Қазақстандағы экотуризмнің дамуы

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТРЛІГІ

Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

"Экономика" факультеті

"Туризм" кафедрасы

080140- "Туризм"

мамандығы бойынша

Күндізгі бөлім

4 курс

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: "Қазақстандағы экотуризмнің дамуы"

Дипломдық жұмыс Дипломдық жұмысты орындаған

"Туризм" кафедра ЭСТ-215 тобының студенті

меңгерушісімен қаралып, Тұрғанбекова Дина
қорғауға жіберілді.
тех. ғ. к., профессор
Исабеков Бауыржан

«» 06. 2006ж. «»06. 2006 ж.

Ғылыми жетекші: Профессор., Хашимов М. А.

ТҮРКІСТАН - 2006 ж.

Мазмұны.
Кіріспе . . . 3

І. Тарау Экотуризмге жалпы сипаттама және оның түрлеріндегі байланысы

1. 1 Экотуризмнің анықтамасы . . . 5

Экотуризмнің түрлері . . . 8
Экологиялық туризмнің белсенді туризм мен байланысы . . . 9

П. Тарау Экотуризм мен экономиканың арасындағы қарым-қатынасы

Экотуризмнің экономикаға әсері 16
Экотуризм уақытында қолданылатын құрал жабдықтар 18
Қазақстан экономикасында экотуризм рөлін күшейту үшінқолданылып жатқан іс-шаралар 24

ІІІ. Тарау Қазақстандағы экотуризмнің дамуы және оның объекттері

Қазақстанда экотуризмді дамыту проблемелеры 26
Қазақстандағы туристік объекттерді тиімді қолданупроблемалары 35

IV. Тарау Қазақстандағы экотуристік маршруттар

Ақсу-Жабағлы қорығы . . . 39
Түркістан қаласы мен оның төңірегіндегі . . . 40
Қаратау қорығында экотуризмді дамыту (проект) 44

Қорытынды 51

Қолданылған әдебиеттер 55

Кіріспе

«Туризм» және «турист» терминдері әдебиеттерде XIX ғасырда пайда

болған еді. Бұл терминдер француздың «йшг» - сөзінен шыққан, саяхат детед мағынаны білдіреді. Бұл термин ең алғаш Британдық аралдағы ағылшындық жастар континентке білім алуға кеткен кезде қолданылған. Егер нақтырақ айтар болсақ, осы тектес жасалатын саяхаттар «groun tоиг» деп аталып, ал саясат танушыларды туристер деп атай бастаған

Спорттық туризмде немесе альпенизмде жиі қолданылатын туризм сөзінің шығуының басқадай бір түсінігі де бар, ал спорт туризмінде спортсмендер белгілі бір соңғы нүктеге жетіп, немесе биіктікке жетсе онда сол жерде аттың формасындағы олардың көздеген жерлеріне жеткендіктерін білдіретін, тастан құралған ерекше «тур» белгісін қояды

Негізінен «туризм» сөзінің кең ауқымды түсшігінде табиғатқа саяхатқа шығу, әсем жерлер бойынша экскурсиялар, жорықтар жасау дегенді білдіреді. Ландшафтьйс; әркелкілігі, рельефтің, климаттың әртүрлілігі, осының барлығы халықтың табиғат зоналарына уақытша миграция жасауларына әкеліп соғады да, бұл табиғатқа серуендеулер топтық сипатқа ие болады. Халық мақалында айтылатын, ата-бабамыздың өсиетті сөздерінің жаны болады. «Егер көркем, әсем жер мен бір адам жүріп өтсе, онда оның салған іздерінің жол пайда болады, ал егер мың адам жүрген болса, онда олардың соңынан ол жерлер далаға айналады».

