Қаржы механизмінің мазмұны мен құрылымы

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қаржы механизмінің мазмұны мен құрылымы

Қаржы саясаты нақты шаруашылық өмірде қаржы механизмі арқылы іске
асырылады. Қаржы механизмі - экономикалық және әлеуметтік даму үшін қолайлы
жағдайлар жасау мақсатында қоғам қолданатын қаржылық қатынастарды
ұйымдастыру нысандарының, қаржы ресурстарын қалыптастырып, пайдалану
әдістерінің жиынтығы. Ол қаржылық қатынастарды ұйымдастырудың түрлерін,
нысандарын және әдістерін, оларды сан жағынан анықтаудың амалдарын
кірістіреді.
Қаржы механизмі арқылы шаруашылық жүргізудің түрлі деңгейлерінде
және қызмет сфераларында экономикалык және әлеуметтік дамудың мемлекеттік
бағдарламаларын орындау үшін мақсатты ақша қорлары мен ақша қорланымдарын
қалыптастыру және пайдалану жөніндегі қаржылық қатынастары басқарылады.
Қаржының өзара байланыстарының көптігі қаржыны ұйымдастырудың түрлі
нысандары мен әдістерін алдын ала анықтайды. Қаржы саясатын орындауға
арналған қаржы механизмін жасаудың үлкен маңызы бар. Қаржы саясатын жүргізу
үдерісінде шарттарды есепке алу әлеуметтік қамсыздандырумен, салықтарды
реттеумен, ғылыми-техникалық үдерісті дамытумен, өндіріс үдерісінің
проблемаларын шешумен, мақсатты бағдарламаларды қаржы ресурстарымен
қамтамасыз етумен, барлық өңірлердің шаруашылығын дамытумен байланысты
қойылған міндеттерді іске асыру үшін қажет тиісті тәсілдер мен әдістерді
айқындауды талап етеді.
Мемлекет объективті заңдардың негізінде жалпы ұлттық өнім мен ұлттық
табыстың құнын бөлудің нысандары мен әдістерін анықтайды. Мемлекет
салықтарды, қаржы ресурстарын пайдаланудың қағидаттары мен бағыттарын,
амортизация саясатын белгілейді. Мемлекет қаржы қатынастарын ұйымдастырудың
амалдарын нормативті түрде ресімдей отырып, жоспарлау мен болжауды жүзеге
асырады. Бұл орайда бақылаудың маңызы зор. Қаржы механизмі мемлекет
белгілеген қаржы шараларын нақтылы, атаулы, нақтылы нәтижелерде - барлық
деңгейлерде және қоғамдық-экономикалық сфераларда қоғамдық өнімнің,
материалдық емес игіліктердің, қызметтердің және құндылықтардың барлық
толып жатқан элементтері құнының құрамына кіретін қаржы ресурстарының ұдайы
жаңғыртылуында іске асырады. Ұдайы жаңғыртудың әр алуандылығы және
ажырағысыз бөлігі қаржы механизмі болып табылатын экономикалық (шаруашылық)
механизмнің нысандары мен әдістерінің тиісті әр алуандығын тудырады.
Айрықшалықты бөлгіштік категория ретіндегі қаржының әр түрлі
мақсатты ақша қорларын жасау мен пайдалану арқылы жасалған өнімді бөлуге
және қайта бөлуге қатысатындығы көпшілікке белгілі. Сондықтан бұл үдерісте
