Өкілдік субъектілері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Өкілдіктің ұғымы
өкілдік (representation ағыл. сөзінен)- Өкілдік деп басқа адамның (өкілдік берушінің) атынан бір адамның (өкілдің) сенімхатқа, заңдарға, сот шешіміне не әкімшілік құжатқа негізделген өкілеттігі күшімен жасаған мәмілесін айтамыз. Өкілдік берушінің азаматтық құқықтары мен міндеттерін тікелей туғызады, өзгертеді және тоқтатады.
Іс-әрекеттердің бәрін өкіл арқылы істеуге бола бермейді. Заң бойынша кейбіреулер үшін оның өзі қатысуы керек болады. Заңдылық әрекеттерді өзі ғана жасауы керектігі заңда айтылмаған немесе сол әрекеттердің сипатынан тумаған жағдайлардың бәрінде де өкілдікке рұқсат беріледі. Мәселен, өсиет қалдыру мәселесіне өкілдік болмайды, өйткені, қағазға өсиет қалдырушы өзі қол қоюы керек, некені тіркеуде, лекция оқу, сахнада ойнау тәрізді жеке өзіндік міндеттерді орындағанда арада өкілдік жүрмейді.
Өкілдік белгілері:
- өкіл өз атынан емес, өкілдік беруші атынан әрекет етеді;
- мәміле бойынша құқықтар мен міндеттер өкілде емес, өкілдік берушіде туындайды, өзгереді, тоқтатылады;
- өкіл оған берілген өкілеттіктер шеңберінде ғана әрекет етуге тиіс;
- өкіл ретінде толық әрекет қабілеті бар жеке тұлға немесе заңды тұлға бола алады;
- өкіл арқылы өзіндік сипаттағы құқықтарды жүзеге асыруға болмайды (некеге тұру және т.б.);
- өкіл арқылы кейбір мәмілелерді жасауға болмайды (мысалы, өсиет жасау);
- өкіл өкілдік беруші атынан жүзеге асыратын әрекеттерді өз атына рәсімдей алмайды.
Өкілдік субъектілері
Өкілдіктің субъектілерінің құрамы үш адамнан -- өкілдік беруші, өкіл, және үшінші жақтан тұрады. Өкілдік беруші өкілге іс-әрекеттерді жасауды тапсырып, тиісті сенімхат берген болса ғана немесе өкіл өзінің қызметтерін оның нұсқауы немесе заңды тұлғаның құжаттары бойынша істейтін болса ғана өкілдің іс-әрекеттері өкілдік беруші үшін құқықтар мен міндеттер тудыра алады. Азаматтық құқықтың кез келген субъектілері, құқық қабілеттілігі бар немесе жоқ адам да, заңды тұлға да өкілдік беруші бола алады .
Ал Азаматтық құқық субъектілерінің бәрі бірдей өкіл бола алмайды. Азаматтық әрекет қабілеттілігі бар кез келген тұлға, яғни азаматтар мен заңды тұлғалар өкіл бола алады. Мұның өзі алдымен азаматтың 18 жасқа толу керектігін көрсетеді, өйткені, бұл жаста оған азаматтық әрекет қабілеттігі толықтай тән, ал заңды тұлғадағы өкілдік жарғымен айқындалған құқық қабілеттілікке қайшы келмеуі тиіс.
Азаматтық кодекс баптарына сай адвокаттар коллегиясынан, тергеушілер, соттар, прокурорлар қатарынан шығарылған тұлғалар сотта өкіл болға құқығы жоқ, егер олар тиісті соттың, прокуратураның немесе заңдық өкіл ретінде болмаса онда олар сотта өкіл болуға құқығы жоқ.
Үшінші жак, азамат немесе заңды тұлға.Өкілдің онымен әрекетке түсуі нәтижесінде өкілдік берушінің азаматтық құқық қатынастары белгіленеді, өзгереді және тоқтатылады.
