Жылу сызбасын толық жетілдіру

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

Жылу сызбасын толық жетілдіру.

Жылуды алу көздері.

Жылу қозғалтқыштарын іске қосу үшін, жылуды алу көздерінің екі негізгі түрі бар, олар - жанғыш заттарды жағу және кейбір заттардың ядроларының бөлінуі.

Бұдан басқа бұл жерге күннің сәулеленуін кіргізуге болады. Мұнда жай химиялық реакциялардың жүруі барысында сыртқа шығатын энергия мөлшерінің есептелу әдістері қарастырылады. Зерттеу нәтижелері - жылудың әрбір керекті жағдайларда қолданысқа келетін нақты көздерін алуға көмектеседі. Бірақ та энергетика саласындағы шешімдер шешімдер техникалық емес, тек таза экономикалық ойластырулар негізінде қабылданатынын естен шығармау керек.

АҚШ-да өндірілетін электроэнергияның орасан-зор бөлігі органикалық (көбіне мұнайдан) және ядролық отындар базаларында бөлініп шығарылады. Қазіргі уақытта мемлекеттің барлық аудандарында АЭС-нан шығатын электроэнергияның өзіндік құны, көмірде жұмыс істеп жатқан ТЭЦ-нан шығатын электроэнергияның өзіндік құнына қарағанда әлдеқайда төмен, жылдам нейтромды реактор - көбейткіштерде пайда болатын плутоний энергияның одан әрі арзан көзі болып есептелінеді, бірақ бұнымен көп жақсы дайындалған мамандар келіспеушіліктерін білдіреді. Келесі бөлімде ядролық энергияның қолданылуына қатысты сұрақтар нақты қарастырылады. Қазіргі кезеңдегі барлық отынның түрі өте арзан тұрады, олардың сатылу бағасы, қазып алуға, байытуға, өндіруге кеткен соммалық шығындарды расталамайды. Органикалық отындардың бағасына, мысалға келтіретін болсақ, ландшафтың рекультивациясының құны кірмейді. Олар мұндайды бұрғылау нәтижесінде пайда болатын ойықтарды тегістеу, көмірді ашық әдіспен қазып алу нәтижесінде бұзылған жерлердің өнімділігін қайта қалпына келтіру, т. с. с. әлеуметтік ұсыныстар (ауруға шалдыққан шахтерларға төлем ақы енгізу) және төгілген мұнайдан теңіз акваторийларын тазалуға кеткен маңызды шығындаға, электроэнергияны сату барысында алынған қаражаттардан емсе, тұрғындардан салық түрінде келіп түскен қаражаттан төленеді.

Бұдан басқа АЭС-да жұмыс кезінде пайда болатын төмен деңгейлі радиоактивті заттардың биологияның әсері қатынасында көп нәрсені анықтау қажет; радиоактивті қалдықтардың көп мөлшерде жойылу проблемаларының шешімі әлі табылған жоқ, табылса да, ол өте қымбат тұратын жұмыс болар еді.

Электроэнергияның мөлшерден тыс болуы АҚШ-та өнеркәсіп пен ауылшаруашылықтың дамуында жақсы көрініс береді. Бірақ сол мерзімде электроэнергияның құнының төменділігі бірқатар қажет етпейтін келеңсіздіктерге әкеліп соқты. Ол электроэнергияны тұтынудың әрқарай өсу стимулы болып қызмет етеді; бірақ бұдан да шынайысы, ол бізге ыңғайлы болу үшін энерго - үнемділікті құрбан ету. Мысалы, автокөлік қозғалтқыш цилиндрлерінің блоктары қазіргі уақытта көбінесе алюминийден жасалады, бұрын олар болаттан жасалынған.

Өзіндік іске қосылу (эксплуатациялық) мәнінде, болаттан жасалған блоктар алюминийлерден ешбір жаман емес, тек олар ауырлау, ол дегеніміз жұмыс кезінде өте ыңғайсыз. Алюминий блоктарын өндіретін өнеркәсіпте, болаттан жасағанға қарағанда, энергия үш есе артығымен жұмсалады.

