АЙМАҚТЫҚ КЕДЕЙШІЛІКТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК МӘСЕЛЕЛЕРІ

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ӘӨЖ 316.378 (574)
АЙМАҚТЫҚ КЕДЕЙШІЛІКТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК МӘСЕЛЕЛЕРІ
Төлеев Жұмахан Мырзашұлы - Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің Әлеуметтану
және Саясаттану кафедрасының аға оқытушысы, социлогия ғылымдарының
кандидаты

Қазақстан аумағы бойынша кедейлiктiң таралуында елеулi өңiрлiк
ерекшелiктер бар, бұл ең алдымен табыстың өңiраралық саралануынан
байқалуда. Республика өңiрлерiнiң орташа жалақы деңгейi бойынша саралануы
үш еседен астам мөлшерде болып отыр. Жоғары әлеуметтік-экономикалық
көрсеткiштер кедейлердiң жағдайының жақсаруынан әрдайым көрiнiс таба
бермейдi.
Ауылдық жерлердегi халық кедейлігi кедей халықтың негiзгi бөлiгi
ауылдық жерлерде тұрады. 2009 жылы ауылдағы кедейлiктiң тереңдiгi және
өткiрлiгi сияқты өлшемдер қаладағы 5,3%-ға және 2,2%-ға қарағанда тиiсiнше
13,5%-ды және 6,0%-ды құрады. Әсiресе өмiр сүрудiң әуелден қолайсыз
экологиялық жағдайлары орташа республикалық деңгейдi алсақ та, орташа
облыстық деңгейдi алсақ та iс жүзiнде барлық әлеуметтiк өлшемдер бойынша
межеулiкке түрткi болатын тоқыраған селолық аудандарда өткiр ахуал
қалыптасып отыр. Ауыл тұрғындарының номиналды ақшалай табыстары қала
тұрғындарынан екi есе төмен. Соңғы бес жыл бойы ауылшаруашылық өндiрiсi
қызметкерлерiнiң жалақысы елдегi ең төменгi жалақылардың бiрi болып келдi.
Ауылдың еңбекке қабiлеттi әрбiр бесiншi тұрғыны жұмыспен қамтылмаған.
2010 жылы ауылда жұмыспен қамтылу 35,3%-ды құрады. Аграрлық еңбек рыногытар
өрiстi мамандық қызметкерлерiнен - механизаторлардан, малшылардан,
агрономдардан, зоотехниктерден тұрады, олардың жұмыспен қамтылуы көбiнесе
өндiрiстiң маусымдылығымен айқындалады. Ауылда денсаулық сақтау мен бiлiм
берудiң базалық әлеуметтiк қызметтерiне қол жеткiзу деңгейi бойынша ахуал
күрделi күйiнде қалып отыр; шаруашылық iшiндегi жолдарды, коммуникацияларды
күтiп ұстау нашарлап кеттi, халықтың көшi-қоны етек алды. Ауыл
шаруашылығының өндiрiс құралдарын, энергоресурстар және материалдар берушi
аралас салаларға экономикалық тәуелдiлiгi, ауыл шаруашылығы өнiмiн өңдеу,
оны сақтау және тасымалдау базасының дамымауы, салада кiрiстiң төмен
болуына байланысты инвестициялар салудың тартымсыздығы ауылдық жердегi
халықтың кедейлiгiне әсер етуде [106, 98 б].
Халық кедейлігiнің экологиялық acпeктici қолайсыз экологиялық
ахуал халықтың кедей топтарының тұрмысына едәуiр әсерiн тигiзуде. Осындай
негiзгi факторлар ретiнде судың, ауаның ластануын, шөлейттенудi атауға
болады. Сумен жабдықтау проблемасы мен кедейлiк бiр-бiрімен өзара
байланысты. Қазақстанның көптеген облыстарында халық қауіпсіз ауыз сумен
жеткiлiктi мөлшерде қамтамасыз етілмеген. Ауыл халқын ауыз сумен қамтамасыз
етудiң орташа республикалық көрсеткішінің жыл сайынғы төмендеуi 3,5%-ға
жетiп отыр, бұл халық денсаулығына, атап айтқанда жұқпалы аурулардың,
тырысқақ, сүзек, A вирусты гепатитiнiң таралуы салдарынан келеңсіз әсер
етуде. Атмосфералық ауаның ластануы халық арасында аурулардың таралуына зор
әсер ететiн қауiптi факторлардың қатарына жатады. Мысалы, мұнай өндiрiлетiн
аудандарда ілеспе газды жалындатып жағу, күкiрттi ашық ауада сақтау орын
алуда. Жекелеген аудандарда қалдық қоймаларының радиоактивтiк және уытты
қалдықтары тозаңданып, шаң болып ауаға ұшып жатыр. Арал теңiзi өңiрлерiнде
тартылған теңiз түбiнен уытты тұздар ауаға көтерiлiп, адамдар мен
жануарлардың денсаулығына керi әсерiн тигiзiп отыр, сондай-ақ су мен
топырақты ластауда.
Ауылдық жерлердегi халық кедейлігi. Кедей халықтың негiзгi
бөлiгi ауылдық жерлерде тұрады. Өйткені, ауылды жерлерде тұратын халықтың
әлеуметтік қажеттілігін қанағаттандыру көптеген қиыншылықтар туғызады.
Шалғай жерлерде ауылға адам қажеттілігін қанағаттандыру әліде шешілмеген.
2011 жылы ауылдағы кедейлiктiң тереңдiгi және өткiрлiгi сияқты өлшемдер
қаладағы 5,3%-ға және 2,2%-ға қарағанда тиiсiнше 13,5%-ды және 6,0%-ды
құрады. Әсiресе өмiр сүрудiң әуелден қолайсыз экологиялық жағдайлары орташа
республикалық деңгейдi ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.