Қазақстанда және шет елдердегі қашықтықтан білім беру технологиясының жалпы мазмұны
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1-тарау. Қашықтықтан оқыту жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.1.Қазақстанда және шет елдердегі қашықтықтан білім беру
технологиясының жалпы
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.2. Қашықтықтан білім берудің түсініктік-терминологиялық
аппараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
1.3.CASE –технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...28
2-тарау.Эконометрикакурсы бойынша желілік түрдегі
контенттін метақұрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
2.1. Эконометрикакурсы бойынша контенттін оқу әдістемелік
кешені(ОӘҚ) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44
2.2.Ресурстың мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...56
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 63
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...66
Қосымша 1 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .68
Қосымша 2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .72
КІРІСПЕ
Ашық білім беру кеңістігі идеясы Қазақстан Республикасының 2030 жылға
дейінгі даму тұжырымдамасында көрсетілген: Білім беру сапасын аймақтық
деңгейде арттыру мақсатында қашықтық-виртуалды және жаңа білім беру
технологияларын әзірлеу, шығару және енгізу қажет.
Түлектік жұмыстың мақсаты – қашықтықтан оқыту технологиясының
талаптарына сай 050506-Экономика, 050507-Менеджмент, 050509-Қаржы, 050510-
Мемлекеттік және жергілікті басқару, 050511-Маркетинг, 050904-Тұрмыстық
қызметтер және сервис мамандықтарының мемлекеттік стандарттарына және
Эконометрика пәнінің типтік бағдарламасына, оқу-әдістемелік кешеніне
сүйеніп Эконометрика курсы бойынша желілік түрдегі контент құру.
Қашықтықтан оқыту мүмкіндіктері студенттерге курс мазмұнына, оқыту
стратегиясы мен оқу ресурстарын таңдау және бақылауды береді. Қашықтықтан
оқыту оқытушы мен университет мүдделеріне емес, оқушылардың жеке бастық
қажеттіліктеріне негізделеді. Бұл оқытушы рөлін білім көзінен оқыту
менеджеріне ауыстырады. Осындай оқытуға қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін
көбінесе қашықтықтан білім беру әдістері мен жаңа ақпараттық технологиялар
жетістіктері қолданылады.
Елдің әлеуметтік-экономикалық қарқынды дамуы білім беру жүйесіне
нақты өзгерістер енгізуді, соның ішінде осы бағыттағы қиын тапсырмаларды
шешуге қабілеттері бар жоғары білікті мамандарды сапалы дайындауды талап
етеді. Бұл үлкен икемділік пен саналуандығымен сипатталатын оқытудың жаңа
мазмұны мен формаларын қажет етеді. Аталған мәселені сәтті шешу үшін білім
беру мекемелері жаңа білім беру қызметтерін ұсына алатын және біртұтас
білім беру кеңістігін құруға әкелетін ашық жүйеге ауысулары керек.
Қашықтықтан оқыту аясында мына технологиялар айтылады:
- кейстік технология;
- интернет-технология;
- телекоммуникациялық технология (ТВ технология) немесе білім берудің
барлық формасында қолданылатын технологиялар сомасы.
Бұндайда қолданыстағы қашықтықтан оқыту технологияларын 3
санатқа бөлуге болады:
- педагогикалық технологиялар (дәстүрлі оқытудан оқуышаларға бағытталған
оқытуға);
- білім беру ақпараттарын ұсыну технологиялары (баспалық технологиядан
мультимедианы қолдануға);
- білім беру ақпараттарын беру және оқу үрдісін қолдау технологиялары
(көзбе көз өзара әрекетінен Интернет арқылы коммуникацияларына).
Қазақстан Республикасының білім беру Министрлігінің қашықтықтан
оқыту құрудағы басты мақсат – халықтың көп бөлігінің қашықтықтан білім
беруге географиялық және физикалық орналасуға тәуелсіз қол жеткізуі
мүмкіндігін қамтамасыз ету.
Білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі бағыты XXI ғасырдың
талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың жоғары тиімділікті технологияларына
сүйенген жаңа білім стратегиясына көшу болып табылады.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру бағыты жаңа ақпараттық
технологияларды пайдалану аркылы дамыта оқыту, кашыктыктан оқыту, дара
тұлғаға бағыттап окыту максаттарын жүзеге асыра отырып, оку-тәрбие
үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды
көздейді.
Қашыктықтан оқыту ұғымын кең мағынада алсақ, бұл-тыңдаушылар мен
оқытушылардың бір-бірінен кеңістікте алыстатылған оқу формасы. Ал,
тармағындағы қашықтықтан оқу ұғымы тындаушылар мен оқытушылар арасындағы,
сонымен қатар тыңдаушылардың өзара белсенді ақпаратпен алмасуын
қарастыратын және жоғарғы дәрежедегі қазіргі жаңа ақпараттық
технологияларды (аудио-визуальды кұралдар, дербес компьютерлер,
телекоммуникация құралдары, т.б.) пайдаланатын белгілі бір тақырыптар, оқу
пәндері бойынша ұйымдастырылатын оқу процесі.
1-ТАРАУ. ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ
1.1. ҚАЗАҚСТАНДА ЖӘНЕ ШЕТ ЕЛДЕРДЕГІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ
ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ ЖАЛПЫ МАЗМҰНЫ
Қазақстан Республикасы қашықтықтан білім берудің әлемдік тәжірибесін
игеру және қашықтықтан оқытудың өз үлгісін дайындау кезеңінде. Қазақстан
Республикасының көптеген оқу мекемелері қашықтықтан білім беруді дамыту
үшін жағдай жасау үрдісіне қосылды. Осы оқу мекемелерінің қызметі қазіргі
уақытта негізінен оқу жоспарлары мен бағдарламаларын әзірлеуге, қашықтық
курстарын оқыту үшін оқу-әдістемелік кешендерін құруға бағытталған. Бұл
мәселе, батыстық сарапшылар пікірінше, қашықтықтан оқыту жүйесін құру
үрдісінің кілті болып табылады. ЮНЕСКО мәліметтері бойынша, қашықтықтан
оқытудың әрбір курсын әзірлеу, көбейту және қолдану 20-дан 150 мың долларға
дейін талап етеді, ал осындай курстардың қорын құруға кететін бастапқы
шығын бірнеше миллионнан миллиард долларға дейінгі соманы құрайды.
Қазақстанда қашықтықтан оқыту жүйесін құру және дамытуға деген ортақ
көзқарас әзірге жоқ, алайда қашықтықтан оқыту 21-ғасырдағы білім беру
жүйесінің келбетін елеулі өзгертеді, Қазақстан Республикасындағы
қашықтықтан білім беру рөлін арттыратын әлеуметтік-саяси үрдістердің
қатарына шартталған: білім берудің жаңа талаптарын ұсынатын экономикалық
реформалардың дамуы, халықаралық байластырдың, соның ішінде білім беру
саласының жетілуіне әсер ететін саяси өзгерістер, білім беру қызметтерінің
әлемдік нарықтағы бәскелестігін арттыра отырып, білім берудегі халықаралық
ықпалдастықты жетілдіру, білім беру үрдісінің қатысушылары арасындағы
сапалы жаңа техникалық құралдарымен алмасудың пайда болуы және жылдам
дамуы; білім беру мазмұны мен технологияларына қатысты халықтың жаңа
сұраныстарын қалыптастыру туралы түсінуде ортақтық бар.
Қашықтықтан білім беру студенттерді оқытуда, мамандардың біліктілігін
арттыруда, жұмыссыздарды қайта даярлауда тең мүмкіндіктер береді.
Қашықтықтан білім беру жүйесі адамның негізгі қызметіне параллелді жоғары
білім алуға мүмкіндік береді, Қазақстан азаматтарының шетелдерде білім алу,
халықаралық білім беру қоғамдастығы мойындаған оқу дәрежелерін алу
әлеуметін кеңейтеді.
Қазақстан оқытудың аталған түрін дамыту үшін нақты алғышарттарға ие.
Қазақстан республикасының Президенті Әкімшілігі өкілдерінің сөздеріне
қарағанда, бүгінде барлық жалпы білім беру мектептерінің барлығында
информатика кабинеттері бар. Ортареспубликалық көрсеткіш бойынша, 43
студентке 1 компьютерден келеді, соның ішінде 37 оқушы ауыл мектептерінде.
Кәсіби мектептерде және кәсіби лицейлерде орташа көрсеткіш 33 оқушыға 1
компьютерден, колледждерде – 25 оқушыға 1 компьютерден келеді. 2005-2007
жылдары ескірген 12797 компьютер ауыстырылды.
2001 жылдан бері Республикалық білімді ақпараттандыру ғылыми-
әдістемелік орталығы (РБАО) білім берудегі ақпараттық технологиялар бойынша
ЮНЕСКО-дағы ең мықты 34 focal point институттың қатарына енеді. РБАО
ЮНЕСКО-ның кең көлемді зерттеулеріне белсенді араласты, соның ішінде:
халықаралық индикаторлар негізінде ТМД елдеріндегі білім беруді
ақпараттандыру жағдайын анықтау бойынша (2002 ж.), қашықтықтан оқытудың
білім беру сұраныстарын және мүмкіндіктерін игеру бойынша (2004 ж.).
2001 жылдан бері Қазақстанда ЮНЕСКО-ның Қазақстан Республикасының
ауыл мектептері үшін қашықтықтан оқыту сынақ жобасы жүзеге асырылып
келеді. Жобаны жүзеге асыруға республиканың үш облысынан (Батыс Қазақстан,
Шығыс Қазақстан және Қызылорда облыстары) 9 сынақ мектебі қосылды.
Аталған жоба Прометей қашықтықтан оқыту жүйесі арқылы кері
байланысты енгізумен қашықтықтан оқытудың жер серіктік арнасын құруда
жалғасын тапты. Қазіргі уақытта 1000-ға жуық мектеп қосылған (Маңғыстау
облысы – 100%, Павлодар облысы және БҚО - 50%, ШҚО - 10%, ОҚО - 5%,
Қызылорда облысы – 5 мектеп). Алдағы үш жылда тағы 1000 мектепті енгізу
жоспарланып отыр. Қосылған мектептер күн сайын Алматы қаласының ең мықты
мұғалімдері мен жетік оқу университеттерінен жер серіктік арна арқылы оқу-
білім беру бағдарламаларын алады және электронды оқулықтар мен оқу
фильмдерінің авторларымен интерактивті байланысу мүмкіндіктеріне ие.
Қазақстан-Ресей университеті Қазақстанның 17 қаласында (Алматы,
Астана, Атырау, Балқаш, Қостанай, Тараз, Түркістан, Өскемен, Екібастұз және
т.б.) студенттерді қашықтықтан оқытуды жүргізеді. Университет қызметкерлері
36 мамандық бойынша 66 юнит дайындалған, бір юнитті үйренуге 45 сағат
жұмсалады. Әрбір студент семестрге аудио-видеокассеталардан тұратын
материалдар жинағын алады. Студенттер жер серіктік байланыс арқылы Мәскеу
мен Санкт-Питербургтің озық ғалымдарының дәрістерін интерактивті режимде
жүйелі түрде тыңдайды.
Қазақстанда қашықтықтан оқыту үшін бағдарламалық өнімдерді дайындау
мен енгізу мәселесі аса қызықсыз ұсынылған. Алайда қолданыстағы Интернет-
торлар негізінде қашықтықтан оқыту технологияларын әзірлеудің жеке
ұмтылыстары бар.
Қазақстанның бірқатар ЖОО-ы қашықтықтан оқыту саласының өздері
дайындаған өнімдеріне ие. Мысалы, Шығыс Қазақстан мемлекеттік
университетінде (ШҚМТУ) білім беру сапасын арттыру, оқу үрдісінің теориясы
мен тәжірибесіне ақпараттық технологияларды енгізу және дамыту, сондай-ақ
қашықтықтан білім беру ұстанымдары мен технологияларын жүзеге асыру және
университеттің білім беру қызметі аясын кеңейту мақсаттарында виртуалды
институт құрылды. Институттың негізгі мақсаттары - қашықтықтан оқыту
әдістері мен құралдарын қолдана отырып білім беру үрдісін ұйымдастыру және
жүргізу, білім берудегі жаңа ақпараттық технологиялар бойынша ғылыми-
зерттеу және ғылыми-әдістемелік жұмыстар жүргізу және оларды оқу үрдісіне
енгізу,ақпараттық ресурстарды дайындау және жасау, электронды оқулықтарды,
дәріс курстарын, оқу құралдарын, әдістемелік нұсқаулықтарды, видео-
дәрістерді әзірлеу, ақпараттық-зияткерлік ресурстарды, бағдарламалық
қамтылуды, сондай-ақ торлық виртуалды өкілдікті жасау және пайдалануға
беру. ШҚМТУ-нің білім беру порталының базасында қашықтықтан оқыту
технологияларын қолдана отырып жүзеге асып жатқан негізгі білім беру
жобаларын шарт бойынша үш бағытқа бөлуге болады: ЖОО-на дейінгі, ЖОО-лық
және ЖОО-нан кейінгі оқыту. 2004 жылдың ақпан айынан бастап мектеп
оқушыларына бағытталған Интернет торын қолдануға негізделген жаңа білім
беру жобасы – Виртуалды Академия жұмыс істейді. Аталған жобаның негізгі
мақсаты – бүкіл облыс бойынша оқушыларды бірыңғай ұлттық тестілеуге және
ЖОО-на түсуге дайындау.
Ашық білім берудің ақпараттық-білім беру ортасы (АБ АБО) жүйесі
халықты Интернет арқылы білім беру қызметтерімен қамтамасыз етуге
бағытталған. Ол Виртуалды Университет типтік бағдарламалық кешенмен
жабдықталған түрлі серверлерден тұрады.
Виртуалды Университет оқу мекемелерінің виртуалды өкілдіктерін ашу
мүмкіндігін қамтамасыз етеді және ақпараттық және білім беру қызметтерін
ұсынатын түрлі формаларды жүзеге асырушы құрал-жабдықтық құралдар мен
жүйешелердің типтік жиынтығынан тұрады. Виртуалды Университет қызметтерін
3 сатыға бөлуге болады:
- білім беруші
- жүйе құраушы
- ақпараттық.
Виртуалды университеттер, өз кезегінде, екі түрге бөлінеді: аумақтық
(аймақтық) және мамандандырылған.
Қазірде еңбек және әлеуметтік қатынастар Академиясының (Алматылық
филиалы) және Қазақ халықаралық бизнес университетінің виртуалды
университетін құру жұмыстары жүргізілуде.
Абай атындағы ҚазҰПУ-де қазіргі заманғы халықаралық стандарттарға
жауап беретін ҚО жүйесі құрылған.
Жүйе үш негізгі бөлікке логикалық бөлінген:
1. Негізгі ядро (қасымша қызметтер саймандары модулін қосқанда).
2. Функционалды модулдер.
3. Басқару модулдері.
Модулдік масштабтаудың оңайлығын және қажет кезінде жүйенің жеке
құрауыштарын өзгертуді қамтамасыз етеді.