Мынаны мысалға келтіруге болады, электроэнергияның арзандығынан бізге ыңғайлы болу үшін үнемділікті құрбан етуі қалай? - ол электрмен жылыту (әрине, бөлмені электр көмегімен жылыту қымбат, бірақ жергілікті энергоұжым біздерді керісінше ұғындырады) .

Электроэнергияның жылу энергиясына айналуы - барынша эффективті үрдіс: мысалы, электр сужылытқыштың ПЭК-ті тең 100%-ға.

Бірақ отынның электроэнергияға айналуы - эффективті емес. (ПЭК-ті тең болады 30-40%) . Осылайша электроэнергия арқылы жылуға айналған отынның химиялық энергиясын тиімді пайдаланудың жалпы эффективті тиесілі үлкен емес. Егерде отын, бөлмелерді 60-70%-ға тең ПЭК-мен бірге жылытуға пайдаланылса, онда отынның біраз мөлшерін үнемдеуге болар еді және энергияның жұмсалуын азайтуға болар еді.

Жылыту немесе технологиялық жылуды алу үшін, органикалық отын базасында өңделіп шығарылған электроэнергияны қолдану экономикамен энергетика көз қарасынан тура мәніне қарама-қарсы келеді; бұған энергоресурстарды тиімді пайдалануға бағытталған көпшілік арасында қол арасынан қарауға болмайды. Электроэнергияны көп мөлшерде жұмсауға арналған жарнамалар көпшілік халықтың өмірлік қызығына зиянын келтіретініне күмәніміз жоқ, алайда ұйымдар жағынан қарайтын болсақ, жарнаманың мақсаты бізге түсінікті. Мынадай тарифтік жүйенің астын сызып қою қажет - энергияны үнемді пайдаланатын тұтынушылар накладта қалады, ал көп шығындайтындар жеңеді.

Өсіп келе жатқан органикалық отындардың және жоғары сапалы уран кенінің тапшылығы, сондай-ақ энергоресурстарды табуға және пайдалануға қойылған бақылаудың қаталдығы энергияның барлық түрлерінің ақырындап қымбаттауына әкеп соғады. егер бағасы олардың барынша көтеріліске, онда энергияның құрылған эффективтігі аз ғана, тұтыну тенденциясы біраз тұрақты өзгерістерге ұшырауы мүмкін. Бұдан басқа, жылуды алудың альтерантивті көздерін жылдамдатылған түрде игеру қажеттілігі туады; бірден келетін ресурстарды оңтайлы пайдалану үшін, осы көзед туралы жақсы хабардар болу керек.

Органикалық отындар

Жану деп, жылудың бөлінуімен бірге жүретін жылдам қышқылдану үрдісін айтады. Бұл кейде өзін реакцияға қатысатын немесе оған дейінгі және одан кейінгі потенциялды энергияның молекулаларының әртүрлілігімен көрсетеді. Егерде әрдайым потенциалды энергияның көмегін үлкен нақтылықпен анықтасақ, онда белгілі бір реакция үшін бөлініп шығатын жылу мөлшерін есептеуге болар еді. Өкінішке орай заттың атомдық құрылымына байланысты проблемаларды тек ең жақсы деген жағдайда атүсті ғана шешуге болады, егер атомдар электронның саны көп болса, онда жылу мөлшерін, оны алдын-ала анықтап алудың орнына, (жылудың эффектісін) тек реакция барысында белгілейміз.

* Жану үрдісінің физикасы.

Егер химиялық реакция атмосфералық қысым кезінде өтсе, онда бұл үрдіс - изобралық, оны былай жазуға болады:

Q=ΔH (6. 1)

Бөлінетін (экзотермиялық реакция кезінде) немесе жұтылатын (эндотермиялық реакция кезінде) жылудың калориметрде өлшеуі-іс барысында энтальпияның ΔH әртүрлі реакциялар үшін таблица құрылған; таза күйде тұрған реагентердің қатынасына энтальпияның барлық өзгерістері және таза заттар (таза күйдегі заттар) ΔH =0 тіркеледі деп тұжырымдалады (энтальпияның бұл өзгерістері көбіне ΔH түрінде жазылады, жоғары индекс 0 «таза күйдегі заттарға қатынасы» дегенді білдіреді) .