қолданылатын механизм - бұл ақшалай табыстар мен қорларды қалыптастырумен
және пайдаланумен байланысты болатын қаржылық қатынастар көрінісінің
түрлері, нысандары және әдістері.
Қаржы шауашылықты жүргізудің және оның жоспарлау, болжау,
экономикалық көтермелеу, ұйымдастыру және басқару сияқты құрамды
бөліктерінің барлық жүйесімен етене байланысты. Оның үстіне қаржы қоғамдық
қатынастар жүйесінің динамикасын анықтайтын неғұрлым ортақ ұғым ретіндегі
әлеуметтік механизмнің ұқсас құрамды бөліктерімен де өзара іс-әрекет етеді.
Қаржы механизмінің экономика мен әлеуметтік сфераға іс-әрекеті былайша
жүзеге асырлады:
1) қаржы механизмінің құрлымы мен оның әр түрлі бөліктерінің нақтылы
міндеттерді шешуге және нақты нәтижеге жетуге нысаналығы арқылы;
2) мемлекетте және шаруашылық жүргізуші субъектілерде қалыптасатын
және қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталатын қаржы
ресурстарының мөлшері арқылы. Жалпы шаруашылық механизмі сияқты қаржы
механизмінің әр түрлі тұрғыдан қарастыруға болатын оған тән ішкі құрылымы
бар.
Қоғамдық шаруашылықтың жеке бөлімдерінің ерекшеліктеріне қарай және
қаржылық қатынастардың сфералары мен буындары бөлінуінің негізінде қаржы
механизмі шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы механизмі, мемлекет
қаржысының механизмі, сақтық механизмі болып бөлінеді. Өз кезегінде, бұл
сфералардың әрқайсысы жеке құрылымдық буындарды қамтиды. Мысалы, мемлекет
қаржысының механизмі бюджеттік механизм, бюджеттен тыс қорлар механизмі,
мемлекеттік кредит механизмі болып бөлінеді. Бюджеттік механизм
республикалық бюджеттің механизмі мен жергілікті бюджеттердің механизмінен
тұрады. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы механизмінің құрылымына:
қаржы әдістері, қаржы тұтқалары, құқықтық, нормативтік және ақпараттық
қамтамасыз ету кіреді. Аумақтық бөлініске сәйкес республиканың, биліктің
жергілікті органдарының қаржы механизмі деп бөлуге болады. Қаржы
механизмінің құрылымында мынадай функциялық буындарды бөледі:
1) қаржы ресурстарын жұмылдыру;
2) қаржыландыру;
3) ынталандыру және басқалары.
Қаржылық өзара байланыстардың көптігі қаржыны ұйымдастырудың
көптеген түрлерін, нысандарын және әдістерін алдын ала анықтайды. Қаржы
механизмінің құрылымы қаржылық қатынастарды топтастыру тұрғысынан қаржы
жүйесін бейнелеп көрсетеді. Қаржы механизмін ұйымдық - басқару аспектіде де
қарауға болады. Бұл үшін оның буындары ретінде анықталатын жүйелі талдаудың
қосалқы жүйесі, блогы, элементі сияқты ұғымдарын пайдаланған орынды (1-ші
сызбаға қараңыз).

