Маркетинг мәні және қызметтері

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

1.Маркетинг негіздері

Маркетинг кәсіпкерлік қызмет ретінде ХІХ ғасырда пайда болды. Өйткені,
бұл кезде өндірістік күштер ұлғайып, сатушылар нарығы біртіндеп сатып
алушылар нарығына өту кезеңі еді. Маркетингтік алғашқы біліми курстар 1901-
1902 жж. АҚШ-тың Мичиган университетінде ашылды. Бұл курстарда тауарды
өткізу әдістері, көтерме және жеке сауда операциялары, жарнама, тауар
бағытталуы қарастырылды. Бұл курстар болашақ кәсіпкерлерді дайындауды
негізгі бағытқа алды. 1908 жылы ең алғаш маркетинг мәселелерін ғылыми түрде
зерттейтін коммерциялық фирма ашылды. 1911ж бастап корпорацияларда
маркетингтік бөлімдер ашыла бастады. 1920 ж. АҚШ-та маркетинг
оқытушыларының ұлттық ассосациясы құрылды. Маркетинг 1960-1980 жылдары өте
қарқынды дамыды. Өйткені өндірістер нарыққа қажетті тауарлар, яғни
тұтынушылар сұранысына ие тауарларды шығаруға бағыттады. Өндірілген пайданы
тек шығынды азайту ғана емес, нарыққа қажетті тауарды шығару арқылы
көбейтті. Ол үшін фирма нарықты зерттеуге және бәсекелестікті анықтауға,
тауар сапасын жоғарылатуға көп көңіл бөлді. Маркетинг қазіргі кезде
көптеген жағдайлар мен әдістерді пайдаланады:
1. Өндірісті басқаруда маркетинг жаңа ағымды енгізді. Яғни, пайда болған
мәселелерді шынайы мүмкіндіктерді оптималды пайдалана отырып, шешуге
жағдай жасады. Бұл кезде нарықтық жағдайларға көп көңіл бөлінді.
2. Маркетинг нарықта өндірістің өз технологиясы, тауары, іс-әрекетін
жаңалап отыруына жағдай жасады. Мұнда тауарларды жетілдіру, жаңа өткізу
әдістерін ойлап тауып, оны жүзеге асыру, бағаны икемді ету, жарнама беру
т.б. іс-шаралары жүзеге асырылды.
Қазіргі уақытта маркетинг барлық нарықтық экономикасы дамыған елдерде
оқытылады. Барлық елдер үшін маркетинг маңызы ерекше және ол
келесілерден көрінеді:
а) барлық өндірістер тауарларын нарыққа шығарады, сондықтан нарықты
зерттеу арқылы ол жетістікке жетеді.
б) маркетинг сұранысқа байланысты емес және ол нарықтың барлық
жағдайларында қолданылады.
в) маркетинг тек сыртқы нарық емес, ішкі нарық үшін де маңызы өте зор.
3. Маркетинг белгілі бір принциптерге негізделеді, олар:
- тұтынушылардың сұранысына ие тауарларды өндірістің мүмкіндіктері мен
материалды техникалық базасын, ғылыми-техникалық потенциалын,
қаржылық жағдайын толық ескере отырып шығару;
- өндірілген затты емес, сатылатын затты өндіру.
- тауарды нарыққа ұсына отырып өткізуді ынталандыру;
- соңғы нәтижеге бағыттау.