25 ⁰ С температурада ағып өтетін химиялық реакцияда энтальпияның өзгерісін анықтау үшін, келесі әрекеттесуді жазамыз:

аА+вВ+сС+dD (6. 2)

мұндағы тізбекті әріптер заттың мольдік санын көрсетеді. Осы арқылы келесіні аламыз:

(6. 3)

мұндағы , . . . - нақты берілген қосылыстан пайда болатын жылудың, таза заттардың тұрақты күйі үшін арналған аналогты көрсеткіштеріне қатынасы (бұл көрсеткіштерді сұрақтар кестесінен табуға болады) . Көп кестелерде тұрақты шарттарға мыналар қойылған: температура 25 ⁰ С, қысым 0, 1 МПа. Егер реакция жоғары температурада өтсе, онда есептеудің сәл басқаша әдісін қолдану керек. Егер температура 25 ⁰ С-ға тең болмаса, онда сол температураның әртүрлілігінің әсерінен энтальпияның реагенттерінің өсуін қадағалауымыз керек және мына мүшелерді қосу қажет:

(6. 4)

мұнда С _р -А затының меншікті жылу сыйымдылығы.

Төменде кейбір, көп жағдайда органикалық қосылыстардың жануынан пайда болатын жылудың берілгендері көрсетіледі:

Заттек Жану жылуы

(Дж/кг) ·10 ⁷ , [Дж/м ³ ) ·10 ⁷ ) ]

Аммиан 2, 4

Спирт: метил 2, 5

Этил 3, 2

Гидразин 2, 1

Сутегі 15

Метан 3, 7

Таскөмір газы [<1, 9]

Табиғи газ [~4, 7]

Синтетикалық [~3, 7]

Табиғи газ

Назар аударайық, сутегінің жану жылуы өте жоғары. Сутегі мотор отыны ретінде қолданылған; оның бәсекеге түспейтін қасиеттері бар, өйткені зиянды тастандалар мөлшері аз. Сұйық сутегіні бір кездері зымыран отыны ретінде қолданған.

Жану үрдісінен алынған энтология шамамен энтальпияның өзгерісіне тең. Жану - қағида бойынша адиабталық үрдіс; қоршаған ортамен жылу алмасу жоқ. Бұл жағдайда қолданылатын энернгия: [(3. 60) -дан] .

ΔB=-T _0Δ S (6. 5)

Бірақ дәл осы жағдайда термодинамикалық 1-ші заңына және энтальпияның анықтамасына сәйкес:

ΔН=TΔ S (6. 6)

Келесі, ΔВ=-ΔН (6. 7)

Әдетте абсолюттік мәндер қызығушылық білдіреді, сондықтан

ΔВ=/ΔН/ (6. 8)

(6. 8) қатынасы диффузияның әсерінен нақты орындалмайды, яғни энтопияны үлкейтіп, реакция өнімдері атмосфераға енуі мүмкін, сонымен қолданылатын жылудың мөлшерін азайтады.

* Синтетикалық көмірсутектер.

Жылуды алудың көп тараған әдісі - қазіргі уақытта, көмірсутекті отынын жағу арқылы, біріншіден көмірді, мұнай өнімдерін және табиғи газ. Белгілі болғандай, соңғы аталған органикалық отынның екі түрі жақында таусыла бастайды, егер бұл кезең басталып кетпесе. Біздің энергетика мұнай мен газға қайта тәуелді, сондықтан синтетикалық көмірсутегі кәсіпорынның өндіріс жолымен, осы энергоресурстармен қамтамасыз ету және тұтыну арасында пайда болатын айырмашылық жамылғысының мүмкіндігін қарастыру қажет.