1. сызба. Қаржы механизмінің жүйесі

Қаржы механизмі (жүйе)
Қосалқы жүйелер
Қаржылық жоспарлау Қаржы тұтқалары мен Ұйымдық құрылым және
(болжау) ынталандырмалары құқықтық режім
Қаржы ҚаржҚаржы Қаржы ресурстарын Ұдайы ҚаржынҚаржылық Қаржылық
болжамдаылықнормалары бөлудің өндірістіы қатынастабақылау
ры, көрсмен нормативтері және басқаррды
жоспарлаеткінормативтер(макроэк ономикалық ынталандыуды реттейтін
ры және штері (ағымдағынормативтер: руды ұйымдазаңнамалы
баланста қаржыландырсалықтардың қаржымен стыру қ және
ры уда мөлшерлемелері, қамтамасы нормативт
қолданылатықорларға з ету ік
ндары) аударылатын қорлары актілер
аударымдардың
нормалары)
Элементтер
Қаржылық қатынастарды ұйымдастырудың алғашқы, бастапқы түрлерінің, нысандарының,
әдістерінің олардың сандық анықтау амалдарының қосалқы жүйелері мен блоктарына
сай келетін нақтылы атаулары

Қаржы механизмінің қосалқы жүйесі (бөлігі) оның неғұрлым маңызды
қозғаушы күші болып табылады, олар: қаржылық жоспарлау, қаржы тұтқалары мен
ынталандырмалары, ұйымдық құрылым және қаржы жүйесінің құқықтық режімі,
қаржыны ұйымдастыру. Қаржы механизмінің блогы (буыны) - бұл жалпы мақсатты
бағыттылық белгісі бойынша біріккен біркелкі өзара байланысты элементтердің
жиынтығы.
Қаржы механизмінің элементі - бұл қарапайым шаруашылық нысан, ол
арқылы қоғамдық өндіріске қатысушылардың мүдделері айрықшалықты түрде
білінеді. Әрбір элемент бірыңғай қаржы механизмінің құрамды бөлігі болып
табылады, бірақ өзінше жұмыс істейді және барлық элементтер келісуді талап
етеді. Қаржы механизмі элементтерінің - қаржылық қатынастарды
ұйымдастырудың нысандарының, түрлерінің, әдістерінің үйлесуі қаржы
механизмінің конструкциясын құрайды, ол механизмнің әрбір элементінің
сандық параметрлерін белгілеу жолымен, яғни алудың мөлшерлемелері мен
нормаларын, қорлардың көлемін, шығындардың деңгейін және басқаларды анықтау
арқылы қозғалысқа келтіріледі. Сандық параметрлер мен оларды анықтаудың сан
алуан әдістері қаржы механизмінің ең шамдағай бөлігі болып табылады. Олар
түзетулерге жиі ұшырайды, өндіріс жағдайлары мен қоғам алдында тұрған
міндеттердің өзгерісін сергек сезіп отырады. Мысалы, табысты (пайданы)
бөлудің әдістері және кәсіпорын мен мемлекет арасында оның бөлінуінің ара
қатысы әлденеше рет өзгереді, салықтардың мөлшерлемелері түзетіледі және
т.б. Қоғамдық өмірде қаржының диалектикасы көрініс нысандары мен іс-әрекет
әдістерінің өзара іс-қимылы арқылы бөлінеді. Нақты өмірде, шаруашылық және
қаржы механизмдерінде абстрактты экономикалық (құндық) категориялар
нақтылынады және нақтылы нысандар ретінде болады. Жалпы қаржы арқылы емес,
оның нақтылы нысандары (қаржылық қосалқы категориялары) - бюджет, кірістер,
шығыстар арқылы адамдардың өз мақсаттарында экономикалық заңдарды
пайдалануы болады. Бұл мағынада айтылған нақтылы нысандар ұдайы өндіріс
үдерістерін басқарудың қаржы тұтқалары болып табылады.
Қаржылық қатынастарды көрінісінің нысандары экономиканы (жалпы
ұлттық шаруашылықты, экономика секторын, экономикалық өңірді, саланы,
қосалқы саланы, әкімшілік-аумақтық бірлікті) басқару деңгейіне қарай
көбірек егжей-тегжейлі нақтылануы мүмкін. Сондықтан көптен-көп нақтылы
нысандар басқару тұтқалары қолданылады: мысалы, кірістерде қосылған құн
салығы, акциздер, табыс салығы, мемлекеттік мүлікті сатудан түсетін табыс,
ренталық түсімдер және т.б; шығыстарда - экономикаға (әрі карай
тәптіштеліп), әлеуметтік-мәдени мақсаттарға (білім беруге, денсаулық
сақтауға, әлеуметтік сақтандыру мен қамсыздандыруға және т.б., ғылымға,
басқаруға) жұмсалатын шығыстарға бөліп көрсеттіледі.
Әдіс - бұл басқару функцияларын орындау жөніндегі іс-әрекет амалы,
оның үстіне бұл жағдайда неғұрлым ұтымды амал. Ықпал ету амалдары белгілі
бір категориялардың ішкі мағынасында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.