Қайта өрлеу философиясының негізгі бағыттары мен ғылыми-методологиялық принциптері

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қайта дәуірлеу философиясы.

15 ғасырдын аяғында өндірістің, сауданың, әскери құралдын жедел қарқынмен өсуі техниканың, табиғаттану ғылымдарының, математиканың, механиканың дамуына себепші болды. Ал, қоғамдық өмірде қалыптасқан бұл жайлар схоластикалық ой-пікірден тазарып, таза табиғаттану ғылымдары тұрғысынан әлемдікпроцестерді және адам табиғатын түсініп-білуге жол ашты. Адамдардын өмірі мен іс-әрекеті тікелей бағынышты табиғат зандылықтарын танып-білуде барлық ғылымдарға тән универсалдық (әмбебаптық) тәсілдің манызы зор деп есептелініп, сондай әмбебаптық тәсіл ретінде көбінесе логйкалық ойға және тәжірибеге сүиенген математикалық, кейінірек механикалық тәсіл ұсынылды.

Қайта өрлеу кезеңі философианың гуманистік сарында болуына котликтік шіркеудің рухани қыспағынан құтылуға ұмытылған адамдардың еркіндік, бостандық туралы идеяалары ықпал жасады. Жалпы алғанда қаита өрлеу философиясы негізгі үш бағытта дамыды. Біріншісі (Н. Кузенски, Пикоделла, Мирондолла, Леонардо да Винчи т. б) адамнын еркін бостандығын өздерінің философиалық ілімдерінің негізгі өзегі етіп қабылдап рухани өмірде, мадениетте гуманизм деген бағытты дүниеге әкелсе, екіншісі (Н. Макиавелли, Томос Мор, Томазо КОмпонелло) адам бостандығын жұзеге асыруғакедергі болып отырған қоғамдық қүрлысты сынап, утопиалық сотсалистік идеяға бои урса, үшіншісі (Н. Коперник, Д. Бруно, Г. Галилей) - табиғаттану ғылымдарының жетістіктеріне сүиене отырып, христиан дінінің әлемнің паида болуы және оның қүрлысы туралы іліміне сәикес келмитің, табиғат құблыстарын өз зандылықтарына сүиеніп түсіндіруге болатын көзқарастын дамуына ұлкен әсер еткен ревалюциалық жаналықтар ашты.

Схоластикалық философиадан гуманистік идеяға толы философиялық көзқарасқа жол ашқан неміс ойшылы Николаи Кузанскии шын аты жөні Николаии Кребс(1401-1464ж. ) болады. Негізгі енбектері: «Мүнкіндіктін болмысы туралы», «Жер шарының айналуы туралы», «Құдайдын көріп келдігі туралы» т. б. Кузенскии пікірі бойынша, әлем қарама қарсы заттардан турады және олар, мтематикадағы тендеудін екі жағындағы мүшелерінің бір-біріне өте алатыны сияқты, бір-біріне ауысып отырады. Ауысқан қарама-қарсылықтардың тенесуі тек құдайға ғана тән. Жалпы алғанда материалдық денелер құдай жаратқаннан кеиін өз заңдылықтары боиынша дамып өзгеріп отыратын болғандықтан, оларды танып білуге болады. Бұл ретте адамдарға математикалық тәсіл мен тәжірбие көмектеседі. Кез келген тиориялар мен концепцияларды тәжірбиеде дәлелдеуге, не болмаса теріске шығаруға болады. Адамдарда заттар сиақты микро космосқа жатады және ол құдайдын көрінісі болып табылады. Бірақ өзінің ақыл-ойының, іс-әрекеттерінің арқасында құдаймен қатар түрады. Осыдан келіп, «адам дегеніміз оның ақыл ойы»- деп тұжырымдаиды. Ақыл-ойды табиғаттын заңдылықтарын білу арқылы үздіксіз толықтырып отыру қажет.

Гуманистік ойды қалыптастырып, оны жалпы адамзаттық мәдени құблысқа аиналдыруда италианың ұлы сүиретшісі табиғат зерттеушісі ғалымы, көрнекті филосыфы Лионардо да Винчидын (1452-1519ж) қосқан үлесі өте зор болды. Да Винчидын философиясы беделділіктін әсерінен бас тартып тәжірбиеге адамның ақыл ойының кішіне сену негізінде табиғаттың берлігін, адамзати мәдениетінің өмір шендігің дәріптеумен ерекшеленеді. Ол осы түрғыдан орта ғасырлық схоластиканы сынға алып, оны софистика сиақты паидасы жоқ ілім деп есептеді. Жалпы алғанда Да Винчи «философиалық тас» іздестірудің өзі паида бермейтін іс, себебі табиғат құдайдын зандылығына емес, өзінің қажеттілік занына бағынады да үздіксіз өзгерісте, даму үстінде деп түжырымдаиды. Мысалы белгілі бір жағдаида су буға, бу мұзға, мұз қаитадан суға айналады.

Да Винчи ал -Фараби мен Ибн Руштың «екі ұдайы ақиқат» теорияларына қарсы болды. Оның ойынша, діни ақйқат деген жоқ себебі құдайдын өзі жоқ, шын ақиқат-тек ғылыми ақиқат қана. ғылымда табысқа жетудін бірден бір жолы-математика тәсілі мен тәжірбие. Жалпы ғылыми жетістіктердін құндылығы олардын проктикада қолдануға мүнкіндігінің болумен аиқындалады. Осы түрғыдан ол механикаға (тиория мен проктиканың бірлігі ретінде) аса зор көніл бөліп, өзі осы айтылған қағидалар негізінде көпдеген инжинерлік идеялардын жүзеге асыруға тырысты (парашют, үшатын қанат, тоқыма станогі т. б) .

Да Винчи алғашқылардын бірі болып сүирет өнері саласында сынның мазмұны туралы пікір айтып, эстетикалық талғамының қалыптасуына үлкен әсер етті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.