Лойд Джордждың ішкі және отарлық саясаты

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1. Кіріспе

І тарау

1.1 Ллойд Джордждың ішкі және отарлық саясаты.

1.2 Бірінші лейбористік үкімет.

1.3 С.Болдуиннің консервативтік үкіметі.

ІІ тарау

2.1 Екінші лейбористік үкімет саясаты.

2.2 Ұлттық үкіметтің құрылуы.

2.3 Ұлттық үкіметтің саясаты

ІІІ Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Тақырып өзектілігі: Европаның солтүстік-батысында Британ аралдарында
орналасқан мемлекет. Территориясы - 244,1 мың шаршы шақырым. Ұлыбритания
бақылауына 6 млн. халқы бар 14 отар және тәуелді территориялар жатады.
Соның ішінде Европада Гибралтар, Оңтүстік Америкада Фолкленд, Бермуд,
Ангилья, Кайкос сияқты тағы басқа аралдар бар. Астанасы - Лондон. Ірі
қалалары Бирмингем, Лидс, Глазго. Ұлыбритания әкімшілік-территориялық 4
тарихи-географиялық облыстарға бөлінген: Англия, Уэльс, Солтүстік Ирландия,
Шотландия. Ресми тілі - ағылшын. Діні - англикандық. Ақшасы - фунт
стерлинг.
Ұлыбритания Антанта блогының жетекші державасы ретінде Бірінші
дүниежүзілік соғыстағы жеңіс нәтижесінде өзінің көптеген мақсатына жетті.
Оның басты бәсекелесі - Германия талқандалды. Англия репарацияның көп
бөлігін және Германияның бұрынғы отар иеліктерінен мол үлес алды. Ағылшын
отаршылдарының Африка мен Таяу Шығыста позициясы нығая түсті.
Ллойд Джордж Дэвид (1867-1945). Мұғалім жанұясында дүниеге келген.
Заңгер, кейін саясаткер. ¥лыбританияньщ мемлекеттік және саяси қайраткері.
Либерал. 1890 жылдан 1945 жылға дейін Уэльстен парламент депутаты. 1916-
1922 жылдары Ұлыбританияның премьер-министрі.
Ллойд Джордж үкіметінің сыртқы саясатының түйіні Англияның капиталистік
дүниеде лидер ролін қалпына келтіруге үмтылушылық еді. Ол Кеңестік
Ресейдегі жұмысшылар мен шаруалардың өкіметін кұлатуды мақсат етті. 1919
жылдың басында Ұлыбританияның басқарушы тобы АҚШ және Франция
империалистерімен бірге Кеңес еліне қарсы соғыс интервенциясын
ұйымдастырды.
1923 жылғы парламенттік сайлауда Англияның үш басты саяси партияларының
ешқайсысы да жеңіске жете алмады. 5340 мың консерваторлар, 4350 мың -
лейбористер, 4250 мың дауысты либералдар жинады. Сайлау қорытындысына
сәйкес консерваторлар қауымдар палатасында 258, лейбористер - 191,
либералдар - 158 орынды иеленді. Осылайша сайлаушылар протекционизмді
енгізу идеясын жоққа шығарды, консервативтік партия ойсырата жеңілді. 1924
жылдың қазанында С.Болдуиннің консервативтік үкіметіне қауымдар палатасы
сенімсіздік вотумын білдірді.
Англияның саяси позициясын нығайтқан басқарушы тобы британ капитализмін
әлеуметтік-экономикалық тұрақтандыруға көшті. С.Болдуиннің консервативтік
үкіметі 1925 жылы көктемде фунт стерлингтің алтын стандартын қалпына
келтірді. 1931 жылдың көктемінде Англияның финанстық жағдайы тез нашарлады.
Экономикалық дағдарыстың тереңдеуі және фунт стерлингтің тұрақсыздығы,
шетел салымшыларының қысқа мерзімдік жинақтарын лондондық Сити банкілерінен
тұрақты валюталы банкілерге ауыстыруын туғызды.
Мақсаты: Ұлыбританияның 1918 – 1939 аралығындағы мемлекеттің ішкі,
сыртқы саясатын ашып көрсету.
Міндеті: 1. Ұлыбританияның мемлекеттік құрылымын.
2. Ллойд Джордждың ішкі және отарлық саясаты.
3. Бірінші лейбористік үкімет, екінші лейбористік
үкімет.
4. С.Болдуиннің консервативтік үкіметі.
Осы мәселелерді ашып көрсету.
Тарихнамасы: Ундасынов.И.Н. Рабочее движение и лейбористская партия
Великобритании в период мирового экономического кризиса атты кітабында
бірінші және екінші лейбоалистік үкімет саясаты туралы мәлімет ашып
көрсетілген.
Новейшая история стран западной Европы и Америки атты кітапта Ллойд
Джордждың ішкі және отарлық саясаты, ұлттық үкімет саясаты туралы мәлімет
ашып көрсетілген.
История новейшего времени стран Европы и Америки атты кітапта 1918 –
1939 жылдар аралығында Ұлыбритания мемлекетінің жүргізген саяси,
әлеуметтік, экономикалық жұмыстары жақсы қамтылған.
Құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, үш тараушадан,
қортынды және падаланылған әдебиеттерден тұрады.

