Қазақстанның ХІҮ-ХҮ ғғ. экономикасы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қазақстанның ХІҮ-ХҮ ғғ. экономикасы.
Жоспары:
1. Мал шаруашылығы және оның түрлері. Егіншіліктің дамуы.
2. ХІҮ-ХҮ ғғ. қалалар, қалалық және селолық қоныстар.
3. Қолөнер мен сауданың дамуы.
4. ХІҮ-ХҮ ғғ. керуен жолдары және ақша айналымы
5. Лекцияның Мақсаты: ХІҮ-ХҮ ғғ. қалалар, қалалық және селолық қоныстар,
Қолөнер мен сауданың дамуы, ХІҮ-ХҮ ғғ. керуен жолдары және ақша
айналымы туралы мағлұмат беру
Лекция Мәтіні: ХІV-ХV ғасырларда Қазақстан жеріндегі халықтардың
өмірінде бір хандықтар тарап, екінші хандықтар кұрылып, шексіз өзгерістср
болып жатқанына қарамастан, халық ертеден келе жаткан ата кәсібі - мал
шаруашылығымен дәйекті шүғылданған. Оның отырықшы, көшпелі және жартылай
көшпелі түрлері болды. Отырықшы мал шаруашылығы оңтүстікте, Сыр бойының
күнгей беттерінде күшті дамыды. Маңғыстау, Арал аймақтарын мекендеген ел
бүкіл жыл бойы жайылымнан жайылымға үздіксіз көшіп жүрген. Мал
шаруашылығының кең тараған дәстүрлі түрі жартылай көшпелі мал
шаруашылығымен айналысқан шаруалар ішінара егін егіп, малдың қысқы азығын
дайындауды әдетке айналдырды. Олардың қыстауға арналған тұрақты орындары
болды. Көп жерлерде қой мен жылқы өсіру басты орын алса, оңтүстік пен
оңтүстік-шығыстағы отырықшылық жерлерде табындап мүйізді ірі қара өсірілді.
Қазақстанның саяси орталығының елдің оңтүстігіне ауысуы егіншіліктің
дамуына жол ашқанын айту керек. Бұл жерлерде ел билеушілер егіншілік
ошақтарын қалпына келтіруге күш салды. Егіншілік, әсіресе, қала маңдарында
қатты дамыды. XIV ғасырда Сырдарияның орта ағысындагы егіншіліктің күшті
дамыған жері - Сығанақ қаласы. Қала түрғындары суармалы учаскелерде бау-
бакша мен көкөніс өсірді, дәнді дакылдар егілетін суармалы және тәлімі
жерлер олардан алысырақ орналастырылды.
Егіншіліктің, екінші бір орталығы - Ясы каласының маңы. Бүл араның
түрғындары астык және басқа ауыл шаруашылығы өнімдерімен тек өз
мүктаждықтарын қамта-масыз стіп қоймай, сонымен қатар астықты базарға
шығарып отырды. Егіншіліктің ірі ошактары Отырар, Сауран және Сайрам,
сондай-ақ Тараз, Сауыр, Қорған, Аспара қалаларының маңында көптеген егін
шаруашылығы дақылдары өсірілді. Іле алқабында дәнді дақылдар, атап
айтқанда, бидай мсн арпа өсірілгені туралы дерек бар.
ХІV-ХV ғасырларда өндіргіш күштердін дамуы Казақстанның оңтүстігінде
ескі қалалардың қалпына келтіріліп, жаңа қалалардың пайда болуына,
мәдениеттің өркендеуіне жол ашты. Оңтүстіктегі ірі қалалардың бірі — Тараз,
елдің экономикалық мәдени түрмыс тіршілігіне елеулі ықпал жасады. Онда
күмістен теңге құйылып, өшекейлі бұйымдар, өрнектелген ыдыс-аяқтар жасалды.
Оның төңірегінде бірнеше әдемі мазарлар бой көтерді. Сырдария мен Арыс
алқабында жиырмадан астам қала болған. Сырдың сол жағасында Ашнас, Үзкент,
Аққорған, Сүткент сияқты қалалар бой көтерді. Ак Орданың астанасы Сығанақ
ірі сауда- егіншілік орталығы және мықты бекінісі бар қамал ретінде көзге
түсті. Түркістан, Батыс Моғолстан және Темір ұрпактары мемлекетінің
тоғысқан жеріндегі Сайрам каласы ірі сауда, қолөнер орталығына айналды.
XIV гасырда қалпына келтірілген Отырарда көптеген жаңа үйлер салынып,
алтын, күмістен ақша құятын сарай жұмыс істей бастады. Батыс Қазақстандағы
ірі қалалардың бірі - кейін Жайық қазақтары талқандап кеткен Жайықтың
Каспийге құяр жеріндегі – Сарайшық қаласы. Бұл өңірде қала типтес салынған
мекендер аз болған жоқ.
Осы тұста жана архитектуралық стильдің қалыптасуы, құрылыста жана
әшекей өрнектер түрлерінің, қаптама материалдарының пайда болуы көптеген
қалаларда көрнекті ғимараттардың бой көтеруіне мүмкіндік берді. Солардың
бірі - Түркістандагы Қожа Ахмет Иассауидің мазары. Отырар, Тараз, Сауран,
Жент және басқа калаларда салынған медіресе, мешіттер Сығанақ маңындағы
Шайбани тегінен шыққан дала хандарының әшекейлі молалары өздерінің
қайталанбас бітімімен көз тартатын құрылыстар.
Орталық Қазақстанда Сарысу, Кеңгір, Торғай езендерінің алқаптары мен
Бетпак даладағы ХІV-ХV ғасырларда өзіндік ерекшеліктері бар Алаша хан, Жошы
хан, Болған-ана мазарлары да өздерінің көркемдік стилімен ерекшеленеді.
ХІV-ХV ғасырларда Қазақстанда сауда-саттық кеңінен дамыды. Мұнда Орта
Азиядан Жетісу арқылы Алтайға және Моңғолияға баратын сауда жолы маңызды
рөл атқарды. Сондай-ақ, Еуропа елдері мен Византия, Қырым арқылы өтіп, одан
әрі Таңға (Донның төменгі ағысында), Еділ бойындағы Сарайға, Әмудариядагы
Үргенішке, Қызылкұм арқылы Отырар мен Сайрамға баратын, сол жерде ежелгі
"Жібек жолына" келіп қосылатын сауда жолы да экономикалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.