Осылайша туризмнің табиғатқа әсер ету проблемесы туындайды, көбінде бұл проблема табиғаттың пайдасына шешілмейді. Ю. К. Ефремов географы туризм түсінігі мен табиғаттың қорғасының сэйкестенуінің әртүрлі пайда болуына сілтейді. Біз олар туралы биогеоценоздардың деградациясынның себептері туралы сөз қозғалғанда ормандарда өрт пайда болғанда, ландшафт қасиеттерінің нашарлаған кезінде еске аламыз. Мұның бәріне себеп болатын - туристің шектен көп «белсенділігі» болады. Бұл проблеменың бір- жағы туризмнен табиғаттың қорғанысы. Алайда, басқадай проблемалар да бар.

Туризм адам қызметінің басқадай түрі секілді қоршаған орта табиғи негізінсіз тіршілік ете алмайды. Ол өзінің жеке ерекше табиғи ортаға деген міндеттемелерін қояды. Бұл туризм үшін табиғаттың қорғанысының проблемасының екінші жағы.

Сонымен де, туризм белсенді қызмет түрі ретінде, адам бойында қоршаған ортаға деген сүйіспеншілігін тәрбиелейді, оның қорғанысы жайында қамқорлығын стимулдайды, Отанға деген сүйіспеншілікті оятады. Туризмнің көмегімен табиғаттың қорғанысы - проблеменың үшінші жағы болып келеді. Осылайша, туризмнің және қоршаған ортаның қорғанысының проблемасының үш жағы пайда болады.

а) туризмнен табиғаттың қорғалуы

б) туризм үшін табиғаттың қорғалуы

в) туризмнің көмегімен табиғаттың қорғалуы.

І. Тарау Экотуризмге жалпы сипаттама және оның түрлеріндегі

байланысы.

1. 1. Экотуризмнің анықтамасы

Туризм көмегімен табиғаттың қорғанысының проблемасын шешу нәтижесінде “экологиялық туризмен” қысқартылып алынған “экотуризм” сөз тікесі пайда болды. Алайда көптеген зерттеушілер белгілегендей “экотуризм” түсінігі ұзақ уақыт бойына жайылған шекараларды иеленген. Оған себеп бұл сөздің бастапқыда туристерді тарту үшін табиғатқа бағдарлажаи оның қорғанысына және демалыс үшін маркстологтар қолданған. Алайда шын мэнінде мұндай туроператорды қоршаған орта туралы толғаныс амқорлығы аз қызықтыратын сондықтан да экотуризм идеясы үзақ уақыт туризм теориктерінің скептикалық қарым-қатынасын тудыратын жэне тудырып та келеді. [2]

Сондықтан да экотуризмнің ең алғашқы зерттеушілерінің бірі В. В. Храбовченко былай деп жазған «экотуризм түсінігінің өзі экологиялық туризм» сөз тіркесіне қысқартылып алынған оның экология жэне ғылым ретіндегі көзқарасы тұрғысынан қаралуы эбден дұрыс емес. Экотуризмді Г. С. Гужек, М. Ю. Беликов және Е. В. Клеменко ұсынған жетіеті, трактовкаларын ең біріншісі 1897ж. Шығып мынадай болған: «экотуризм негізінде қоршаған орта туралы қамқорлық жатыр». Бірінші жоспарда шектеулі қатысушылар саны мен саяхат үйымдастырылуы қойылады. Мәдени мүддені ұсынатын қорғаныс пен табиғи ресурстарын рационалды

колдануының әртүрлі проектерінің тарату мақсатымен болады. Аталған

анықтама экотуризм халықаралық ұйымы мен ортақ нәрселері бар: экотуризм «табиғи зоналарға, облыстарға қоршаған ортаны сақтап және жергілікті тұрғындардың игліктерне қолдау көрсететін Отандық саяхаттар».

Әлеійнің әртүрлі аймақтарында өткізілетін табиғаттың қорғаныс кештерінің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, ең алдымен айтар болсаң таулы аймақтарда, «жермен емес адамдармен» жүргізілуі қажет жұмыстарды қарастыру, жергілікті түрғындардың қоршаған ортаны құру және басқаруда белсенділіктерін стимулдау қажет. Осы аталған компоненттердің бірі болмаған жағдайда экотуризм жайында сөз қозғаудың қажеті жоқ.