Европаның солтүстік-батысында Британ аралдарында орналасқан мемлекет.
Территориясы - 244,1 мың шаршы шақырым. Ұлыбритания бақылауына 6 млн. халқы
бар 14 отар және тәуелді территориялар жатады. Соның ішінде Европада
Гибралтар, Оңтүстік Америкада Фолкленд, Бермуд, Ангилья, Кайкос сияқты тағы
басқа аралдар бар. Астанасы - Лондон. Ірі қалалары Бирмингем, Лидс, Глазго.
Ұлыбритания әкімшілік-территориялық 4 тарихи-географиялық облыстарға
бөлінген: Англия, Уэльс, Солтүстік Ирландия, Шотландия. Ресми тілі -
ағылшын. Діні - англикандық. Ақшасы - фунт стерлинг. Ұлттық мерекесі -
королеваның туған күні.Ұлыбритания -парламенттік монархиялы мемлекет.
Ұлыбритания Антанта блогының жетекші державасы ретінде Бірінші
дүниежүзілік соғыстағы жеңіс нәтижесінде өзінің көптеген мақсатына жетті.
Оның басты бәсекелесі - Германия талқандалды. Англия репарацияның көп
бөлігін және Германияның бұрынғы отар иеліктерінен мол үлес алды. Ағылшын
отаршылдарының Африка мен Таяу Шығыста позициясы нығая түсті.
Алайда жеңіс Англияға оңайға түскен жоқ. 750 мың адамы өлді, 1,7 млн.
жараланды. Англия ұлттық байлығының үштен бір бөлігінен айырылды. 40% сауда
флоты қирады. Өнеркәсіп өнімін өндіру 20%-ға құлады. Тұрғын үй құрылысы
толық тоқтады. Сыртқы сауда жағдайы күрт нашарлады. Оның себебі Англияның
сырттан шикізат пен азық-түлік тасымалдауы болып табылады, өйткені соғыс
кезінде оларды жеткізу қиын еді. Әсіресе соғыс британ финансына қатты
зардабын тигізді. Англия соғысқа 10 млрд. фунт стерлингтен астам жұмсады.
Соғыс шығынын еңбекшілердің мойнына артқан британ басқарушы тобы салықты 6
есе өсірді. Сонда да салықтан түскен қаржы соғыс шығынының үштен бірін ғана
жапты. Қалғаны ішкі-сыртқы соғыс заемдарынан түсті. Бұл мемлекет қарызының
орасан зор өсіп кетуіне әкеп соқтырды. Англияның ішкі қарызы 10 есе: 1913
жылы 645 млн. ф.ст. болса, 1919 жылы ол 6,6 млрд. ф.ст. өсті. Соғыстың
соңына қарай сыртқы қарыз 1150 млн. ф.ст. жетті, оның 850 ф.ст. АҚШ-тың
үлесіне келетін еді. Бұрын Англия АҚШ банкілеріне кредитор болса, енді
қарыз алушыға айналды. ХІХ-ХХ ғасырдың барысында ағылшын капитализмі
өнеркәсіп монополиясын жоғалтса, бірінші дүниежүзілік соғыс нәтижесінде
финанстық үстемдігінен айырыла бастады.
Британ отарлық империясының да дағдарысы білініп, өсе түсті. Соғыс
жағдайында империяның сауда-экономикалық байланысының босаңсуы Англияның
доминиондары мен отарларында өнеркәсіп өндірісінің кеңеюіне әкеліп соқты,
Бұл жергілікті буржуазия позициясын нығайтты және жұмысшылардың санын
өсірді. Қазан революциясының әсерімен Ирлаңдия, Үндістан, Египет және басқа
ағылшын иеліктерінде ұлт-азаттық қозғалыс кең етек жайды.
Соғыстан кейін пайда болған дағдарыстық тенденциялар Англия басқарушы
тобын консервативтік позицияда біріктірді. Британ капиталистерінің ықпалды
тобы соғысқа дейінгі капиталистік тәртіптерді қалпына келтіруге тырысты.
Алайда дүние жүзіндегі ірі революциялық өзгерістер жағдайында олар
либералдық-буржуазиялық реформизм саясатынан толық бас тарта алмайтын еді.
Қазан революциясынан соң ағылшын үкіметі Кеңестік Ресейге қарсы қарулы
интервенция ұйымдастырды және отарлардағы ұлт-азаттық қозғалысты түншықтыра
бастады. Ресей пролетариатының революциялық үлгісінен қорыққан, Англияда
большевизм тарауынан сескенген басқарушы топ өзінің халық арасында ықпалын
