Математика пәнін оқыту барысында бастауыш мектеп оқушыларының танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Математика пәнін оқыту барысында бастауыш мектеп оқушыларының танымдық
қызығушылықтарын қалыптастыруда оқушылардың қабылдауының шығармашылық
деңгейге өтуге мүмкіндігінің артатыны байқалды. Мысалы, №30 орта мектептің
2в сыныбында өткізілген педагогикалық экспериментте танымдық
қызығушылықты қалыптастыру шығармашылықпен астасып жататыны анықталды.
Танымдық қызығушылықты қалыптастырудағы математика пәнінің
мүмкіндігін зерттеу экспериментті зерттеу жұмысының бірінші кезеңінде,
яғни бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық ойлауының деңгейін
анықтаудан басталды..
2 в сыныбында оқушылардың шығармашылық деңгейінің икемділігін,
ұшқырлығын және қайталанбастығын анықтау мақсатында тестілеу жұмыстары
жүргізіледі. Торренстің тестілері қолданылды. Е.П. Торренс, креативтіліктің
анағұрлым танымал тестілерін жасаушы,нәтиже өніміне емес, шығармашылық
ойлау процесінің өзіне баса назар аударды. Оның тест үлгісі зерттеу
бағдарламасын бір бөлімі және олардың шығармашылық қабілетін ынталандырушы
әдістемелік еңбек ретінде білім беру жүйесінің міндеттеріне сәйкес
жасалынды.
Мәтіннің барлық бөліктері бойынша көрсеткіштер Дж. Гильфорд
зерттеулерінде ұсынылған факторлармен анықталады. Оның ішінде: икемділік,
жеңілдік, қайталанбастығы және нақтылығы.
Барлық тестілер вербальды және вербальды емес бағаналарға
топтастырлыған. Бірінші баған сөздік шығармашылық ойлау ретінде, ал
екіншісі-бейнелеуші шығаршылық ойлау. Сыналуышалардың мазасыздануынан аулақ
болу үшін және де жағымды психологиялық атмосфера орнату үшін тестілер
қызықты сабақтар деп аталады. Тестілер бала-бақшада және мектептің барлық
сыныптарында қоладануға арналған, дегенмен, 4 сыныпқа дейін оларды жеке
және ауызша түрде ұсыну қажет.
Е.П. Торренс вербалды шығармашылық ойлауға арналған тесті балалардың
ақпараттық сұрақтар қоя білу іскерлігін, жағдаяттарға қатысты мүмкін
себептер мен салдарды анықтауға бағытталған қасиеттеріне диагностика жасау
мақсатында қолданылады.
Вербалды емес тестілер арқылы сыналушылардың суреттері құрастыру,
оларды аяқтау, бейнелеп құру үшін паралельді сызықтар немесе шеңберлерді
қолдану сияқты тапсырмаларды орындау қарастырылады. Тестілердің
сенімділігі жоғары – 0,7-ден 0,9-ға дейін. Сөздік түрі бейнелеушіге
қарағанда анағұрлым сенімдірек.
Торренс тестілері отандық психодиагностикада ақыл-ой дамуын зерттеуде
қолданылады. Бірақ бұл тек соның аудармасы емес, оның бейімделген үлгісі,
сенімділік пен беріктікті тексеру, нормальді өңдеу болып табылады.
Суретті аяқтау тесті 4-10 жас аралығындағы балалардың вербальды
емес шығармашылық ойлаудың зерттеуге арналған.
Ынталандырушы материал. Ортасында жай немесе қара қарындашпен
сызылған контур бейнеленген ақ парақ қағаздары.
Нұсқау. Мына қағазға қарашы. Балалардың біруі суретті салып бастады
да, аяқтауға үлгермей қалды. Ойланып көрші, осыдан не шығаруға болады және
суретті аяқтап көрші.
Тестіні жүргізу. Балаларға тек жай қарындаш немесе қара қарындаш
ұсынылады. Ересек адам сурет салу барысында араласпайды, ал балалардың
сұрақтарына қалаған нәрсені салуға болатындығы жайлы жауап береді. Аяқтау
үшін балаларға әдетте кезекпен 5-6 контур беріледі (орындау мөлшеріне
қарай). Әр тапсырманы орындап болғаннан кейін балаға суретте не салынғаны
жайлы сұрақ қойылады, дегенмен қиындықтар пайда болып жатса, ересек жауап
беруді талап етпейді.
Нәтижелерді талдау. Алынған мәліметтерді талдау барысында берілген
жауаптардың ұшқырлығына икемділігіне және қайталанбастығына көңіл
аударылады.
Ұшқырлықты жауаптардың жалпы санымен байланыстырады. Ең жоғарғы ұпай
– 3, ең төменгі – 0. (Егер бала сурет салудан бас тартса). Икемділікті
сурет мазмұнындағы категориялардың қолдану санымен бағалайды (мысалға бала
тек қана адамдарды бейнелеген, немесе адамдарды да, жануарларды да және
басқа да әртүрлі заттарды да бейнелеген болса).
Тапсырманы орындаудан бас тарту – 0 ұпай, ұпайлардың жоғарғы саны – 3