Тақырып 2.Маркетинг мәні және қызметтері

Маркетинг, ағылшын тілінен аударғанда нарықтағы қызмет немесе тауарды
өткізу деген мағынаны білдіреді. Маркетинг – тауарлар мен қызметтердің
өндірушіден тұтынушыға дейінгі аралықта жеткізетін кәсіпкерлік қызмет.
Маркетингті экономикада бизнестің философиясы, яғни фирманың бәсекелестік
жағдайдағы іс-әрекетін бағдарлаушы ретінде қарастырады.
Маркетинг қазіргі кезде кәсіпорындардың мақсаттарын жүзеге асыру үшін
кәсіпорын функцияларының ең маңыздысы болып табылады. Сонымен қатар, ұлттық
экономикада өндіріске жіберілген экономикалық ресурстардың қайтадан
кәсіпорындарға артығымен келуін қамтамасыз ететін кәсіпорын бөлімі болып
есептелінеді.
Маркетинг қызметтері – тауар және қызметтер маркетингтік принциптерін іске
асыруда қолданылатын мамандандырылған іс-қимылдың жеке түрлері мен олардың
жиынтығы. Маркетинг қызметтері келесілер:
- нарықты маркетингтік зерттеу;
- маркетингтік жоспарлау;
- маркетингтік қызметті ұйымдастыру;
- тауарлы саясатты жүзеге асыру;
- өткізу саясаты;
- коммуникация мен тауар қозғалысын ұйымдастыру;
- маркетингтік қызметті бақылау.
Маркетинг бөліну түрлері:
I. Пайдалану деңгейіне байланысты:
1. Микромаркетинг – белгілі бір тұтынушыларға бағытталған өндіруші
фирмалардың маркетингтік іс-әрекеті;
2.Макромаркетинг – қоғамға қажетті тауарларды ұлттық нарықта өткізудің
маркетингтік іс-шаралары.
II..Қызмет түріне байланысты:
1. Стратегиялық маркетинг – бәсекелестердің тауарына қарағанда жоғары
сапалы тауар өндіріп, нарықта жоғары пайда алуға негізделген қызмет;
2. Оперативті маркетинг – нақты уақытқа қажетті маркетингтік іс-шаралар,
тауарлы, бағалы, өткізу, коммуникациялық саясат жағдайларын ұйымдастыру
және жүзеге асыру;
III. Тұтынушы түріне байланысты :
1. Өндірістік маркетинг - өндірістер арасындағы маркетингтік қызмет;
2.Тұтыну маркетингі - өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы маркетингтік
қызмет;
3.Коммерциялық емес маркетинг – коммерциялық емес ұйымдардың маркетингтік
қызметі.
IV. Сұранысқа байланысты:
1. Конверсиондық маркетинг – кері сұраныс кезінде қолданылады. Оның
негізгі шарттары тауардың сапасын, сыртқы түрін жақсарту, бағаны түсіру,
өткізуді ынталандыру арқылы тауарға деген кері қатынасты жою болып
табылады.
2. Ынталандырушы маркетинг – тауарға сұраныс жоқ немесе аз болған кезде
қолданылады. Яғни бұл кезде тұтынушылар тауарға қызықпайды немесе мұндай
тауардың бар екендігін білмейді. Бұл маркетинг шарттары: бағаны бірденнен
төмендету, жарнаманы күшейту, өткізуді жақсарту.
3. Дамушы маркетинг – тұтынушылар нарықтағы тауарға қанағаттанбаса және
сұрамаса қолданылады. Мұнда тауардың жаңа түрі ойластырылып, нарыққа
ұсынылады, жарнаманы қолданады және тауардың имиджін көтереді.
4. Ремаркетинг – сұраныс түсе бастаған кезде қолданылады. Сұранысты
тұрақтандыру үшін тауарға жаңа қасиеттер ойлап тауып, оны жаңа нарықтарға
ұсынады.
5. Синхромаркетинг- тұрақты емес, өзгермелі сұраныс кезінде қолданылады.
Ол жыл мезгіліне, сұраныс өзгеруіне байланысты. Сұранысты тұрақтандыру үшін
тауарды диверсификациялайды, бағаны төмендетеді, өткізудің тиімді жолдарын
қолданады.
6. Қолдаушы маркетинг – сұраныс қалыпты немесе оптималды болған кезде
қолданылады. Мұнда тұтынушылар сұранысының өзгеруіне байланысты қажетті
тауарларды ұсынып, қолдап отыру.
7. Демаркетинг – сұраныс өндірістік мүмкіншіліктен асып кеткен жағдайда
қолданылады. Онда тауар бағасы жоғарылайды, жарнаманы азайтады т.б.