сақтап қалуға жанталасып, соғыстан кейін терең реформалар жасау кампаниясын
бастады. Ол үшін ерекше қайта құру министрлігі құрылды. Сонымен бірге
экономикаға мемлекеттік бақылауды жою механизмінің жоспары жасалды.
Лейбористік және кәсіподақ лидерлері күрделі жағдайда әрекет етті. Олар
өздерінің уысынан жұмысшы қозғалысын шығармауға жанталасты. Соған
қарамастан олар соғыс кезінде буржуазиялық саяси және мемлекеттік
механизмде қолы жеткен орындарынан айырылғысы қелмеді. Реформистер
лейбористік партияның программасы мен уставын дайындау барысында осы екі
міндетті шешуге тырысты.
ХІХ-ХХ ғғ. барысында пайда болған ағылшын еңбекшілерінің саяси
партиясының 1918 жылға дейін программалық құжаттары болмады. Жұмысшы
қозғалысының өрлеуі және соғыстың аяқталуға таянғандығы лейборист
басшыларын өздері басқарған ұйымның перспективаларын анықтауға мәжбүр етті.
1918 жылы ақпанда қабылданған лейбористік партияның уставы ұжымдық және
жеке мүше болуды енгізді. Бұл партияға бұрын либералдарды қолдаған
буржуазиялық-радикалдық топтар өкілдерінің ағылуына ықпал етті де,
лейборизмнің оң қанатын нығайтты.
. Тиімді жұмысшы бақылауының орнына демократиялық бақылау деген
айқындалды. Шын мәнінде бұл программа социал-реформистік, оның авторы
С.Веббаның фабиандық идеясы еді. Ол шаруашылықтың мемлекеттік-
монополистік базасында британ капитализмін модернизациялаудың
кеңейтілген жоспары болатын. Дегенмен лейбористік партия программасында
жұмысшылардың әлеуметтік заңдылықты кеңейту және елдің саяси өмірін
демократизациялау талаптары көрсетілген.
Англияда саяси күштердің өзгергенін 1918 жылдың соңында өткен
парламенттік сайлау көрсетті. Халықтың арасында таянышын жоғалтқысы
келмеген лейбористер үкімет коалициясын тастап сайлауға дербес қатысты.
Алайда консерваторлар мен либералдар коалициясы - премьер-министр Д.Ллойд
Джордж жақтастары - тараған жоқ. Соғыстың соңына қарай буржуазия
консервативтік партияның маңайына топтасқанымен, елдегі жағдай буржуазиялық
реформизм әдістерін қолдануды, консерваторлардың әлеуметтік жеңілдіктер мен
демагогия жолына түсуге мәжбүр етті. Бұл жолда коалициялық либералдардың
лидері Ллойд Джордж еді.
Сайлау қарсаңында Л.Джордж кампаниясы және коалицияның басқа
кандидаттары шовинистік көңіл күй таратты, соғыстағы жеңісті марапаттады.
Онда үкіметтің жұмыссыздықпен күреске қатысқаны да сөз болды. 1918 жылы
ақпанда қабылданған сайлау заңы бойынша сайлаушылардың саны 8-ден 21 млн-ға
өсті, түңғыш рет жасы 30-дан асқан әйелдер сайлау құқына ие болды. Ллойд
Джордж елді оның батырларына сай етуге уәде берді. Атап айтқанда, тұрғын
үй мәселесін шешуге мемлекеттік көмек және 14 жасқа дейінгі балаларға
міндетті түрде мектеп білімін беру көзделді.
Сайлау барысында консервативтік-либералдық коалиция жеңді. Ол қауымдар
палатасындағы 707 орынның 484 депутаттық мандатын жеңіп алды, оның ішінде
348 орын - консерваторлар, 136 - Ллойд Джорджтың коалициялық либералдары.
Ллойд Джордж қайтадан үкіметті басқарды, консерваторлар лорд Керзон мен
Э.Бонар Лоу, либерал У.Черчилль жоғарғы қызметтерге ие болды. Сайлау
Англияда екі партиялық жүйенің дағдарысын білдіреді. Коалицияға кірмейтін
либералдардың кейбіреулері XIX ғасырдағы құдіретті либералдық партияның
тікелей мұрагерлері өздерінің лидерлері Г.Асквиттің басшылығымен тек 26