Негізгі ядро – жүйенің барлық бөлігінің тұтастығын тексеруді,
функионалды модулдерді іздеу және тіркеуді, сондай-ақ қолданушының
тіркелуін қамтамасыз ететін жүйенің серверлік бөлігіндегі басты элемент.
Функционалды модулдер – негізгі логикалық жүйелерден тұратын тәуелсіз
бағдарламалық бірліктер, мысалы, оқу материалдарын қарау, тестілеу, т.б.
Басқару модулдері – бұл бағдарламаны, оның мазмұнын және
қолданушыларын басқару үшін талап етілетін пайдаға асыру жиынтығы.
Барлық қажетті ақпараттар басты сервердегі орталық базада сақталады,
ол мәліметтердің сақталу тиімділігі мен қорғалуын қамтамасыз етеді.
Қашықтықтан оқыту жүйесінің кеңінен таралуы Еуропаның дамыған елдері
мен АҚШ-та көрініс тапты, өйткені олар техникалық ресурстардың жеткілікті
мөлшеріне ие.
АҚШ
60-жылдардың ортасында кейбір американдық инженерлік колледждер таяу
кешендердің қызметкерлеріне оқу курстарын беру үшін телевидениені қолдануға
кірісе бастады. Бұл бағдарламалардың сәтті болғаны сонша, олар түрлі
қалалардың студенттері үшін жоғары сапалы білімді таратудың оқиғасына
айналды. Сол уақытта телекурстарды жер серігі арқылы АҚШ, Еуропа,
Австралия, Қытайдың барлық аумағына тарату мүмкіндігі пайда болды. 1984
жылы бұл бағдарламалар Ұлттық технологиялық университтің құрылуына әкелді.
1991 жылға қарай ол Колорадо штатындағы Форт-Коллинз қаласында штаб-пәтері
бар 40 университеттік инженерлік мектептерден құралған консорциумға
айналды. 90- жылдардың басында 100-ден астам студент коммерциялық
корпорациялар жұмыс берушілерінің белсенді қатысуымен инженерлік санаттағы
NTLJ бағдарламаларын қашықтық әдісімен үйреніп шықты. ҰТУ тәжірибесі
халықаралық электрондық университеттің үлгісі ретінде ұсынылды.
АҚШ-тағы қашықтықтан оқытудың айрықша белгісі оның дамуы білім беру
мекемелері аясында ғана емес, сондай-ақ бизнес саласына бағытталған жеке
коммерциялық кампаниялар арқылы да жүруде. АҚШ қарулы күштері де оқу
курстарын өзге елдерде қызметтерін өтеушілерге беру үшін білім беру
институттарының мүмкіндіктерін қолдануда.
Еуропа
Еуропадағы қашықтықтан оқыту 70-жылдардың басында қарқынды дами
бастады. Бұл бірнеше ашық университеттер қатарын ашуға байланысты болды.
Қазіргі уақытта әрбір еуропалық елде қашықтық бағдарламаларын жүзеге
асыратын оқу мекемелер тобы бар. Оқытудың осындай әдістемелері барынша
жақсы жетілдірілген. Жер серіктік телевидение, компьютерлік торлар,
мультимедиа енетін жаңа ақпараттық технологияларды қолданатын оқыту
бағдарламалары қызығушылық тудырады.
Ұлыбританияда басқару саласындағы магистр дәрежесінің 50 пайыздан
астам бағдарламалары қашықтықтан оқыту әдісін қолданған. Осы саладағы
көшбастап келе жатқан еуропалық ұйым Британ анық университетенің Ашықбизнес
мектебі болып табылады.
Кері байланыс ұстанымын қолданбайтын қашықтықтан оқыту жүйелерінде
дәріс, семинар және сабақтардың өзге де түрлерін өткізуге қажетті
ақпараттар әдетте видеокассеталар мен видеодискілерде орталықтандырыла
тіркеледі. Қосымша аудиожазбалар мен магнитті дискідегі жазбалар қолданылуы
мүмін. Содан кейін көрсетілген материалдар компьютерлік торлар арқылы оқу
сабақтарын қолданатын оқу мекемелеріне жіберіледі. Осындай әдіс, мысалы,
Франциядағы қашықтықтан оқытудың Ұлттық орталығында қолданылады. 1939 жылы
негізі қаланған ол бүгінде әлемнің 120 еліндегі 35 мың қолданушыны
қашықтықтан оқытумен қамтамасыз етеді. 2500 оқу курсын дайындауда шамамен 5
мың оқытушы қатыстырылады.
Еуропадағы қашықтықтан оқыту жағдайы американдыққа ұқсас. Бұнда да
қашықтықтан оқытудың одағына кіретін ұйымдар бар. 1987 жылы қашықтықтан
оқытудың Еуропалық университеттер ассоциациясы құрылды, ол соңынан негізі
Еуропалық ашық университеттер желісі болған Еуропалық ашық университетке
айналды. Бұл торға 17 елдің 17 ашық университеті кіреді. Торда шамамен 650
студент білім алады. Осындай ұйымдардың негізгі мақсаты курстарды дайындау
мен дипломдарды мойындау үшін әртүрлі оқу мекемерінің оқытушылары аралсында
тәжірибе алмасу. Торға кіретін университеттер арасында елдер арқылы
дипломның пайдаға асуын қамтамасыз ететін бағалау, сертификаттау, емтиханды
өзара мойындау салаларында бірнеше келісімдер қабылданды. Бұлардың барлығы
халықаралық әріптестікке көмектеседі және қашықтықтан оқыту жүйесін
тұтастай бекітеді. Еуропалық ашық университеттер торының негізгі органы
қашықтықтан оқытуға мүмкіндік беретін студенттер жатақхана пункттерінің
көпшілігінің университет жанында орналасуы тиіс Еуропалық оқыту орталығы
торы болып табылады. Осындай құрылымды құрудың мәні кез-келген адам
қашықтықтан оқыту бойынша барлық қажетті ақпараттарға қол жеткізу
мүмкіндігіне ие болуында.
Ресей
Ресейдегі қашықтықтан оқытудың пайда болу тарихы 90-жылдардың
ортасында жасалған Мемлекеттік Комитетінің Ресей Федерациясында
қашықтықтан оқытуды құру және дамыту тұжырымдамасымен байланысты. Аталған
тұжырымдамада қашықтықтан оқытуды анықтау былайша қалыптасады: Қашықтықтан
оқыту – аралықтан оқу ақпараттарымен алмасу құралдарынан құралатын, елдегі
және шетелдегі халықтың кең ауқымына мамандандырылған ақпараттық-білім беру
орта көмегімен қамтитын білім беру қызметтерінің кешені. Осы кезеңде
өкілдері ретінде FREENET және RUNNET болған білім беру торлары құрылады.
1997-жылы Білім беру министрлігі қашықтықтан оқыту саласында алты ЖОО
қатысқан сынақ өткізуді ұйымдастырды. Нәтижесінде жаңа ақпараттық
технологиялар мен телекоммуникация құралдарына сүйенген қашықтықтан
оқытудың оригиналды әдісі жасалды, қашықтықтан оқытуды дамыту үшін жаңа
мүмкіндіктер ашатын білім беру үрдісінің екі әдістемесі ұсынылды: торлық
электронды Интернет кітапхана және мультиоқытушылық спутниктік телевидение.
Бұдан басқа, қашықтықтан білім беру технологияларын қолдану арқылы бөлек
мамандықтар бойынша білім беру үрдісін қамтамасыз ететін алғышарттар
жасалды, негізгі оқу тәртіптері бойынша мамандандырылған оқу әдістемелік
құралдар дайындалды.
Осылайша, әлемдік білім беру жүйесіндегі қашықтықтан оқытудың дамуы
жалғаса береді және елеулі мәселелерге қарамастан алдағы жылдары белсене
түседі. Соның ішінде оның техникалық мүмкіндіктері мен педагогикалық
құралдарының жетілуі болады, бұл халықтың көп бөлігіне білім беру
қызметтерінің осы түрін алуға мүмкіндік береді.
1.2. ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУДІҢ ТҮСІНІКТІК- ТЕРМИНОЛОГИЯЛЫҚ АППАРАТЫ
Қазіргі уақытта қашықтықтан білім беруге (ҚО) қатысты көптеген
терминдер мен түсіндірмелер бар. Негізінен авторлардың көпшілігі бұл білім
беру үрдісінің субъектілері арасын жалғаушы болып табылатын, негізгі
қызметі электронды және телекоммуникациялық құралдар көмегімен үздіксіз
білім беруді жүзеге асыруға негізделген әлеуметттік-педагогикалық жүйе.
Аталған жүйенің ішінде өзара әрекет ететін субъектілер оқу үрдісін
ұйымдастырушы оқушылар мен персонал болып табылады деген пікірге қосылады.
А.А. Елизаровтың айтуынша, қашықтықтан оқытудың белгілері мыналар:
1. Педагогикалық үрдісінің икемдігі, ол ыңғайлылықтың үш ұстанымына
жауап береді: студент өзі үшін ыңғайлы уақытта, ыңғайлы орында және ыңғайлы
жылдамдықта жұмыс істей алады. Бұл қандай да бір себептерге байланысты
сабаққа қатыса алмайтындар үшін артықшылықтар береді. Студенттер оқуға оған
курсты (пәнді, тәртіпті) игеру үшін және таңдалған курс (пән) бойынша
диплом алу үшін қанша қажет болса, сонша рет келе алады.
2. Модульдік ерекшелігі мынада: әрбір жеке курс білімнің нақты саласы
туралы тұтас түсінік қалыптастырады, бұл жеке бастық және топтық
қажеттіліктерге жауап беретін оқу бағдарламасын қалыптастыруға мүмкіндік
береді.
3. Экономикалық әсерлігі: әлемдік білім беру жүйесінің орташа бағасы
көрсеткендей, қашықтықтан білім беру дәстүрлі білім формасынан 50 пайызға
арзан болып келеді. Оқытудың төмен өзіндік құны мазмұнды аса шоғырлап ұсыну
мен бірыңғайлау, ҚО технологиясын білім алушардың көп мөлшеріне
бағдарланғандығы есебінен, сондай-ақ қолданыстағы оқу алаңдарын және
техникалық құралдарын аса тиімді қолдану есебінен қамтамасыз етіліп отыр.
4. Оқытушының жаңа рөліне таным үрдісін қадағалау, жеке бастық оқу
жоспарын құруда кеңестер беру және оқу жобаларын басқару енеді. Ол өзара
қолдау оқу топтарын басқарады, студенттердің кәсіби дамуына жәрдемдеседі.
5. Бақылаудың мамандандырылған формалары құрамына қашықтық
ұйымдастыру емтихандары, әңгімелесу, тәжірибелік, курстық және жобалық
жұмыстар, компьютерлік зияткерлік тестілеу жүйесі енетін ақпараттық-
коммуникациялық технологиялар көмегімен жүзеге асады.
6. Мамандандырылған технологияларды қолдану аясында өз беттік, алайда
студенттердің білімнің нақты топтамасын қадағалай отырып үйрену үрдісіндегі
әдістердің, формалардың және құралдардың өзара байланысының жиынтығы
түсіндіріледі.
А.А. Андреев сөзіне сәйкес, қашықтықтан оқытудың өзге оқыту
формаларынан айырмашылығы мына ұстанымдарға ие болуында:
1. Студенттердің мұғалімдермен де, бір-бірлерімен де байланыста
болуын қамтамасыз ететін интерактивтік ұстанымы.
2. Ақпараттық технологиялар саласындағы білімнің алғашқы деңгейінің
болуын қалайтын бастапқы білімдер ұстанымы.
3. Студенттердің жеке артықшылықтарын ескерген оқыту мен білімді
бақылаудан тұратын жеке тұлғаландыру ұстанымы.
4. Білім алушының өз беттік танымын қалайтын сәйкестендіру ұстанымы.
5. Қашықтық курстарын өтуде жас шамасы және білім беру шектеулерінің
болмауын қарастыратын оқыту ашықтығы мен икемдігін қамтамасыз ету ұстанымы.
Қашықтықтан білім беру – бұл жеке тұлғалық жоспар бойынша оқыту, оның
сырттай оқытудан айырмашылығы да осында жатыр.
Әрбір қашықтықтағы студент білімді жеткізу, қиын тақырып пен
сұрақтар бойынша кеңестер беру, бақылау жұмыстары мен тесттерді тексеру,
емтиханға дайындалуға көмек көрсету міндеттеріне ие оқытушыға бекітіледі.
Оқу материалдар жиынтығын қашықтықтағы студент сабақтарға
тіркелгенде (әдетте оқу ақысын төлегеннен соң) бірден алады. Бұлар
қарапайым оқулықтар емес, лекция мәтіндері, тапсырмалықтар, тәжірибеліктер
және өз беттік жұмыс үшін дәстүрлі қағаздық, СD, аудио-видео секілді түрлі
тасымалдағыштардағы тапсырмалар.
Қашықтықтан білім берудің сырттайдан маңызды айырмашылығы бар, яғни
студент үйрену реті мен жұмыс жылдамдығын өзі таңдайды. Мысалы, оған бір
семестр ішінде күнтізгі оқу бөлімінде бір жыл бойы үйренетін курсты оқып
шығуға болады. Немесе, керісінше, оны екі жылға дейін созуы мүмкін.
қашықтықтан оқытудың бар жүйесі қатаң есептікті ұстанады. Курстың
әрбір өтілген бөлімі үшін студент өз оқытушысы алдында есеп береді (тест,
бақылау сұрақтары, т.б.). Әзір есептесіп болмайынша алға жылжуға болмайды.
Осылайша, қорытынды жасауға болады, яғни ҚО – бұл сипатты белгілеріне
ие және нақты ұстанымдарымен ерекшеленетін субъектілер мен объектілердің өз
арасында және оқыту құралдарымен интерактивті, үйлесімсіз өзара әрекет ету
үрдісі.
Қашықтықтан білім берудің үлгілері мен бағдарламалық өнімдері
Қазіргі уақытта қолданыстағы оқытудың ашық және қашықтық жүйесі
әлемдік тәжірибеде белгілі алты үлгіден тұрады.
Бірінші үлгі – мектептік немесе ЖОО-қ (емтихандық) талаптарға
бағытталған және қандай да бір себептерге байланысты күндізгі оқу
орындарына бара алмайтын оқушылар мен студенттерге арналған экстернаттық
оқу түрі.
Екінші үлгі – студенттердің ЖОО-қ білім алуы сырттай немесе қашықтық,
яғни жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде.
Үшінші үлгі – бірнеше оқу мекемелерінің ынтымақтастығына негізделген
оқыту. Бұндайда жетік тәртіп бойынша бірнеше оқу мекемелері үшін сырттай
қашықтықтан оқытудың біріккен бағдарламасын бірге дайындау қарастырылады,
бұл оларды анағұрлым кәсіби сапалы және неғұрлым арзанырақ етуге мүмкіндік
береді. Осындай тәжірибе, мысалы, Аргентина, Боливия, Бразилия, Чили және
Парагвай елдеріндегі университеттер қатысқан Кеприкон (Сарricorn
Interuniversity Teleducation Program, 1990) университетаралық
телебілімдендіру бағдарламасында іске асты. Осы мемлекеттердің студенттері
корпорацияға енетін кез-келген университтің бірінде қашықтықтан оқи алады.