(бірнеше категорияларды қолдану барысында).
Әртүрлі категориялардың қайталанбастығы төмендегідей ұпайлар бойынша
бағаланады:
1 – жануарлар, азық-түлік, көлік;
2 – ойыншықтар, адам;
3 – ертегілер кейіпкерлері, киім, құс, өсімдктер;
4 – жиһаз, балықтар;
5 – жәндіктер, техника;
6 – шамшырақтар, музыкалық аспаптар, төсек орын жабдықтары.
Ұшқырлық, икемділік және қайталанбастықтан басқа суреттің мазмұнын да
бағалайды - бұл баланың шығармашылық қабілеттерінің маңызды көрсеткіштері.
Сурет салудан бас тартылса, негізгі контурдың жанына басқа бір контур сызу;
суретті анық аяқтау мен атын қоюдың орнына қағаз бетіне овал пішінді
дөңгелектерді салу – 0 ұпай. Суретті аяқтап салу барысында сызықтарды аз
қолдану, сонымен қатар контур сызықты дәстүрлі түрде қолдану (қияр, күн,
шарик, толқындар) байқалса – 1 ұпай. Сурет негізгі контурмен біріктірілген
қосымша элементтерден тұрады (адам, келешек, бақшадағы жол) – 2 ұпай.
Негізгі контур басқа заттардың бір бөлігі болса (қосылған) – 3 ұпай. Сурет
нақты бір сюжетті бейнелеп, кейбір әркеттерді көрсетеді – 4 ұпай. Сурет
тақырыпты ашып тұрған бірнеше персонаждар мен заттардан тұрады, негізгі
контурмен байланысмқан – 5 ұпай.
Қалыпты жағдайда балалар 6-9 ұпайдан жинауы қажет. Оның 1-2 ұпайдан
ұшқырлыққа, икемділікке, қайталанбастыққа, және 3-4 ұпай суреттің мазмұнына
қойылады. Норма жас ерешеліктеріне тәуелді болмайды, ол тек ынталандырушы
материалдың өзгеруіне ғана ықпал етеді. Ұпай санының жоғары деңгейінде
баланың шығармашылық ойлауының даму деңгейінің жоғары екендігі жайлы,
дарындылығы жайлы (11 және одан жоғары) айтуға болады. 2-3 ұпайдан аз ұпай
жинаған балалар мүлдем шығармашылық ойлауға ие емес, бірақ жоғары
интеллектуалды деңгейде бола алады.
7-10 жас аралығындағы балалардың вербальды және вербальды емес
шығармашылық ойлауын бірдей мезгілде зерттеуге арналған тест.
Ынталандырушы материал. Ақ парақ қағазға 5-еуден бір қатарға салынған
бірдей шеңберлер көрсетілген.
Нұсқау. Мына шеңберлерге қарашы. Осы шеңберлерді қандай да бір
бейнелі сурет пайда болу үшін қосымша сызықтармен толықтыру қажет. Бұл
суреттер бір-бірімен тығыз байланыста болуы және де қандай да бір әңгіменің
бейнесін көрсетіп тұру қажет. Және суреттердің орналасу ретіне қарай
әңгіменің оқиғалық кезектестігі орындалады.
Тесті жүргізу. Нұсқау берілгеннен кейін, балаларға шеңберлер салынған
ақ парақ қағаз және қарындаш ұсынылады. Жұмыс уақыты 15 минуттан аспауы
қажет. Жұмыс аяқталғаннан соң балаларға әңгіменің атауын қойып, оның
мазмұнын әңгімелеп беру ұсынылады. Әңгімелеу барысында балалар жасаған
суреттерін әңгіме схемасы ретінде қолданылуы қажет. Егер қандай да бір
шеңбер қалып кетсе, балаға бұл қателік ескертіледі де, жұмыс барысында оны
түзетуге мүмкіндік береді. Егер бала тапсырманы толығымен орындай алмай
жатса (әңгіме де, сурет те болмаса) немесе бөліктерімен (не әңгімесі бар,
не болмаса суреті ғана болса, немесе сурет пен әңгіме бір-бірімен сәйкес
келмесе), ересек адам көмек көрсетеді, немесе тіпті тесті тоқтатады.
Нәтижелерді талдау. Суретті аяқтау тестіндегідей бағалайды. Әңгіме
мына көрсеткіштермен бағаланады - икемділік, ұшқырлық және қайталанбастық
және жалпы мазмұны бойынша.
Әңгіменің мазмұны келесінше бағаланады – жұмыстан бас тарту – 0 ұпай.
Тұтас әңгіме орнына бала жеке сурет, шеңберлердің мазмұны жайлы ғана
айталатын болса - 1 ұпай беріледі. Бір-бірімен байланыспаған бірнеше
эпизодтардың болу, әрине олардың әрқайсысы ортақ тұтастыққа бірнеше
суреттерді біріктірсе – 2 ұпай. Бұрын соңды танымал болған әңгімені барлық
шеңберлерде байланыс орнату үшін қолдану – 3 ұпай. Барлық суреттерді
біріктіретін қайталанбас, ерекше сюжет – 4 ұпай. Суреттердің сапасын
(бейнелі креативтілік) және әңгіменің мазмұнын (вербалды креативтілік)
қарау өте маңызды.
7-10 жас аралығындағы балалардың вербалды шығармашылық ойлаудың
зерттеуге бағытталған не бір мезгілде бола алады? тесті.
Ынталандырушы материал. Балаға рет-ретімен қойылатын сұрақтар жинағы.

