Жарақаттан естен тану туралы түсінік

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
1. Кіріспе 2
1.1 Жарақат ұғымы 3
1.2 Жарақаттан естен тану туралы түсінік 4
1.3 Жарақат түрлері 5
1.4 Жарадағы инфекция 7
1.5 Алғашқы көмек 9
2. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
3. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 12

Кіріспе
Жарақат (грек. τραῦμα - жара) - сыртқы әсер ету (механикалық, химиялық, электрлік және т.б.) салдарлары тудырған ағзаның зақым алуы; психикалық жарақат -- көңіл-күйдін әсер етуі тудырған психикалық зейіннің бұзылуы.
Жарақат әр түрлі болады (денеге бөгде заттық кіріп кетуі, не кесіп кетуі, тістің орны, оқ тию т. б.); жарақаттанғанда сүйек, қан тамырлары мен нервтер зақымдануы мүмкін. Жарақаттың ауыр жеңілдігі (әсіресе басқа, кеуде мен ішке түскен жарақат қауіпті) оның қай жерде екендігіне, үлкен-кішілігіне, сондай-ақ қаншалықты ластанғанына, қанның қанша кеткеніне байланысты. Жарақат (хирургиялықтан басқасы) түскен кезде міндетті түрде және одан кейін де ластанады. Сондықтан жарақат тез жазылып кетуі үшін оны алғаш рет дұрыс таңудың маңызы зор. Егер мүмкіндік болса, медицина мекемесіне барып, сіреспе ауруына қарсы ектіріп, жарасын тандыру қажет. Жарақаттың қай түрі болса да ең алдымен қайын тоқатып, оған микроб түспеуі үшін дереу тандыру керек. Стерильденген дәкеден жасалған таңғыш өте қолайлы. Жараны тайраңда дәкенің үстіне мақта салады да, орап тасталды. Жарақатты таңу жөніндегі белгілі бір ережені сақтаған жөн: жарақатты жууға болмайды, өйткені оған іріңдететін микроб түсуі мүмкін. Жарадағы ағаттық жаңқасын, киімнің жыртылған жерінің шүберегін не топырақты, олар жарақаттың бетінде көрініп тұрса ғана алуға болады, бірақ жарақатқа қол тигізу ге мүлде болмайды. Стерильд енген материал-бинт болмаса, жарақатты ыстық үтікпен үтіктелген таза шүберекпен таңады. Егер жапан далада жарақаттанған адам жарасын таңатын арнайы ештеме табылмаса, онда отқа киіз немесе шүберекті күйдіре қақтал барып, жара бетіне салады да, жақсылан таңып тастанды. Содан кейін сырқатты ауруханаға жеткізу керек. Аяқ қолы ауыр жарақаттанып, сүйегі сынған адамды алғаш сынықтық екі жағына жақтау салып барып таңады. Үй жағдайында жарақатты таңудан бұрын оған қажетті заттық барлығын дайындал алу керек. Жарақатты таңу алдында көмек көрсететін адам көйлегінің жеңін шынтағынан жоғары түріп, тырнағын алуы тиіс, қолын сабындан жуып, орамалмен мұқият сүртіл құрғатуы қажет, ал шұғыл қимылдау керек болған жағдайд қолын спиртпен сүртеді.
Жарақаттың үстін стерильденген дәке мен және сутегі тотығына немесе спирт кем алынған мақтамен бастырып, жараны мұқият жуады, есте болатын жағдай жараға микроб түспеуі үшін оны ішінен сыртына қарай жуу керек. Содан кейін жарақатқа тигізбей, айналасына йод жатады. Жарақатты уақытша таңған дәке салфетканьі алып тастап, стерильденген дәкені бірнеше қабаттан салады. Қысқыш (пинцет) болмаса, дәкені шетінен ептеп ұетайды. Салфетканы бүктемей, жазып салу керек. Ал дәкенің үстіне тегістел, онша қалыңдатпай гигроскопиялық (дұрыс -- стерильденген) мақта салады. Содан кейін мұның барлығын дәкеден жасалған бинтпен орап байлайды (Таңу мақаласын оқыңыз).