Осындай ынтымақтастықтың тағы бір мысалы ретінде Білім берудегі достастық
(Commomwealth of Education, 1992) бағдарламасын айтуға болады.
Төртінші үлгі – ашық немесе қашықтықтан оқытудың автономды білім беру
мекемелері. Бұл студенттер түрлі бағыттар бойынша білім ала алатын білім
беру мекемелерінде қашықтықтан оқыту мақсатында арнайы құрылған. Олар
сондай-ақ мультимедиалық курстарды құруға да арналған. Осы типтегі ең ірі
оқу мекемесі ретінде Лондондағы (Ұлыбритания) Ашық университетті атауға
болады, оның базасында соңғы жылдары Ұлыбританияның ғана емес, сонымен
қатар Достастық елдерінен келген көптеген студенттер де қашықтықтан оқытуды
өтуде. АҚШ-та осындай университеттер қатарына Колорадо штатындағы Ұлттық
технологиялық университет де жатады, бұнда студенттерді 1991 жылы бір
жүйеге біріктірілген 40 инженерлік колледждермен бірге түрлі инженерлік
мамандықтарға дайындайды. Бұл бірлестіктегі қашықтықтан оқыту штат үкіметі
мен бизнес саласымен тығыз ынтымақтастықта жүргізіледі. Оқу ақысын төлеу
студенттер жұмыс істейтін ұйымдар мен фирмалар арқылы тұтас жүзеге асады.
Бесінші үлгі -автономды оқыту жүйелері арқылы жүргізіледі. Бұндай
өзін өзі білімдендіру ТВ-ның, видежазбалар мен радиобағдарламалардың,
сондай-ақ қосымша баспа құралдарының қатысуымен жүргізіледі. Мысал ретінде
никарагуалық радио арқылы математиканы оқытудың американдық-самоандық
телевизиялық жобасын айтуға болады.
Алтыншы үлгі – мультимедиалық бағдарламалар негізіндегі биресми,
ықпалдасқан қашықтықтан оқыту. Бұндай оқыту ересектер аудиториясына
бағытталған, яғни қандай да бір себептермен мектептік білім ала алмағандар
үшін. Бұндай жобалар ресми білім беру бағдарламасының бір бөлігі болуы
мүмкін. Олар сонымен қатар нақты білім беру мақсатына арнайы бағытталған
болуы мүмкін.
Келтірілген үлгілердің білім берудегі мақсаттары:
1. Студенттерге қолданыстағы білім беру бағдарламаларының аясында өз
білімдерін түрлі салалар бойынша толықтыруға және жетілдіре түсуге
мүмкіндік беру.
2. Тиісті емтихандар нәтижелері негізінде біліктілік сатысының білім
аттестатын беру.
3. Университетте бағдарламалар бойынша түрлі бағыттарда сапалы білім
беру.
4. Әрбір студенттің ішкі дүниесінің ашылуын ынталандыратын және осымен
қатар жеке тұлғаның әлеуметтік қасиеттерін қалыптастыруға септігін
тигізетін оқыту формасының ерекшелігіне жаңа педагогикалық
технологияларды қолдану.
5. Танымдық және шығармашылық қызметтердің үрдісінде оқытушы – курс
координаторымен, сондай-ақ өзге де әріптестермен белсенді өзара қарым-
қатынасты жүзеге асыру.
6. Оқу үрдісі барысын жүйелік бақылау және студент пен оқытушы немесе
курс кеңесшісімен арадағы жедел кері байланысты жүзеге асыру.
Көрсетілген үлгілерді іске асыру үшін арнайы бағдарламалық қамтамасыз
ету қажет. Ол үшін екі нұсқаны жүзеге асыру мүмкіндігі бар. Бірінші -
әзірлеушілер еңбегін өтеуді қажет етпейтін артықшылығы бар өз бағдарламалық
қамтылуын жасап шығару. Алайда меншіктегі әзірлеушілер сапасы жеткіліксіз
бағдарламалық өнім жазып шығаруы мүмкін.
Екінші нұсқа өз оқу курстарын жасауға қолдануға болатын кәсіби
мамандар әзірлеген дайын бағдарламалық кешендерді сатып алуды қарастырады.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасындағы қашықтықтан білім беру
жаңадан тұру кезеңінде болғандықтан, қай фирманың бағдарламалық қамтылуы
жақсы екендігін анықтау қиын.
Web Soft компаниясының WebTutor бағдарламалық өнімі қашықтықтан оқыту
жүйесін және кешенді оқу порталын құру үшін қолданылады. Оның негізгі
артықшылықтары мынада:
- оқытуды жоспарлаудың жұмсақ мүмкіндіктері;
- тестілеудің дамыған тетігі;
- оқу материалдарының күшті редакторы;
- электронды конференцияларды өткізу мүмкіндігі;
- тұтынушының кешенді дизайнын баптау;
- ақпараттық порталдың ыңғайлы функциялары;
- оқу материалдарымен алмасудың халықаралық стандарттарын қолдау (АІСС);
- ішкі ақпараттық жүйелермен, соның ішінде персоналды есептеу
жүйелерімен ықпалдасу мүмкіндіктері.
Көрсетілген бағдарламалық кешенді қолданудан қазіргі кезде 30-дан
астам атаулар енгізілген электронды оқу курстарының кітапханасы дайындалды.
Аталған жүйені мамандандырылған оқу мекемелерінде де, сондай-ақ ірі
фирмалардағы қызметкерлер біліктілігін арттыру үшін де қолдануға болады.
Мысалы, iOne.ru-да жарияланған деректерге қарағанда, АҚШ-тың 1000-нан астам
адамы бар 62 пайыз кәсіпорны өздеріне қашықтықтан оқытудың электронды
жүйесін енгізген. Ресейде бұндай жүйелерді кейбір ірі компаниялар
қолданады, атап айтсақ Сибнефть, Русский алюминий, Татнефть, ЮКОС,
Вим-Билль-Данн, Северсталь және Вымпелком.
Қашықтықтан оқытудың тағы бір кәсіби бағдарламалық қамтылу өнімі
STELLUS, ол web-технологияға негізделген толық функционалды, ашық білім
беруді қолдау үшін бағдарламалық қамтылудың үлгілік кешені болып келеді.
Кешен колледж, институт, университет, академия немесе мектептің оқу
үрдісіне оңай үйлеседі және қашықтықтан оқу курстарын, электронды оқу
құралдарын және тесттік тапсырмаларды жасау үшін қажетті құрал-жабдықпен
қамтамасыз етеді. Тыңдаушылар кешенді торда немесе Интернетте орналасқан
курстарға стандартты web-браузерді қолдана отырып қол жеткізе алады.
STELLUS оқу үрдісін басқаруға, оқу жүктемесін жоспарлауға мүмкіндік береді,
тесттерді және емтихандарды тапсыру үрдісін автоматты және жартылай
автоматты режимде қамтамасыз етеді. Оқыту үрдісі аясындағы барлық оқиғалар
мәліметтер базасында тіркеледі. STELLUS-тің бұл мәліметтері статистикалық
талдауда қолданылуы мүмкін. Кешен бірнеше жылдардан бері Ресей
Федерациясының хабарлама жолдар Министрлігінің Ресей мемлекеттік хабарлама
жолдар ашық техникалық университетінде және оның 26 филлиалында, сонымен
қатар Оңтүстік телекоммуникациялық компаниясының оқу орталығында сәтті
қолданылып келеді.
Осылайша, қашықтықтан оқытуды жүргізуде өз өнімдерін, сондай-ақ дайын
бағдарламалық өнімдерді де қолдануға болады. Оқу үрдісін минималды
шығындармен бастау үшін, Netscape® Communicator құрамына енетін және кез-
келген аудиториямен жұмыс істей алатын NetMeeting бағдарламасын қолдана
отырып, Интернет торының мүмкіндіктерін қолдануға және оқытуды шынайы
режимде жүргізуге болады.
Қашыктықтан оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі технологиялары бар, соның
ішінде кейс-технология – оқытушы-тьюторлардың дәстүрлі және қашықтықтан
консультацияларды үйымдастыру кезінде мәтіндік, аудиовизуальды және
мультимедиалық оқу-әдістемелік материалдарды жинау және оларды
пайдаланушылардың өз бетінше меңгеруі үшін жіберуге негізделген.
Кейс технологиясы (ағылшынның сasе – портфель) оқытуда жасалынған
әдістемелік материалдармен іске асырылады.
Кейс-технологияға арналған материалдар түрлері мыналар:
1. Әдістемелік нұсқалар. Оқу құралдары мен глоссарий. Оқушыларға оқу
жоспарындағы пәндер бойынша электрондық тасымалдауышта (CD-ROM) оқу-
әдістемелік материалдардың кешені (кейс) беріледі. Кешенді
даярлауда ұжымдық әдістер, жобалау әдістері пайдаланылады. Мұндай
әдістер тыңдаушылардың белсенділігін арттыруға, шығармашылық
қабілеттерін арттырады.
2. Жұмыс дәптері.
3. Анықтама.
4. Оқу, аудио, бейне материалдары.
5. Бақылау және емтихан материалдары.
Қашықтықтықтан оқытуға арналған кейстердің сапалық қасиеттері:
- курстың терминдер мен ұғымдарына арналған гипертекстік құрылымы;
- пайдаланушыға ыңғайлы құрылым – мұғалім материалды беру реті мен
бейнелеудің бірнеше түрін таңдай алады. Сол арқылы бір оқу материалын әр
түрлі аудитория үшін әдістемелік қажеттілік болса әр түрлі түрде беру
мүмкіндігі бар.
Қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті
білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару болып
табылады: туындайтын мәселелерді қарастыру; мақсат пен міндеттерді қою,
білім, тәжірибелерді беру, ұйымдастыру қызметі, білім алушылардың арасында
өзара байланысты ұйымдастыру, оқу процесін бақылау. Тыңдаушылар қашықтықтан
оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта, ыңғайлы
орында, тиімді типтегі өз бетінше жұмыс құрайды. Сондықтан тындаушылар өз
бетінше жұмыстың техникасы мен әдістемесін жоғарғы деңгейде білімді өз
бетімен толықтыру негіздерін меңгеруі қажет. Сонымен бірге нәтижелі түрде
оқу үшін жаңа ақпараттық технологияның кұралдарымен жұмыс істей білуі
тиіс.
Сонымен, қашықтықтан оқыту - адамның білім алуға және ақпарат алуға
деген құқықтарын іске асыратын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі
ретінде мамандардын негізгі қызметін атқара жүріп білімін, біліктілігін
арттыруға мүмкіндік береді.
Автоматтандыру объектілеріне мыналар жатады:
- электронды оқу басылымдарын дайындау және қолдау;
- оқу бағдарламасын басқару;
- қолданушырды құру, өзгерту және болдырмау;
- оқыту үрдісін қолдау;
- оқыту үрдісін бақылау;
- электронды кітапхана мен тесттер банкінің қарқынды жаңаруын жасау және
қолдау;
- жұмыстарын жақсарту және оқыту бағдарламалары мен тұтас жүйеге шақырту
алу мақсатында қолданушылардың барлық түрлері үшін кері байланыспен
қамтамасыз ету.
Автоматтандырудың әрбір объектісі келесі білім беру қызметтерін
қамтамасыз етуі тиіс:
- студенттерге ақпараттың саналуан тасымал түрлерін қолданумен өз
бетімен үйренуге негізделген оқу-әдістемелік кешендердің
мамандандырылған жинағы түріндегі ақпараттық білім беру ресурстарын
ұсыну;
- студенттерге ақпараттық білім беру ресурстарына және әдістемелік,
ұйымдастыру, техникалық және бағдарламалық іске асыру құралдар
жиынтығына қол жеткізуді және оқу үрдісін оның субъектілерінің
орналасу орындарына тәуелсіз басқаруды қамтамасыз ету;
- студенттердің оқытушылармен және бір-бірімен арадағы қарым-қатынасын
және сандық кітапхана, видеотоптама және өзге оқыту құралдары түрінде
ұсынылған ақпараттық білім беру ресурстарына қол жеткізуін қамтамасыз
ету.
Қашықтықтан оқыту жүйесіндегі ақпараттық қамту құралдары
төмендегідей:
- қағаздық басылымдар;
- торлық электронды оқу басылымдары;
- гипермәтіндік және мультимедиялық нұсқалардағы компьютерлік оқыту
жүйелері;
- аудио оқу-ақпараттық материалдар;
- видео оқу-ақпараттық материалдар;
- зертханалық қашықтық тәжірибеліктер;
- шеттетілген қол жеткізілімі бар тренажерлар;
- шеттетілген қол жеткізілімі бар мәліметтердің және білімдердің
ақпараттық базасы;
- шеттетілген қол жеткізілімі бар электронды кітапханалар;
- сараптамалық оқыту жүйелері негізіндегі оқыту құралдары;
- виртуалды шынайылық негізіндегі оқыту құралдары;
Жүйеде орнатылатын білім беру ресурстарына мыналар енуі тиіс:
1) электронды оқу басылымдары;
2) білім беру стандартында қарастырылған пәндердің виртуалды зертханалық
тәжірибеліктері
3) оқу-әдістемелік кешен;
4) білім беру үрдісінде ҚОЖ-нің ақпараттық ресурстарын қолданудың
әдістемелік қамтамасыз ету материалдары;
5) Қазақстандағы озық оқу мекемелерінің оқу, әдістемелік, ғылыми-
әдістемелік және ғылыми-техникалық қызметтерін көрсететін ақпараттық
материалдар;
6) білім беру мекемелерінің заңдық дәрежесі мен мемлекеттік
аккредитациясын қосқандағы мекен-жайлары және қысқаша сипаттамалары;
ЖОО-на қабылдау ережелері
7) оқытудың болжалды формалары, білім беру бағдарламалары;
8) әлемдік тордағы интернет-ресурстардың үздік үлгілеріне сілтеме
9) торлық оқу-әдістемелік құралдар
10) қарапайым және мультимедиалық нұсқалардағы компьютерлік оқыту жүйелері
11) аудио оқу-ақпараттық материалдар
12) видео оқу-ақпараттық материалдар
13) зертханалық қашықтық тәжірибеліктер
14) шеттетілген қол жеткізілімі бар тренажерлар
15) шеттетілген қол жеткізілімі бар мәліметтердің және білімдердің
ақпараттық базасы
16) шеттетілген қол жеткізілімі бар электронды кітапханалар
17) сараптамалық оқыту жүйелері негізіндегі оқыту құралдары
18) геоақпараттық жүйелер негізіндегі оқыту құралдары
19) виртуалды шынайылық негізіндегі оқыту құралдары
E-learning технологиясы
Көп жылдар бойы мультимедиялық CD-ROM дискілерде ұсынылған дәстүрлі
копьютерлік оқыту басымдыққа ие электронды форма болып келді.
Сурет 1. E-learning- технологиясының үлгісі
Соңғы жылдары жағдай E-learning технологиясының пайдасына қарай
өзгере бастады.
Оқу орталығының серверінде қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру негізінде
оқу курсын түсіну жатыр. Студенттердің курстағы оқыту үрдісін оқытушы
(тьютор) басқарады. Курстың басталуы және аяқталуы, сондай-ақ оған
оқытушыны тағайындау және олардың құзырын анықтау – оқу үрдісін жалпы
басқаруды жүзеге асыратын деканат қызметі.