Не бір мезгілде бола алады:
1 – тірі және тірі емес;
2 – қара және ақ;
3 – кішкентай және үлкен;
4 – жұмсақ және қатты.
5 – жеңіл және ауыр;
6 – ыстық және суық;
7 – ащы және тәтті;
Нұсқау. Менің саған қазір сұрақтар қоямын, сол сұрақтарға неғұрлым
жылдам жауап беруіңіз қажет.
Тесті жүргізу. Балаларға кезекпен сұрақ қойылады: не бір мезгілде ақ
және қара бола алады? Тәтті әрі ащы болады? Сол сияқты. Егер бала сұрақты
түсінбей екі жауап берсе, онда оған бір зат жайлы айтылып жатқаны қайта
түсіндіріледі. Қайталап қате жіберу немесе жауап беруден бас тартылған
кезде тестілеу тоқтатылады.
Нәтижелерді талдау. Талдау кезінде ұпайлар санын келесі параметрлер
бойынша есептейді; ұшқырлық және қайталанбастық. Тәртіп бойынша, балалар 3-
4 ұпай жинайды да, бұл креативтіліктің орташа деңгейін білдіреді.
Оқушылардың шығармашылық ойлауының деңгейін (қосымша 3), олардың
икемділігін ұшқырлығын және қайталанбастығын анықтай отырып, балаларды 4
топқа топтастырамыз:
- ойлаудың ең жоғарғы деңгейі (12 ұпай) – 3 адам;
- ойлаудың жоғарғы деңгейі (10-11 ұпай) – 5 адам;
- ойлаудың орташа деңгейі (7-9 ұпай) – 5 адам;
- ойлаудың төменгі деңгейі (6 ұпай) – 4 адам.
Ендігі кезекте эксперименттің екінші қалыптастырушы кезеңінде
оқушылардың танымдық қызығушылықтарының қалыптасуының тұрақталуын
анықтадық.
Ос ытұрғыдан қарастырылған зерттеу материалдары кейінгі уақыттарда бастауыш
мектеп мұғалімдері математика сабақтарында мәселелік жағдаяттарды жиі
қолдануға көңіл аударатынын көрсетті. Бірақ көбінесе мұғалім жағдаятты оны
орнатқаннан кейін, жаңа білімдерді өзі жариялайды. Жаңа материалды мұндай
тәсілмен ұсыну оқушылардың ақыл-ойлық белсенділігін қамтамасыз етпейді.
Өйткені тәртіп бойынша, қойылған мәселені сыныпқа белсенді оқушылар ашып
және щещіп береді; ал бұл кезде орташа және нашар үлгерімді оқушылар шешуге
енді кірісіп жатады.
Ресей психологтарының зерттеулеріне сүйене отырып (С.Ф. Жуйков, Т.В.
Кудрявцев, В.А. Крутецкий, А.М. Матюшкин, М.И. Махмутов және т.б.) бастауыш
сыныптарда математика пәнін оқыту барысындағы С.Ф. Жуйковтың ұсынған
мәселелік деңгейлерін қолдана отырып мәселелік жағдаяттарды қолдану арқылы
сабақтар топтамасы жүргізілді.
Оқушылардың шығармашылық ойлауын дамыту мақсатында мәселелік оқытуда
жағдаяттардың тиімді кезектестігі, нақты жүйесі қажет. Сол себепті де
мәселелік оқытуды ұйымдастыру кезеңінде мәселеліктің 4 деңгейінде
тапсырмалар құрастырылған болатын. Мәселелік деңгейі тапсырмалар
жалпылылығы шешімін табуға бағытталан ұсыныстар мұғалім жағынан
көрсетілетін дәрежесімен айқындалады.
Мәселеліктің 4 деңгейі:
- ең жоғарғы;
- жоғарғы;
- орташа;
- төменгі;
Мәні бойынша, қандай да бір тапсырманың бірнеше нұсқасын береді.
Мәселеліктің ең жоғарғы деңгейінен бастап тапсырма қиындығын төмендете
отырып, мұғалім әр оқушыға мәселені шешуге мүмкіндік беріп отырады.
Мәселелік деңгейінің мәні келесіге негізделеді. Ең жоғарғы деңгейде
құрастырылған мәселелік тапсырмада көмекші сөздер ұсынылмайды (подсказка);
жоғарғы деңгейде бір көмекші сөз беріледі; орташа деңгейде – екі көмекші
сөз беріледі. Ал ең төменгі деңгейдегі мәселелік тапсырма бірнеше көмекші
сөздер мен сұрақтар ұсынылады, нәтижесінде оқушыларды қорытынды шығаруға
жетелейді.
Бастауыш сыныптардағы математика пәнінің бағдарламалық материалын
талдай келе, мәселелік оқыту барысында қолдануға болатын ұғымдар, ережелер
мен есептеудің саны жеткілікті екені жайлы тұжырым жасауда. 2-сыныпта
келесі тақырыптар көрсетілген: кестелік көрсету және бөлу, көбейтудің мәнін
меңгеру; жақшалар мен амалдарды орындауды әрекеттер тәртібі; 23*4
көбейтудің және 483 бөлудің жеке шарты, белгісіз еселікті табуға арналған
және де белгісіз бөлгішті табуға арналған тапсырмалар, пропорционалды
тәуелділікке арналған құрамдас есептер, қосу мен көбейтудің салмастырушы
қасиеті, геометриялық жаттығулар: тік бұрыш ұғымы, оны қасиеттері, квадрат;
көрнекі шешімдері бар тапсырмалар, тікелей және кері есептеулер.
Мәселелік сабақтар келесі схема бойынша жүргізілді. Ең алдымен
мұғалім ортақ мәселе қояды да, барлық мәселелік деңгейде құрастырып көреді.
(жақшалар мен амалдарды орындаудағы әркеттер тәртібі) ережесін кім шығара
алатынын анықтау үшін (қосымша 1) әрбір мәселелік деңгейде оқушы ережені
ашу үшін қандай жолмен жүргенін тіркеп алып, мәселеліктің деңгейін реттік
нөмірімен белгілеп қою керек. Бұл мұғалімге әр оқушының барлық деңгейдегі
жұмысын бақылап отыруға мүмкіндік береді. Егер оқушылар ережені ең жоғарғы
немесе келесі деңгейлерде шығарып, тіркеп отырса, ереже мен жұмысты әрі
қарай жалғастыру қажет: көрсеткіштерге сәйкес құрылымын тексеру және қажет
болса оны нақтылап, жетілдіру қажет.
Ал жеке оқушылар ешқандай деңгейде тапсырманы орындай алмай жатса,
мұғалім қиындық сипатын анықтап, оның себебін айқындап, дер уақытта көмек
бере алады; сонымен қатар ол балалардың сәйкес операцияларды қалыптастыра,
шығармашылық ойлауын дамыта алады.
Оқушылар төменгі деңгейде ереже құрылымын қарастырып болса, мұғалім
бұл құрылымды айтып өтуді ұсынады. Осыдан кейін мұғалім кітаптағыдай қалай
айтылу керек екенін жариялайды да қандай тақырып екенін тақтаға жазады.
Білімдерді бекіту мен іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру жаттығуларды
кітаптан жазбаша және ауызша түрде орындау жүргізіледі.
Жұмыстың осылай ұйымдасуы аз уақытты алмайды, бірақ ол ұтымды:
біріншіден, мұғалімнің көмегін қолдана отырып, барлық балалар құрылымды
жетілдіре ойлануы және жазуы қажетті; екіншіден, мұғалім әр оқушының
ережені аша білу ниетін, яғни жекелік ой әрекетінің ерекшеліктерін анықтай
білу қажет; үшіншіден, әрбір оқушы зейін қойып тыңдап, ойланып көрсе бар
білімдерді қолдана білсе, онда тапсырманы міндетті түрде орындайды;
төртіншіден, көмекші сөздер оқушының ойын бағыттайды, ойлау операцияларын
меңгеруге көмектеседі: салыстыру, анализ, синтез, жалпылау осының барысында
ойлау операцияларын меңгерген оқушылар онымен жаттығады, ал басқалары
біртіндеп үйренеді; бесіншіден, тұлғаның құнды қасиеттері тәрбиеленеді –
ақыл-ойлық еңбекке беймділігі, өзбеткейлігі, еңбек сүйгіштігі, ынталығы;
алтыншыдан, математикалық құралығы, тұрақтылығы, тұрақты математикалық
дағдылар, шығармашылық ойлау дамиды.
Мәселелік сабақты осылайша ұйымдастыру балаларды күшті, орташа,
әлсіз деп бөлуге болмайды. Барлығына тапсырманы бірдей бер; соңғы нәтиже
– ереженің құрылымын мәселеліктің бір деңгейінде белгілеп беру -
өзбеткейлік деңгейінің көрсеткіші, және ойлау әрекетінің дамуы, оқушылардың
шығармашылық ойлуының даму деңгйі.
Ережені қарастырғаннан кейін келесі сабақта тексеру жүргізілді:
а) жақшамен амалдарды орындаудағы әрекеттер тәртібі ережесінің
құрылымын білу;
б) тексеру жұмысының өз бетімен орындалуы барысынды іскерліктер мен
дағдылардың қалыптасу дәрежесін анықтау.