Не үшін дәл қазіргі күнде экотуризм тақырыбына маңыз беріледі?

Бұл мәселе осыдан 30-35 жыл бұрын пайда болған сол кездің өзінде турисік ресурстарды рационалды колданысының қажеттілігі туралы айтылған.

Туризмнің бұл түрінің басқалардан принципиалды айырмашылығы неде? Осы сұраққа жауап бере отыра біз экотуризмді қай жерде, қалай дамыту керек екендігін түсіне алар едік. Экотуризм экотурға таласта көрініс тапқан туристардің өздерінің қажеттіліктерінің нәтижесінде пайда болған. Егер бүрынырақта туристік үйымдар, туризм бойынша экімшілік туристік үсыныстарды қалыптастыратын мекемелер айналысса экотуризм болса табиғаттың қорғанысын зерттеудегі қоғамдық қажеттіліктермен топтардың пайда болуы нэтижесінде туындаған осылайша экотуризм-жаңа, туроператорларды нақты қозғалысқа сезімдерін оятатын экономикалық түрғыдағы көбірек жарамды формасы

Сэйкесінше, экортуризм анықтамасы мынадай үлгіде айтылады: «экотуризм-бұл туристік сұранысқа негізделген туристік қажеттіліктермен

байланысты және табиғатты танумен және де экожүйенің сақталуына күштің салынуымен байланысты туризм түрі»

Осы анықтамадан шыға отыра, географияны және экотуристік ағымдардың бағытын, түсінуге болады. Олар индустриалды дамыған

елдерден келеді (АҚШ, Германия, Ұлыбритания) экотуризм Қазақстанда баяу дамыған, оны қолданудың Ақсу-Жабағылы қорығында аздап тәжірибе бар. Қазақстан территориясында қазіргі таңда 9 қорық бар, 6 ұлттық саябақ, 24 табиғат ескерткіштері және 57 заказник және де 2030 жылға қарай олардың саны 17 қорық пен 12 ұлттық саябаққа жетеді деп болжамдауда. Барлық территориялар жоспарлы экотуризмнің обьектісі болып табылады. Дәл осы жоспарлы экотуризмде қолданылады, өйткені территорияда ерекше қорғалатын табиғи территориялар мен өңделген белгілі маршруттар да, ал өзіндік туристік топтармен бірлік туристер территорияларға кіру рұқсатын өздерінің күштерінің шегі бойынійа қолдана нәрсе барлық өзіндік туристік топтарға тыйым салуды білдірмейдігрірі ішкі жэне белсенді туризмнің түрі, десе де шетелде үлкен сүұранысты иеленеді, бізде әлі аталған туризмнің түріне сұраныс әлсіз қалыптасқан және экотуристер саны да аз. Отандық туристердің көбісі өздерінің уақыттарын, күштерін, құралдарын қоршаған ортаға жұмсағысы келмейді. 2005 жылғы 25 сәуірде Алматы қаласында экотуризм 1-ші ақпараттық ресурстық орталығы ашылды? Оның мақсаты -экотуризмнің алға жылжуы, қоршаған ортаның қорғаны, жаңа жұмыс орындарымен қамтамасыз ету.

ЭАРО-ның негізін құрушылар болып Евразия қоры, қазақстандық туристік ассоцация «Эксон Мобил Қазақстан и НК» компаниясы, АҚШ-тың дамуының халықаралық агенттігі болды. Негізін құрушылардың пікірі бойынша ЭАРО-ның құрылуы жергілікті халықты қоршаған ортаға зақым тигізбей сапалы туристтік қызметті ұсыну бойынша жұмысқа тартуға көмектеседі. Экотуризмнің құрылуының 1-ші этапының нәтижесінде 1 жылдың өзінде 1000 турист таратылған болатын. Бүл нэрсе туристтік нарықтың дамуның потенциялды көрсеткіші жэне салалық аймақтарда жаңа жүмыс орындарының кұрылуы болып табылады. » деп «Эксон Мобел» компаниясының бас менеджері Дэвид Виллес айтып өтті. Оның айтуы бойынша ЭАРО экотуризм бойынша проекттерге жақсы қолдау көрсеттетін болды.