Тақырып 3.Маркетингтің тұжырымдамалары

Маркетингтің қазіргі тұжырымдамасы жеткілікті түрде ұзақ даму
эволюциясынан өтті. Кәсіпорынның нарықтық қызметтерін басқару философиясына
қатысты маркетингті басқарудың түрлі тұжырымдамалары бар:
а) өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы;
ә) тауарды жетілдіру тұжырымдамасы;
б) коммерциялық қарқынды үдету тұжырымдамасы;
в) маркетинг тұжырымдамасы;
г) әлеуметтік этикалық (әдеп) маркетинг тұжырымдамасы.
Белгілі бір дәрежеде бұл тұжырымдамалар маркетингтің ғылыми пән
ретінде қалыптасу эволюциясын көрсетеді. Жоғарыда тізіп өткен
тұжырымдамалар дамудың жалпы үрдістерін қорыта отырып, Америка экономикасы
тарихының түрлі кезеңдерін анықтап көрсетеді деп қарастыруға болады -
"екпінді өндірістен және тауардан коммерциялық қарқынға, тұтынушыларға
бағыттау және тұтынушылар мәселелеріне және әлеуметтік әдептілікке неғұрлым
көбірек бағдарлау". Нарықтық қызметтерді ұйымдастыруға басқа келістерден
маркетингта не өзгешелеп тұратындығын анықтап талдау үшін, көрсетілген
тұжырымдамаларды неғұрлым толығырақ қарастырамыз.
Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы. Бұл сатушылар басшылыққа алатын
ескі келістердің бірі. Фирма кең тараған және бағасы бойынша сатып алуға
мүмкін тауарларға тұтынушылардың ықпалы жоғары болады деп болжайды.
Басшылық негізгі күшті өндірісті жетілдіруге, өндіріс көлемін ұлғайту
тәсілдерін іздестіруге бағыттайды, яғни тауарға деген сұраныс ұсыныстан
асып түседі. Мұнда жаңа тауар өндірушінің шығыны көзге түсерліктей зор,
бірақ нарықтан үлкен үлес алу үшін ,оларды азайту қажет,
Тауарды жетілдіру тұжырымдамасы бойынша тұтынушылар, сапасы аса
жоғары, пайдалану сипаттары мен қасиеттері жақсы тауарларға тұтынушылардың
сұранымы жоғары болады деп есептеліп, ұйымдар өздерінің күштерін тауарларды
тұрақты түрде жетілдіріп отыруға бағыттайды.
Коммерциялық қарқынды үдету тұжырымдамасы өткізу аясында ынталандыруға
маңызды күштерді біріктіре отырып, фирма нарықта ең жоғарғы нәтижелерге қол
жеткізеді деген бекітулерден тұрады. Әсіресе бұл тұжырымдама нашар
сұранымға иe тауарларға басқыншылық сипатта пайдаланылады.
Коммерциялық қарқынды үдету тұжырымдамасы сонымен қатар комерциялық
емес қызмет аясында да қолданылады. Сайлау алдындағы нәуқан соның мысалы
бола алады, қандай да бір партия өзінің үміткерін парламент жүйесіне ең
қолайлы адам ретінде өткзіп жіберуге тырысады. Үміткердің қандай да бір
кемшілігі сайлаушылардан жасырылады, ең басты міндет - парламенттен орын
алу.
Маркетинг тұжырымдамасы өндірісті және өткізуді басқаруға айрықша
келіс ретінде, ірі ауқымдағы өндірістер өрістеп, бәсекелестің түрі
шиеленіскен XX ғасырдың басында бөлініп шықты, Бул фирмалардың нарықтық;
қызметін басқарудың жаңа келістерін іздестіруге, өндірілетін өнімдерге
сұраным тудыруға ынталандырады. Маркетинг тұжырымдамасы өндіруші өз
мақсаттарына жету үшін тұтынушылық қанағаттандырушылықты туғызуға
бағдарланады. Мұндай келіс оны жоғарыда қаралғандардан ерекшелеп тұрады.
Ал енді әлеуметтік-этикалық тұжырымдамасына келетін болсақ, ол
күрделене түскен әлеуметтік-экономикалық және экологиялық ахуалдар
жағдайында маркетингтік идеяларды одан ары дамыту болып санапады. Бұл
тұжырымдаманың жақтаушылары табиғи ресурстардың жетіспеуі, экономикалық
жағдайдың нашәрлауы негізінде, фирмалар қызметінде қоршаған ортаға
тигізетін әсерлері жағдайында тұтынушылар үшін мүдде мен пайданы салыстыра
отырып, өз шешімдерін қосымша тексереді. Әлеуметтік-этикалық маркетинг
тұжырымдамасы үш фактордың тепе-теңдігін талап етеді: фирманың пайдасы,
сатып алушылар-дың қажеттіліктері және қоғам мүдделері.