депутаттық мандат ала алды да ресми оппозициялық партия болудан қалды. Бұл
рольді сайлау барысында 2.5 млн. дауыс жинаған және қауымдар палатасында 60
орын иеленген лейбористік партия алды.
1.1.Ллойд Джордждың ішкі және отарлық саясаты.
Ллойд Джордж Дэвид (1867-1945). Мұғалім жанұясында дүниеге келген.
Заңгер, кейін саясаткер. ¥лыбританияньщ мемлекеттік және саяси қайраткері.
Либерал. 1890 жылдан 1945 жылға дейін Уэльстен парламент депутаты. 1916-
1922 жылдары Ұлыбританияның премьер-министрі. Саяси және әлеуметтік
реформаларды жақтаушы. 1911 жылы қабылданган ұлттық сақтандыру туралы
заңның инициаторларының бірі.
Бірінші дүниежүзілік соғыс аяқталысымен Англияның экономикасы аз уақыт
жанданды. Ол ішкі рынокта тұтыну товарларына сұраныстың күрт артуымен және
сыртқы сауда конъюнктурасының кейбір жақсаруынан туған еді. Өнеркәсіптің
бейбіт кезеңге өтуі товарлар мен қызметтің барлық түріне бағаны қауырт
өсірді. 1920 жылдың сәуіріне қарай баға 1913 жылғы деңгеймен
салыстырғанда орта есеппен 2,5 есе өсті. Осыған сәйкес британ
капиталистерінің табысы да өсті. Олар соғыс кезіндегі шектеулерден өздерін
толық азат етуді талап етті.
Ллойд Джордж үкіметі кәсіпкерлерді барынша қолдады. Ол соғыс кезінде
құрылған барлық мемлекеттік бақылау органдарын жойды. Осы мекемелердің
тарауымен Англияның капиталистік шаруашылығын мемлекеттік-монополистік
реттеудің соғыстық механизмін бейбіт кезеңге лайықтау аяқталды. Соғыс
жылдарында мемлекеттің реттеушілік қызметінің арқасында Англияда өндіріс
пен капиталдың шоғырлануы мен монополиялануы күрт күшейіп, мемлекеттің
экономикаға араласуын кеңейтуіне жағдай туғызды. Мемлекеттік соғыс
заводтарының көпшілігінің жеке меншікке сатылғанына қарамастан, 20-шы
жылдардың басында олардың соғысқа дейінгіден де төрт есе көбі мемлекет
иелігінде қалып қойды. 1919 жылы заңмен бекіген фунт стерлингтің алтын
стандартынан бас тарту мемлекетті қағаз ақша шығарудың басты бақылаушысына
айналдырды. Теміржолдарға бақылауды алып тастап, үкімет 1921 жылы
теміржолдар компаниясын төрт аймақтық топтарға біріктіріп, оны ішінара
қайта қалпына келтіруге мәжбүр болды. Мемлекеттің әлеуметтік қызметі де
кеңейді. Ллойд Джордж үкіметі жұмыссыздарға, тұрғын үй құрылысына көмек,
халыққа білім беру системасын дамыту программасын жүзеге асыруға қатысты.
Сірескен салықтармен басып тасталынған халықтың сұраныс қабілеті өте
төмен болды да соғыстан кейінгі экономиканың өрлеуі ұзаққа созылмады. 1920
жылдың күзінде-ақ соғыстан кейінгі алғашқы экономикалық дағдарыс басталды.
1921 жылдың соңында дағдарыс тоқтады. Экономикада жандану байқалмады да
1922-1923 жылдары ағылшын экономикасында тоқырау байқалды.
Ллойд Джордж үкіметінің сыртқы саясатының түйіні Англияның капиталистік
дүниеде лидер ролін қалпына келтіруге үмтылушылық еді. Ол Кеңестік
Ресейдегі жұмысшылар мен шаруалардың өкіметін кұлатуды мақсат етті. 1919
жылдың басында Ұлыбританияның басқарушы тобы АҚШ және Франция
империалистерімен бірге Кеңес еліне қарсы соғыс интервенциясын
ұйымдастырды. Қызыл әскердің табыстары, Антанта әскеріндегі революциялық
толқулар және капиталистік елдердің өз ішінде орын алған Кеңестік
республикамен ынтымақтастық қозғалысының зор толқыны интервенттерді
Ресейден өз әскерін әкетуге мәжбүр етті. 1919 жылдың соңында соғыс