2-сыныптағы мәселелік деңгейлеріне ұсынылатын тапсырмаларды мысалға
келтірейік.
Көбейтудің кестелік жағдайын бекіту.
Ең жоғарғы деңгей.
Қатарды жалғастыр:
2,4,6,8,...
7,14,21,...
8,16,24,...
Өз бетінше өзіңнің қатарыңды құрастыр.
Жоғарғы деңгей.
2,7,8-ге көбейту кестесін еске түсіріп,
қатарды жалғастыр:
2,4,6,8,...
7,14,21,...
8,16,24,...
Өз қатарыңды құра.
Орташа деңгей.
2,7,8-ге көбейту кестесін еске түсір.
Сандар қатарын бірінші жағдайдағыдай жалғастыр:
1) 2,4,6,8,10,12,14,16,18,20;
2) 8,16,24,...
3) 7,14,21,... Өз қатарыңды құра.
Төменгі деңгей.
2,7,8-ге көбейту кестесін еске түсіріп, сандар қатарын жалғастыр және
бірінші жағдайдағыдай қолданылған көбейту кестесін жазып қой.

1) 2,4,6,8,10,12,18,20,... 2*1=2 2*6=12
2) 8,16,24,... 2*2=4
2*7=14
2*3=6
2*8=16
3) 7,14,24,... 2*4=8
2*9=18
2*5=10
2*10=20
Тапқырлыққа тапсырма.
Ең жоғарғы деңгей.
1-ден 20 сандары қатарындағы барлық сандардың қосындысының оңай тәсілін
тап.
Жоғарғы деңгей.
Есептеуді оңай тәсілмен шешуге мүмкіндік беретін сандар жауабын тап.
1+2+3+... +18+19+20=