Тақырып 5. Маркетинтік зерттеулерді басқару

Маркетингтік зерттеулер дегеніміз- маркетингтік дұрыс шешімдерін
қабылдау үшін және фирма әрекетіндегі мәлімсіздік жағдайды төмендету үшін
мәліметтерді жинау, оларды өңдеу, талдау процесі болып табылады.
Маркетинг зерттеулерінің мақсаттары әртүрлі болуы мүмкін. Ең бастысы
ол зерттеулер әулетті тұтынушыларды анықтауы тиіс, олардың қажеттерін
зерттеу, нысаналы нарықты таңдап алу үшін тауарға деген бүгінгі және
болашақ сұранысты белгілеу болып табылады. Нарықты таңдап алғаннан кейін
оның ішінде болып жатқан өзгерістерге дер кезінде тиімді ықпал жасау үшін
оның құбылыс ағымында бақылау қажет. Нарықты ұзақ мерзімдегі даму бағытын
болжау үшін оны зерттеу керек. Белгіленген болжау финрманың мақсатын
анықтау жұмысына, стратегиясын және жұмыс жоспарын жетілдіруге негіз
болады. Әсіресе маркетинг зерттеулері нарыққа жаңа тауарды дайындауда, оны
өңдеп, шығаруда маңызды орындалады.
Маркетинг зерттеулері нәтижелі және тиімді болуы үшін келесі
шарттарды орындау қажет:
Біріншіден, зерттеулер кешенді және жүйелі түрде өтуі қажет;
Екіншіден, жоғарыда айтылған ақпаратқа қойылған талаптарды ескере отырып
зерттеулерде ғылыми тәсілдерді қолдану қажет.
Үшіншіден, халықаралық Сауда Палатасы және қоғамдық пікірді зерттеу Еуропа
қоғамы бекіткен маркетингтік және әлеуметтік зерттеулері практикасының
Халықаралық Кодексіне сәйкес жүргізілуі тиіс;
Төртіншіден, маркетинг зерттеулері жұмыстары мұқият жоспарлануы және жүйелі
сатылануы тиіс.

Тест сұрақтары:
1. Маркетинг түсінігі нені білдіреді?
А. Сауда қызметін; В. Нарықтануды; С. Өткізу қызметін; Д. Тауарлық –
ақшалық қызметті; Е. Өндіру және айырбасты.
2. Маркетинг тұжырымдамасын көрсетіңіз.
А. Тауарлар өндіріп және өткізудің стратегиялық және тактикалық
біртұтастығы; В. Нысаналы тауарлық саясат жүргізу; С. Тұтынушыларға
бағытталу; Д. Өндірістің және өткізудің тиімділігі; Е. Коммерциялық
шаруашылық.
3. Тауар өндіру шығындарын азайту маркетингтің қай тұжырымдамасына
жатады?
А. Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы; В. Тауарды жетілдіру тұжырымдамасы;
С. Маркетинг тұжырымдамасы; Д. Әлеуметтік-этикалық тұжырымдамасы; Е.
Коммерциялық қарқынды үдету тұжырымдамасы.