Ақпараттық орталықтың ашылуы Қазақстандағы экотуризмнің ары қарай дамуына түрткі болады деп сенеміз. [3]

1. 2. Экотуризмнің түрлері

Қазіргі таңда экотуризм жэне экотурлардың 4 түрін бөліп қарастырады. Олар:

Ғылыми туризм. Бұл жерде туристер табиғаттың эртүрлі зерттеулеріне қатысып бақылаула жүргізеді. Мысалы Латын Америкасындағы курстардың іс-әрекетттеріне жүргізілген бақылау мен байланысты экотурлар кеңінен белгілі. Ғылыми туризмге шетелдік ғылыми зертеу экспеденциялары жатады, сондай-ақ студенттердің далалық практикалары да жатады.

И. Табиғаттың тарихы туралыі бұл қоршаған ортаны тануменбайланысты саяхаттар олар көбінде қорықтар мен үлттық ұйымдастырылады. Бұл жерге оқушылардың саяхаттары да жатады. Повладардың оңтүстік- батысында көркем баянауыл таулары созылып жатыр. Онда 1926ж П. Л. Драйверд профессоры полеалит дэуірінің кең үңгірін тапқан. Ол қазір осы кісінің есімімен аталады. Қазір тауда бүл үңгірін кез- келген адам барып көре алады. Алайда сауатты экскурсоводтың бара болуымен мүндай экскурсия өткен заманға айтарлықтай экскурссия жасауға айналады.
III. Оқиғалы туризм. Бүл туризм түрі табиғатқа еркін белсендіэдістермен қозғалыс жасаулармен байланысты барлық . олардың мақсаты жаңа сезінулер мен эсер алуларды болыптабылады. Бүл жерге алышнизм, скалалазание, жаяу жэне тау туризмі, сушаңғы жэне таулы шаңғы, ат туризмі жатады.

• IV. Табиғи резервтермен саяхат жэне ерекше қорғалатын табиғи,
территориялар көптеген туристтерді қызықтырадыі [4]

Ерекше қорғалатын табиғи територияларға қазіргі таңда қорықтар, ұлттық парктер, ескерткіш саябақтары, табиғаттағы мұражайлар, заказниктер, табиғат ескерткіштері жатады. Соңғы жылдары қорықтар территорияларына туристік жұмыстармен және олардың туристік обьектілерге айналуына үлкен жүмыстар жүргізілуде.

1. 3. Экологиялық туризмнің белсенді туризм мен байланысы .

«Классификацияланған туристік саяхат» түсінігін қарастыру үшін оны құрайтын бөліктерді түсініп алу қажет «класс» сөзі көп мағынасы бар, дегенмен біздің қарастырып отыррйй жағдайымызда класс деп біз түрлі классификациядағы бөлінулерді, разрядтар және категорияларды айтамыз. Классификация астарында ішкі бағынған түсінік, обьекттің логикалық жүйесі ретінде түсіндіріледі.

Белсенді туризмде классификацияланған туристік саяхаттар дегеніміз -қиындық категорияларының біріне сәйкес келетін анықталған маршрут Туриетік маршрут бұл-алдын-ала жоспарланған қызмет бағдарламасымен және қосымша туристі-экскурсиондағы қызметті алу мақсатында белгілі бір уақыт аралығындағы туристің жол жүруі.

Белсенді саяхат өз алдына бірінші құрылған туризм болып табылады. Дэл осы саяхат XIX және XX ғасырдың басында туристік саяхаттармен тура келетін актив туризмнің тартымдылық күшін қүрайды.