Орташа деңгей.
Сандар жұбын сызықтармен біріктіру арқылы есептеудің оңай тәсілін тап.
1+2+3+... +18+19+20=
Стрелка
Төменгі деңгей.
Сызықтармен біріктірілген сандар жұбының қосындысын тап. Оңай тәсілмен
барлық сандар қосындысын шығар.
1+2+3+... +18+19+20.
Стрелка
Көбейту мәнін түсіну.
Ең жоғарғы деңгей.
Қосуды көбейтумен алмастыр.
1+1+1+1+1=
7+7+7=
0+0+0+0=
7+1+0=
9+9+9+9+9+9=
Жоғарғы деңгей.
Қосуды көбейтумен алмастыр. Төртінші мысал басқаларынан немен ерекшеленеді?
1+1+1+1+1=
7+7+7=
0+0+0+0=
7+1+0=
9+9+9+9+9+9=
Орташа деңгей.
Қосуды көбейтумен алмастыр. Көбейту дегеніміз не екенін еске түсір.
1+1+1+1+1=
7+7+7=
0+0+0+0=
7+1+0=
9+9+9+9+9+9=
4-ші мысал немен ерекшеленеді?
Төменгі деңгей.
Қосуды көбейтумен алмастыр, қосылғышардың қосындысын көбейту деп айтуға
болатынын еске түсір.
1+1+1+1+1=
7+7+7=
0+0+0+0=
1+7+0=
9+9+9+9+9+9=
Қосудың орнын ауыстыру қасиеті.
Ең жоғарғы деңгей.
Осы төрт мысалды қалай тез шығаруға болады?
36+18+12= 24+37+16=
47+35+3= 47+38+13=
Жоғарғы деңгей.
Қосылғыштардың орнын ауыстыруын қолдана отырып, мына мысалдарды шығарыңыз.
38+18+12= 24+37+16=
47+35+3= 47+38+13=
Орташа деңгей.
Қосылғыштар орнын ауыстырып есепті бірінші жағдайдағыдай тез шығарыңыз.
36+18+12= 36+30+60= 24+37+16=
47+35+3=
47+38+13=
Төменгі деңгей.
Қосудың қасиеттерін еске ала отырып, мысалдарды тез шығарыңыз;
қосылғыштардың орнын ауыстырғанымен қосынды өзгермейді.
Ең бірінші қосындысы нөлге аяқталатын екі санды тап. Мұндай санмен
әрекеттерді үйрену оңайға түседі.
36+18+12= 36+30+66= 24+37+16=
45+35+3=
47+38+13=
Жоғарғы деңгей.
Схема бойынша есеп құрастыр және оны шеш.