Тақырып 6.Тауар және оның коммерциялық сипаттамасы

Тауар – маркетингтің басты мақсаты және ол бағаға , бөлуге,
коммуникацияға тәуелді болады.
Нарықта фирма жағдайы жақсы болу үшін рационалды тауар саясаты
қолданылуы қажет.
Тауар саясаты- тауар ассортиментін таңдау және басқару, тауар
бәсекелестігін жоғарылату және сапасын жақсарту, өнімнің өмірлік
циклына талдау жасау, қаптау стратегиясы, тауар белгілерін тағайындау
т. б қызметтер жиынтығынан тұрады.
Тауар келесі ерекшіліктер бойынша бөлінеді.
1.Өнім түріне байланысты : а) тұтыну
б) өндірістік
1. Тұтыну мезгіліне байланысты ;
а) қысқа мерзімдік тауарлар -1 рет қана пайдаланатын тауарлар .
б) ұзақ мерзімді тауарлар – көп рет пайдаланатын тауарлар.
в) қызметтер – заттай емес , белгілі бір қызмет көрсету
3. Сұраныс және баға : а) күнделікті сұраныстағы тауарлар.
б) арнайы тандау қажет ететін
тауар.
в ) ерекше сұранысқа ие тауар
г) пассивті сұраныстағы тауар
д) импульсивті сатып алу
тауары;
Тауар саясаты келесі тауар бірлігі, тауар ассортименті,
тауар номенклатурасы, маркалық ат беру, орау және т. б.қызметтерiн бір
жүйеге келтіреді
Тауар бірлігі- тауар бағасы ,түрін, сыртқы көрнісін
көрсететін көрсеткіш .
Тауар ассортименті – бір –біріне ұқсас тауарлар тобы.
Егер де фирма нарықта көп пайда алғысы келсе , онда ол тауар
ассортиментін кеңейту қажет. (нарықты жаулап алғысы келсе) Оларды тек
пайда қызықтырса , онда көп табыс келтіретін бір-ғана тауарды өндiруге
мамандануы қажет:
Тауар ассортиментінің көп болуы тауар номенклатурасы деп аталады:
Тауар саясаты. Тауар сапасы – ол тұтынушының сұранысына ие
тауар қасиеттері: Сапалы тауар ол тұтынушы қажет ететін және күткен
тауары.
Өнім сапасын мына көрсеткіштер анықтайды:
1. тауар өз қызметін атқара алатын функцияға сәйкестігі ;
2. нормалар мен стандартқа сәйкестігі;
3.сенімділік;
4.ұзақ мерзімдік;
5.сервис;
6. тауар имиджі.
Өнім ядросы деп тауардың химиялық және физикалық қасиетін
айтамыз. ( иісі; массасы; дәмі; өнімділігі т. б)

Тақырып 7. Тауар маркасы

Тауарды қаптауда тауар маркировкасы басты орын алады.Тауар
этикеткасында қажетті мәлiметтердiң барлығы жазылуы міндетті.
Тауарлық белгі - ол заң жағынан қорғалған және сөз,
көрiніс, белгі түрінде тіркеліп, тауарды басқа тауарлардан айыру
үшін қолданылады. Ол термин , белгі сурет, символ, әріп және сан түрінде
болуы мүмкін. Ол фирманың тауарын ерекшелендіріп тауарлы марка
немесе фирмалық белгі ретінде қарастырлады.
Тиімді жарнаманы пайдалану арқылы тауарлық белгінің
бәсекелестік жағдайын арттыруға болады. Маркетингтік принцип бойынша
тауарлық белгі сол тауарды шығаруға құқық беріп , оның сапасына
жауапкершілікті арттырады.
Тауарлық белгінің негізгі қызметі- тауардың жоғары
сапалығының дәлелі. Сондықтан маркалы тауарға тұтынушылар сенімді
болады және бұл тауарлардың бағасы жоғары болады.
Тауарлық белгінің бейнелеудің 4 түрі бар:
1. Фирма аты- сөз, әріп және сөз, әріп тобы.
2. Фирма белгісі- символ , сурет , түсі, белгісі, кейпі.
3. Сауда образы - жекелеген тауар маркасы.
4. Сауда белгісі – фирма аты, фирма белгісі, сауда кейпі заңды
түрде қорғалған.
Тіркелген тауар белгісі R әріппен көрсетіледі
Егер де фирма тауарды маркалағысы келсе , онда үш түрлі
маркалық белгілеу әдісін қолданады:
1. өндіруші өз маркасымен тауарды нарыққа шығаруы мүмкін, оны жалпы
ұлтық марка деп атайды.
2. өндіруші: аралық сатушыға, делдалға сатып, ол оған өз жеке маркасын
қою мүмкін, оны делдал маркасы деп атайды
3. өндіруші фирма тауарды өз маркасымен, қалғанын делдал
маркасымен сатуы мүмкін.
Тауарлық белгі интеллектуалды меншік обьектісі болады және
заң жүзінде қорғалады. Заң бойынша тауарлық белгілер құқылық жағынан
қорғалады. Өндіруші бір тауарлық белгіні барлық тауарлар үшін қолдануы
мүмкін немесе бірнеше тауарға бірнеше тауарлық белгі қояды.
Тауарлық белгіні тіркеу туралы өтініш патенттік бөлімге
өткізіледі, экспертиза жүргізу арқылы ол тауарды мемлекеттік реестрден
өткізуге шешім қабылданады.
Қазақстан Республикасында келесі түрдегі тауарлық
белгілерді тіркеуге алуға рұқсат етілмейді..
а )мемлекеттік елтаңба, эмблема, жалаудағы символдарды,
халықаралық ұйымдардың аттары және т. б. ;
б ) тауарда тіркелген символ тауар туралы алдамшы түсінік берсе;
в ) бұрын тіркелген тауарлық белгілерге ұқсаса.