тұтқындары туралы, ал келесі жылдың басында Ллойд Джордждың ұсынысымен
Антантаның Жоғарғы кеңесі экономикалық блокаданы алып тастау жөнінде шешім
қабылданған соң, сауда мәселесі бойынша келіссөздер басталды. Алайда 1920
жылдың көктемінде Кеңестік Ресейге қарсы тағы да қарулы басып алу әрекеті
жасалды, Бұл жолы буржуазиялық-помещиктік Польша әскері пайдаланылды. Бұл
жорық сәтсіз болған соң, ағылшын үкіметі Қызыл әскердің Польшаға шабуылын
тоқтатуды қатты талап етті. Осыған қарсылық ретінде британ жұмысшыларының
зор ереуілдері болды да, үкімет ойластырған соғыстық арандатушылығынан бас
тартуға мәжбүр болды. Интервенцияның күйреуі кеңес-ағылшын келіссөздерін
қайта жалғастырып, олардың арасында 1921 жылы 16 наурызда сауда келісіміне
қол қойылды. Англия Кеңестік Ресейді де-факто деп мойындады.
Бірінші дүниежүзілік соғыс аяқталысымен отаршылдар ұлт-азаттық
қозғалысты қарумен басуға кірісті. 1919 жылы сәуірде Амритсар каласында
әскер бейбіт митингіге оқ атты. Британ өкіметінің репрессиясы жаппай
сипатқа ие болды. Оған үнді халқы ағылшын мекемелері мен товарларына бойкот
жариялаумен, митингілермен және демонстрациялармен жауап берді. ¥лт-азаттық
қозғалыс Үндістанда 1921 жылы шегіне жетсе де, басшылық болмаған соң
басылып қалды.
1914 жылдан Египетте протекторат орнатқан ағылшын үкіметі қатты
қиындықтарға кездесті. Елдің тәуелсіздігі үшін күреске жұмысшылар және
шаруалармен қатар ұлттық буржуазия да шықты. 1919 жылы көктемде Египетте
қарулы көтеріліс бүрқ ете түсті. Ағылшындар оны зорға басты. Онан кейін
ұйымдастырылған репрессия египет жұмысшыларының сағын сындыра алмады. 1921
жылы көтеріліс қайтадан жанданды. Ағылшын үкіметі 1922 жылы желтоқсанда
протекторатты алып тастап, Египетті тәуелсіз корольдік деп таныды. Алайда
Англия Суэц каналы зонасына бақылауын сақтап қалды және шетел тұрғындарының
өмірін қорғаймыз деген сылтаумен елді оккупациялауын жалғастыра берді.
Соғыстан кейінгі жылдары ұлт-азаттық қозғалыс Таяу және Орта Шығыс
халықтарын да қамтыды. Англия 1919 жылы Ауғанстанның ішкі және сыртқы
саясатына бақылауын жойды. 1921 жылы Иран үкіметі Иранға британ
протекторатын орнатуға тырысқан, 1919 жылы жасалған ағылшын-иран келісімін
жойды. Кемал паша бастаған жаңа Түрік үкіметі 1922 жылдың казанында
Грециямен соғысты аяқтады. Ол соғыс Англияның арандатушылығынан туған еді.
Түркия өз тәуелсіздігін сақтап қалды.
Ерікті қарулы отрядтарға -Ирландия республикалық армиясына сүйеніп,
шинфейнерлер өкіметтің жергілікті органдарын құруға кірісті. Ирландияда
қоршау жағдайын енгізген Англияның жазалау акциясына қарсы Ирландияның
республикандық армиясы партизандық соғысты үдетті. Британ өкіметінің
Ирландиядағы саясатына қарсы Англияның өзінде де қозғалыс етек алды.
Үлыбритания басқарушы тобы шегінді. 1921 жылы 6 желтоқсанда шинфейнерлермен
Ирландияның солтүстік-шығысында өнеркәсібі дамыған 6 графтығы және
Солтүстік Ирдаңдия ¥лыбритания Біріккен Корольдігі кұрамында қалған, ал 26
графтығы доминион құқында Ирландия ерікті мемлекетін жариялаған келісімге
қол қойылды. Англия Ирландияда соғыс-теңіз базасын және жаяу әскер үстау
құқына, сыртқы саясатына бақылау орнатуға ие болды. Ирландия бөлшектенді,
Англия онда маңызды экономикалық позиция сақтады.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.