Заң немесе шарт өкілдіктің пайда болуының негізі болып табылады. Заң арқылы пайда болатын өкілдік заңды немесе қажетті өкілдік деп аталады. Шарттың негізіңде пайда болатын өкілдік шарттық немесе ерікті өкілдік деп аталады.
Түрлері
а) Өкілдік, әкімшілік актіге, сот шешіміне негізделген, яғни өкiл әкiмшiлiк ұйғарым күшімен соңғысының атымен жұмыс iстеуге мiндет артатын өкiлдiк. Ол мына жағдайларда жиi орын алады: заңды тұлғаның органы қызметкердiң қызметке тағайындалуы туралы бұйрық бергенде, осындайда ол өкiлдiң қызметтерін жүзеге асыруға қатысты, мысалы, сот қызметiнде өкіл болу, мәмiлелер және тағы басқа заң актiлерiнiң құрастырылуында өкiлдiктiң нақтылы көрнекi қызметінде, келісім жасауда, т.б.;
б) заңға негiзделген (заңды ) өкiлдiк, Белгілі бір адам кемістіктерінінің немесе әрекетке қабілетсіздігінің орнын толтыру қажет болатын жағдайларда заңды өкілдік пайда болады. Әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілеттілігі шектеулі дел танылған кәмелетке толмағандарға (есі ауысқан, нашақор, маскүнем және т.с.с. науқастарға) қамқоршылық белгілеу заңды өкілдікке мысал болады.
Заңды өкілдік тікелей мынадай заңдық фактілердің негізінде пайда болада:
-өкілдік қатынастардың басталуына себепші болатын оқиғалар, мысалы, заң баланың туылуына байланысты ата-аналарға өкілдік қызметін атқару уәкілеттігін береді;
-өкілдік қатынастарды белгілейтін сот шешімі, мысалы, соттың
шешімімен азаматт әрекетке қабілетсіз деп тану және оған қамқоршылық белгілеу әрекетке қабілетсіз азамат пен оның қамқоршысы арасыңда өкілдік қатынастар орнатады;
-заңға сәйкес өкілдік қатынастар туғызатын әкімшілік акт, мысалы,
бала асырап алушылықты рәсімдеу.
Бастапқыда өкілдік заңды өкілдік түрінде пайда болған. Міндеттеменің жеке-даралық сипатымен үйлеспейтін ерікті өкілдікті мойыңдамаған рим құқығы қалыптастырған айтарлықтай дамыған заңды өкілдік институты кейін құқықтың дамуына және біршама өзгеріске ұшырауға байланысты заңды және ерікті өкілдікті бірдей қамтитын осы заманғы өкілдік институтына негіз қалады.
Заңды өкілдік мүліктік айналымда айтарлықтай кең таралған. Ол әрекетке қабілетсіз адамдарға қатысты туындайды. 14 жасқа дейінгі кәмелеткет толмағандар және қамқоршылыққа алынған азаматтар толығымен әрекетке қабілетсіз деп танылады. Сондықтан заң мұндай адамдардың әрекетке қабілеттілігін толықтыра түсу үшін заңды өкілдері болып табылатын ата-аналары не қамқоршылары арқылы 14 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар мен қамқоршылыққа алынған азаматтардың құқықтарды иеленіп, міндеттер атқаруын көздейді. 14 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар үшін мәміле жасайтын ата-аналар, асырап алушылар немесе қамқоршылар, сондай-ақ белгіленген тертіппен әрекетке қабілетсіз деп танылған азаматтар үшін мәміле жасайтын қамқоршылар олардың заңды өкілдері болып табылады.

