Математиканы оқытудың басты міндеттері

Пән: Математика, Геометрия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

І. Кіріспе

1. Математиканы оқытудың басты міндеттері.

ІІ. Негізгі бөлім

Математика сабағында сөздік әдістерді қолодану.

ІІІ. Қорытынды

Бастауыш білім беру сапасын жетілдірудің ғылыми әдістемелік мәселелері.

Білім сапасы оның төрт сипатын (білім - құндылық, білім - жүйе, білім - процесс, білім - нәтиже) біртұтас қарастыра отырып, олардың ішінде білімнің құндылық ретіндегі және білімнің нәтиже ретіндегі сипатына мән берумен тікелей байланысты. Соған байланысты білім жүйесінің соңғы нәтижесі оқушының жеке пәндер бойынша алған, білім, білік, дағыдлар емес, оларды пайдалану арқылы қалыптастырылып, дамытылатын өмірлік дағдырлар, компетенциялар.

Мектепте математиканы оқыту нәтижесінде күтілетін нәтижелерді анықтауда негізгі бағдар етіпұзақ уақыт мерзіміне арналған базалық компетенциялар алынады. Бұл компетенциялар жалпы орта білім берудің ұлттық мақсаты ретінде қарастырылады.

Күтілетін нәтижелер барынша маңызды білімді, дағдыларды қатынастарды ған бейнелеп қоймай, оқушылардың оқу жетістіктерінің біртінді динамикасын көрсетеді.

Математик білім саласы бойынша күтілетін нәтижелер білім мазмұнының жетекші компонеттері және білім, түсіну, қолдану, жоғары сипаттағы біліктер деп аталатын категориялар арқылы бейнеленген оқу материалдарын меңгеру денгейлерін ескере отрырып анықталады.

Мұнда басты есте болатын нәрсе - оқушылардың оқушылардың математикалық мәдениетін көтеру, математиканы оқып үйренуге ынталандыру, нақты дағдыларды бекіту.

2002 жылы жырқ көрген “Математика”пәніне мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын және осы стандарттар негізінде жасалған оқу бағдарламаларына талдау жасалды. Мұнда оқушылардың мендетті (минимум) дайындық денгейіне қойылатын талаптар, оқулық мазмұнының (“Математика” оқулықтары) оларды жүзеге асырудағы мүмкіндіктері де басты назарда болды.

Аталған стандартта да, бағдарлама да оқушылардың міндеті (минимум) дайындық денгейіне қойлатын талаптар тізімі “білім” “білік” “дағды” негізінде анықталған. Соған сәйкес анықталған білім мазмұнын оқушыларға менгертуді жүзеге асыратын оқулықтардың менгерту аппаратында қамтылған тапсырмалар жүйесі де оқушыға “білім” “білік” “дағдыларды” менгертуге бағытталған, яғни оларда оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге бағыттайтындай тапсырмалар жоқ деп айтуға болады.

Ал күтілетін нәтижеге бағдарлап оқытуда менгертілген білім мазмұны объективті - білімдік емес, іс-әрекеттік формада тұжырымдалады. Бұл дегеніміз - барлық жағдайда да ақпараттар алынады және ол жеке тұлғаның біліміне айналады., білімді менгеру кезендерге бөлінгенде ғана оны қабылдау да, сапалы менгеру де жүзеге асады. Үлгі бойынша іс - әрекет тәрсілдерін репродукциялау білім мазмұнның менгеру тәсілдері; проблемалық жағдаяттатиімді шешім қаылдау біліктері формасындағы шығармашылық іс-әрекет тәжірибесі ; проблеманы шешу нәтижесінде оқушының жаңа білім мен жаңа іс-әрекет тәсілдерін жинақтауы тұлғаға бағдарлау формасындағы эмоционалдық-құндылықты қатынастарды жүзеге асыру тәжірибесі болып табылады.

Сондай-ақ, оқушылардың дайындықтарынның денгейін бағалу өз бетінше шешім қабылдауға ұмтылдырмайтын денгейде өтілген материалды формальды түрде тексеруге емес, алған білімнің мәнін түсіндіруге, оның функционалдығына, практикадағы қолданымына бағытталады. Осы тұрғыда бастауыш сыныпта берілетін математикалық білім мазмұны мен оқуылардың дайындықтарының міндетті денгейіне қойылатын талаптар басты назарға алынады. Мектептегі бастауыш сатысында берілетін математикалық білім мазмұны. Сан амрифметикасы, шамалар және оның өлшем бірдліктері: геометрия элеметтері; алгебра элементтері деп аталатын бөлімдерден тұрады. Математика пәнін оқыту барысында сөздік әдістерді қолдану нақты оқу пәнінің ішк імазмұнына, ерекшелігіне, ғылым саласы ретіндегі өзіндік әдіс-тәсіліне тәуелдік тұрғысынан сарлану тиіс.