Маршруттардың классификациясының қажеттілігі актив туризм түрлерінің ерекшеліктерінен келіп шығады. Туристік қызметтің осы бағыттағы қауіпсіздігі ең алдымен туристердің алдындағы саяхаттардағы күтілетін қиындықтарға сэйкес дайындықтармен қамтамасыз етіледі. Маршруттарды белгілі бір дэрежеде жалғасымдылығын орналастыра отырып, олар қайда орналасса да, қай жерде жүрсе де, мейлі Солтүстік Тянь-Шаньда немесе Альпі де болсын, олардың қиындық классификациясы маршруттарды өзара салыстыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар логикалық түрде үзілмейтін маршрут болып саналатын, ол маршрутта жол ұзақтығындағы ауданнын табиғи ландшафтың эртүрлілігімен танысуға, жақсы қарым-қатынастағы жинақталған физикалық, техникалық жэне психикалық ауыртпалықтың жэне де табиғи қоқтығыстарының бөлінуі турасында максималды мэлімет алуға болады.

Туристік құзрылымның үйымдастырушысына (менеджеріне) туристік саяхаттың класификациясы түралы толық білімнің болуы мынадай істер үшін қажет.

1 Өңделіп қойылған маршруттарды тапсырыс берушінің талаптарына сэйкес классификациялы түрде өңдеу немесе мақсатты бағытты таңдай білу;

2 Қызмет көрсетілген түлғаға ондағы көрсетілген немесе басқада

туристік маршруттың қиындығына сэикесшше даиындықты маусымалды

жоспарларының орындалуын қадағалау жэне іске асыру, негізді түрде қүру;

3 Белсенді туристік саяхаттары үшін клиенттерге жол көрсетуші

бригаданың классификациялы түрде қүрылуы; XX ғасырда пайда болған орыстардың таулы қоғамы өз алдарына «таулардың жан-жақты оқылып зерттелуін, олардың орналасуы жайында мағлүмат жэне саяхаттау арқылы таудың тбиғатымен танысудың жеңілдетілуі, экскурциялар жэне жетістіктерге жету» сияқты тапсырмаларды қойған болатын. 1902 жылдан бастап қоғамның басқарушылары Кавказ таулары бойынша саяхат етушілерге көмек көрсете алатын жол көрсетушілерді (проводниктер) таңдауын бастаған. Жол көрсетушілерге «жол көрсетушінің кітапшасы» және жетондар берілген. Кавказдың әрбір ауданы үшін маршруттың қиындығына байланысты жұмыстың жасалғанына белгілі бір жұмыс ақысы белгіленген. Жол көрсетушілерге арналған ережеде «өздеріне жүктелеген міндеттерді тиянақты орындаулары тиіс жэне жолаушыны қауіпсіз жолдармен алып өту жэне де саяхаттаушылардың қауіпсіздігімен жағдайларын ойлау» секілді іс-әрекеттер көрсетілген. Жоғары да айтылып кеткен нэрселерден көріп отырғанымыздай туристік маршруттардың эртурлі қиындықтары бойынша бөлінуінен РТО туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатын іске асыра бастады. 1947 жыл спорттық топтардың меңгерушілеріне көмек ретінде О. А. Орхангельскийдің «туристік саяхаттарды қалай ұйымдастыру керек» атты еңбегі шықты. 1949 жылы туризм біріңғай спорттық классификацияға басқа да спорт түрлерімен бірдей деңгейде қосылды. 1-ші категориядан жоғары туристік саяхаттарда адамның денсаулығымен өмірі үшін қауіпті жоғары деңгейде мінезделеген саяхаттардың жасалатын жерлері бар. Мүндай жерлерде (участкі) топтың толық дайындықтың болмауынан жэне қолайсыз жағдайлардың тууынан соңы өкінішке экеліп соқтыратын оқиғалар болады жэне болып та жүр. Батыста туристтік фирмалар жақсы көлемді ақы үшін жердің барлық континентіндегі тауарлардың шыңына жетуді үйымдастырады. «Әлемнің шыңдарына» атты туристік маршруттар бар, бүған қатысамын деушілерді фирмалар маршруттардың басталуына дейін жеткізілуін қамтамасыз етеді, жэне таулы хижиналарда жэне қонақ үйлерде орындарға тапсырыс береді. Шыңға жету ерікті стильде өткізіледі, ерлі зайыптыларды климанджаро жотасынан (Африка) немесе Аконкагуда (Оңтустік Америка) көріп қалу таң қалатын қүбылыс емес. [5]

Маршруттың белгілі бір қиындық категориясына жатқызылуы туралы соңғы шешімді, көп бөлігі тәжірибелі туристтердің санасына жататын тек субъективті бағалар нэтижесінде сэйкес келетіндер қабылданады.