Схема.

Орташа деңгей.
Схеманы қолдана отырып, есеп шығар.
Алеша каникулға әпкесіне барады. Оған 821 км қашықтыққа жол жүруі қажет.
Жолдың қандай да бөлігін автомобильмен өтіп, дәл сондай бөлігін автобуспен
барады және оған 137км жолды поездбен өту қажет болады. Ол автобуспен қанша
км жол жүреді?
Төменгі деңгей.
Берілген тапсырма схемаға сәйкес келеді ме? (Тапсырма мен схеманы орта
деңгейден қараңыз).

Қосуға қатысты көбейтудің тарату заңдылықтары.
Ең жоғарғы деңгей.
Қарапайым тәсілмен мысалды шығар және ұқсас құрастыр.
597*10-(597*8+597*2)=
793-(703*97-703*96)=
(97*8+97*2)-900=

Жоғарғы деңгей.
Мысалдарды қарапайым тәсілмен шығар:
597*10-(597*8+597*2)=
793-(703*97-703*96)=
(97*8+97*2)-900=

Орташа деңгей.
Қосуға қатысты көбейту қасиеттерін қолдана отырып шешім қабылдау.
597*10-(597*8+597*2)=
793-(703*97-703*96)=
(97*8+97*2)-900=
Төменгі деңгей.
Қосуға қатысты көбейту қасиеттерін қолдана отырып, мысалдарды шығар:
a(b+c)=a*b+a*c
597*10-(597*8+597*2)=
793-(703*97-703*96)=
(97*8+97*2)-900=

Теңсіздіктерді шешу.
Ең жоғарғы деңгей.
Теңсіздіктерді есептеусіз шеш.
8304-6209...8304-7000

Жоғарғы деңгей.
Теңсіздіктерді есептеусіз шеш (сызбаны қолдан).
8304-6209...8304-7000
Орташа деңгей.
Теңсіздіктерді есептеусіз шеш.
8304-6209...8304-7000
Төменгі деңгей.
Теңсіздіктеді есептеусіз шеш.
8304-6209...8304-7000

Геометриялық материал.
Ең жоғарғы деңгей.
Төменде келтірілген фигуралардан квадраттың ішіне нысана орындаңыз, әр
фигураны көп реттен қолдануға, оның көлемін өзгертуге болады, бірақ басқа
да фигуралар мен сызықтарды қосуға болмайды.