* Көмірдің газификациясы

Табиғи газ негізінен метаннан (СН ₄ ) құрылғандықтан, оның синтетикалық алмастырғышын өндіру үшін арзан табиғи көміртегі қажет. Бұл мақсатқа бәрінен де көмір қолайлы, өйткені ол мол; бірақ та бұрынырақ мұнай өнімі - нефте қолданылған. Көмірді газификациялау принципі жаңа емес. Көптеген ірі қалаларда, XIX ғ. бастап екінші әлемдік соғыстың аяғына дейін, яғни табиғи газды қажетті мөлшерде алу мүмкіндігіне дейін, көмірден қалалық газды өңдеу шығарған. Көмір - жай ғана көміртегі емес; ол көптеген күрделі, көмірсутегінің ұзыншынжырлы молекулаларынан құралған. Көмірдің молекулалары құрылымда бірқатар микроэлементтер қатысады. 6. 1. суретте көмірдің мүмкіндік құрылымы көрсетілген. Молекула құрамына күкірт атомдары кіреді; мұндай күкіртті көмірден бір ғана механикалық құрылғының көмегімен алу мүмкін емес. Күкірттің басқа атомдары көмірдің қоспаларының құрамына кіреді; бұл жерде күкіртті, көмірді жағу алдында оңай алуға болады.

6. 1. - сурет. Көмір молекуласының гипотетикалық моделі.

6. 2. кестесінде көмірдің және сұйық отынның әртүрлі сорттарының кейбір компонеттері көрсетілген.

Көмірсутегі қосылыстарының кәдімгі құрамы.

Заттек

Атомдық қатынасы

Н/С ^*

S/C

N/C

Заттек:

Метан (СН ₄ )

Бензин (СН ₂ )

Шикі мұнай ^**

Битуминозды көмір

Суббитоминозды

Көмір

Лигнит

Антрацит

Атомдық қатынасы:

1, 54-2, 06

0, 6

0, 5

0, 25

0, 05

0, 006-0, 6

0, 016

0, 007

0, 005

0, 004

0, 0014-0, 15

0, 018

0, 016

0, 015

0, 001

Бұл элементтер әрдайым көмірдің құрамына кіреді. Олар мұнай мен мұнай өнімдерінде айтарлықтай аз. Бізге белгілі, күкірт мұнайды өңдегенде қолданылатын катализаторды қопарып жібереді.

Әртүрлі қалалық газдарды өндіру үшін сан алуан үрдістер қолданылған. Синтетикалық газды алудың жалпы принципі 6. 2. суретте көрсетілген.

6. 2. -сурет. Көмірді газификациялау үрдісінің сатылары

(немесе мұнайды) .

Таскөмір газының жану жылуы өте төмен; ол Н ₂ +СО-50%, қалғандары СО ₂ , СН ₄ және т. б. компоненттерден құралған. Энергетикалық газ жанудың орташа жылуымен қамтылған, ол өндірілетін орында электроэнергияны өңдеп шығаруға жарамды және құрамы келесідей болады: СН ₄ (14% жуық), СО(11%), Н ₂ (16%), СО ₂ (11%), Н ₂ О(28%), N ₂ (30%) . Сантез-газ-газ құбыры арқылы тасымалдауға болатын жоғары сапалы өнім; оның құрамы: СН(10% жуық), СО(21%), Н ₂ (40%), СО ₂ (28%), басқа компоненттер (1%) . Синтетикалық газ 90%-ық метаннан (СН ₄ ) тұрады.

Соңғы 40 жылда көмірді газификациялаудың әртүрлі технологиялары жасалынған; олардың бәрінде қашан жетістіктері болса, сонша кемшіліктері де бар. Бірақ бұл технологиялардың бәрінде бір жалпы белгісі бар: солардың көмегімен алынған газ, табиғи газдан бес есе қымбат болып келеді.

Көмірді газификациялаудың технологиясы өзара жылумен қамтамасыз ету әдісімен бөлінеді, ол жылу көп қажет нәрсеге; газификация реакциясының жүруіне (автотермилық реакциялар, т. б), реагенттер арасындағы қатынасты құру әдісіне (қозғалмайтын қатпар, қайнайтын қатпар), реагенттер ағымының түріне (жол қозғалысымен ағым, ағымға қарсы), газификациялық ортада (сутегі, оттегімен араласқан су буы, таза огттегі), қалдықтың жойылу түрлеріне (сұйық шлак, құрғақ күл) . Зертханалық құрылғыларда осы әртүрлі әдістердің барлық түрлері зерттелген. Құрылғылардың тек кейбіреулері пилотты сатыға дейін жұмыс істеген және оданда азы өнеркәсіптік пайдалануға енгізілген. Уичді фирмасының технологиялары бойынша көмірді газификациялаудың өнеркәсіптік құрылғылары әлемнің бірқатар елдерінде жұмыс атқарады; АҚШ-та бұндай технологиялар жоқ. Бұл технология мейлінше қаржысыйымдылықты; газды қажетті мөлшерде алу үшін, көп газ. Генераторларын салу керек, ал оларға жақсы күтім керек, олар кәдімгі американдық битуминозды көмірмен жұмыс істей алмайды. Қымбат тұратын газ генераторларысыз-ақ газификациялау әдісі іске асырылмақ болған. Ол көмірді жерасты газификациялаумен қорытындылады. Көмірдің жер астындағы иінінде ұңғыманың беткі бөлігінен бұрғылайды, ауа кіру үшін иінді бөлшектейді (қағида бойынша, жоғары қысыммен тартылған судың көмегімен), содан кейін көмірді жағады. Алаулаған көмірдің иініне жану үрдісін үзбеу үшін, ауаны желпиді. Жерасты газификациялауда, жергілікті электростанцияларда электроэнергияны өндіруге қолданатын жану жылулығы төмен жанғаш газды алуға болады. Егер ауаның орнына, жанып тұрған көмір иініне таза оттегі немесе су буын желпісе, онда каталитикалық метанизацияға жарамды жоғары сапалы газ алуға болады. Қазіргі уақытта көмірді жерасты газификациялаудың жүргізілген іс шаралары үмітті ақтамайды.

Газ беткейге бөліп-бөліп шығады, оның жану жылуы тұрақты емес. Оның үстіне көмірді пайдалану тиімділігі жайында анықтамалар жоқ. Грунт суларының ластануы мен қолданылған көмір иініне келіп түскен грунт тұнбаларына байланысты проблемалар шешілмейтін емес; көмірді жерасты газификациялау - қаржыны көп қажет ететін көмірді жерүсті газификациялау барысында тиісті альтернатива беруі мүмкін.

АҚШ-ң батысында көмірді жерасты және жерүсті газификациялау бір ірі проблемамен соқтығысулары ғажап емес, ол су тапшылығы. Кейбір мамандар батыс штатындағы көмір мекендеріне суды Миссисипи өзенінен алуды жөн көреді.

Газификациялау үрдісінің экономикалық көрсеткіштері тіпті таң қалдырады. 1978ж. бүкіл мемлекет бойынша табиғи газ 500 млрд-м ³ -тай жұмсалған. Көмірді газификациялаудың, өнімділігі 7 млн. м ³ /тәулігіне құрылғысының бағасы 1 млрд. долл. тең. (1997 жылғы бағамен) . 1980ж. АҚШ-те табиғи газдың сұранысымен, оның іштей өндіру көлемінің айырмашылығы 2, 8 млн. м ³ /тәулігіне. Егер де бұл жетіспейтін газды көмірді газификациялау зауыттарын қамтамасыз етуге 5 млрд. долл. жұмсалар еді. Басқа сөзбен айтқанда, АҚШ-тағы газ өнеркәсібі өнімді өндіру көлемін 1, 05 есеге көбейту үшін, қондырғыға салынатын қаржыны 2 еседей көтеруге болады. Компаниялардың көбісі қаржыны салу тәсілінің бұл түрін ақылсыз деп есептейді.

