органикалық қосылыстардан тазартудың биотехнологиялық
жүйесi әзiрленген және оны пайдалануға арналған лицензиялар Ұлыбритания мен
Финляндия кәсiпорындары сатып алған тәжiрибе қондырғысында жасалған.
      Соңғы онжылдықтар қоршаған ортаға тiрi организмдер үшiн жиi улы
болатын құрылымы жағынан әртүрлi синтетикалық органикалық қосылыстардың
(ксенобиотиктердiң) елеулi санының келiп түсуiмен сипатталады. Кейбiр
ксенобиотиктер қоршаған ортада катаболизмге, яғни осы қосылыстардың
деградациясына қабiлеттiлiктiң пайда болуына бағытталған
микроорганизмдердiң эволюциялық процестердiң белгiлi бiр артта қалуынан
жиналады. Қазiр әртүрлi ксенобиотиктердiң деструкция реакцияларын жүзеге
асыратын ферменттердiң көптеген түрi бар микроорганизмдердiң әлеуетiн
барынша пайдалану мiндетi тұр. Бұл әлеуеттi пайдалану "биоремедиация" болып
табылады.
      Бүгін өнеркәсіптік өндірістің 30 және одан да көп пайызын тазартушы
құрылыстар салуға арналған шығыстар құрайды. Ағынды суларды тазартудың iс
жүзiндегi әдiстерi ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.