в) келiсiм шартқа негiзделген өкiлдiк
Әр түрлі өмірлік жағдайларда белгілі бір заңдық әрекеттерді өз бетінше жасау мүмкіндігінің болмауына байланысты адамның қызмет ету саласын үлғайту немесе ауыстыру қажет болатын реттерде шарттық өкілдік пайда болады. Өкілдік қатынастар орнататын белгілі бір мәмілелердің негізіңде, мысалы, сенімхат беру, коммерциялык окідпік шартын жасау, тапсырма беру шартын жасау негізінде шарттық (ерікті) өкілдік пайда болады. Қызметкердің еңбек немесе өзге де қызмет міндеттерінен туындайтын өкілдіктер (мысалы, өздерінің лауазымдық міндеттеріне қарай экспедиторлардың, сатушылардың, кассирлердің өкілдікті жүзеге асыруы) шарттық өкілдікке жатады, өйткені экспедитор, сатушы, кассир ретінде жұмысқа қабыддау туралы еңбек шартын жасаудан туындайтын шарттық қатынастар олардың негізі болып табылады.
Шарттық өкілдікте, әдетте, сенім білдірілген адам өкілге сенімхат деп аталатын ерекше жазбаша құжатты тапсырады, онда өюддің жасауға уәкілеттігі бар мәмілелердің тізбесі көрсетіледі. Сонымен қатар, өкіл мен өкілдік беруші арасындағы өкілдік орнату жөніндегі шарттарда -тапсырма беру шартында, коммерциялық өкілдік шартында да өкілдіктер болуы мүмкін. Соңғы жағдайда жеке құжат берілмеуі мүмкін, сондықтан шарттың өзі сенімхат қызметін атқара алады (мысалы, коммерциялық өкілдік, әдетте, сенімхат берместен, шарттың негізівде жүзеге асырылады).
г) Коммерциялық өкілдік .Құқықтық реттелуінде елеулі ерекшеліктер бар коммерциялық өкілдік ерікті өкілдіктің ерекше түрі болып табылады, оның құқықтық реттелу ерекшеліктері АК-ның 166-бабында баянды етілген. Коммерциялық өкілдіктің айырым ерекшелігі - өкілдікке ерекше субъект

Өкілеттігі жоқ өкілдік.
Өкілдік берушінің еркімен, заң, сот шешімі немесе әкімшілік акт және уәкілеттігі белгілеген шекте ғана уәкілеттігі бар адам өкіл ретінде әрекет ете алады. Сонымен бірге, бір адам ешқандай заңды негізсіз, оның заңды өкілі болмастан, сондай-ақ өкілдікке сенім білдірушімен тиісінше рәсімделген келісімсіз не тиісінше рәсімделген сенімхатсыз басқа адамның атынан және оның мүддесіне мәмілелер жасайтын көптеген өмірлік жағдайлар кездеседі. Туыстық қатынастар, достық, серіктестік және бірлескен кәсіпкерлік қызмет және т.с.с. осындай әрекеттерге себеп болады. Мысалы, бір адам өз туысының тұрғын үйге мүқтаж екенін, бірақ езі осында болмағандықтан, оны іздеп таба алмайтынын.
Уәкілеттігі жоқ адамның немесе өкілеттігі көп адамның әрекеттері өкілеттігі жоқ өкілдік немесе нақты өкілдік деп аталады. Мұндай әрекеттер АК-ның 165-бабына сөйкес, мәміле жасауға уәкілдік берілмеген адамның басқа адамның атынан немесе уәкілеттігін асыра пайдаланып жасаған мәмілесі өкілдік беруші осы мәмілені кейіннен мақүлдаған ретте ғана ол үшін азаматтық құқықтар мен міндеттерді туғызады, өзгертеді және тоқтатады. Егер уәкілетті емес адамның немесе өкілеттігі кең адамның әрекеттері өкілдік беруші адам тарапынан қолдау таппаса, онда мұндай әрекеттер өкілдік берушіге құқықтық салдар туғызбайды және өкілдікке жатқызылмайды.
СЕНІМХАТ
Сенімхат (ағылш. warrant; power of attorney; proxy; -- сенім ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.