Қайта өрлеу дәуірінің сипатты белгілері мен оның философиядағы көрінісі

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I. Кіріспе
Қайта өрлеу дәуірінің сипатты белгілері мен оның
философиядағы
көрінісі
II. Негізгі бөлім
Қайта өрлеу философиясының даму кезеңдері.
а) Ілгері қайта өрлеу.
б) Жоғарғы қайта өрлеу.
в) Кейінгі немесе модификацияланған қайта өрлеу.
III. Қорытынды
Қайта өрлеу философиясы геоцентристіктен пантеизмге өту
философиясы.

Қайта өрлеу дәуірі (XIV-XVI ғғ.). Бұл дәуірде өнер, әдебиет, ғылым,
әлеуметтік саяси ой қарыштап дамыды. Бұл – данышпандық, жасампаздық уақыты,
адамның дәстүрлі қоғам шекарасынан батыл аттау уақыты, адамның стихиялы-
индивидуалистік бағдарының орнығу уақыты, тосындылықтар мен қайшылықтар
уақыты. Қайта өрлеу терминінің пайда болуы италия әдебиетінде XV ғғ.
мәдениет қайраткерлері арасында, өнерді мыңжылдық орта ғасыр түнегінен
кейін жарыққа шығару туралы ойлар жиі қайталануымен байланысты. Кейіннен
бұл терминді француз ойшылдары да пайдаланды (французша – қайта өрлеу –
renaissance). XIX ғ. бастап ғылыми сөз қолданыстарында, өзінің
экономикалық, әлеуметтік, саяси, рухани түрлерінде орта ғасыр барлық
мүмкіндігін сарқып аяқтап, ал жаңа буржуазиялық құрылым бекімей тұрғанда,
орта ғасырдан жаңа заманға өтетін дәуірді белгілеу мақсатында (Италия XIV-
XVI ғғ., басқа еуропалық елдерде (XV- XVI ғғ.) бекіді.
Қайта өрлеу дәуірі терминін алғаш рет 1550 жылы италиялық Джордже
Вазари Аса көрнекті суретшілердің, мүсіншілердің және сәулетшілердің
ғұмырнамасы кітабында қолданды. Мұнда діннің ұзақ үстемдігінен кейін
ежелгі ғылым мен өнерді түлету туралы болды. Қайта өрлеу дәуірі – бұл
адамның шексіз мүмкіндігіне деген сенім, ол тағдырмен бетпе-бет келеді,
құдайшылық беделінің алдындағы үйреншікті әлсіздікті жеңеді және Құдайдың
өзімен ашық шығармашылық сайысқа түседі.
Адамзаттың тұлғалығы өздерінің сан алуан сауалдарын дүниеге
көзқарас түрінде, және де саясат өрісіндегі әлеуметтік тәжірибелілер
түрінде этикалық және қоғамның басқа да салаларында көрінетін гуманизмнен
(лат. Humanus – адамдық, адамгершілік, білімді) тапты. Қайта өрлеу
заманының адамгершілігі: адамның жеке тұлға ретіндегі құндылығын, оның
бостандыққа құқығын, бақытын, дамуға және қабілеттілігін көрсетуге деген
мүмкіндіктерін мақұлдады. Ол дүниетану мәдениетінде сол уақыттардағы нағыз
төңкерісті іске асырды. Жаңа мәдениеттің, Құдайға ұмтылған орта ғасыр
мәдениетінен айырмашылығы, адамға бағыттылған. Оның негізінде –
антропоцентризм, (грек. antropos – адам және лат. Centrum – орталық) адам
орталық және әлемнің ең жоғарғы мақсаты деген принциптер жатты.
Адамгершілік және антропоцентристік Қайта өрлеу мәдениеті
антиклерикалдық көңіл-күйлермен тығыз байланыста болып, (Антиклерикализм
(грек. аnti – қарсы және лат. Clericalis – шіркеу), діншілдікке, шіркеуге,
яғни діннің өзіне емес, шіркеу қызметшілеріне жасалынатын жеңілдіктерге,
лауазымға қарсы бағытталған қозғалыс) даму көздерін Реформация (лат.
Reformatio - өзгерту, дұрыстау) идеяларынан тапты. Католицизмді өзгертуге
бағыттылған осындай әр текті қозғалыс XVI – XVII ғғ., Еуропа елдерінің
көпшілігінде жалпыфеодалдыққа қарсы сипат алды.
Ақырғы болмаса да, философияның одан әрі секулярлықтануы
(Секуляризация (лат. Seacularis – қауымдық, зиялы) – қоғамның барлық
сфераларының және адамның діни ықпалдан босану барысындағы тіршілік
әрекеті) жүріп жатты.
XVI ғ. итальяндық философияға тәнділік (органицизм) түсініктер
келеді. Табиғатты адамдық өмірмен ұқсастық негізінде қарастыра отырып, оны
көптеген ойшылдар бірыңғай үлкен организм деп бағалады. Табиғатқа деген аса
қызығушылық, оны түсінуге бағытталған ерекше ұмтылыс және оған күшпен билік
жүргізуге тырысушылық натурфилософиялық идеялардың туындауларына әкеп
соқты. (Натурфилософия (лат. Natura – табиғат), табиғат философиясы,
табиғатты біртұтас күйінде ойша пайымдап түсіндіру).
Итальяндық философияның тағы бір сипаты кейде мистикалық түрді
туындататын әлемге деген пантеистік көзқарас болды. Осы уақыттағы
ойшылдарға Николай Кузанский, Лоренцо Балла, Флоренциядағы Платондық
академияның мүшелері, александрилік мектептің басшысы Пьетро Помпонацци
жататын. Бұл өтпелі замандағы барлық қайшылықтар қоғамның рухани
өмірлерінде, әсіресе, қайта өрлеу философиясында толық көрінді, соның
ішінде, ең алдымен, итальяндық философияда.
Итальяндық қайта өрлеу философиясы өзгермейтін және қатып қалған
күйінде емес, қайта рухани білім іздеуде тұрақтылықты көрсетті. Ол
идеялардың дамуын мына кезеңдерге бөліп қарастыруға болады:
1) Ілгергі қайта өрлеу;
2) Гүлдеу дәуірі немесе жоғарғы Қайта өрлеу;
3) Кейінгі немесе модификацияланған Қайта өрлеу.
1. Ілгергі қайта өрлеу; Ұлы ақын Италияның гуманистік қозғалысын
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.