Сонау 20-30 ғасырлардың көрнекі қайраткерлері - А. Байтрысынов, М. Дулатов, Ж. Аймауытов әдістерін қарастыра отырып, оқыту үрдісінде олараодың қолдану ерекшеліктері анықталады.

Атап айтқанда, қазақ тілін, ана тілін, арифметика және басқа да пәндерді оқыту әдістерін ұлттық ерекшеліктерімен сәйкестіре қолдануға бетбұрыс жасаады. Мәселен: А. Байтұрсынов (Аызша, әнгімелеу, түсіндіру, әңгіме, индуктивтік және дедуктивтік әдіс практикалық, шығармашылық әңігме, мақалалар. ) т. б.

Мысалыға а) шәйнек сыртындағы өрнекте неше ұшбұрыш, шаршы (квадрат) дөңгелек бар?

Б) Суреттегі құрақ көрпешенің және ондағы әріптердің пішіні (формалары) қандай?

Тұрмыстық көрнекілік түрін қолдану балалардың, көру, қабылдау түйсіктерін таныс пәндерде қолдану тірегі болып табылады. Осы тапсырмалар балалардың логикалық ойлау, сөйлеу тілін дамыту және баланың басқа да қасиеттерін жетілдіруге, қалыптастыруға мүмкіндік туғызу.

Сонымен сол жылдардағы педагогтар оқу үрдісін өмірімен, еңбекпен қарым-қатынас арқылы ұштастырады. Мәселен, М. Дулатов өзінің “Мұғалімдерге” атты еңбегінде кіші жастағы балаларды қалай оқыту керектігін көрсетеді. А. Байтұрсыновтың “Қай әдіс жақсы” деген еңбегінде оқыту әдістері қолданудың ерекшеліктеріне тоқталады. Сонда қолданылатын әдістердің қатарында сөздік әдістер бар.

Сөздік әдістердің дамуының екінші шартты кезеңі ХХ ғасырдың 30-90-шы жылдарындағы мектептің, жалпы алғанда оқыу жүйесінің, біртіндей жетілдіруімен байланысты.

Өйткені осы уақытқа дейін педагогикалық теория мен тәжірибеде белгілі болған, тіпті дәстүрлі әдіс деңгейіне көтерілген әңгімелеу, түсіндіру, әңгіме (сұрақ-жауап) сияқты сөздік әдістермен қосма, проблемалы баяндау әдісі, «ішінара іздену немесе эвристикалық әдіс», «сөз бен көрнекіліктің арақатынасы және алмасуы» сияқты сөздік әдістің түрлері өмірге келді. Дегенмен де сөздік әдістердің пәннен өткізілетін нақты сабақтың түріне тәуелді қолданылуы аясы жаңа материалды түсіндірумен шектелді. Осы пікіріміздің дәлелі ретінде мысал келтірейік.

«5-ке көбейту кестесі» бойынша Алматы қаласы № 147 қазақ орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі З. Тазақұлованың өткізген сабағында жаңа материалды оқытып-үйретуде сөздік әдіс былайша қолданылған.

«Санды 5-ке көбейту». Тақтаға 5-ке көбейтуді түсіндіруге арналған бүктеме қыстырамын. Бүктеменің жоғарғы қатарында 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 сандары жазулы. Санның астындағы төркөзде 5-тен құлпынай суреті. Сурет астында көбейтінді жазылған. 1 санның астында 5 құлпынай оның астында 5 саны жазулы.

- Балалар, мына сабақта қанша құлпынай тұр?

- Бес.

- Бұл қанша бестік?

- Бір.

Содан соң 2 санының тұсындағы сабақшадағы 5 құлпынайды көрсетем де:

- Қанша сабақша болды?

- Екі сабақша болды.

- Екі сабақшаны санаңдаршы, қанша құлпынай бар екен?

- Он.

- Ендеше, екі бес қанша?

- Он.

- Ал, үш сабақшада қанша? - деп, ары қарай жалғастырып, 9-ға дейін қосынды және көбейту түрінде түсінедірем.