Басқарудың жалпы қызметтері – оқу орталығының графикалық интерфейсін
баптауды, логиндер мен кілт сөздерді бақылауды, қосымша бағдарламалық
қамтуды қосуды және өзге де қызметтерді оқу орталығының басқарушысы
орындайды.
Оқыту үрдісі оқытушы мен студент қарым-қатынасының интерактивтік
дәрежесіне деген талапқа байланысты құрылуы мүмкін.
Интерактивтіктің минималдану жағдайында бүкіл оқу материалы серверде
оқу модулдері немесе өзге Интернет-ресурстарға сілтемелер түрінде
шығарылады. Студенттер курс материалдарына тікелей немесе үйрену ретін
анықтайтын кесте арқылы қол жеткізе алады.
Оқыту үрдісіне елеулі интерактивтік қажет болған жағдайда оқытушы
Интернетте трансляцияның саналуан түрлерін, арнайы тестілік және грфикалық
чаттарды, тақырыптық форумдарды және өзге де оқытушы мен оқушы арасындағы
қарым-қатынас құралдарын қолдана алады.
Қолданыстағы өнімдерден тиімді артықшылықтары.
Технологиялық жетістіктеріне мына факторларды жатқызуға болады:
- жүйе ашық кодта қойылады (РНР);
- жүйе оқыту құралдарының Unix, Linux, FreeBSD топтамасын қоса алғанда
анағұрлым кең таралған түрлері аясында қондырылады;
- жүйе MS SQL немесе Оracle секілді мәліметтер базасын басқару жүйесі
арқылы масштабтанады;
- жүйе қосымша бағдарламалық қамтуды немесе қосымша лицензияларды сатып
алуды талап етпейді (Windows, MS IIS, MS SQL, т.б.);
- ISO 9000 сапа бағдарламасы бар;
Функционалды артықшылықтары:
Оқу үрдісі
- Мәліметтердің мамандыққа оқыту бағдарламасы, курстың жұмыстық
бағдарламасы, оқу модулдері бойынша бапталатын жүйесі.
- Төлем жүйелерімен ықпалдастық, студенттің ішкі есепшоты;
- Талдау мүмкіндіктерін, түрлі есептеулерді дайындау мүмкіндіктерін
дамыту;
- Толықтай автономды қашықтық үрдісін оқытушы қатысуынсыз енгізу
мүмкіндігі;
- Бағаларды автоматты қою мүмкіндігі;
- Оқу үрдісінің статистика негізінде оқушылардың топтарын автоматты
қалыптастыру мүмкіндігі.
- Оқытудың бейімдеу бағдарламаларын құру мүмкіндігі.
- Синхронды оқытуды енгізу құралдарын дамыту (чаттар, форумдар,
графикалық тақталар, веб-трансляциялар, т.б.).
- Оқудың біртұтас кестесі, оқу үрдісінің дербес ұйымдастырушысы.
- Оқу үрдісінің түрлі ресурстарын бақылау.
- Құзырларды басқарудың жүйесі.
Тесттер
- Тесттердің және тренажерлардың өз түрлерін құру мүмкіндігі;
- Жұмыс үшін қосымша мамандандырылған бағдарламалық қамтуды құру
мүмкіндігі, мысалы, бағдарламалық тренажерлармен.
- Тесттерді бейіндеу құралдары.
- Салмақтық коэффициенттерді қолдану мүмкіндігі.
- Қайта қолдану мақсатындағы тесттік сұрақтардың біртұтас мәліметтер
базасы.
Мәліметтер стандарттары мен форматтарын қолдау
- IMS стандартын қолдау.
- Тесттерді серверге жүктеу үшін ASCII формасында дайындау мүмкіндігі.
- Оқу модулдері өндіру форматындағы объектілерінен қалыптасуы мүмкін.
Жалпы қасиеттер
- МАМАНДЫҚ ұғымын курстардың мүмкін көлемін, құны мен төлемін ескере
отырып іске асыру.
- Оқытуды аудиториядағы сабақтармен араласуы мүмкін.
- Оқу курстарын, тесттерді, оқу бағдарламаларын серверде, CD-де, соның
ішінде ІMS форматында жариялауға дайындау үшін бағдарламалық қамтудың
болуы.
- SMS хабарламарды оқу үрдісінің элементі ретінде қолдану үшін ұялы
байланыс операторларымен ықпалдасу мүмкіндігі.
- CD-ні мамандықтар, семестрлер, жеке курстар бойынша оқу
материалдарымен автоматты генерациялау мүмкіндігі.
1.3. CASE –ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Қашықтықтан оқытудың оқу-әдістемелік базасы оқушының таңдаған
мамандығы бойынша кәсіби дайындығын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін оқу-
әдістемелік материалдар жинағын (курстық кейс) қалыптастыруды қамтамасыз
ететін CASE-технология болып табылады.
Курстық кейс – бұл электронды CD-ROM тасымалдағышта, сондай-ақ аудио-
видео тасымалдағыштардағы мамандық немесе курс бойынша жұмыстық оқу
жоспарында қарастырылған оқу және әдістемелік материалдар жинағы.
Оқу-әдістемелік материалдарын мамандықтар бойынша курстық кейстер
үшін дайындау мемлекеттік жалпыбілімберу стандарттарымен және типтік оқу
жоспарларымен тікелей сәйкестікте дайындалып, мақұлданған жұмыстық
жоспарлар бойынша іске асады.
Осылайша, қашықтық оқу үрдісі курстық кейс-технология – оқу-
әдестемелік материалдар арнайы жинаққа жинақталып және студентке өз бетімен
үйрену үшін берілетін оқу үрдісін ұйымдастыру технологиясына негізделген.
Кейс және интернет-технологиялары бойынша қашықтықтан оқытуға
арналған жұмыстық оқу жоспары типтік оқу жоспарының мамандығы бойынша
мемлекеттік жалпыбілімберу стандарты негізінде құрылады және мамандыққа
қызмет ететін факултетке ұсынылады.
Аудиториялық сағаттар екі санатқа бөлінген: байланыстық сабақтар
(дәстүрлі аудиториялық сабақтар); виртуалды сабақтар (тьютерлік сыныпта
өткізіледі және оқытушы үшін аудитоиялық, ал оқытушылар үшін аудиториядан
тыс сабақтар болып табылады).
Байланыстық сабақтар аудиториялардағы дәстүрлі педагогикалық
технологиялар (дәрістер, тәжірибелік, семинарлық, зертханалық сабақтар,
консультациялар және т.б.) үшін ұйымдастырылады.
- Оff-line, on-line виртуалды дәрістері, виртуалды сабақтар,
виртуалды семинарлық сабақтар ақпараттық технологияларды (форум,
чат, конференция және т.б.) қолдана отырып тьютерлік сыныптарды
қашықтықтан оқыту мұғалімдері арқылы өтеді. Кейстің құрамына белгілі
бір нормативті талаптар жоқ. Кең таралған документтер мен дыбыс,
анимация, графикалық кірістірулер, слайд-шоу пайдаланылады.
- Оқушы оқулықтың кез келген бетін қағазға шығара алады.
- Оқушы оқу материалдарына кез келген әдіспен қол жеткізе алады
(Интернет, CD-ROM).
- Оқулыққа кіріктірілген білімді тексеру жүйесі бар.
- Оқулық бетінен Интернет ресурстарына қол жеткізуге болады.
Желілік –технология - білім алушы, оқытушылар, әкімшілік арасындағы
интерактивті өзара әсері мен оның оқу-әдістемелік қүралдармен жабдықталуын
қамтамасыз етуде телекоммуникациялық желіні қолдануға негізделген;
Оқытудың желілік –технологиясына жатады:
- Интернет желісін пайдалану;
- Әлектрондық поштаны пайдалану;
- Телекоммуникациялық құрылғыларды пайдалану;
- Мультимедиамен жабдықталған, Интернетке шығу мүмкіндігі бар желелік
компьютерлік класс;
Электронды пошта тыңдаушыларға курстың негізгі мәселелері бойынша
конфиденциалды хат жазысуға мүмкіндік береді. Электронды почта арқылы
ақпаратты жоғары жылдамдықпен жіберу мүмкіндігінің арқасында тыңдаушыға
көмек дер кезіңде, сұранысты алған соң бірден көрсетіледі. Интернет
көмегімен тыңдаушылармен кері байланыс орнатып қана қоймай, олардың оқу
қызметін бақылауға, бағалауға болады.
Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде (СҚМУ) виртуалды
білім беру жүйесін жүзеге асыру үшін соңғы екі жылда қазірдің өзінде оқу
үрдісінде қолданыла бастаған бірқатар тиісті бағдарламалық өнімдер мен
электронды оқулықтар жасалды. Барлық электронды оқулықтар курсты үйрену
бойынша әдістемелік кеңестер, теоретикалық материал, теоретикалық білімді
қолдану қабілеті мен дағдыларын жетілдіру тәжірибеліктері, виртуалды
зертханалық тәжірибеліктер, анықтама материалдары, материалды игеру
деңгейін тексеру үшін білімді бақылау жүйесі секілді қажетті құрауыштарды
енгізетін виртуалды курстар түрінде ұсынылған. СҚМУ дайындаған
бағдарламалық өнімдер авторлық болып табылады және біртұтас мқпараттық
жүйесінің элементтері түрінде ұсынылады. СҚМУ-нің оқу бөлімінің құрылымына
қашықтықтан оқыту орталығы (ҚОО) кіреді. ҚОО-ның басты мақсаты қашықтықтан
білім берудің ғылыми-әдістемелік жүйесін жасау және университет
студенттерін оқыту үрдісіне енгізу.
Қазақстан Республикасында “Қазақстандық ашық университет” білім беру
сынақ түріндегі жоба алғаш рет Республикалық білімді ақпараттандыру ғылыми-
әдістемелік орталығының және озық ЖОО-ы – Қазақ Ұлттық техникалық
университеті мен Қазақ халықаралық қатынастар және әлес тілдері
университенің базаларында басталды.
Электронды курстарды дайындау Moodle бағдарламасы бойынша
жүргізіледі.
Moodle – курсты басқару жүйесі – бұл педагогикалық ұстанымдарды
кеңінен қолдану арқылы on-line-оқытуды тиімді жасау үшін педагогтарға көмек
ретінде құрылған бағдарламалардың ашық топтамасы.
Moodle – бұл on-line және off-line түрінде де қолдануға болатын веб-
технология. бұл бағдарламалық қамту мектептерде, ЖОО-да және өзге оқу
мекемелерінде кеңінен қолданылады. Сондай-ақ, оны түрлі ұйымдар мен жеке
оқытушылар да қолданады. Moodle-дың ең мүмкіндігі мол артықшылықтарының
бірі – курста қолданылатын барлық мәліметтердің барлығы дербес копьютерде
емес, файлдарды жүктеуге, араластыруға, өзгертуге немесе жоюға мүмкіндік
беретін ортақ сервер-копьютерде сақталады.
Қашықтықтан оқытудың желілік технологиялары
Қашықтықтан оқытуда қолданылып келе жатқан ақпараттық технологияларды
топтарға жіктеуге болады:
– білім беру ақпаратын ұсыну технологиялары;
– білім беру ақпаратын беру және оқу үрдісін қолдау технологиялары;
Олар жинақты түрде қашықтықтан оқытудың ақпараттық технологияларын
қалыптастырады. Бұндайда қашықтықтан оқытуды жүзеге асыру кезінде оқыту
үрдісін және оны қолдауды қамтамасыз ететін білім беру ақпаратын жеткізу
технологиялары жоғары маңызға ие болады.
қашықтықтан оқытудың ақпараттық-білім беру ортасы өзіне мына
құрауыштарды енгізуі керек:
– ақпаратты беру құралдары (яғни, сандық электронды коммуникациялар);
– ақпараттық ресурстар (оқу үрдісін қамтамасыз ету үшін мәліметтер
базасының саналуан түрлері);
– түрлі деңгейлер қарым-қатынасының хаттамасы;
– оқу үрдісін жүргізудің қабылданған әдістемесі үшін ақпаратты жеткізудің
бүкіл технологиялық реттілігін бағдарламалық қамту; әдістемелік және
ұйымдастырушылық қамтамасыз ету.
Тізімделген құрауыштар ішінен ең маңыздысы қашықтықтан оқытуды онсыз
елестету мүмкін емес, коммуникация мәселесі болып табылады.
Қашықтықтан оқытудың білім беру өнімдерін және қызметтерін өндіру
үшін келесі ақпараттық технологиялар қолданылады:
– мәліметтер мен есептеулерді топтау, іріктеуге арналған мәліметтерді
өңдеудің ақпараттық технологиялары;
– білім беруді координациялау мен басқаруға қатысы бар ҚО-дың барлық
қатысушыларының ақпараттық сұраныстарын қанағаттандыруға арналған
басқарудың ақпараттық технологиялары;
– қашықтықтан оқытудың қатысушысы мен компьютердің қарым-қатынасын
ұйымдастыруға арналған қолдау және шешім қабылдаудың ақпараттық
технологиялары;
– қашықтықтан оқытудың қолданушыларына сарапшылардан кеңес алу мүмкіндігін
беретін сараптық жүйелердің ақпараттық технологиялары;
– коммуникациялардың ақпараттық технологиялары ҚО-дың қатысушыларын жедел
байланыспен және қашықтықтан оқытудың қатысушыларының қарым-қатынасын
қамтамасыз етеді.
Сервердегі оқушылар орындауы тиіс, үйренуді қажет ететін барлық
материалдар тапсырмаларға бөлінеді (жаттығулар, тесттер).
Кез-келген типтегі материал курста рәсімделңп, ал содан кейін
оқушыларға жеке-дара бойынша немесе оқу модулдері түрінде берілуі мүмкін.
Модулдерге материалдардан басқа қосымша сервистер де кіруі мүмкін – мысалы,
тақырыптық форумдар және талқылаулар.
Студенттің әрбір оқу модуліне деген қол жеткізілімі басқарушы арқылы
реттелінділетіндіктен, оқытушыда оқып жатқан топтардың ерекшеліктеріне
сәйкес, оқу үрдісі мен оны бейімдеудің ыңғайлы тетігі болады. Оқу курсының
авторы оқу орталығының серверіне түрлі оқу материалдарын орналастыра алады:
- студенттің компьютеріне жүктелетін және өздігінен немесе қолданушылық
бағдарламалар көмегімен орындалатын өндіру форматының бөлек файлдары
- HTML форматындағы өзінің ішкі құрылымымен бірге электронды оқулықтары
- гипермәтіндік сілтемелермен байланысқан көптеген файлдардан тұратын
HTML жарияланымдар. Бұл жағдайда курста осындай жарияланымдардың
баспақы беттеріне ғана емес, сондай-ақ оның бөліміне де орналасуға
болады
- интернет ресурстарына сілтемелер
Бұған қоса материалдар ЕХЕ-файл түрінде немесе ХМL-құжат түрінде
eAuthor жеке бағдарламасының көмегімен дайындалып, серверге көшірілуі
мүмкін.