Классификацияда эрбір маршрутқа белгілі бір орынның ұсынылуы қиындық маршрутында кездесетін жинақты жэне де белгілі бір дайындық деңгейіндегі қатысушы топтар үшін оның қол жетерліктей болуын анықтауға алдын-аламүмкіндік береді. Туристік саяхаттардың маршруттарының классификациясы қатысушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуі бойынша жасалатын барлық жүмыстың негізі болып табылады.

Ең бірінші рет ТМД-да таулы шыңдарға шығу классификациясы соғысқа дейінгі жылдары басталған, содан бері ол жүйеленуде жэне қанатын жоюда. 1990 жылға «ТМД-дағы таулы шыңдарға шығу маршруттарының классификациялық таблицасына» шамамен 4000 маршрут тіркелген, релісте альпенистік маршруттар, жатады, қарлы мүздықтты жэне комбинировандалған болып бөлінген. Маршруттың жаталық немесе комбинирвандалған түрінде жатқызылуы саяхаттардың басыңқы түрде қиындық категориясын анықтаййтын, қиын жерлерде өткізілетін. Шыңдарға жетумен қатар сондай-ақ троверсттер классификацияланады кем дегенде екі шыңның өту, сонымен де алдыңғы шыңнан түсу келесі шығалатын шыңның бағытымен жүрілуі тиіс жэне көтерілген жол бойынша жүрмеуі керек. Шыңға жету жэне троверстер де 11 категория бойынша классификацияланады, олар: 16, 2а, 26, За, 36, 4а, 46, 5а, 56, 6а, 66. Сонымен де оның барлық учаскелерінің жиынтығы бойынша барлық маршруттардың категорияланған принципі қолданылған. [6]

Бүл классификация қазіргі уақытта да ТМД-ның көптеген Республикаларында оның ішінде Қазақстанда жалғасын табуда.

Алыс шетелдерге маршруттың жеке учаскелеріндегі классификациясына негізделеген басқадай жүйе қалыптасқан. XX ғасырдың жиырмасыншы жылдарында батыста алты сатылы Вельценбахтың қиындық шкаласы пайда болған, ал іс жүзінде халықралық алыіенистік одақтағы қазіргі заманға лайық ҮІІАА (ІІпіоп іпіегпаііопаіе сіез аззосгіопз Аірепізте) классификациясына тура келеді. 1947 жылдан Альпіде пайда болып келе жатқан ҮТІАА-ға ресми түрде қабылданған шкаласы Рим цифрлары мен белгіленетін алты категорияға бөлінеді. Бұл жаңа категориялар қазіргі барлық жол көрсетушілерде қолданылады. Көбірек анықтау үшін III-категориядан жоғары қиындықтарға «+» (қосу) және «-» (минус) деп анықталатын қосымшылыр енгізіледі.

• I. Аздаған қиындықтағы (қиын емес жеңіл) . Тепе-теңдіктің
қозғаласа

және сақталуы үшін кей-кездері қолдың көмегі қажет болады. Ірі зацептар мен выступтар негізінде көптеп қатты қиратылған рельф бойынша болады, бірақ жарыстар көбінесе қиратылған және сондықтан да олар қауіасіз емес.

Ол жерден жүріп өту үшін адамдар өзіне деген сенімділік жэне тереңділікке деген қорқыныштың болмағаны қажет.