Тақырып 8. Тауарды орау және буып-түю

Қазіргі уақытта маркетинг саясатында қаптау басты орын алады.
Жақсы оралған тауар тұтынушы қызығушылығын болдырады, ал фирма үшін
тауар өткізудің ынталантырушы формасы болады. Қаптауға келесі
түрдегі міндеттемелер қойылады:
1. Орамның сыртында өнімнің пайдалану кестесi, қызметі, сақтау

мерзімі көрсетулі қажет;
2. Сақтауға, тасымалдауға және тұтынуға қолайлы болуы қажет;
3. Ол адамды өзіне тартып, ішіндегі құрамы сыртқы түріне
сәйкес болу қажет;
4. Тұтынушы қажеттілігіне сәйкес болуы керек:
Сыртқы қорабы әр түрлі материалдардан жасалынуы мүмкін:
металл, ағаш, айна, керамика, пластмасс т. б. Тауарды орау еңбек ,
уақыт, қаржы шығындарын қажет етеді. Ең алдымен орам түрі қандай
болуы қажет, соны анықтайды . Одан кейін оның формасы және қандай
материалдан жасалынуы қажеттігін анықтайды. Ол белгілі бір
стандартқа сәйкес болуы қажет.
Қазіргі уақытта көптеген тұтынушылар сервистік қызметке көп
назар аударады. Сервистік қызмет келесілерден тұрады:
1. фирманың тұтынушыға ұсынған қажетті қызметтер жинағы.
2. сервис деңгейі және стандарты.
3. клиентке қызмет көрсету формалары мен сатудан кейінгі сервис
Сервисті қолдану арқылы фирма бәселекестік жағдайда
біршама артықшылыққа ие болуы мүмкін. Мысалы электроприборларды
қайта жөндеуден өткізу, гарантиялық уақыт беру , үйге жеткізіп салу
т. б.
Сервистік қызмет өз тауарларын техникалық қызмет көрсету
бөлімшілерін ашу арқылы делдалдық қызметті пайдалану және жөндеушi
фирмалар арқылы жұзеге асыру. Сервис қызметі тұтынушылардың
қажеттілігі мен сұранысын есепке алып отырады, несиелеу , материалдық,
техникалық қызмет көрсету және жөндеумен айналысады.