Материалдарды оқу орталығының серверіне оқу үрдісін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1-тарау. Қашықтықтан оқыту жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.1.Қазақстанда және шет елдердегі қашықтықтан білім беру
технологиясының жалпы
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.2. Қашықтықтан білім берудің түсініктік-терминологиялық
аппараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
1.3.CASE –технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...28
2-тарау.Эконометрикакурсы бойынша желілік түрдегі
контенттін метақұрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
2.1. Эконометрикакурсы бойынша контенттін оқу әдістемелік
кешені(ОӘҚ) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44
2.2.Ресурстың мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...56
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 63
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...66
Қосымша 1 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .68
Қосымша 2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .72
КІРІСПЕ
Ашық білім беру кеңістігі идеясы Қазақстан Республикасының 2030 жылға
дейінгі даму тұжырымдамасында көрсетілген: Білім беру сапасын аймақтық
деңгейде арттыру мақсатында қашықтық-виртуалды және жаңа білім беру
технологияларын әзірлеу, шығару және енгізу қажет.
Түлектік жұмыстың мақсаты – қашықтықтан оқыту технологиясының
талаптарына сай 050506-Экономика, 050507-Менеджмент, 050509-Қаржы, 050510-
Мемлекеттік және жергілікті басқару, 050511-Маркетинг, 050904-Тұрмыстық
қызметтер және сервис мамандықтарының мемлекеттік стандарттарына және
Эконометрика пәнінің типтік бағдарламасына, оқу-әдістемелік кешеніне
сүйеніп Эконометрика курсы бойынша желілік түрдегі контент құру.
Қашықтықтан оқыту мүмкіндіктері студенттерге курс мазмұнына, оқыту
стратегиясы мен оқу ресурстарын таңдау және бақылауды береді. Қашықтықтан
оқыту оқытушы мен университет мүдделеріне емес, оқушылардың жеке бастық
қажеттіліктеріне негізделеді. Бұл оқытушы рөлін білім көзінен оқыту
менеджеріне ауыстырады. Осындай оқытуға қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін
көбінесе қашықтықтан білім беру әдістері мен жаңа ақпараттық технологиялар
жетістіктері қолданылады.
Елдің әлеуметтік-экономикалық қарқынды дамуы білім беру жүйесіне
нақты өзгерістер енгізуді, соның ішінде осы бағыттағы қиын тапсырмаларды
шешуге қабілеттері бар жоғары білікті мамандарды сапалы дайындауды талап
етеді. Бұл үлкен икемділік пен саналуандығымен сипатталатын оқытудың жаңа
мазмұны мен формаларын қажет етеді. Аталған мәселені сәтті шешу үшін білім
беру мекемелері жаңа білім беру қызметтерін ұсына алатын және біртұтас
білім беру кеңістігін құруға әкелетін ашық жүйеге ауысулары керек.
Қашықтықтан оқыту аясында мына технологиялар айтылады:
- кейстік технология;
- интернет-технология;
- телекоммуникациялық технология (ТВ технология) немесе білім берудің
барлық формасында қолданылатын технологиялар сомасы.
Бұндайда қолданыстағы қашықтықтан оқыту технологияларын 3
санатқа бөлуге болады:
- педагогикалық технологиялар (дәстүрлі оқытудан оқуышаларға бағытталған
оқытуға);
- білім беру ақпараттарын ұсыну технологиялары (баспалық технологиядан
мультимедианы қолдануға);
- білім беру ақпараттарын беру және оқу үрдісін қолдау технологиялары
(көзбе көз өзара әрекетінен Интернет арқылы коммуникацияларына).
Қазақстан Республикасының білім беру Министрлігінің қашықтықтан
оқыту құрудағы басты мақсат – халықтың көп бөлігінің қашықтықтан білім
беруге географиялық және физикалық орналасуға тәуелсіз қол жеткізуі
мүмкіндігін қамтамасыз ету.
Білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі бағыты XXI ғасырдың
талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың жоғары тиімділікті технологияларына
сүйенген жаңа білім стратегиясына көшу болып табылады.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру бағыты жаңа ақпараттық
технологияларды пайдалану аркылы дамыта оқыту, кашыктыктан оқыту, дара
тұлғаға бағыттап окыту максаттарын жүзеге асыра отырып, оку-тәрбие
үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды
көздейді.
Қашыктықтан оқыту ұғымын кең мағынада алсақ, бұл-тыңдаушылар мен
оқытушылардың бір-бірінен кеңістікте алыстатылған оқу формасы. Ал,
тармағындағы қашықтықтан оқу ұғымы тындаушылар мен оқытушылар арасындағы,
сонымен қатар тыңдаушылардың өзара белсенді ақпаратпен алмасуын
қарастыратын және жоғарғы дәрежедегі қазіргі жаңа ақпараттық
технологияларды (аудио-визуальды кұралдар, дербес компьютерлер,
телекоммуникация құралдары, т.б.) пайдаланатын белгілі бір тақырыптар, оқу
пәндері бойынша ұйымдастырылатын оқу процесі.
1-ТАРАУ. ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ
1.1. ҚАЗАҚСТАНДА ЖӘНЕ ШЕТ ЕЛДЕРДЕГІ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУ
ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ ЖАЛПЫ МАЗМҰНЫ
Қазақстан Республикасы қашықтықтан білім берудің әлемдік тәжірибесін
игеру және қашықтықтан оқытудың өз үлгісін дайындау кезеңінде. Қазақстан
Республикасының көптеген оқу мекемелері қашықтықтан білім беруді дамыту
үшін жағдай жасау үрдісіне қосылды. Осы оқу мекемелерінің қызметі қазіргі
уақытта негізінен оқу жоспарлары мен бағдарламаларын әзірлеуге, қашықтық
курстарын оқыту үшін оқу-әдістемелік кешендерін құруға бағытталған. Бұл
мәселе, батыстық сарапшылар пікірінше, қашықтықтан оқыту жүйесін құру
үрдісінің кілті болып табылады. ЮНЕСКО мәліметтері бойынша, қашықтықтан
оқытудың әрбір курсын әзірлеу, көбейту және қолдану 20-дан 150 мың долларға
дейін талап етеді, ал осындай курстардың қорын құруға кететін бастапқы
шығын бірнеше миллионнан миллиард долларға дейінгі соманы құрайды.
Қазақстанда қашықтықтан оқыту жүйесін құру және дамытуға деген ортақ
көзқарас әзірге жоқ, алайда қашықтықтан оқыту 21-ғасырдағы білім беру
жүйесінің келбетін елеулі өзгертеді, Қазақстан Республикасындағы
қашықтықтан білім беру рөлін арттыратын әлеуметтік-саяси үрдістердің
қатарына шартталған: білім берудің жаңа талаптарын ұсынатын экономикалық
реформалардың дамуы, халықаралық байластырдың, соның ішінде білім беру
саласының жетілуіне әсер ететін саяси өзгерістер, білім беру қызметтерінің
әлемдік нарықтағы бәскелестігін арттыра отырып, білім берудегі халықаралық
ықпалдастықты жетілдіру, білім беру үрдісінің қатысушылары арасындағы
сапалы жаңа техникалық құралдарымен алмасудың пайда болуы және жылдам
дамуы; білім беру мазмұны мен технологияларына қатысты халықтың жаңа
сұраныстарын қалыптастыру туралы түсінуде ортақтық бар.
Қашықтықтан білім беру студенттерді оқытуда, мамандардың біліктілігін
арттыруда, жұмыссыздарды қайта даярлауда тең мүмкіндіктер береді.
Қашықтықтан білім беру жүйесі адамның негізгі қызметіне параллелді жоғары
білім алуға мүмкіндік береді, Қазақстан азаматтарының шетелдерде білім алу,
халықаралық білім беру қоғамдастығы мойындаған оқу дәрежелерін алу
әлеуметін кеңейтеді.
Қазақстан оқытудың аталған түрін дамыту үшін нақты алғышарттарға ие.
Қазақстан республикасының Президенті Әкімшілігі өкілдерінің сөздеріне
қарағанда, бүгінде барлық жалпы білім беру мектептерінің барлығында
информатика кабинеттері бар. Ортареспубликалық көрсеткіш бойынша, 43
студентке 1 компьютерден келеді, соның ішінде 37 оқушы ауыл мектептерінде.
Кәсіби мектептерде және кәсіби лицейлерде орташа көрсеткіш 33 оқушыға 1
компьютерден, колледждерде – 25 оқушыға 1 компьютерден келеді. 2005-2007
жылдары ескірген 12797 компьютер ауыстырылды.
2001 жылдан бері Республикалық білімді ақпараттандыру ғылыми-
әдістемелік орталығы (РБАО) білім берудегі ақпараттық технологиялар бойынша
ЮНЕСКО-дағы ең мықты 34 focal point институттың қатарына енеді. РБАО
ЮНЕСКО-ның кең көлемді зерттеулеріне белсенді араласты, соның ішінде:
халықаралық индикаторлар негізінде ТМД елдеріндегі білім беруді
ақпараттандыру жағдайын анықтау бойынша (2002 ж.), қашықтықтан оқытудың
білім беру сұраныстарын және мүмкіндіктерін игеру бойынша (2004 ж.).
2001 жылдан бері Қазақстанда ЮНЕСКО-ның Қазақстан Республикасының
ауыл мектептері үшін қашықтықтан оқыту сынақ жобасы жүзеге асырылып
келеді. Жобаны жүзеге асыруға республиканың үш облысынан (Батыс Қазақстан,
Шығыс Қазақстан және Қызылорда облыстары) 9 сынақ мектебі қосылды.
Аталған жоба Прометей қашықтықтан оқыту жүйесі арқылы кері
байланысты енгізумен қашықтықтан оқытудың жер серіктік арнасын құруда
жалғасын тапты. Қазіргі уақытта 1000-ға жуық мектеп қосылған (Маңғыстау
облысы – 100%, Павлодар облысы және БҚО - 50%, ШҚО - 10%, ОҚО - 5%,
Қызылорда облысы – 5 мектеп). Алдағы үш жылда тағы 1000 мектепті енгізу
жоспарланып отыр. Қосылған мектептер күн сайын Алматы қаласының ең мықты
мұғалімдері мен жетік оқу университеттерінен жер серіктік арна арқылы оқу-
білім беру бағдарламаларын алады және электронды оқулықтар мен оқу
фильмдерінің авторларымен интерактивті байланысу мүмкіндіктеріне ие.
Қазақстан-Ресей университеті Қазақстанның 17 қаласында (Алматы,
Астана, Атырау, Балқаш, Қостанай, Тараз, Түркістан, Өскемен, Екібастұз және
т.б.) студенттерді қашықтықтан оқытуды жүргізеді. Университет қызметкерлері
36 мамандық бойынша 66 юнит дайындалған, бір юнитті үйренуге 45 сағат
жұмсалады. Әрбір студент семестрге аудио-видеокассеталардан тұратын
материалдар жинағын алады. Студенттер жер серіктік байланыс арқылы Мәскеу
мен Санкт-Питербургтің озық ғалымдарының дәрістерін интерактивті режимде
жүйелі түрде тыңдайды.
Қазақстанда қашықтықтан оқыту үшін бағдарламалық өнімдерді дайындау
мен енгізу мәселесі аса қызықсыз ұсынылған. Алайда қолданыстағы Интернет-
торлар негізінде қашықтықтан оқыту технологияларын әзірлеудің жеке
ұмтылыстары бар.
Қазақстанның бірқатар ЖОО-ы қашықтықтан оқыту саласының өздері
дайындаған өнімдеріне ие. Мысалы, Шығыс Қазақстан мемлекеттік
университетінде (ШҚМТУ) білім беру сапасын арттыру, оқу үрдісінің теориясы
мен тәжірибесіне ақпараттық технологияларды енгізу және дамыту, сондай-ақ
қашықтықтан білім беру ұстанымдары мен технологияларын жүзеге асыру және
университеттің білім беру қызметі аясын кеңейту мақсаттарында виртуалды
институт құрылды. Институттың негізгі мақсаттары - қашықтықтан оқыту
әдістері мен құралдарын қолдана отырып білім беру үрдісін ұйымдастыру және
жүргізу, білім берудегі жаңа ақпараттық технологиялар бойынша ғылыми-
зерттеу және ғылыми-әдістемелік жұмыстар жүргізу және оларды оқу үрдісіне
енгізу,ақпараттық ресурстарды дайындау және жасау, электронды оқулықтарды,
дәріс курстарын, оқу құралдарын, әдістемелік нұсқаулықтарды, видео-
дәрістерді әзірлеу, ақпараттық-зияткерлік ресурстарды, бағдарламалық
қамтылуды, сондай-ақ торлық виртуалды өкілдікті жасау және пайдалануға
беру. ШҚМТУ-нің білім беру порталының базасында қашықтықтан оқыту
технологияларын қолдана отырып жүзеге асып жатқан негізгі білім беру
жобаларын шарт бойынша үш бағытқа бөлуге болады: ЖОО-на дейінгі, ЖОО-лық
және ЖОО-нан кейінгі оқыту. 2004 жылдың ақпан айынан бастап мектеп
оқушыларына бағытталған Интернет торын қолдануға негізделген жаңа білім
беру жобасы – Виртуалды Академия жұмыс істейді. Аталған жобаның негізгі
мақсаты – бүкіл облыс бойынша оқушыларды бірыңғай ұлттық тестілеуге және
ЖОО-на түсуге дайындау.
Ашық білім берудің ақпараттық-білім беру ортасы (АБ АБО) жүйесі
халықты Интернет арқылы білім беру қызметтерімен қамтамасыз етуге
бағытталған. Ол Виртуалды Университет типтік бағдарламалық кешенмен
жабдықталған түрлі серверлерден тұрады.
Виртуалды Университет оқу мекемелерінің виртуалды өкілдіктерін ашу
мүмкіндігін қамтамасыз етеді және ақпараттық және білім беру қызметтерін
ұсынатын түрлі формаларды жүзеге асырушы құрал-жабдықтық құралдар мен
жүйешелердің типтік жиынтығынан тұрады. Виртуалды Университет қызметтерін
3 сатыға бөлуге болады:
- білім беруші
- жүйе құраушы
- ақпараттық.
Виртуалды университеттер, өз кезегінде, екі түрге бөлінеді: аумақтық
(аймақтық) және мамандандырылған.
Қазірде еңбек және әлеуметтік қатынастар Академиясының (Алматылық
филиалы) және Қазақ халықаралық бизнес университетінің виртуалды
университетін құру жұмыстары жүргізілуде.
Абай атындағы ҚазҰПУ-де қазіргі заманғы халықаралық стандарттарға
жауап беретін ҚО жүйесі құрылған.
Жүйе үш негізгі бөлікке логикалық бөлінген:
1. Негізгі ядро (қасымша қызметтер саймандары модулін қосқанда).
2. Функционалды модулдер.
3. Басқару модулдері.
Модулдік масштабтаудың оңайлығын және қажет кезінде жүйенің жеке
құрауыштарын өзгертуді қамтамасыз етеді.
Негізгі ядро – жүйенің барлық бөлігінің тұтастығын тексеруді,
функионалды модулдерді іздеу және тіркеуді, сондай-ақ қолданушының
тіркелуін қамтамасыз ететін жүйенің серверлік бөлігіндегі басты элемент.