Көмірді газификациялаудың қондырғысы қымбат тұрады, ал оның өнімділігі үлкен емес, сол үшін алынатын көмірдің өзіндік құны жоғары болуы керек. Әлі енгізілмеген технология негізінде алынған өнімнің өзіндек құнының бағасы - бұл әлдеқайда қиын жағдай. Есептеу кезінде төменде келтірілген көрсеткіштерді есепке алу қажет.

- өнімділігі 7 млн. м ³ /тәу. қондырғы біріншілік қаржы шығыны ~ 1млрд. долл;

- қаржыға пайыз ~ 15;

- қойылған қуатты пайдалану коэффициенті ~ 0, 2;

- көмір бағасы, долл/ГДж ~ 1;

- эксплуатациялық шығындар, долл/Гдж ~0;

- жанама өнімді реализациялаудан түсетін табыс, долл/ГДж ~0;

- тасымалдауға кететін шығын:

көмірді (1000т. км), центтер 16;

газды, цент/ГДж 2;

суды, цент/ГДж 20;

- қоршаған ортаны қорғауға шығын, цент/ГДж 20;

Құрылғының орналасу орнына, қаржы пайызы, қолданылатын көмірдің сорты және т. б. байланысты, өндірістің тікелей ұстанысы 4-тен 10 долл/ГДж-ға дейін ауытқиды, ал бұл табиғи газдың қазіргі реттеулі бағасы - 50 цент/ГДж-ға қарағанда өлшеусіз жоғары.

Бұл қатты отынды өндіру технологиясының ары қарайғы тағдыры белгісіз, оны алдынала болжау да өте қиын.

* Сұйылту

Көмірді сұйылту үшін, оны газификациялаудағы сияқты, технологиялық үрдістерді қолдануға болады. Көмірдің ұзыншынжырлы молекулалары, шикі мұнайдың күрделі молекулаларымен ұқсас (көмір молекулаларында сутегі аз, ал оттегімен азот біршама көп) .

Бұрынырақта көмірді сұйылтудың екі технологиялық үрдісі қолданылған; ал қазір біраз жаңа технологиялар шығарылып жатыр. АҚШ-та тиісті зерттеулер басталған, бірақ Техастың батыс бөлігіндегі мұнайға бай жерлердің ашылуы кезінде Ұлы депрессияның басталуы ары қарайғы экспериметтердің жүргізілуіне бөгет болды. Екінші әлемдік соғыстан кейін көмірді сұйылтуға қызығушылық қайта оянады, бірақ ол Таяу Шығыста мұнайдың зор орындарының ашылуына байланысты қайта жоғалды. Мұнай сөзсіз арқан болып шықты; көмірді сұйылту облысындағы зерттеулер тез арада торға түсті, 1973-1974 жж. энергетикалық дағдарыс, АҚШ-ң энергетикалық дағдырыс, АҚШ-ң энергетикасының ресурстың базасы қаншалықты әлсіз екендігін атап көрсетпегенше.

Көмірді сұйылтудың өз уақытысында екі өнеркәсіптік үрдісі құрылған. Оның біріншісі - қазіргі уақытта ешқандай жерде қолданылмайтын Бергиус әдісі (Бергиус үрдісі ) . Ұсақатлған көмір, осы үрдіс барасында көмірден алынған маймен араласып, суспензия құрайды. Бұл суспензия сондай-ақ үлкен қысымда (70МПа) және жоғары температурада (450 ⁰ С) көмірден алынған сутегімен реакцияға түседі. Бұнымен бірнеше өнім алады, ауыр және жеңіл майлар, бензин, сұйытылған мұнай газ. Бергиус үрдісі - реактор жұмыс шарттарының күрделілігінен барынша қымбат тұрады. Bureau of Mines басқармасының бағалауымен, Бергиуси әдісімен алынған бензин құны 22 цент/л жуық болатын, ал мұндай қайта өңдеу жолымен алынған бензин құнын салыстырсақ - 40 цент/л.