Тақырып 9. Жаңа тауарларды өндіру және тауардың циклдік өміршеңдігі

Ол тауардың нарықтағы уақыты . Тауардың өмірлік циклы туралы
концепция 1965ж американ ғалымы Теодор Левитт ойлап тапқан Тауардың
өмірлік циклының концепциясы тауарға сұранысты, фирма пайдасы , тауар
ассортименті , нарық сегменті, бәсекелестер қызметі және әртүрлі
фазадағы маркетинг стратегиясын анықтауға мүмкіндік береді.
Тауардың өмiрлiк циклы- уақытқа байланысты нарықтағы өзгерістер
моделі және ол S түріндегі қисық болады.
ТӨЦ төрт фазадан түрады: кіру, өсу, кемелдену, құлдырау. Әр
тауардың фирманың қызметіне байланысты өмірлік циклдары әрқалай
құрылады. ТӨЦ келесі факторларға тәуелді: тұтыну көлемі және сұраныс
тұрақтылығы, халықтың өмірлік деңгейі, ҒТП өсу темпі, ,нарық
конъюнктурасы т. б.
Маркетинг мақсаты – ол тауардың өмірлік циклын ұзарту. ТӨЦ
фазасынан өнім пайдасы, инвестиция көлемі, жарнама мен маркетингке
кететін шығындар, бәсекелестік деңгейі , тауар бағасы, тұтынушы
талғамы т. б. тәуелді.
Нарыққа кіру фазасы- оның басты мақсаты жаңа тауарға сәйкес
нарықты анықтау. Бұл кезде өндірістік қуат толық қосылмаған , тауар
көлемі аз және шығын жоғары болады. Өнім көлемі тауардың нарықтағы
тұтынушылардың қажеттілігін қаншалықты өтейді, соған байланысты.
Бәсекелестік жоқ. Баға тауар түріне байланысты жоғары болуы да
мүмкін. Пайда аз немесе мүлдем болмайды. Жарнама арқылы тауар туралы
тұтынушыларға ақпарат беріледі, сондықтан оған көп шығын жұмсалынады.
Өсу фазасында тұтынушылар тауарды қабылдап , өткізу көлемі
ұлғаяды және тауар модификациясы кеңейеді. Өңдіріс толық қуатта
жұмыс істейді. Нарықта тауар көп көлемде сатылады. Бәсекелестер
пайда болады.. Тауар сапасы жоғары . болады . Пайда жоғарылайды, осы
фазада ол оптималды жағдайға жетеді. Баға және шығын азайады. Фирма
бәсекелестері болғандықтан жарнама ақпараттық түрден агрессивті
түрге ауысады. Енді фирма өз тауарын басқаларға қарағанда артықшылығы
көп деп жарнамалайды.
Бұл кезеңде фирманың қаржылық жағдайы жақсы болуы қажетті.
Кемелдену фазасы – сату көлемінде өсу қарқынының тұрақты төмендеу
кезеңі. Бұл кезде тауарды көптеген сатып алушылар мойындайды. Ұлғаю фазасы
енуінің басты белгісі нарықтың толып қалуы. Бұл басқаларына қарағанда
ұзақтау болады. Мұнда бәсекелестік шиеленісе түседі.
Құлдырау фазасы – бұл сату көлемінің тез төмендеу кезеңі. Төменгі
деңгейде өткізу тұрақтап, ол ұзақ уақыт сақталады немесе өткізу мүлдем
тоқтауы мүмкін. Тауар өзінің циклдік өміршеңдігін тоқтатады, себебі жаңа
әрі перспективалы тауардың нарыққа келуі оны ығыстырады.

Тақырып 10.Жаңа тауар және оны жоспарлау

Жаңа тауар деп:
1. өндірістің жаңадан шығарған тауары
2. жаңа тұтынуға арналған тауар, cыртқы көрнісін жаңарту т. б.
3. туардың тұтыну қасиетін өзгертіп, нарыққа қайта ұсыну.
Жаңа тауар ол бұрынғы тауардың модификацияланған түрі
немесе жаңалық енгізудің салдарынан шыққан өнім. Жаңа өнім ол
фирма бұрын сатпаған, нарыққа шықпаған өнімдер. Жаңа тауарлар
инновациялық тауарлар және модификациялық деп аталады.
Инновациялық тауар - ол бұрын нарықта болмаған өнімдер
Модификация 2 түрлі болады:
1. жаңаланған өнімдер , негізгі мазмұны қалып, тек физикалық жағынан
өзгеріс енгізу.
2. көшірме өнімдер , кейбір қасиеттері өзгерген тауарлар(сыртқы
көрнісі )
Тұтынушы сұранысы мен қажеттілігіне байланысты тауарлар
өзгертіліп отырады. Өнім шығарудың келесі стратегиялары қолдануы
мүмкін:
1. өнім инновациясы.
2 өнім модификациясы.
3. өнім дифференциациясы
4. өнім эллиминациясы (өнімді азайту жоспары)
Жаңа өнімді шығару процесі идеяларды іздеуден басталады. Ол
екі әдісті қолданады:
1. 1. функционалды талдау жасау;
2. ойлы, творчестволық талдау , интуиция мен ойлау жүйесіне
негізделеді.
Жаңа тауарды жоспарлау кезеңдерi