Функционалды модулдер – негізгі логикалық жүйелерден тұратын тәуелсіз
бағдарламалық бірліктер, мысалы, оқу материалдарын қарау, тестілеу, т.б.
Басқару модулдері – бұл бағдарламаны, оның мазмұнын және
қолданушыларын басқару үшін талап етілетін пайдаға асыру жиынтығы.
Барлық қажетті ақпараттар басты сервердегі орталық базада сақталады,
ол мәліметтердің сақталу тиімділігі мен қорғалуын қамтамасыз етеді.
Қашықтықтан оқыту жүйесінің кеңінен таралуы Еуропаның дамыған елдері
мен АҚШ-та көрініс тапты, өйткені олар техникалық ресурстардың жеткілікті
мөлшеріне ие.
АҚШ
60-жылдардың ортасында кейбір американдық инженерлік колледждер таяу
кешендердің қызметкерлеріне оқу курстарын беру үшін телевидениені қолдануға
кірісе бастады. Бұл бағдарламалардың сәтті болғаны сонша, олар түрлі
қалалардың студенттері үшін жоғары сапалы білімді таратудың оқиғасына
айналды. Сол уақытта телекурстарды жер серігі арқылы АҚШ, Еуропа,
Австралия, Қытайдың барлық аумағына тарату мүмкіндігі пайда болды. 1984
жылы бұл бағдарламалар Ұлттық технологиялық университтің құрылуына әкелді.
1991 жылға қарай ол Колорадо штатындағы Форт-Коллинз қаласында штаб-пәтері
бар 40 университеттік инженерлік мектептерден құралған консорциумға
айналды. 90- жылдардың басында 100-ден астам студент коммерциялық
корпорациялар жұмыс берушілерінің белсенді қатысуымен инженерлік санаттағы
NTLJ бағдарламаларын қашықтық әдісімен үйреніп шықты. ҰТУ тәжірибесі
халықаралық электрондық университеттің үлгісі ретінде ұсынылды.
АҚШ-тағы қашықтықтан оқытудың айрықша белгісі оның дамуы білім беру
мекемелері аясында ғана емес, сондай-ақ бизнес саласына бағытталған жеке
коммерциялық кампаниялар арқылы да жүруде. АҚШ қарулы күштері де оқу
курстарын өзге елдерде қызметтерін өтеушілерге беру үшін білім беру
институттарының мүмкіндіктерін қолдануда.
Еуропа
Еуропадағы қашықтықтан оқыту 70-жылдардың басында қарқынды дами
бастады. Бұл бірнеше ашық университеттер қатарын ашуға байланысты болды.
Қазіргі уақытта әрбір еуропалық елде қашықтық бағдарламаларын жүзеге
асыратын оқу мекемелер тобы бар. Оқытудың осындай әдістемелері барынша
жақсы жетілдірілген. Жер серіктік телевидение, компьютерлік торлар,
мультимедиа енетін жаңа ақпараттық технологияларды қолданатын оқыту
бағдарламалары қызығушылық тудырады.
Ұлыбританияда басқару саласындағы магистр дәрежесінің 50 пайыздан
астам бағдарламалары қашықтықтан оқыту әдісін қолданған. Осы саладағы
көшбастап келе жатқан еуропалық ұйым Британ анық университетенің Ашықбизнес
мектебі болып табылады.
Кері байланыс ұстанымын қолданбайтын қашықтықтан оқыту жүйелерінде
дәріс, семинар және сабақтардың өзге де түрлерін өткізуге қажетті
ақпараттар әдетте видеокассеталар мен видеодискілерде орталықтандырыла
тіркеледі. Қосымша аудиожазбалар мен магнитті дискідегі жазбалар қолданылуы
мүмін. Содан кейін көрсетілген материалдар компьютерлік торлар арқылы оқу
сабақтарын қолданатын оқу мекемелеріне жіберіледі. Осындай әдіс, мысалы,
Франциядағы қашықтықтан оқытудың Ұлттық орталығында қолданылады. 1939 жылы
негізі қаланған ол бүгінде әлемнің 120 еліндегі 35 мың қолданушыны
қашықтықтан оқытумен қамтамасыз етеді. 2500 оқу курсын дайындауда шамамен 5
мың оқытушы қатыстырылады.
Еуропадағы қашықтықтан оқыту жағдайы американдыққа ұқсас. Бұнда да
қашықтықтан оқытудың одағына кіретін ұйымдар бар. 1987 жылы қашықтықтан
оқытудың Еуропалық университеттер ассоциациясы құрылды, ол соңынан негізі
Еуропалық ашық университеттер желісі болған Еуропалық ашық университетке
айналды. Бұл торға 17 елдің 17 ашық университеті кіреді. Торда шамамен 650
студент білім алады. Осындай ұйымдардың негізгі мақсаты курстарды дайындау
мен дипломдарды мойындау үшін әртүрлі оқу мекемерінің оқытушылары аралсында
тәжірибе алмасу. Торға кіретін университеттер арасында елдер арқылы
дипломның пайдаға асуын қамтамасыз ететін бағалау, сертификаттау, емтиханды
өзара мойындау салаларында бірнеше келісімдер қабылданды. Бұлардың барлығы
халықаралық әріптестікке көмектеседі және қашықтықтан оқыту жүйесін
тұтастай бекітеді. Еуропалық ашық университеттер торының негізгі органы
қашықтықтан оқытуға мүмкіндік беретін студенттер жатақхана пункттерінің
көпшілігінің университет жанында орналасуы тиіс Еуропалық оқыту орталығы
торы болып табылады. Осындай құрылымды құрудың мәні кез-келген адам
қашықтықтан оқыту бойынша барлық қажетті ақпараттарға қол жеткізу
мүмкіндігіне ие болуында.
Ресей
Ресейдегі қашықтықтан оқытудың пайда болу тарихы 90-жылдардың
ортасында жасалған Мемлекеттік Комитетінің Ресей Федерациясында
қашықтықтан оқытуды құру және дамыту тұжырымдамасымен байланысты. Аталған
тұжырымдамада қашықтықтан оқытуды анықтау былайша қалыптасады: Қашықтықтан
оқыту – аралықтан оқу ақпараттарымен алмасу құралдарынан құралатын, елдегі
және шетелдегі халықтың кең ауқымына мамандандырылған ақпараттық-білім беру
орта көмегімен қамтитын білім беру қызметтерінің кешені. Осы кезеңде
өкілдері ретінде FREENET және RUNNET болған білім беру торлары құрылады.
1997-жылы Білім беру министрлігі қашықтықтан оқыту саласында алты ЖОО
қатысқан сынақ өткізуді ұйымдастырды. Нәтижесінде жаңа ақпараттық
технологиялар мен телекоммуникация құралдарына сүйенген қашықтықтан
оқытудың оригиналды әдісі жасалды, қашықтықтан оқытуды дамыту үшін жаңа
мүмкіндіктер ашатын білім беру үрдісінің екі әдістемесі ұсынылды: торлық
электронды Интернет кітапхана және мультиоқытушылық спутниктік телевидение.
Бұдан басқа, қашықтықтан білім беру технологияларын қолдану арқылы бөлек
мамандықтар бойынша білім беру үрдісін қамтамасыз ететін алғышарттар
жасалды, негізгі оқу тәртіптері бойынша мамандандырылған оқу әдістемелік
құралдар дайындалды.
Осылайша, әлемдік білім беру жүйесіндегі қашықтықтан оқытудың дамуы
жалғаса береді және елеулі мәселелерге қарамастан алдағы жылдары белсене
түседі. Соның ішінде оның техникалық мүмкіндіктері мен педагогикалық
құралдарының жетілуі болады, бұл халықтың көп бөлігіне білім беру
қызметтерінің осы түрін алуға мүмкіндік береді.
1.2. ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУДІҢ ТҮСІНІКТІК- ТЕРМИНОЛОГИЯЛЫҚ АППАРАТЫ
Қазіргі уақытта қашықтықтан білім беруге (ҚО) қатысты көптеген
терминдер мен түсіндірмелер бар. Негізінен авторлардың көпшілігі бұл білім
беру үрдісінің субъектілері арасын жалғаушы болып табылатын, негізгі
қызметі электронды және телекоммуникациялық құралдар көмегімен үздіксіз
білім беруді жүзеге асыруға негізделген әлеуметттік-педагогикалық жүйе.
Аталған жүйенің ішінде өзара әрекет ететін субъектілер оқу үрдісін
ұйымдастырушы оқушылар мен персонал болып табылады деген пікірге қосылады.
А.А. Елизаровтың айтуынша, қашықтықтан оқытудың белгілері мыналар:
1. Педагогикалық үрдісінің икемдігі, ол ыңғайлылықтың үш ұстанымына
жауап береді: студент өзі үшін ыңғайлы уақытта, ыңғайлы орында және ыңғайлы
жылдамдықта жұмыс істей алады. Бұл қандай да бір себептерге байланысты
сабаққа қатыса алмайтындар үшін артықшылықтар береді. Студенттер оқуға оған
курсты (пәнді, тәртіпті) игеру үшін және таңдалған курс (пән) бойынша
диплом алу үшін қанша қажет болса, сонша рет келе алады.
2. Модульдік ерекшелігі мынада: әрбір жеке курс білімнің нақты саласы
туралы тұтас түсінік қалыптастырады, бұл жеке бастық және топтық
қажеттіліктерге жауап беретін оқу бағдарламасын қалыптастыруға мүмкіндік
береді.
3. Экономикалық әсерлігі: әлемдік білім беру жүйесінің орташа бағасы
көрсеткендей, қашықтықтан білім беру дәстүрлі білім формасынан 50 пайызға
арзан болып келеді. Оқытудың төмен өзіндік құны мазмұнды аса шоғырлап ұсыну
мен бірыңғайлау, ҚО технологиясын білім алушардың көп мөлшеріне
бағдарланғандығы есебінен, сондай-ақ қолданыстағы оқу алаңдарын және
техникалық құралдарын аса тиімді қолдану есебінен қамтамасыз етіліп отыр.
4. Оқытушының жаңа рөліне таным үрдісін қадағалау, жеке бастық оқу
жоспарын құруда кеңестер беру және оқу жобаларын басқару енеді. Ол өзара
қолдау оқу топтарын басқарады, студенттердің кәсіби дамуына жәрдемдеседі.
5. Бақылаудың мамандандырылған формалары құрамына қашықтық
ұйымдастыру емтихандары, әңгімелесу, тәжірибелік, курстық және жобалық
жұмыстар, компьютерлік зияткерлік тестілеу жүйесі енетін ақпараттық-
коммуникациялық технологиялар көмегімен жүзеге асады.
6. Мамандандырылған технологияларды қолдану аясында өз беттік, алайда
студенттердің білімнің нақты топтамасын қадағалай отырып үйрену үрдісіндегі
әдістердің, формалардың және құралдардың өзара байланысының жиынтығы
түсіндіріледі.
А.А. Андреев сөзіне сәйкес, қашықтықтан оқытудың өзге оқыту
формаларынан айырмашылығы мына ұстанымдарға ие болуында:
1. Студенттердің мұғалімдермен де, бір-бірлерімен де байланыста
болуын қамтамасыз ететін интерактивтік ұстанымы.
2. Ақпараттық технологиялар саласындағы білімнің алғашқы деңгейінің
болуын қалайтын бастапқы білімдер ұстанымы.
3. Студенттердің жеке артықшылықтарын ескерген оқыту мен білімді
бақылаудан тұратын жеке тұлғаландыру ұстанымы.
4. Білім алушының өз беттік танымын қалайтын сәйкестендіру ұстанымы.
5. Қашықтық курстарын өтуде жас шамасы және білім беру шектеулерінің
болмауын қарастыратын оқыту ашықтығы мен икемдігін қамтамасыз ету ұстанымы.
Қашықтықтан білім беру – бұл жеке тұлғалық жоспар бойынша оқыту, оның
сырттай оқытудан айырмашылығы да осында жатыр.
Әрбір қашықтықтағы студент білімді жеткізу, қиын тақырып пен
сұрақтар бойынша кеңестер беру, бақылау жұмыстары мен тесттерді тексеру,
емтиханға дайындалуға көмек көрсету міндеттеріне ие оқытушыға бекітіледі.
Оқу материалдар жиынтығын қашықтықтағы студент сабақтарға
тіркелгенде (әдетте оқу ақысын төлегеннен соң) бірден алады. Бұлар
қарапайым оқулықтар емес, лекция мәтіндері, тапсырмалықтар, тәжірибеліктер
және өз беттік жұмыс үшін дәстүрлі қағаздық, СD, аудио-видео секілді түрлі
тасымалдағыштардағы тапсырмалар.
Қашықтықтан білім берудің сырттайдан маңызды айырмашылығы бар, яғни
студент үйрену реті мен жұмыс жылдамдығын өзі таңдайды. Мысалы, оған бір
семестр ішінде күнтізгі оқу бөлімінде бір жыл бойы үйренетін курсты оқып
шығуға болады. Немесе, керісінше, оны екі жылға дейін созуы мүмкін.
қашықтықтан оқытудың бар жүйесі қатаң есептікті ұстанады. Курстың
әрбір өтілген бөлімі үшін студент өз оқытушысы алдында есеп береді (тест,
бақылау сұрақтары, т.б.). Әзір есептесіп болмайынша алға жылжуға болмайды.
Осылайша, қорытынды жасауға болады, яғни ҚО – бұл сипатты белгілеріне
ие және нақты ұстанымдарымен ерекшеленетін субъектілер мен объектілердің өз
арасында және оқыту құралдарымен интерактивті, үйлесімсіз өзара әрекет ету
үрдісі.
Қашықтықтан білім берудің үлгілері мен бағдарламалық өнімдері
Қазіргі уақытта қолданыстағы оқытудың ашық және қашықтық жүйесі
әлемдік тәжірибеде белгілі алты үлгіден тұрады.
Бірінші үлгі – мектептік немесе ЖОО-қ (емтихандық) талаптарға
бағытталған және қандай да бір себептерге байланысты күндізгі оқу
орындарына бара алмайтын оқушылар мен студенттерге арналған экстернаттық
оқу түрі.
Екінші үлгі – студенттердің ЖОО-қ білім алуы сырттай немесе қашықтық,
яғни жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде.
Үшінші үлгі – бірнеше оқу мекемелерінің ынтымақтастығына негізделген
оқыту. Бұндайда жетік тәртіп бойынша бірнеше оқу мекемелері үшін сырттай
қашықтықтан оқытудың біріккен бағдарламасын бірге дайындау қарастырылады,
бұл оларды анағұрлым кәсіби сапалы және неғұрлым арзанырақ етуге мүмкіндік
береді. Осындай тәжірибе, мысалы, Аргентина, Боливия, Бразилия, Чили және
Парагвай елдеріндегі университеттер қатысқан Кеприкон (Сарricorn
Interuniversity Teleducation Program, 1990) университетаралық
телебілімдендіру бағдарламасында іске асты. Осы мемлекеттердің студенттері
корпорацияға енетін кез-келген университтің бірінде қашықтықтан оқи алады.