Әрине, мұнайдан алынған бензиннің фиктивті сипаты бар, ол өндіріс шығынын шығармағаннан кейін, оны тиісті тәртіппен қашанда төмендетуге болады. Ал Бергиус әдісімен алынған бензиннің құны өндіріс шығындарын нақты көрсетеді, оны төмендету оңай емес. Екінші үрдіс - ол Фишер-Тропша әдісі бойынша жүретін үрдіс. Бұл әдістің мәні мынада - көмірді газификациялаудан кейін алынатын өнімнің каталитикалық конверсиясы орындалады. Тиісті катализатор қолдана отырып, синтетикалық газдан әртүрлі көмірсутегінің қосылыстарын алуға болады. Мысалы, кобальтті катализатордың қатысуымен парафинді көмірсутегіге бар майлар бөлінеді, ал темір катализаторда - құрамында олефиндер бар жоғары сапалы өнімдер алуға болады. Көмірді гидрогенизациялау үрдісі (Бергиус үрдісі) шығарда хош иісті мұнай майын береді. Фишер-Тропша үрдісінде тек 38% шығатын көлемі, сұйық отынға қайта өңделеді, мұнда Бергиус үрдісіндегідей экстрималды жұмыс шарттары қажет етілмейді. Бірақ есептеулер Бергиустің технологиялық үрдісінен, Фишер-Тропша технологиясына қарағанда біршама арзан отын алуға болатынын көрсетеді.

Қазіргі уақытта көмірден сұйық отын өндірудің келесі технологиясы жасалуда: COED үрдісі (FOOD Machinery Corp. Корпорацияларының жасауларын), Prodect Gasoline (Consolidated Oil корпорациясының жұмыстары), ғылыми-зерттеу институтында жасалып жатқан H-Coal үрдісі, Bureau of Mines басқармасымен жасалудағы Synthoil үрдісі.

Бұл технологияның үрдістерін барлығы зертханалық шартта зерттеліп, үміттендіретін қорытындылар берген. Зертханалық қондырғылардың қуаттылығы сағатына бірнеше жүз килограмм көмірді шығарады.

Көмірді газификациялау сияқты өнеркәсіптік масштабтағы көмірді сұйылту қондырғылары айтарлықтай қаржы сыйымдылықты, сондай-ақ дайын өнімнің өзіндік құны да жоғары. Жекешелендірілген компанияларының басшылары үлкен шығынға шешім қабылдау үшін неліктен өз ойларын ауытқытып отыратындары бізге барынша түсінікті, әсіресе таяу Шығыс мұнайын американдық нарыққа шығару мүмкіндігінің анықсыз екендігін есепке алсақ.

Енді сентетикалық көмірсутегін өндіру қондырғыларының қоршаған ортаға тигізетін жері туралы айта кетейік.

6. 5. -сурет. Көмірді сұйылту және газификациялау үрдістері (қоршаған ортамен әсерлесу облысында) :

Хош иісті көмірсутек заттарының молекулаларында жоғары с/н байланысы бар, сондықтан көміртектің бір атомы екіншісінен тығыз байланысты. Қандайда хош иісті көмірсутегі токсикалық, ал көмірден алынған - канцерогенді. Бұндай қондырғыларды сумен қамтамасыз етудің өзі екі проблемалары: біріншіден АҚШ батысында көмірдің шығу жерінде су жетіспейді; екіншіден, отынды синтездеу үрдісі әрдайым ластанған ақаба су мөлшерін көбейтеді, егер оларды тазаламаса, жергілікті өзендер мен су қомалары ластанады.

Қазіргі кезде көмір базасында көмірсутекті отындардың техникалық жағынан синтезделуі әбден мүмкін, алынатын өнім табиғи көмірсутектеріне қарағанда соншалықты қымбат, шетелден тасу тәуелділігін әлсірету және энергоресуртардың жетіспеушілігін жоюдың басқа да альтернативаларын іздеу керек. Бұдан басқа қоршаған орта проблемаларына синтетикалық көмірсутегін өндіру жатады, алып жоспарларды нақталау кезінде осыған барынша қатал көзбен қарау керек.

* Сутегі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.