Қазіргі заман психологиясының міндеттері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Қазіргі заман психологиясының міндеттері
2.2. Психологиялық ғылымдар жүйесіндегі орны
2.3. Психология салалары
ІІІ. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Көптеген ғасырлар бойы адамдар ғалымдар әулетінің зерттеу объектісі
болып келді. Өз тарихы мен қалай пайда болғанын, биологиялық табиғатын,
тілі мен әдебиеттерін танып білуге деген адамзат құштарлығының шегі болған
емес. Ал осы таным жолында жантану ғылымның алатын орны аса ерекше. Адам
болмысының табиғатына оның саналы қоғам шеңберінде өркендеуі мен
қалыптасуына, төңірегіндегі басқа адамдармен қарым-қатынасының
ерекшеліктеріне деген психология дамуының негізінде жатқан қызықшылығу
уақыт озуымен бірге өрістелі түскен. Қазіргі кезеңде өндіріс, ғылым,
медицина, өнер, оқу, ойын және спорт салаларындағы бірде-бір іс-әрекет
психологиялық заңдылықтарды түсініп танып білмей тиімді орындалуы мүмкін
емес. Адамның даму заңдары мен оның болмысының жасампаздық мүмкіндіктері
жөніндегі білімдер жүйесі бүкіл қоғамның кемелденуі үшін өте қажет адам
әртүрлі ғылым тұрғысынан жан-жақты зерттелетін объекті, ал ғылымдардың
әрбірі өзіне тән ерекше мәселелермен айналысады. Солардың ішінде қоғамдық
ғылымдар әлеуметтік процестерді зерттеуде психологиялық факторларды айналып
өтуі тіпті мүмкін емес. Л.С. Рубинштейн Жалпы психология негіздері атты
еңбегінде Психология зерттеуіндегі ерекше құбылыстар ауқымы анық көрініп
тұр, олар біздің қабылдауымыз, сезіміміз, ойларымыз, ықылас ниеттеріміз бен
тілектеріміз т.б., яғни біздің өміріміздің ішкі мазмұнын құрап, біздің жан
толғаныстарымыз үшін денемізге ажырамастай болып сіңген құбыстар жиыны-
деген. Психологиялық дүниенің бірінші ерекшелігі әр тұлғаның (индивид) өз
меншік толғанысының болуы. Ол түсінік сезімімен ғана көрінеді де, оның
басқаша пайда болу жолы жоқ. Мысалы қаншалықты әдемі нәрлі суреттеп берсен
де соқыр дүние сұлулығын сезінуі қиын; керең тікелей қабылдамаған соң ән-
күй әуенін танымайды; махаббат ләззатына өзі бөленген адамға ол жөнінде
әңгіме дастан да түкке де тұрмайды.
ХІХ ғ. соңы ХХ ғ. басында танымас ғалым Г. Эббингоуз психология
жөнінде қысқада дәл былай деген: Психология тарих алдында ұланғайыр ал
тарихы өте қысқа. Психика зерттеулерінің тарихы деп отырғанымыз
психологияның фәлсанадан бөлініп жаратылыстану ғылымдарымен ұштасып өзінің
эксперименттік зерттеулерін ұйымдастыра бастаған дәуірі. Бұл ХІХ ғ. кейінгі
ширегі болғанымен психология бастаулары көз жетпес ғасырлыр төңірінде өріс
алды.
Пән атының өзі де грек тілінен аударғанда психология жан туралы ғылым
(психо-жан; логос-ғылым) дегенді білдіреді. Кең тараған түсініктерге
жүгінсек алғашқы психологиялық көзқарастар діни ұғымдарға байланысты
дүниеге келген. Шынында да ғылым тарихы көрсеткеніндей ежелгі грек
философтарының алғашқы тұжырымдары адамды практикалық тану негізінде бастау
білімдерін жинақтаған жаңадан қалыптасын келе жатқан ғылыми ой-пікір
бағыттарының жалпы дүние соның ішінде жан жөніндегі діни мифологиялық
көзқарастарға қарсы күресінде дамуын тапты.
Осыдан жан жөніндегі зерттеулер мен түсінктер психологияның пәндік
ағымының кемелдеуінде бірінші кезең болады психология әуел бастан жан
туралы ғылым деп танылды. Бірақ бұл жанның не зат екеніне жауап табу оңайға
соқпады.
2.1. Ғылымдағы күрделіміндеттердің бірі –заңдылықты сипатқа ие
байланыстармен қатынастарды көре білу. Ғылымдың қатаң талап объективтік
заңдарды ашып қана қоймастан олардың әрекеттік аймағы мен қолдану
жағдайлары көрсете алу. Сондықтан да психология зерттеулерінің объектісі
психологиялық деректер мен қатар психологиялық заң, заңдылықтар.
Сонымен бірге ескеретін жәйт заңдылық байланыстарды білу өздігінен
заңдылықтарды іске асыратын нақты тетіктерді ашып бере алмайды. Осыдан
психологияның деректер мен заңдылықтарды аша отырып психологиялық іс
әрекетті қозғаушы механизмдерді де анықтап білу. Ал енді сол механизмнің
қандайда психологиялық процесті орындайтын нақты анатомия-физиологиялық
аппараттарды іске қосуына байланыстылығынан ол механизмнің табиғаты мен
әрекетін психология басқа ғылымдармен бірлікте зерттейді.
Психология пәнін нақтылауда болған дағдарыстар себебі аталған
теориялардың негізгі алған әдіснамалық тұжырымдамаларында болып отыр. Атап
айтар болсақ саналық психология болмыс пен сананың объективтік дүние мен
субъективтік болмыстың арақатынасын идеалистік тұрғыдан шешті.
Сонымен психологияның қызметі біріншіден қоршаған дүние заттары мен
құбылыстарының қасиеттерін байланыстарын бейнелеу, екіншіден осының
негізінде адам қылығы мен қызмет әрекетін реттестіру.
Психиканы диалектика материалистік тұрғыдан қарастыру әрқандай ішкі
жан-күйін құбылыстардың өзімен-өзі шектелмегенін шындықтан бөлінбей онымен
түбегейлі әрі тығыз байланыста екенін танытады.
Сыртқы заттасқан дүние болмайынша тіршілік иесінің ішкі психикалық
өмірі болмауы мүмкін емес, яғни сана психика өзінен тыс және тәуелсіз
жасайтын танымды болмыстың бейнесі. Егер де осы қоршаған объектив шындық
болмаса санадағы оның бейнесі жөнінде әңгіме қозғау қажетсіз. Әрқандай
психикалық акт нақты болмыстың бір бөлшегі әрі оның бейнесі болып табылады.
2.2. Психологияның жалпы ғылыми білімдер жүйесіндегі қызметті-зерттеу
объекті адам болған барша ғылым салаларының жетістіктерін біріктіріп,
байланыстыру.
Психология дербес ғылымға айналуында оның ХІХ ғ. басталған
жаратылыстану ғылымдарымен бірлікте зерттелуі үлкен маңызға ие болды. Осы
байланыстың нәтижесінде психологияға экспериментальдық әдіс енді,
рефлекторлық теория ашылды (И.М. Сеченов).
Қазіргі заман психология проблемаларының зерттелуіне Ч. Дарвиннің
эволюциялық теориясында үлкен ықпалын тигізіп тіршілік иелерінің құбылмалы
орта жағдайларына икемделудегі психиканың рөлін анықтауға жоғарғы
психикалық әрекет формаларының қарапайым түрлерден туындайтын түсінуге
мүмкіндік берді.
Психолог жеткілікті дәрежеде өсімдіктер мен жануарлар тіршілігіндегі
ерекшеліктерді айыра білуі қажет. Әсіресе біртекті сулы ортада жасаған бір
жасушалылардың клеткалық өмір тұрпатынан қоршаған ортада белсенді бағдар-
бағыттылықты талап ететін құрлықтағы тіршілік иесі-көп жасушалылардың
күрделі өмір формасына өтудегі әдістерін анықтап білген жөн. Жәндіктер
дүниесі мен жоғары айыртқалылардың тіршілік принциптері арасындағы
айырмашылықтарды тіршілік принциптері арасындағы айырмашылықтарды да
білгеннің маңызы зор.
Міне осылардың негізінде психологияның биология, соның ішінде
зоология ғылымымен байланыстылығын байқаймыз. Психология мен биология
ғылымдарының арасында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.