1.1 Жарақат ұғымы
Жарақат дегеніміз - бір немесе бірнеше факторлардың әсерінен ағза құрылысы мен функциясының бұзылуы. Жарақаттаушы факторлар дегеніміз - материалдық дене немесе жарақаттаушы қабілеті бар матералдық құбылыстар. Жарақаттаушы заттар: материалдық дене, құбылыстар (электр тоғы, сәулену, жоғарғы немесе төменгі температуралар) болуады. Жарақат бір жерге немесе бірнеше жерге әсер етуі мүмкін. Жарақат - сыртқы әсер ету (механикалық, химиялық, электрлік және т.б.) салдарлары тудырған ағзаның зақым алуы; психикалық жарақат -- көңіл-күйдін әсер етуі тудырған психикалық зейіннің бұзылуы. Жарақат әр түрлі болады (денеге бөгде заттық кіріп кетуі, не кесіп кетуі, тістің орны, оқ тию т. б.); жарақаттанғанда сүйек, қан тамырлары мен нервтер зақымдануы мүмкін. Жарақаттың ауыр жеңілдігі (әсіресе басқа, кеуде мен ішке түскен жарақат қауіпті) оның қай жерде екендігіне, үлкен-кішілігіне, сондай-ақ қаншалықты ластанғанына, қанның қанша кеткеніне байланысты. Жарақат (хирургиялықтан басқасы) түскен кезде міндетті түрде және одан кейін де ластанады. Сондықтан жарақат тез жазылып кетуі үшін оны алғаш рет дұрыс таңудың маңызы зор. Егер мүмкіндік болса, медицина мекемесіне барып, сіреспе ауруына қарсы ектіріп, жарасын тандыру қажет. Жарақаттың қай түрі болса да ең алдымен қайын тоқатып, оған микроб түспеуі үшін дереу тандыру керек.
Стерильденген дәкеден жасалған таңғыш өте қолайлы. Жараны тайраңда дәкенің үстіне мақта салады да, орап тасталды. Жарақатты таңу жөніндегі белгілі бір ережені сақтаған жөн: жарақатты жууға болмайды, өйткені оған іріңдететін микроб түсуі мүмкін. Жарадағы ағаттық жаңқасын, киімнің жыртылған жерінің шүберегін не топырақты, олар жарақаттың бетінде көрініп тұрса ғана алуға болады, бірақ жарақатқа қол тигізу ге мүлде болмайды. Стерильд енген материал-бинт болмаса, жарақатты ыстық үтікпен үтіктелген таза шүберекпен таңады. Егер жапан далада жарақаттанған адам жарасын таңатын арнайы ештеме табылмаса, онда отқа киіз немесе шүберекті күйдіре қақтал барып, жара бетіне салады да, жақсылан таңып тастанды. Содан кейін сырқатты ауруханаға жеткізу керек. Аяқ қолы ауыр жарақаттанып, сүйегі сынған адамды алғаш сынықтық екі жағына жақтау салып барып таңады. Үй жағдайында жарақатты таңудан бұрын оған қажетті заттық барлығын дайындал алу керек. Жарақатты таңу алдында көмек көрсететін адам көйлегінің жеңін шынтағынан жоғары түріп, тырнағын алуы тиіс, қолын сабындан жуып, орамалмен мұқият сүртіл құрғатуы қажет, ал шұғыл қимылдау керек болған жағдайда қолын спиртпен сүртеді. Жарақаттың үстін стерильденген дәке мен және сутегі тотығына немесе спирт кем алынған мақтамен бастырып, жараны мұқият жуады, есте болатын жағдай жараға микроб түспеуі үшін оны ішінен сыртына қарай жуу керек. Содан кейін жарақатқа тигізбей, айналасына йод жатады. Жарақатты уақытша таңған дәке салфетканьі алып тастап, стерильденген дәкені бірнеше қабаттан салады. Қысқыш (пинцет) болмаса, дәкені шетінен ептеп ұетайды. Салфетканы бүктемей, жазып салу керек. Ал дәкенің үстіне тегістел, онша қалыңдатпай гигроскопиялық (дұрыс -- стерильденген) мақта салады. Содан кейін мұның барлығын дәкеден жасалған бинтпен орап байлайды (Таңу ма- қаласын оқыңыз). Сауда орындарында болатын жеке пакетті пайдалану өте қолайлы.
Жануарлардың тісі тиіп жарақат алған адамдар, жарақаты онша қауіпті болмаса да дәрігерге көрінуі тиіс. Жарақат медициналық мекемелерде танылған болса, оны үй жағдайында алмастырудың қажеті жоқ, өйткені жарақатқа инфекция түсуі, қанауы мүмкін. Бірақ қайткенде де таңғышты алмастыру қажет болғанда, кейбір ережені мұқият сақтау керек. Жар аға жабы сып қатып қалған таңғышты бірден сыдырмай, алдымен үстіндегі мақталы алғаннан кейін дәкені бір шетінен ептеп көтеріп, сутегі тотығын, риванол мен марганец қышқылы калийінің ерітіндісін немесе ас тұзы ерітіндісін, сондай-ақ қайнаған жылы су тамызып жібітеді. Жарақатқа компресс қағазын салуға болмайды.