Мысалы, 9 санының астында 5 құлпынай, оның астында 45 саны тұр. 1-ден бастап 9-ға дейінгі аралықта, әр бөлікте 5-тен құлпынай бар. Яғни 45-ті 9-ға бөлсе - 5, 5-ке бөлсе - 9 саны шығатынын есептеп түсіндіремін. Осыдан кейін кодоскоп арқылы экранға 5-ке көбейту кестесін түсіріп, 5-ке көбейту кестесінің құрамына тиісті сандармен таныстырып өтемін. Экрандағы көбейтінді бойынша оқушылардан кезекпе-кезек көбейтіндіні сұраймын. Көбейткіштердің орнын ауыстырғандағы жауабын да қатар жүргіземін. Осыған орай оқушылар өз ойларын қорытындылап, көбейткіштердің орнын ауыстырғанда көбейтіндінің өзгермейтіндігін айта алады. Бұл ережені бекіту мақсатында бірнеше оқушыдан қайталап сұраймын.

Сабақ жоспарынан келтірілген осы үзіндінің өзі-ақ жаңа материалды оқытып-үйрету барысында сөздік әдістің әр түрлі нұсқада қолданылатындығы байқалады:

- сөз бен көрнекіліктің табиғи ұштасуы, яғни сөзден-көрнекілікке, көрнекіліктен сөзге көшу, олардың бір-бірінен алмастырылуы;

- сұрақ-жауап түріндегі түсіндірме (мұғалім-оқушы-мұғалім тізбегінде) ;

- сөздік әдісті оқушылардың өзіндік іс-әрекетімен ұштастыру;

- сөздік әдіспен көрнекілікті үйлестіру.

Сөздік әдістердің дамуының үшінші шартты кезеңі ХХ ғасырдың соңғы жылдарында дамыта оқыту идеясының теориялық жоба деңгейіне тәжірибелік қолданысқа айналуымен байланысты болып отыр.

Шынында, бүгінгі күні пепдагогика ғылымында бастауыш буында дамыта оқытудың әр алуан жүйесі (Л. В. Занковтың, Д. Б. Эльконин мен В. В. Давыдовтың, И. С. Якиманскаяның және т. б. ) белгілі.

Ал, жүйенің кез келгені оқытудың мазмұнын, мақсаты мен міндетін, әдістерін, ұйымдастыру түрлерін тұлғаны қалыптастыруға, өзіндік іс-әрекетке бейімдеуге, дамытуға (интеллектуалдық, ерік және сезіммен байланысты қасиеттерін) бағдарлауды көздейді. Осыған орай, әсіресе, қандай да болсын пәнді оқытудың әдістерін жетілдіре түсуге ерекше мән беріледі.

Әрине, педагогика ғылымы мен тәжірибеде белгілі оқыту әдістерінің ешқайсысы әмбебап тәсіл бола алмайды.

Дамыта оқытуды жүзеге асыруда тиімді және оңтайлы болатын оқытудың әдіс-тәсілдерін іріктей алуға және дәстүрлі әдістердің өзін тұлғаны қалыптастыру және дамыту идеясына бейімдей түсуге ерекше көңіл бөлінуі тиіс.

Дамыта оқытудың мәнді белгісі: оқушылардың өзіндік іс-әрекетінің басым болуы, яғни білім, білік және дағдыларды оқушылардың өздігінен игеруінің және білімді меңгеру барысындағы олардың іс-әрекетінде ақыл-ой мүмкіндігін барынша жұмылдырудың басым болуы. Осыған орай сөздік әдістердің табиғаты, мән-мағынасы, қолданылу ерекшелігі бүгінгі күн талабына сәйкес өзгеруі тиіс.

Мәселен, дамыта оқытуды жүзеге асыру, сөздік әдістердің мына сияқты дәстүрлі («түсіндіру», «түсіндірме», «әңгіме» деп аталатын түрлерімен салыстырғанда «әңгімелеу-беседа», «проблемалы баяндау», «ішінара іздену немесе эвристикалық әңгімелеу» сияқты) түрлерінің кеңірек қолданыс табуын қажетсінеді. Демек, бастауыш буында кез келген пәннен жүргізілетін сабақта сөздік әдістердің ішінен, жоғарыда аталған олардың екінші тобына баса назар аударылғаны жөн демекпіз. Сонда пәндік білім-білік және дағдыны оқушылардың игеру үрдісі, олардың өзіндік іс-әрекетінің басым болуына бағытталады, яғни оқыту әдісі оқушы мен мұғалімнің көздеген мақсатқа жету жолындағы міндеттің оң шешілуіне және жоспарланған нәтиженің талапқа сай болуына қызмет етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.