Бет әлпет Лампа Клоун

Фигуралардан: a және b b, c, d a, b, c, d
Жоғарғы деңгей.
Төменде келтірілген фигуралардан нысаналарды орындаңыз, бірінші
мысалдағыдай фигураны бірнеше рет қолдануға болады, көлемін өзгертуге
болады, бірақ басқа фигуралар мен сызықтар қосуға болмайды.

Бет Лампа Клоун

Фигуралардан: a және b b, c, d a, b, c, d

Орташа деңгей.
Мына фигуралардан клоунды құрастыр, оның
барысында фигураларды бірнеше рет қолдануға, көлемін өзгертуге болады, ал
басқа фигуралар мен сызықтарды қосуға болмайды.

Бет Лампа Клоун

Төменгі деңгей.
Мына фигуралардың қайсысы беттің,
лампаның, клоунның бейнелеуінде қолданылған. Сана және жаз.

Бөліктер.
Ең жоғарғы деңгей.
Есептің шешімін тап: жарты жол жүрген жолаушы, ұйықтап кетті. Ол ұйықысынан
оянғаннан кейін, ұйықтап кеткен жолының жарты жолын әлі де жүріп өтуі
керек. Ол барлық жол қашықтығының қанша бөлігін ұйқымен өткізіп алды?

Жоғарғы деңгей.
Сурет сал да, есептің шешімін тап.
Жарты жол жүрген жолаушы, ұйықтап кетті. Ол ұйықысынан оянғаннан кейін,
ұйықтап өткен жолының жарты жолын әлі де жүріп өтуі керек екен. Ол барлық
жол қашықтығының қанша бөлігін ұйықымен өткізіп алды.

Төменгі деңгей.
Тапсырма және оның суреті ұсынған.
Көмекші сөз: жолдың екінші бөлігін теңдей екі бөлікке бөл, осының бір
бөлігін ол ұйықтап өткізіп алды. Барлық жол қашықтығы теңдей 4 бөлікке
бөлінді. Неліктен екенін түсіндіріп, есептің шешімін тап.

Қалыптастырушы эксперимент екі айдың көлемінде жүргізілді.
Эксперимент айлықты алғаннан кейін, оқушылардың шығармашылық ойлауының даму
деңгейі Торренс тесті бойынша қайта тексерілді. Нәтижелер кестеге енгізілді
(қосымшы 3). Келесі 2.3 бөлімінде педагогикалық эксперимент нәтижесін өңдеу
жұмыстарының жүргізілу ерекшеліктері көрсетілген. Онда жасалған болжамның
ақиқатқа сәйкестігін тексеруге мүмкіндік жасалады.
Өткізілген эксперимент оқушылардың шығармашылық ойлауының дамытуда
математика сабақтарында мәселелік жағдаяттарды қолдану тиімділігін тексеру
мақсатында жүргізіледі.
17 оқушының екі қайтара орындау жұмысының нәтижелері кесте түрінде
ұсынылады.Н0 болжам тексерілді: шығармашылық ойлаудың даму деңгейі
мәселесін жағдаяттарды қолдануға бағытталған сабақтар топтамасынан кейін
артқан жоқ; ал Н1 балама кезінде: мәселелік жағдаяттарды қолданудың
сабақтар топтамасынан кейін артқан жоқ; ал Н1 балама кезінде: мәселелік
жағдаяттарды қолданудың сабақтар топтамасынан кейін шығармашылық ойлау
деңгейі артты.
Болжамдардың мазмұнына сәйкес біржақты таңбалық критерийді қолдану
қажет. Оқушылардың дұрыс жауаптарының санына тең Т1 критерийінің мәнін
есептейік.Кесте мәліметтеріне сәйкес Т=9, оның ішінде 17 жұп 6 жағдайда
өлшеулердің әртүрлілігі 0-ге тең, нәтижесінде 11 (17-6=11) жұп қалады, яғни
n=11.
n-tα критерийінің сыни мәнділіктерін анықтау үшін Б кестесін қолданамыз,
өйткені n100. α=0,05 мәнділік деңгейі үшін n=11 болғанда n-tα=11-
2,78=8,22. Нәтижесінде теңсіздік орындалады. Тбақылау n-t2(98,22). Шешім
қабылдау тәртібі бойынша нольдік болжам α=0,05 мәнділік деңгейінде ауытқыды
және балама болжам қабылданады. Оның негізінде шығармашылық ойлаудың
деңгейі математика сабқтарында мәселелік жағдаяттарды қолдану барысында
артады, яғни дамиды деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

Қорытынды.
Берілген дипломдық жұмысты аяқтай келе мынадай қорытынды
жасауға болады.
Зерттеу нәтижесінде қойылған болжамның дұрыстығы дәлелденді: математика
сабақтарында әртүрлі мәселелік дәрежедегі карточкалар жүйелерін қолдану
кіші мектеп окушыларының дамуына ықпал етеді.
Зерттеудің барлық міндеттері орындалды.
Мәселелік оқытудың мәні мен оның шығармашылық ойлауды дамытудағы
маңызы теориялық түрде мазмұндалды, сонымен қатар математика пәнін
меңгеруде мәселелік жағдаяттарды қолдану мүмкіндігі анықталды, және де
оқушылардың шығармашылық ойлауын дамыту мақсатында мәселеліктің түрлі
дәрежелерін қолданудың жүйелік карточкалары жасалып, ұсынылды. Мұндай
сабақтар топтамасын қолданудан кейін, тестілеу жұмыстары жүргізілді.
Өңделген нәтижелер бойынша α=0,05 мәнділік деңгейде шығармашылық ойлау
деңгейінің артуы жайлы қорытынды шығаруға болады.
Бірақ та бір айта кететін жайт Торренс тестілері математикалық
мазмұнда қарастырылғандықтан бұл зерттеу жұмысына нақты сәйкес келе
бермейді. Бұл мәліметтерді алу мақсатында орынды бола береді; ал мәселелік
жағдаяттардың шығармашылық ойлау деңгейіне ықпалын нақты анықтау қажеттігі
туындайтын болса, 8-9 жас аралығындағы балалардың шығармашылық ойлауының
даму деңгейін зерттеуге бағытталған эксперименттік жұмыстар жүйесі
келешектегі жұыстар үшін берілетін ұсыныстар түрінде мазмұндалады.
Сонымен қатар кіші мектеп оқушыларының шығармашылық ойлауын
қалыптастыру процессін жетілдіру бойынша ұсыныстар жасалды және де
математика пәндері бойынша сыныптан тыс сабақтардың тақырыптық жоспары мен
Қосу мен азайту амалдары 100-ге дейін тақырыбындағы 2 сыныпқа I тоқсан
бойынша жасалған факультатив сабағының конспектісі бастауыш сынып
мұгалімдеріне сыныптан тыс, қосымша сабақтарды қызықты да еліктіргіш түрде
өткізе білуіне, оқушылардың шығарашылық ойлау деңгейінің сапаларын дамытуға
мүмкіндік береді. Соныен балалық кезеңде шығармашылық ойлауды дамытудың
бірден-бір жолы баланың табиғи қабылеттері мен потенциялды мүмкіндіктерін
аша білу және де мұғалім тарапынан оқушыларға осы ерекшеліктері ашылмай
қалмауы үшін дамытушы іс-әрекетті толық әрі жан-жақты орната білуі өте
маңызды.

Кіші мектеп оқушыларының шығармашылық қабілетін қалыптастыру процессін
жетілдіруге бағытталған тәжірибелік ұсыныстар.

Баланың шығармашылық ойлауының дамуы үшін оның қабілеттері мен
мүмкіндіктерін аша білуіне жағдай жасайтын әртүрлі бағыттар қажет. Әсіресе
сабақтан тыс шаралар ерекше тиімді бола алады. Мұндай сабақтарды жиі
жүргізіп дұрыс өйткені мұнда балалардың шығармашылық ойлауының даму
деңгейіне тәуелсіз, оларға қызықты болады.
Сыныптан тыс сабақтардың ерекше мәні онда оқытудың мәселелік
әдістерін жүзеге асыруға уақыт жеткілікті болғандығында әрбір оқушыға
жекеше турде жол табуға ізденістің әртүрлі жолдарын қолдануға мүмкіндік
жасалады.
Үлгерімі жақсы балалар шығармашылық ойлауын одан әрі жетілдіріп,
үлгерімі нашар оқушылар өз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.