1.2 Жарақаттан естен тану туралы түсінік
Жарақаттың, күйіктің, үсіктің ауыр салдары естен тану болып табылады. Естен тану-орталық нерв жүйесі қызметінің күрт нашарлауы нәтижесінде дамып, организмнің барлық жүйесі қызметінің тоқтауына алып келетін ауыр жағдай. Естен тану қатты ауру кезіндегі тітіркеністен пайда болады. Сүйектің зақымдануынан болған жұмсақ ұлпалардың үлкен көлемде мылжалануынан, жаншылуынан, күюден болған қатты жарақат. Әсіресе, қан көп кеткен кезде, дене суынғанда, қорыққанда, шектен тыс ойға шомғанда, сәулеге ұшырағанда, жұқпалы ауруларда жиі кездеседі.
Екі кезеңнен тұрады:
Бастапқы кезең. Өте қысқа мерзімде өтеді, мазасыздық жағдайы тән, сырқат бір орында тұрмайды, айғайлайды, бұл жағдайда сырқаттың бет әлпеті өзгереді, ерін көгереді тамыр соғысы жиілейді. Бұл кезең жедел екінші сатыға көшеді.
Екінші кезең. Орталық нерв жүйесі қызметінің әлсіреу басталады, көмек сұрамайды, есі толық болса да ол төңірегіндегілерге селқос, оның денесі суық, беті ағарған, тамыр соғысы әлсіз, дем алысы зорға білінеді, сұрақтарға жауап бермейді.
I дәреже - жәй естан тану. Ес сақталады, сырқат сұрақтарға дұрыс жауап береді,алайда әңгімеге құлқы жоқ. Тері мен көрінетін кілегейлі қабықтар бозарады.Дене температурасы қалыпты немесе сәл төмендейді. Көздің қарашығы үлкеймейді, жарықтан тітіркемейді. Тамырдың соғысы бірқалыпты, жиілігі минутына 100-110 соққы. Күре тамырлық қысым сынап бағанасы бойынша 11065 мм. Тыныс алу бір қалыпты, терең, кейде жиілейді.
II дәреже - қатты естан тану. Жағдай ауыр. Ес сақталады, алайда зардап шегушінің қоршаған ортаға құлқы жоқ.Сыртқы әлем әсерін әлсіз сезінеді көздің қарашығы тарылған, жарықтан әлсіз тітіркенеді. Рефлекстердің барлық түрлері төмендетілген. Тері сұрғылт түске еніп бозарып ақшылданады, ұстаған кезде салқын, дене температурасы төмендеген. Тамыр соғысы жиі, жүректің ырғағы баяу естіледі. Күре тамырлық қысым сынап бағанасы бойынша 7040 мм. Тыныс алу күшейіп, жиілей түседі.
III дәреже - өте ауыр жағдай. Зардап шегушінің мүлдем есі жоқ.Тері бозарады,суық, салқан тері шып-шып шығады. Көздің қарашығы үлкейеді, жарықтан мүлдем тітіркенбейді, Күре тамырлық қан қысымы анықталмайды, тамырдың соғысы байқалмайды, тыныс алу бірқалыпты емес. Дененің құрысуы мүмкін.

1.3 Жарақат түрлері
Механикалық жарақаттардың түрлері. Механикалық жарақаттардың түрлері: жалпақ заттармен түскен жарақаттар; қарусыз адамнан болатын жарақаттар; құлағаннан ,болған жарақат;спорттық жарақаттар; көлік жарақаттары; үшкір заттан жарақат; қарудан болған жарақат; жарылыстан болған жарақаттар.
Жалпақ затпен болатын жарақаттарда сырып кету, соққы алу, қан құйылу, ұлпаның жаншылуы, дененің қысылуы, сүйектің сынуы, буын шығу, созылу кездеседі. Жалпақ затпен ұрғандағы оқиға болған жерді зерттеу:
Белгінің орналасуы, мөлшері, кірлену деңгейі (киім, дене), қарудың сәйкестігі, жарақаттың түрі. Қарусыз адамнан түскен жарақаттар: тістеу арқылы, баспен соққан жарақат, қолмен, қолмен, тырнақтарымен, аяқпен, саусақтарымен, алақанымен, шынтақпен соққан, денесімен қаққан жарақат және т.б.
Құлағанда пайда болатын жарақаттар биіктікке байланысты, түскен орнына байланысты, адамның позасына байланысты ерекшеленеді.
Жазықтықта құлаудағы жарақатта ішкі жарақат көп (көгеру, басын ұрып алу, сынық, ішкі органдардың бөлінуі) болуы мүмкін. Биіктіктен құлау: тура құлау; қиғаш құлау. Сот медециналық экспертиза құлау кезін зерттеуде орынның жағдайын қарайды, денеге түскен жарақаттар мен сәйкестігін тексереді.
Үшкір заттан жарақат алуы. Үшкір зат деп бір жақ қыры немесе бірнеше жағы үшкір және ұшы үшкір заттар аталады. Соған байланысты келесі жарақаттардың түрлері болады: кескіш заттар; тескіш заттар; кескіш-тескіш заттар; шапқыш заттар; қиғыш заттар.