1 Идея іздеу

Идеяны фильтрлеу

2 Концепцияны тестілеу

Экономикалық талдау
Көру маркетингі
Коммерциялық тарату
Нарықта келесі тауар топтары болуы қажетті:
1. негізгі- өндіріске көп пайда беретін және өсу стадиясындағы
тауарлар.
2 қолдаушы – сатудан түскен табысты тұрақтандырушы, тұрақтану
стадиясында тұрған тауарлар.
3. стратегиялық-- өңдірістің болашақтағы пайдасын қамтамасыз ететін
тауарлар.
4.тактикалық – негізгі тауар топтарын сатуға ынталандыратын тауарлар.
Маркетингтегі итальян ғалымы А Фолио келесі тауар
ассортиментін оптималды деп санайды: өсу стадиясында 15- 25%,
тұрақтану 50-60% , түсу 30% және ену, кіру 5-10% фирма тауары болса .
Ассортименттік саясатта фирма келесі бағытта қолдануы мүмкін:
1. өңдіріс мамандануы,
2. дифференциация;
3. диверcификация;
4. интеграция

Тест сұрақтары:
1. Тауар бағасын, түрін және сыртқы көрінісін көрсететін көрсеткіш.
А. Тауар номенклатурасы; В. Тауар ассортименті; С. Тауар бірлігі ; Д. Тауар
маркасы; Е. Тауарды қаптау.
2. Сұраныс және баға бойынша бөлінетін тауар түрін көрсетіңіз.
А. қысқа мерзімдік тауарлар; В. ұзақ мерзімдік тауарлар; С. қызметтер; Д.
күнделікті сұраныстағы тауарлар; Е. Өндірістік тауарлар.
3. Тауардың өміршеңдік кезеңінің қай кезеңінде ең күшті бәсеке
туындайды?
А. Өсу; В. Кемелдену; С. Ұлғаю; Д. Құлдырау; Е. Қанығу
4. Тауардың бәсекеге қабілеттілігі нені көрсетеді?
А. Тауардың бәсекелі нарықта сатылу мүмкіндігі; В. Тауарды белсенді
жарнамалау науқаны; С. Тауарды салыстырмалы төмен бағамен өткізу ; Д.
Тұтынушылардың тауарға оң көзқарасы; Е. Нарықтың тауарды тез қабылдауы.

Тақырып 11. Маркетинг жүйесіндегі баға саясаты

Баға саясаты-маркетинг қызметінің ең маңыздысының бірі. Ол сұраныс пен
ұсыныс арақатынасын реттеуге ықпал жасайды.
Баға тағайындаудың негізгі факторлары:
1. Сұраныс. Негізінен, тұтынушылардың сатып алу қабілетіне және
олардың бағаның өзгеруіне жауап әрекетіне тәуелді.
2.Бәсеке. Бәсеке деңгейі нарықтағы бәсекелестер санына, олардың
бағалық стратегияларына және өндірістік - өткізу қызметіне тәуелді.
3.Өндірушілердің өндірістік, маркетингтік және басқа шығындары.
Шығындар қолданатын технология және техникамен, өндірісті және маркетингті
ұйымдастыру деңгейімен анықталады.
4. Құқықтық жүйе,яғни бәсекенің немесе монополияның заңдылық
шектеулері, баға өзгерісін әкімшілік реттеу, бәсекелестердің
келіссөздерінде бағаны талқылау ережелері.
Баға тағайындау тәсілдері:
1. Сұранысқа бағытталған баға тағайындау. Әдетте, жаңа өнімге баға
тағайындау тура сұранысқа бағытталады. Жоғары баға тауар сатып алу деңгейін
төмендетуі мүмкін және керісінше , төмен баға табыстары төмен сатып
алушыларды тартуы мүмкін.
2. Бәсекеге бағытталған баға тағайындау. Нарықта бәсекелестер
қызмет етеді, олар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.