• II. Орташа қиындық. Бүл жерде тепе-теңдіктің сақталуы жэне
қозғалу қолдың көмегінсіз мүмкін емес нэрсе. Тэжіибесі азырақ
альпенистердің өздері бүл жерлерде джіптің көмегімен жүреді, эсіресе ұшы қиыр жоталардың қатты қиратылған жэне құлап кетуі мүмкш жерлерде жш көмегімен өтеді. Бір уақыттағы қысқа жіпке байланған қозғалыс тек қана тәжірибелі туристер үшін арналған.

III. Айтарлықтай қиын. Оқиғадан оқиға қарай үшін өрмелейтін жердің үстіңгң бөлігінде байланыштароларға қатысты үлкен емес жэне де бір-бірінен шалғай орналасқан. Тіптіжақсы деген өрмелеушілер үшін бүл жерде қиындықтар кездеседі. Біруақыттағы қозғалыс мүмкін емес, үзіліс сақтандыру керек. өзіміз біргепетшілерді, закладкілерді, карбиндерді алып жүру қажет. түсімде (слускіде) өрмелеу немесе түсу жіп арқылы іске асады.
IV. Өте қиын-үшы қиыр жоталар бойынша еркін спорттықөрмелеу. Ең алдымен топ жетекшісі үшін саналы ой мен тэжірибе талапетіледі. Оқтын -оқтын жэне өтпелі сақтандыру, крючьтердің тағы да солсекілді көмекші қүралдардың көмегі арқылы. Тіпті өздері жіптің көмегімен сақтандыруды қажет деп санайды. Жіп бойынша түсім.
V. Ерекше қиын. Күнделікті жаттығудың арқысында пайдаболған, жақсы техника, запас, күш, көмекші қүралдармен жэне жіппенсенімді жүмыс істеу эсіресе байламдағы (связка) лидер үшін қажеттінэрселер. Крочьтердің сақтандыру жэне қозғалыс үшін қолданысы, лесеноктардың бөлініп-бөлініп қолданылуы. Мақсатқа жинақы түрде екіеселенген жіпте жету. өрмелеуде қайталанбас шеберлік талап етіледі. [7]
VI. Аса қиын. Ең жақсы өрмелеушілер еркін өрмеліспеншығуларына болады. Бүл жерде саны көп участкілер бар осы өтілетінжерлер бойынша, сондықтан бүл жерлерде аз ара-қашықтықта көптеген сақтандыру пунктінің үйымдастыруын талап етеді. VI категориядағы қиындықта еркін өрмеліс үшін участкілер жиі кездеседі, ол жерлерде крючтердің орнына қолданылатын жасанды көмек нүктелерінің болғаны қажет. Батыстың түрлі елдеріндегі альпенистік маршруттағы қиындықтың анықталуында кейбір айырмашылықтың бар екенін айта кеткен жөн. Сонымен, Францияда қиындық шкаласы бағасы жолдың шамамен бір балаға жоғары немістерден. Мысалы, Француздық жүйедегі IV к. с. немістердің V-іне сэйкесе келеді т. с. с. Саксонияда жолдың жетісатылы қиындық шкаласы бағасы қабылданған жэне де ол жерлерде жанды көмек нүктелерін қолдануға тиым салынған. (Америкалық қиындық шкаласы эртүрлі сандық жүйемен белгіленеді) .

Қиындық категориясы дегеніміз- актив туристік саяхаттағы айрықша қақтығыстардың өтуіндегі қындық дэрежесін мінездейтін классификациялық көрсеткіш.

Техникалық қақтығыстар туризмнің эрбір түрі үшін жеке анықталынады: жаяуға, шаңғы туризміне, суға, велисопедке жэне т. б. Жаяу походтағы қақтығыстар болып батпақтар, орманды жэне шөпті өскіндер, өзендер арқылы асулар, шөпті жерлер болып табылады. Тау туризмі үшін, мысалы; ең негізгі қақтығыстар болып мүдцақтар мен өткелдер жатады. өткелдер қиындық шкаласының негізіне 4 анықтауыш белгілер қойылған:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.