Осындай ынтымақтастықтың тағы бір мысалы ретінде Білім берудегі достастық
(Commomwealth of Education, 1992) бағдарламасын айтуға болады.
Төртінші үлгі – ашық немесе қашықтықтан оқытудың автономды білім беру
мекемелері. Бұл студенттер түрлі бағыттар бойынша білім ала алатын білім
беру мекемелерінде қашықтықтан оқыту мақсатында арнайы құрылған. Олар
сондай-ақ мультимедиалық курстарды құруға да арналған. Осы типтегі ең ірі
оқу мекемесі ретінде Лондондағы (Ұлыбритания) Ашық университетті атауға
болады, оның базасында соңғы жылдары Ұлыбританияның ғана емес, сонымен
қатар Достастық елдерінен келген көптеген студенттер де қашықтықтан оқытуды
өтуде. АҚШ-та осындай университеттер қатарына Колорадо штатындағы Ұлттық
технологиялық университет де жатады, бұнда студенттерді 1991 жылы бір
жүйеге біріктірілген 40 инженерлік колледждермен бірге түрлі инженерлік
мамандықтарға дайындайды. Бұл бірлестіктегі қашықтықтан оқыту штат үкіметі
мен бизнес саласымен тығыз ынтымақтастықта жүргізіледі. Оқу ақысын төлеу
студенттер жұмыс істейтін ұйымдар мен фирмалар арқылы тұтас жүзеге асады.
Бесінші үлгі -автономды оқыту жүйелері арқылы жүргізіледі. Бұндай
өзін өзі білімдендіру ТВ-ның, видежазбалар мен радиобағдарламалардың,
сондай-ақ қосымша баспа құралдарының қатысуымен жүргізіледі. Мысал ретінде
никарагуалық радио арқылы математиканы оқытудың американдық-самоандық
телевизиялық жобасын айтуға болады.
Алтыншы үлгі – мультимедиалық бағдарламалар негізіндегі биресми,
ықпалдасқан қашықтықтан оқыту. Бұндай оқыту ересектер аудиториясына
бағытталған, яғни қандай да бір себептермен мектептік білім ала алмағандар
үшін. Бұндай жобалар ресми білім беру бағдарламасының бір бөлігі болуы
мүмкін. Олар сонымен қатар нақты білім беру мақсатына арнайы бағытталған
болуы мүмкін.
Келтірілген үлгілердің білім берудегі мақсаттары:
1. Студенттерге қолданыстағы білім беру бағдарламаларының аясында өз
білімдерін түрлі салалар бойынша толықтыруға және жетілдіре түсуге
мүмкіндік беру.
2. Тиісті емтихандар нәтижелері негізінде біліктілік сатысының білім
аттестатын беру.
3. Университетте бағдарламалар бойынша түрлі бағыттарда сапалы білім
беру.
4. Әрбір студенттің ішкі дүниесінің ашылуын ынталандыратын және осымен
қатар жеке тұлғаның әлеуметтік қасиеттерін қалыптастыруға септігін
тигізетін оқыту формасының ерекшелігіне жаңа педагогикалық
технологияларды қолдану.
5. Танымдық және шығармашылық қызметтердің үрдісінде оқытушы – курс
координаторымен, сондай-ақ өзге де әріптестермен белсенді өзара қарым-
қатынасты жүзеге асыру.
6. Оқу үрдісі барысын жүйелік бақылау және студент пен оқытушы немесе
курс кеңесшісімен арадағы жедел кері байланысты жүзеге асыру.
Көрсетілген үлгілерді іске асыру үшін арнайы бағдарламалық қамтамасыз
ету қажет. Ол үшін екі нұсқаны жүзеге асыру мүмкіндігі бар. Бірінші -
әзірлеушілер еңбегін өтеуді қажет етпейтін артықшылығы бар өз бағдарламалық
қамтылуын жасап шығару. Алайда меншіктегі әзірлеушілер сапасы жеткіліксіз
бағдарламалық өнім жазып шығаруы мүмкін.
Екінші нұсқа өз оқу курстарын жасауға қолдануға болатын кәсіби
мамандар әзірлеген дайын бағдарламалық кешендерді сатып алуды қарастырады.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасындағы қашықтықтан білім беру
жаңадан тұру кезеңінде болғандықтан, қай фирманың бағдарламалық қамтылуы
жақсы екендігін анықтау қиын.
Web Soft компаниясының WebTutor бағдарламалық өнімі қашықтықтан оқыту
жүйесін және кешенді оқу порталын құру үшін қолданылады. Оның негізгі
артықшылықтары мынада:
- оқытуды жоспарлаудың жұмсақ мүмкіндіктері;
- тестілеудің дамыған тетігі;
- оқу материалдарының күшті редакторы;
- электронды конференцияларды өткізу мүмкіндігі;
- тұтынушының кешенді дизайнын баптау;
- ақпараттық порталдың ыңғайлы функциялары;
- оқу материалдарымен алмасудың халықаралық стандарттарын қолдау (АІСС);
- ішкі ақпараттық жүйелермен, соның ішінде персоналды есептеу
жүйелерімен ықпалдасу мүмкіндіктері.
Көрсетілген бағдарламалық кешенді қолданудан қазіргі кезде 30-дан
астам атаулар енгізілген электронды оқу курстарының кітапханасы дайындалды.
Аталған жүйені мамандандырылған оқу мекемелерінде де, сондай-ақ ірі
фирмалардағы қызметкерлер біліктілігін арттыру үшін де қолдануға болады.
Мысалы, iOne.ru-да жарияланған деректерге қарағанда, АҚШ-тың 1000-нан астам
адамы бар 62 пайыз кәсіпорны өздеріне қашықтықтан оқытудың электронды
жүйесін енгізген. Ресейде бұндай жүйелерді кейбір ірі компаниялар
қолданады, атап айтсақ Сибнефть, Русский алюминий, Татнефть, ЮКОС,
Вим-Билль-Данн, Северсталь және Вымпелком.
Қашықтықтан оқытудың тағы бір кәсіби бағдарламалық қамтылу өнімі
STELLUS, ол web-технологияға негізделген толық функционалды, ашық білім
беруді қолдау үшін бағдарламалық қамтылудың үлгілік кешені болып келеді.
Кешен колледж, институт, университет, академия немесе мектептің оқу
үрдісіне оңай үйлеседі және қашықтықтан оқу курстарын, электронды оқу
құралдарын және тесттік тапсырмаларды жасау үшін қажетті құрал-жабдықпен
қамтамасыз етеді. Тыңдаушылар кешенді торда немесе Интернетте орналасқан
курстарға стандартты web-браузерді қолдана отырып қол жеткізе алады.
STELLUS оқу үрдісін басқаруға, оқу жүктемесін жоспарлауға мүмкіндік береді,
тесттерді және емтихандарды тапсыру үрдісін автоматты және жартылай
автоматты режимде қамтамасыз етеді. Оқыту үрдісі аясындағы барлық оқиғалар
мәліметтер базасында тіркеледі. STELLUS-тің бұл мәліметтері статистикалық
талдауда қолданылуы мүмкін. Кешен бірнеше жылдардан бері Ресей
Федерациясының хабарлама жолдар Министрлігінің Ресей мемлекеттік хабарлама
жолдар ашық техникалық университетінде және оның 26 филлиалында, сонымен
қатар Оңтүстік телекоммуникациялық компаниясының оқу орталығында сәтті
қолданылып келеді.
Осылайша, қашықтықтан оқытуды жүргізуде өз өнімдерін, сондай-ақ дайын
бағдарламалық өнімдерді де қолдануға болады. Оқу үрдісін минималды
шығындармен бастау үшін, Netscape® Communicator құрамына енетін және кез-
келген аудиториямен жұмыс істей алатын NetMeeting бағдарламасын қолдана
отырып, Интернет торының мүмкіндіктерін қолдануға және оқытуды шынайы
режимде жүргізуге болады.
Қашыктықтан оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі технологиялары бар, соның
ішінде кейс-технология – оқытушы-тьюторлардың дәстүрлі және қашықтықтан
консультацияларды үйымдастыру кезінде мәтіндік, аудиовизуальды және
мультимедиалық оқу-әдістемелік материалдарды жинау және оларды
пайдаланушылардың өз бетінше меңгеруі үшін жіберуге негізделген.
Кейс технологиясы (ағылшынның сasе – портфель) оқытуда жасалынған
әдістемелік материалдармен іске асырылады.
Кейс-технологияға арналған материалдар түрлері мыналар:
1. Әдістемелік нұсқалар. Оқу құралдары мен глоссарий. Оқушыларға оқу
жоспарындағы пәндер бойынша электрондық тасымалдауышта (CD-ROM) оқу-
әдістемелік материалдардың кешені (кейс) беріледі. Кешенді
даярлауда ұжымдық әдістер, жобалау әдістері пайдаланылады. Мұндай
әдістер тыңдаушылардың белсенділігін арттыруға, шығармашылық
қабілеттерін арттырады.
2. Жұмыс дәптері.
3. Анықтама.
4. Оқу, аудио, бейне материалдары.
5. Бақылау және емтихан материалдары.
Қашықтықтықтан оқытуға арналған кейстердің сапалық қасиеттері:
- курстың терминдер мен ұғымдарына арналған гипертекстік құрылымы;
- пайдаланушыға ыңғайлы құрылым – мұғалім материалды беру реті мен
бейнелеудің бірнеше түрін таңдай алады. Сол арқылы бір оқу материалын әр
түрлі аудитория үшін әдістемелік қажеттілік болса әр түрлі түрде беру
мүмкіндігі бар.
Қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті
білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару болып
табылады: туындайтын мәселелерді қарастыру; мақсат пен міндеттерді қою,
білім, тәжірибелерді беру, ұйымдастыру қызметі, білім алушылардың арасында
өзара байланысты ұйымдастыру, оқу процесін бақылау. Тыңдаушылар қашықтықтан
оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта, ыңғайлы
орында, тиімді типтегі өз бетінше жұмыс құрайды. Сондықтан тындаушылар өз
бетінше жұмыстың техникасы мен әдістемесін жоғарғы деңгейде білімді өз
бетімен толықтыру негіздерін меңгеруі қажет. Сонымен бірге нәтижелі түрде
оқу үшін жаңа ақпараттық технологияның кұралдарымен жұмыс істей білуі
тиіс.
Сонымен, қашықтықтан оқыту - адамның білім алуға және ақпарат алуға
деген құқықтарын іске асыратын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі
ретінде мамандардын негізгі қызметін атқара жүріп білімін, біліктілігін
арттыруға мүмкіндік береді.
Автоматтандыру объектілеріне мыналар жатады:
- электронды оқу басылымдарын дайындау және қолдау;
- оқу бағдарламасын басқару;
- қолданушырды құру, өзгерту және болдырмау;
- оқыту үрдісін қолдау;
- оқыту үрдісін бақылау;
- электронды кітапхана мен тесттер банкінің қарқынды жаңаруын жасау және
қолдау;
- жұмыстарын жақсарту және оқыту бағдарламалары мен тұтас жүйеге шақырту
алу мақсатында қолданушылардың барлық түрлері үшін кері байланыспен
қамтамасыз ету.
Автоматтандырудың әрбір объектісі келесі білім беру қызметтерін
қамтамасыз етуі тиіс:
- студенттерге ақпараттың саналуан тасымал түрлерін қолданумен өз
бетімен үйренуге негізделген оқу-әдістемелік кешендердің
мамандандырылған жинағы түріндегі ақпараттық білім беру ресурстарын
ұсыну;
- студенттерге ақпараттық білім беру ресурстарына және әдістемелік,
ұйымдастыру, техникалық және бағдарламалық іске асыру құралдар
жиынтығына қол жеткізуді және оқу үрдісін оның субъектілерінің
орналасу орындарына тәуелсіз басқаруды қамтамасыз ету;
- студенттердің оқытушылармен және бір-бірімен арадағы қарым-қатынасын
және сандық кітапхана, видеотоптама және өзге оқыту құралдары түрінде
ұсынылған ақпараттық білім беру ресурстарына қол жеткізуін қамтамасыз
ету.
Қашықтықтан оқыту жүйесіндегі ақпараттық қамту құралдары
төмендегідей:
- қағаздық басылымдар;
- торлық электронды оқу басылымдары;
- гипермәтіндік және мультимедиялық нұсқалардағы компьютерлік оқыту
жүйелері;
- аудио оқу-ақпараттық материалдар;
- видео оқу-ақпараттық материалдар;
- зертханалық қашықтық тәжірибеліктер;
- шеттетілген қол жеткізілімі бар тренажерлар;
- шеттетілген қол жеткізілімі бар мәліметтердің және білімдердің
ақпараттық базасы;
- шеттетілген қол жеткізілімі бар электронды кітапханалар;
- сараптамалық оқыту жүйелері негізіндегі оқыту құралдары;
- виртуалды шынайылық негізіндегі оқыту құралдары;
Жүйеде орнатылатын білім беру ресурстарына мыналар енуі тиіс:
1) электронды оқу басылымдары;
2) білім беру стандартында қарастырылған пәндердің виртуалды зертханалық
тәжірибеліктері
3) оқу-әдістемелік кешен;
4) білім беру үрдісінде ҚОЖ-нің ақпараттық ресурстарын қолданудың
әдістемелік қамтамасыз ету материалдары;
5) Қазақстандағы озық оқу мекемелерінің оқу, әдістемелік, ғылыми-
әдістемелік және ғылыми-техникалық қызметтерін көрсететін ақпараттық
материалдар;
6) білім беру мекемелерінің заңдық дәрежесі мен мемлекеттік
аккредитациясын қосқандағы мекен-жайлары және қысқаша сипаттамалары;
ЖОО-на қабылдау ережелері
7) оқытудың болжалды формалары, білім беру бағдарламалары;
8) әлемдік тордағы интернет-ресурстардың үздік үлгілеріне сілтеме
9) торлық оқу-әдістемелік құралдар
10) қарапайым және мультимедиалық нұсқалардағы компьютерлік оқыту жүйелері
11) аудио оқу-ақпараттық материалдар
12) видео оқу-ақпараттық материалдар
13) зертханалық қашықтық тәжірибеліктер
14) шеттетілген қол жеткізілімі бар тренажерлар
15) шеттетілген қол жеткізілімі бар мәліметтердің және білімдердің
ақпараттық базасы
16) шеттетілген қол жеткізілімі бар электронды кітапханалар
17) сараптамалық оқыту жүйелері негізіндегі оқыту құралдары
18) геоақпараттық жүйелер негізіндегі оқыту құралдары
19) виртуалды шынайылық негізіндегі оқыту құралдары
E-learning технологиясы
Көп жылдар бойы мультимедиялық CD-ROM дискілерде ұсынылған дәстүрлі
копьютерлік оқыту басымдыққа ие электронды форма болып келді.
Сурет 1. E-learning- технологиясының үлгісі
Соңғы жылдары жағдай E-learning технологиясының пайдасына қарай
өзгере бастады.
Оқу орталығының серверінде қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру негізінде
оқу курсын түсіну жатыр. Студенттердің курстағы оқыту үрдісін оқытушы
(тьютор) басқарады. Курстың басталуы және аяқталуы, сондай-ақ оған
оқытушыны тағайындау және олардың құзырын анықтау – оқу үрдісін жалпы
басқаруды жүзеге асыратын деканат қызметі.