Кескіш заттарға - пышақ, бритва, әйнек және т.б. жатады. Олардың лезвиясы теріні кесіп, қалың етке енеді. Көбінесе ашық жерде түзу, доға тәрізді, тесік тәрізді жаралар қалдырады. Жара ашылып ай тәрізденеді. Жараның ұзындығы терендігінен үлкен. Маңызды белгісі - жараның шеттерінің біркелкі тегіс болуы және ұштарының үшкірленуі және қанның ағуы. Қан қай бағдарда ақса адамның тұрғысы солай болғаны. Адамның өзін-өзі кесуі немесе басқа адамның кесуі болуы мүмкін.
Мойын жарасының ерекшелігі: өз қолымен кескенде; бөтен қолмен кескенде
1.Солдан төмен астыға қарай сызық қиғаш келеді;
2.Сол жақтағы жарада тереңдігі артығырақ;
3.Жараның шетінде кіргізген тұсы көрінеді (насечка);
4.Қанның тік ағуы.
Эксперттің мақсаты қандай затпен кескендігін анықтау, қаруды зерттейді (қан бар ма, саусақ іздерін және киімнің талшығын) ткандерді зерттейді.
Тескіш затпен болған жарақат. Тескіш зат деп - ұзын, үшкір заттарды айтады (айыр, ине, қайшы, біз). Бұл заттардың кіру тесігі, жара каналы, кейде шығу тесігі болады. Кіру тесігінің формасы, мөлшері, кіргіш заттың формасымен және оның диаметіріне байланысты. Цилиндр, конус тәрізді заттар үлкен тесік қалдырады. Ал кейбірінен (ине) тесік көрінбеуі мүмкін. Затты енгізгенде, бұлшықет жиырылып денедегі тесік заттан кішірек болады.Затты шығарғанда сүргтілген із қалады. Бұл затта да киімде де қалуы мүкін. Ткань ығысып, қабынады. Қан көп ақпайды. Жалпақ сүйекті тескен, оқ тескен тәрізді із қалдырады.
Кескіш-тескіш заттардан болған жарақат. Ұшы үшкірленген пышақтар жатады және екі жағы немесе бірнеше жүзі бірдей қайралған. Бұл зат тескен және кескен жара қалдырады. Формасы ұршық тәрізді. Шеттері тегіс немесе қарудың түріне байланысты. Негізгі ерекшелігі кескен жарасынан тескен жарасы артық. Жараның шеттері қанталайды және қарудың ізі қалады.
Шапқыш заттар - балта, қылыш. Жарасы сызық, шеттері тегіс, үштері үшкір болып келеді. Негізгі ерекшеліктері: тканьдегі жара терең емес, бірақ жарасы үлкен және сүйектерді де жаралайды. Жараның сипаты әртүрлі. Балтаның түбімен ұрғанда онда жара әр түрлі түседі. Ұшымен ұрса жара шеттері үшкір болып келеді. Жанынан ұрғанда бір жағы үшкір екінші ұшы п тәрізді болып келеді.
Транспорттық жарақат түрлері. Темір жолда болатын жарақаттар: дөңгелекпен кесіп кету, поезд қағып кету, вагоннан құлап қалу, вагон ішіндегі жарақаттар. Дөңгелекпен кескенде бір жағы зақымданады онда қайшымен кескендей із қалады немесе екіге бөлінеді. Жолдың басында Т тәрізді тыртық, із болса аяғында ол үшкірленбейді. Бірнеше дөңгелекпен кессе денені бөлуі мүмкін. Поезд қағып кетуде ашық жарақат, сынықтан бастап жабық ішкі органдардың зақымдануының кездесуі мүмкін. Сүйреп кеткенде рельстің ізі қалып басы жарылуы мүмкін, рельстің майы, құм киіміне жұғуы мүмкін. Вагоннан құлағанда немесе биіктіктен секіргенде құлағандай әсер алады. Жарақат деңгейі биіктікке байланысты және алғаш рет қай жермен құлағанына байланысты және құлаған жеріне байланысты. Вагондармен платформаның ортасында қысылу, вагон және басқа затпен қысылу. Мында көбінесе тканьдер жаншылады немесе сол жердің ізі денеде қалады. Вагонның ішіндегі жарақат қатты соққыдан, жатқанда құлау, әр түрлі денеге жаншылудан түседі.
Автокөлікпен болатын жарақаттар екі автокөліктің соғылуынан, машинадан құлау, дөңгелекпен басып кету, кабинадағы жарақаттар болып бөлінеді. Автокөлікпен және басқа заттармен дененің соғылуы, зақымдануы. Адамның автокөлік кузовымен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.