Басқарудың жалпы қызметтері – оқу орталығының графикалық интерфейсін
баптауды, логиндер мен кілт сөздерді бақылауды, қосымша бағдарламалық
қамтуды қосуды және өзге де қызметтерді оқу орталығының басқарушысы
орындайды.
Оқыту үрдісі оқытушы мен студент қарым-қатынасының интерактивтік
дәрежесіне деген талапқа байланысты құрылуы мүмкін.
Интерактивтіктің минималдану жағдайында бүкіл оқу материалы серверде
оқу модулдері немесе өзге Интернет-ресурстарға сілтемелер түрінде
шығарылады. Студенттер курс материалдарына тікелей немесе үйрену ретін
анықтайтын кесте арқылы қол жеткізе алады.
Оқыту үрдісіне елеулі интерактивтік қажет болған жағдайда оқытушы
Интернетте трансляцияның саналуан түрлерін, арнайы тестілік және грфикалық
чаттарды, тақырыптық форумдарды және өзге де оқытушы мен оқушы арасындағы
қарым-қатынас құралдарын қолдана алады.
Қолданыстағы өнімдерден тиімді артықшылықтары.
Технологиялық жетістіктеріне мына факторларды жатқызуға болады:
- жүйе ашық кодта қойылады (РНР);
- жүйе оқыту құралдарының Unix, Linux, FreeBSD топтамасын қоса алғанда
анағұрлым кең таралған түрлері аясында қондырылады;
- жүйе MS SQL немесе Оracle секілді мәліметтер базасын басқару жүйесі
арқылы масштабтанады;
- жүйе қосымша бағдарламалық қамтуды немесе қосымша лицензияларды сатып
алуды талап етпейді (Windows, MS IIS, MS SQL, т.б.);
- ISO 9000 сапа бағдарламасы бар;
Функционалды артықшылықтары:
Оқу үрдісі
- Мәліметтердің мамандыққа оқыту бағдарламасы, курстың жұмыстық
бағдарламасы, оқу модулдері бойынша бапталатын жүйесі.
- Төлем жүйелерімен ықпалдастық, студенттің ішкі есепшоты;
- Талдау мүмкіндіктерін, түрлі есептеулерді дайындау мүмкіндіктерін
дамыту;
- Толықтай автономды қашықтық үрдісін оқытушы қатысуынсыз енгізу
мүмкіндігі;
- Бағаларды автоматты қою мүмкіндігі;
- Оқу үрдісінің статистика негізінде оқушылардың топтарын автоматты
қалыптастыру мүмкіндігі.
- Оқытудың бейімдеу бағдарламаларын құру мүмкіндігі.
- Синхронды оқытуды енгізу құралдарын дамыту (чаттар, форумдар,
графикалық тақталар, веб-трансляциялар, т.б.).
- Оқудың біртұтас кестесі, оқу үрдісінің дербес ұйымдастырушысы.
- Оқу үрдісінің түрлі ресурстарын бақылау.
- Құзырларды басқарудың жүйесі.
Тесттер
- Тесттердің және тренажерлардың өз түрлерін құру мүмкіндігі;
- Жұмыс үшін қосымша мамандандырылған бағдарламалық қамтуды құру
мүмкіндігі, мысалы, бағдарламалық тренажерлармен.
- Тесттерді бейіндеу құралдары.
- Салмақтық коэффициенттерді қолдану мүмкіндігі.
- Қайта қолдану мақсатындағы тесттік сұрақтардың біртұтас мәліметтер
базасы.
Мәліметтер стандарттары мен форматтарын қолдау
- IMS стандартын қолдау.
- Тесттерді серверге жүктеу үшін ASCII формасында дайындау мүмкіндігі.
- Оқу модулдері өндіру форматындағы объектілерінен қалыптасуы мүмкін.
Жалпы қасиеттер
- МАМАНДЫҚ ұғымын курстардың мүмкін көлемін, құны мен төлемін ескере
отырып іске асыру.
- Оқытуды аудиториядағы сабақтармен араласуы мүмкін.
- Оқу курстарын, тесттерді, оқу бағдарламаларын серверде, CD-де, соның
ішінде ІMS форматында жариялауға дайындау үшін бағдарламалық қамтудың
болуы.
- SMS хабарламарды оқу үрдісінің элементі ретінде қолдану үшін ұялы
байланыс операторларымен ықпалдасу мүмкіндігі.
- CD-ні мамандықтар, семестрлер, жеке курстар бойынша оқу
материалдарымен автоматты генерациялау мүмкіндігі.
1.3. CASE –ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Қашықтықтан оқытудың оқу-әдістемелік базасы оқушының таңдаған
мамандығы бойынша кәсіби дайындығын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін оқу-
әдістемелік материалдар жинағын (курстық кейс) қалыптастыруды қамтамасыз
ететін CASE-технология болып табылады.
Курстық кейс – бұл электронды CD-ROM тасымалдағышта, сондай-ақ аудио-
видео тасымалдағыштардағы мамандық немесе курс бойынша жұмыстық оқу
жоспарында қарастырылған оқу және әдістемелік материалдар жинағы.
Оқу-әдістемелік материалдарын мамандықтар бойынша курстық кейстер
үшін дайындау мемлекеттік жалпыбілімберу стандарттарымен және типтік оқу
жоспарларымен тікелей сәйкестікте дайындалып, мақұлданған жұмыстық
жоспарлар бойынша іске асады.
Осылайша, қашықтық оқу үрдісі курстық кейс-технология – оқу-
әдестемелік материалдар арнайы жинаққа жинақталып және студентке өз бетімен
үйрену үшін берілетін оқу үрдісін ұйымдастыру технологиясына негізделген.
Кейс және интернет-технологиялары бойынша қашықтықтан оқытуға
арналған жұмыстық оқу жоспары типтік оқу жоспарының мамандығы бойынша
мемлекеттік жалпыбілімберу стандарты негізінде құрылады және мамандыққа
қызмет ететін факултетке ұсынылады.
Аудиториялық сағаттар екі санатқа бөлінген: байланыстық сабақтар
(дәстүрлі аудиториялық сабақтар); виртуалды сабақтар (тьютерлік сыныпта
өткізіледі және оқытушы үшін аудитоиялық, ал оқытушылар үшін аудиториядан
тыс сабақтар болып табылады).
Байланыстық сабақтар аудиториялардағы дәстүрлі педагогикалық
технологиялар (дәрістер, тәжірибелік, семинарлық, зертханалық сабақтар,
консультациялар және т.б.) үшін ұйымдастырылады.
- Оff-line, on-line виртуалды дәрістері, виртуалды сабақтар,
виртуалды семинарлық сабақтар ақпараттық технологияларды (форум,
чат, конференция және т.б.) қолдана отырып тьютерлік сыныптарды
қашықтықтан оқыту мұғалімдері арқылы өтеді. Кейстің құрамына белгілі
бір нормативті талаптар жоқ. Кең таралған документтер мен дыбыс,
анимация, графикалық кірістірулер, слайд-шоу пайдаланылады.
- Оқушы оқулықтың кез келген бетін қағазға шығара алады.
- Оқушы оқу материалдарына кез келген әдіспен қол жеткізе алады
(Интернет, CD-ROM).
- Оқулыққа кіріктірілген білімді тексеру жүйесі бар.
- Оқулық бетінен Интернет ресурстарына қол жеткізуге болады.
Желілік –технология - білім алушы, оқытушылар, әкімшілік арасындағы
интерактивті өзара әсері мен оның оқу-әдістемелік қүралдармен жабдықталуын
қамтамасыз етуде телекоммуникациялық желіні қолдануға негізделген;
Оқытудың желілік –технологиясына жатады:
- Интернет желісін пайдалану;
- Әлектрондық поштаны пайдалану;
- Телекоммуникациялық құрылғыларды пайдалану;
- Мультимедиамен жабдықталған, Интернетке шығу мүмкіндігі бар желелік
компьютерлік класс;
Электронды пошта тыңдаушыларға курстың негізгі мәселелері бойынша
конфиденциалды хат жазысуға мүмкіндік береді. Электронды почта арқылы
ақпаратты жоғары жылдамдықпен жіберу мүмкіндігінің арқасында тыңдаушыға
көмек дер кезіңде, сұранысты алған соң бірден көрсетіледі. Интернет
көмегімен тыңдаушылармен кері байланыс орнатып қана қоймай, олардың оқу
қызметін бақылауға, бағалауға болады.
Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде (СҚМУ) виртуалды
білім беру жүйесін жүзеге асыру үшін соңғы екі жылда қазірдің өзінде оқу
үрдісінде қолданыла бастаған бірқатар тиісті бағдарламалық өнімдер мен
электронды оқулықтар жасалды. Барлық электронды оқулықтар курсты үйрену
бойынша әдістемелік кеңестер, теоретикалық материал, теоретикалық білімді
қолдану қабілеті мен дағдыларын жетілдіру тәжірибеліктері, виртуалды
зертханалық тәжірибеліктер, анықтама материалдары, материалды игеру
деңгейін тексеру үшін білімді бақылау жүйесі секілді қажетті құрауыштарды
енгізетін виртуалды курстар түрінде ұсынылған. СҚМУ дайындаған
бағдарламалық өнімдер авторлық болып табылады және біртұтас мқпараттық
жүйесінің элементтері түрінде ұсынылады. СҚМУ-нің оқу бөлімінің құрылымына
қашықтықтан оқыту орталығы (ҚОО) кіреді. ҚОО-ның басты мақсаты қашықтықтан
білім берудің ғылыми-әдістемелік жүйесін жасау және университет
студенттерін оқыту үрдісіне енгізу.
Қазақстан Республикасында “Қазақстандық ашық университет” білім беру
сынақ түріндегі жоба алғаш рет Республикалық білімді ақпараттандыру ғылыми-
әдістемелік орталығының және озық ЖОО-ы – Қазақ Ұлттық техникалық
университеті мен Қазақ халықаралық қатынастар және әлес тілдері
университенің базаларында басталды.
Электронды курстарды дайындау Moodle бағдарламасы бойынша
жүргізіледі.
Moodle – курсты басқару жүйесі – бұл педагогикалық ұстанымдарды
кеңінен қолдану арқылы on-line-оқытуды тиімді жасау үшін педагогтарға көмек
ретінде құрылған бағдарламалардың ашық топтамасы.
Moodle – бұл on-line және off-line түрінде де қолдануға болатын веб-
технология. бұл бағдарламалық қамту мектептерде, ЖОО-да және өзге оқу
мекемелерінде кеңінен қолданылады. Сондай-ақ, оны түрлі ұйымдар мен жеке
оқытушылар да қолданады. Moodle-дың ең мүмкіндігі мол артықшылықтарының
бірі – курста қолданылатын барлық мәліметтердің барлығы дербес копьютерде
емес, файлдарды жүктеуге, араластыруға, өзгертуге немесе жоюға мүмкіндік
беретін ортақ сервер-копьютерде сақталады.
Қашықтықтан оқытудың желілік технологиялары
Қашықтықтан оқытуда қолданылып келе жатқан ақпараттық технологияларды
топтарға жіктеуге болады:
– білім беру ақпаратын ұсыну технологиялары;
– білім беру ақпаратын беру және оқу үрдісін қолдау технологиялары;
Олар жинақты түрде қашықтықтан оқытудың ақпараттық технологияларын
қалыптастырады. Бұндайда қашықтықтан оқытуды жүзеге асыру кезінде оқыту
үрдісін және оны қолдауды қамтамасыз ететін білім беру ақпаратын жеткізу
технологиялары жоғары маңызға ие болады.
қашықтықтан оқытудың ақпараттық-білім беру ортасы өзіне мына
құрауыштарды енгізуі керек:
– ақпаратты беру құралдары (яғни, сандық электронды коммуникациялар);
– ақпараттық ресурстар (оқу үрдісін қамтамасыз ету үшін мәліметтер
базасының саналуан түрлері);
– түрлі деңгейлер қарым-қатынасының хаттамасы;
– оқу үрдісін жүргізудің қабылданған әдістемесі үшін ақпаратты жеткізудің
бүкіл технологиялық реттілігін бағдарламалық қамту; әдістемелік және
ұйымдастырушылық қамтамасыз ету.
Тізімделген құрауыштар ішінен ең маңыздысы қашықтықтан оқытуды онсыз
елестету мүмкін емес, коммуникация мәселесі болып табылады.
Қашықтықтан оқытудың білім беру өнімдерін және қызметтерін өндіру
үшін келесі ақпараттық технологиялар қолданылады:
– мәліметтер мен есептеулерді топтау, іріктеуге арналған мәліметтерді
өңдеудің ақпараттық технологиялары;
– білім беруді координациялау мен басқаруға қатысы бар ҚО-дың барлық
қатысушыларының ақпараттық сұраныстарын қанағаттандыруға арналған
басқарудың ақпараттық технологиялары;
– қашықтықтан оқытудың қатысушысы мен компьютердің қарым-қатынасын
ұйымдастыруға арналған қолдау және шешім қабылдаудың ақпараттық
технологиялары;
– қашықтықтан оқытудың қолданушыларына сарапшылардан кеңес алу мүмкіндігін
беретін сараптық жүйелердің ақпараттық технологиялары;
– коммуникациялардың ақпараттық технологиялары ҚО-дың қатысушыларын жедел
байланыспен және қашықтықтан оқытудың қатысушыларының қарым-қатынасын
қамтамасыз етеді.
Сервердегі оқушылар орындауы тиіс, үйренуді қажет ететін барлық
материалдар тапсырмаларға бөлінеді (жаттығулар, тесттер).
Кез-келген типтегі материал курста рәсімделңп, ал содан кейін
оқушыларға жеке-дара бойынша немесе оқу модулдері түрінде берілуі мүмкін.
Модулдерге материалдардан басқа қосымша сервистер де кіруі мүмкін – мысалы,
тақырыптық форумдар және талқылаулар.
Студенттің әрбір оқу модуліне деген қол жеткізілімі басқарушы арқылы
реттелінділетіндіктен, оқытушыда оқып жатқан топтардың ерекшеліктеріне
сәйкес, оқу үрдісі мен оны бейімдеудің ыңғайлы тетігі болады. Оқу курсының
авторы оқу орталығының серверіне түрлі оқу материалдарын орналастыра алады:
- студенттің компьютеріне жүктелетін және өздігінен немесе қолданушылық
бағдарламалар көмегімен орындалатын өндіру форматының бөлек файлдары
- HTML форматындағы өзінің ішкі құрылымымен бірге электронды оқулықтары
- гипермәтіндік сілтемелермен байланысқан көптеген файлдардан тұратын
HTML жарияланымдар. Бұл жағдайда курста осындай жарияланымдардың
баспақы беттеріне ғана емес, сондай-ақ оның бөліміне де орналасуға
болады
- интернет ресурстарына сілтемелер
Бұған қоса материалдар ЕХЕ-файл түрінде немесе ХМL-құжат түрінде
eAuthor жеке бағдарламасының көмегімен дайындалып, серверге көшірілуі
мүмкін.
Материалдарды оқу орталығының серверіне оқу үрдісін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz