Математиканы оқытудың теориясылық негізі
Пән: Математика, Геометрия
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:
Қ.А. ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ФАКУЛЬТЕТІ
БІЛІМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ КАФЕДРАСЫ
Бекітемін
Оқу-әдістемелік кеңес төрайымы,
п.ғ.к., _____________ П.Искакова
________ 2014 ж.
МОА3209 Математиканы оқыту әдістемесі пәнінің
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) САБАҚТАР ЖОСПАРЫ
5В010200-Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығына
арналған
ТҮРКІСТАН -2014ж
Практикалық семинар сабақ жоспары Абай атындағы Қазақ ұлттық
педагогикалық университетінің Білім саласындағы мамандықтар бойынша
Оқу-әдістемелік секциясы ұсынған типтік бағдарламасы 5В010200-
Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығы бойынша
мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сай жасалған.
Республикалық Оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қарастырылған (Хаттама
№ 18, 15.05..2012ж)
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігімен
келісілген және пайдалануға рұқсат етілген.
Практикалық семинар сабақ жоспарын құрастырған: п.ғ.к.,доцент.м..а
Рысбекова А. Қ.
Магистр-оқытушы М.С.Кадирова
Практикалық семинар сабақ жоспары кафедраның _1_ _09. 2014 ж.
(хаттама № 1) мәжілісінде талқыланды.
Кафедра меңгерушісі ______________ п.ғ.д., доцент Ортаев.Б.
1,2-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Математиканы оқытудың теориясылық
негізі
1. Сабақтың жоспары:
1. БММОӘ мазмұндық ерекшелігі
3. Стандарт. Оқу бағдарламалары, құралдары
2. Сабақтың мақсаты: Математиканы оқытудың теориясы мен
технологиясына анықтама беру, оның қажеттілігі, актуальдылығы,
қолданысы туралы қарастыру.
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
Курстың объектісі – бастауыш сыныптар мұғалімінің 5В010200 –
бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі мамандығы бойынша Қазақстан
Республикасы мемлекеттік стандарты талаптарына сәйкес жоғары кәсеби
педагогикалық білімнің құрамдасы ретіндегі әдістемелік-математикалық
білім.
Курстың пәні – 5В010200- -БОПӘ мамандығы бойынша Қазақстан
Республикасы мемлекеттік стандарты талаптарына сәйкес болашақ бастауыш
сыныптар мұғалімдерінің математиканы оқыту теориясы мен технологиясынан
білім, білік және дағдыларын қалыптастыру барысы.
Курсты оқытудың әдістері: ғылыми-педагогикалық әдебиеттерді,
бағдарламаларды, математикадан оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдарды
теориялық талдау; педагогикалық эксперимент; бақылау; озат
педагогикалық тәжірибені оқып-үйрену және жалпылау; әңгіме; анкетк;
тест және т.б.
Мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандарты қысқа
мерзімді сипаттағы мақсат ретінде білім, білік, дағды, құзыреттер
түрінде берілетін күтілетін нәтижелерді тағайындайды; бастауыш білім
берудің базалық мазмұнына, оқу жүктемесінің жоғары шекті көлеміне
қойылатын талаптарды сипаттайды.
Негізгі ережелер
Осы стандарт
– бастауыш білім берудің мақсатын;
– бастауыш білім берудің күтілетін нәтижелерін;
– бастауыш білім берудің базалық мазмұнын;
– бастауыш білім берудің базистік және типтік оқу жоспарларын анықтайды.
Бастауыш білім берудің меншік формасына, типіне, түріне және
ведомстволық бағыныштылығына тәуелсіз білім беру ұйымдары осы стандарт
талаптарының орындалуына жауапты.
Білім беру ұйымдары орта білім беру стандартының талаптарын
орындамаған жағдайда ата-аналар (немесе олардың орнындағы тұлғалар)
Қазақстан Республикасының Заңнамаларында белгіленген тәртіпке сәйкес
наразылығын білдіруге құқылы.
Бастауыш білім берудің базалық мазмұны
Бастауыш білім берудің базалық мазмұны түйінді және пәндік
құзыреттер мен білім алушылардың оқу жетістіктерінің 2 деңгейі түрінде
берілген мақсаттар жүйесіне жетудің құралы болып табылады.
Бастауыш білім беру деңгейінің мазмұны Тіл және әдебиет,
Математика және информатика, Жаратылыстану. Адам және қоғам, Өнер
және технология, Дене шынықтыру сияқты 5 білім салалары арқылы
беріледі.
Бастауыш білім берудің базистік және типтік оқу жоспарлары
Базистік оқу жоспарында бастауыш білім берудің деңгейлері бойынша
білім мазмұнының құрылымы білім беру салалары мен оқу пәндері арқылы
берілген (қосымша А). Оқу қазақ, орыс, өзбек, ұйғыр, тәжік тілдерінде
жүретін бастауыш білім берудің типтік оқу жоспары бастауыш білім
берудің базистік оқу жоспары негізінде дайындалған (қосымша Ә,Б,В,Г).
Бастауыш білім мазмұнының оқу жоспары 32 оқу аптасына есептелген.
Бастауыш білім мазмұны оқу жоспарының құрылымы инвариантты
(базалық) және вариативті (мектеп және оқушылық) компоненттерді
құрайды.
Базистік оқу жоспарының инвариантты бөлігі бастауыш білім
мазмұнының базалық компонентін құрайды. Инвариантты бөлікте берілетін
білім беру мазмұны 1-4 сынып білім алушыларын жалпы мәдени және ұлттық
құндылықтарға баулиды, сонымен қатар тұлғаның дамуы мен қалыптасуына
жағдай жасайды. Оқу жоспары білім мазмұнының инвариантты бөлігі барлық
білім алушыларға міндетті сабақтар арқылы жүзеге асады.
Бастауыш білім мазмұнының инвариантты бөлігі келесі білім
салаларын қамтиды: Тіл және әдебиет, Математика және информатика,
Жаратылыстану. Адам және қоғам, Өнер және технология, Дене
шынықтыру.
Базистік оқу жоспарының вариативті бөлігі бастауыш білім
мазмұнының мектептік және оқушы компонентерін қамтиды.
Білім беру мазмұнының вариативті бөлігі орта білім беру
ұйымдарының ерекшелігін көрсетеді, сонымен қатар білім беру
мекемелерінің жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандартынан тыс
қосымша оқу бағдарламаларын жасауға және оны іске асыруға бағытталады.
Білім беру мазмұнының вариативті бөлігі білім алушылардың тұлғалық
ерекшеліктерін ескере отырып, жеке қасиеттерінің дамуын қамтамасыз
етеді; білім беруді ұйымдастыру білім алушылар мен ата-ананың білімге
деген сұраныстарын ескере отырып құрылады.
Базистік оқу жоспарының вариативті бөлігіндегі мектептік компонент
таңдау сабақтарын ұйымдастыруға бағытталған.
Вариативті бөліктегі мектеп компонентінің мазмұнын оқу міндетті
болып табылады.
Базистік оқу жоспарының вариативті бөлігіндегі оқушылық компонент
білім берудің тұлғалық бағдарлануын (жеке және топтық кеңес беру,
белсенді сабақтар) қамтамасыз ететін оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастырудың
жаңа формалары мен тәсілдерін жүзеге асыруға бағытталған.
Вариативті бөліктегі оқушылық компоненттің мазмұнын оқу міндетті
емес.
Орта білім беруді ұйымдастырудың жұмыс жоспары бастауыш білім
берудің типтік оқу жоспарына сәйкес жасалынады, ал оны қаржыландыру
жалпы оқу жүктемесінің көлемі, яғни бастауыш білім берудің типтік оқу
жоспарындағы вариативтік және инварианттық бөліктерінің жалпы көлемі
арқылы жүзеге асырылады.
Оқу жоспарындағы инвариантты және вариативті компоненттер арқылы
анықталған білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің көлемі бастауыш
білім беруде:
1 сыныпта – 22 сағаттан; 2 сыныпта – 24 сағаттан; 3 сыныпта – 27
сағаттан;
4 сыныпта – 27 сағаттан аспауы тиіс.
Сабақтың ұзақтығы. Білім берудің бастауыш деңгейіндегі сабақтың
ұзақтығы: 1 сыныпта – 35 минут, 2-4 сыныптарда – 45 минут. 1-сыныптағы
оқу жылының ұзақтығы 33 оқу аптасын, 2-11 сыныптарда 34 оқу аптасын
құрайды.
Оқу аптасының ұзақтығы
Білім берудің бастауыш деңгейіндегі оқу аптасының ұзақтығы:1-4
сыныптарда 5 күндік оқу аптасын құрайды.
5 күндік оқу аптасында алтыншы оқу күні жобалық-зерттеу іс-
әрекеттерін, спорттық-сауықтыру, шығармашылық іс-шараларын және т.б.
ұйымдастыруға бағытталады.
Математиканы оқыту әдістемесі педагогикалық ғылым және оқу пәні
ретінде ұзақ уақыт қалыптасты және дамыды. Оның даму кезеңдері
Қазақстан Республикасы мектептік білім берудің реформалаумен тығыз
байланысты. XX –шы ғасырдың 70-ші жылдарына дейін оқытылған арифметика
курсы өзіне алгебра және геометрия элементтерін біріктіре отырып,
математиканы оқыту әдістемесінің негізі болады. Математиканың
әдістемесіне 80-90 жылдардағы математиканы оқыту процесіне дамыта оқыту
теориясының, білімнің дидактикалық бірліктерін ірілендіру теориясының
енгізілуіне орай елеулі өзгерсітер енді. Математиканы оқыту теориясы
мен технологиясының педагогикалық ғылым саласы ретіндегі объектісі,
пәні, міндеттері мен ғылыми-зерттеу әдістері, оның басқа ғылым
салаларымен (философиямен, логикамен, математикамен, педагогикамен,
психологиямен және т.б) байланысы.
Мектептерде математика пәнін оқытудың алдында жалпы мақсаттармен
қатар осы ғылымның ерекшеліктеріне сүйенетін спецификалық мақсаттар да
тұр. Олардың бірі – математикалық ойлауды қалыптастыру және дамыту. Бұл
оқушылардың математикалық жетістіктерінің пайда болуына және нәтижелі
дамуына себеп болады.
Баланың интелектуалдық ойлау қабілетін үш бағытта жылдамдатуға
болады: ойлаудың түсінікті құрылуы, сөйлеу интелектісі және жоспар
құру.
Жақсы білімді қалыптастыру белгілі бір мақсатқа бағытталған
ойлаусыз жүзеге аспайды, сондықтан ол қазіргі уақытта мектептегі
оқытудың негізгі мақсаттарының бірі болып табылады.
Балалардың қарапайым есептеуді үйренуі жайлы алғашқы ақпараттар
Ежелгі Шығыс елдерінің тарихи жазбаларында кездеседі. Мектептегі
математикалық білім берудің дамуына Ежелгі Грециядағы математикалық
мәдениет үлкен септігін тигізді, мұнда б.э.д. 5 ғасырда сауданың және
теңізде жүзудің дамуына байланысты бастауыш мектептерде есеп және
практикалық геометрия оқытылды.
Уақыт өте келе білім берудің мақсаттарының көбеюіне, мектептегі
дайындауда жаңа шарттардың пайда болуына, білім беру стандартының
өзгеруіне байланысты бұл оқу пәнінің мазмұны өзгеруде.
Сонымен қатар, ғылымның үздіксіз дамуы, оның жаңа бөлімдері мен
бағыттарының пайда болуы математика пәнінің мазмұнының өзгеруін талап
етеді: тәжірибелік құндылығы жоқ бөлімдер қысқартылады, жаңа актуальді
және перспективті тақырыптар кірістірілуде. Осы айтылғандардың
барлығымен қатар педогогикалық білім де өз орнында тұрған жоқ.
Математиканың оқу курсы үнемі математика – дамушы ғылым мен
математика – оқу пәні арасындағы келіспеушіліктерді жеңіп отыруы тиіс.
Ғылымның дамуы математикалық білім берудің мазмұнының үздіксіз
жаңаруын, оқу пәнінің ғылыммен ұштастырылуын, мазмұнының қоғамдағы
әлеуметтік қажеттіліктерге сай болуын талап етеді. Математиканы
оқытудың әдістемесі – бұл математиканы оқытудағы тапсырмалар, мазмұн
және әдістер жайлы педогогикалық ғылым. Ол пәннің нәтижелігі мен
құндылығын арттыру мақсақсатында математикалық білім беру процесін
оқытады және зерттейді. Математиканы оқытудың әдістемесі математиканы
қалай беру керек жайлы сұрақты қарастырады.
4. Бақылау сұрақтары
1 Нормативтік құжаттарды ата.
2. Оқу бағдарламасы және мемлекеттік стандарттың айырмашылығы неде?
3. Негізгі ережелерді ата.
4. Бастауыш білім мазмұнының инвариантты бөлігі қандай білім салаларын
қамтиды?
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
1. Студенттердің дайындаған материалдары бойынша талқылау жасау
2. Семинар тақырыбы бойынша СӨЖ тапсырмаларын дайындау
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары
1. Сыныптар бойынша бөлінген сағат сандарын талдаңыз.
2. Оқушылардың жеке іс құжаттарын тексеру жолдарын анықтаңыз.
3. Білім алушыларды бағалау тәртібін анықтаңыз
7. Үй тапсырмасы:
1. Бастауыш білім берудің базалық мазмұнына конспект даярлау.
2. Сабақтарға және сыныптан тыс шараларға қатысу және оларды талдау
тақырыбына презентация даярлау.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4
–сынып. А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
7 Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда
математиканы оқыту. А., Жазушы, 2003.
8. Сағымбекова П.С.Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориясы
мен технологиясы., Тараз-2010
3,4-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы: БММОӘ пәнінен сабақты ұйымдастыру
формалары
1. Сабақтың жоспары:
1.Сабаққа дайындалу және жоспарлау, диагностикалау.
2. Сабақты әдістемелік тұрғыдан жоспарлау
3. Оқу әдістемелік топтама
2. Сабақ мақсаты: Бастауыш сыныптарда математиканы оқытуға балаларды
жеткілікті түрде дайындауды үйрету..
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
Бастауыш сыныпта оқушылармен жүргізілетін оқу тәрбие жұмыстарының
негізгі формасы сабақ. Сабақ математиканы оқыту үрдісінде де ең негізгі
бөлік болып саналады. Бұл үрдістің қосымша буындарына оқушылардың үй
жұмысы факультативтік сабақтар, математикадан сыныптан тыс жұмыстар,
үлгере алмай жүрген оқушылармен жұмыс т. б,
Сабақтың жалпы құрылысы күрделі және ол бірнеше құраушылардан тұрады.
Мысалы, оқушылардың бұрынғы білімдерін қайта жаңғырту және іске асыру
әдісі — оқушылардың бұрынғы алған білімдерін еске тусіру ғана емес,
сонымен қатар ол жаңа білім алуда, танымдылығын арттыруда және мұғалімнің
окушы білімінің қандай дәрежеде екендігін тексеруде т. с. с. қажет болып
табылады.
Математиканы сабақ үстінде оқыту үрдісінің құрылымында мынадай негізгі
элементтерді бөліп көрсетуге болады:
1) Жаңа тақырыптың материалдарын білдіру. 2) Жана материалды пысықтау.
3) Есеп шығару, жаттығулар орындау. 4) Бұрын еткенді қайталау. 5) Үйге
берілген тапсырманың орындалуын тексеру. 6) Үйге жанддан тапсырма беру. 7)
Оқушылардың математиканы практикада колдануы. 8) Оқушылардың білім,
дағдыларын бакылау және бағалау.
2.Сабақ түрлері және оның құрылымы
Түсіндіру сабақтары: жаңа, біріккен, панорамалық, зерттеу т.б.
Пысықтау сабақтары: бекіту, саяхат, семинар, қайталау, жарыс,
конференция, талқылау т.б.
Сынау сабақтары: сынақ, диспут, ойын, сахналау, жұмбақ т.б.
Жаңа сабақ – жаңа білім беру мақсатында.
Біріккен сабақ – жаңа білім мен өткенді және пәндер арасындағы
байланысты көрсету мақсатында.
Зерттеу сабағы – іздендіру мақсатында.
Панорамалық сабақ – сабақ элементтерінің көрінісін іске асыру
мақсатында.
Бекіту сабағы – білімді меңгеру деңгейін байқау.
Саяхат сабақ – танымдық қабілетін дамыту.
Семинар сабақ – оқушының білімін тереңдету.
Қайталау сабағы – пәндерден алған білімді толық қалыптастыру.
Жарыс сабақ – оқушылар ойларының жетіктігін байқау.
Конференция сабақ – іскерлігі мен танымдық белсенділігін
қалыптастыру.
Сынақ сабақ – білім мен дағдысын бір жүйеге келтіру.
Диспут сабақ – білімі мен дағдысын қалыптастыру.
Ойын, жұмбақ – оқушылар зейінін дамыту.
Сахналау сабағы – оқушылар шығармашылығын дамыту.
Талқылау сабағы – ауызекі тілдегі, жұмыстағы жіберген қателерін
арнайы талдау.
Оқушылардың білімдерін, біліктерін және дағдыларын тексеру және
бақылау-бастауыш сыныптағы оқу процесінің ажыратылмайтын құрама бөлігі.
Математика сабақтарында, өзге сабақтардағыдай, оқу процесінің
қайсы кезеңінде пайдаланып отырғандығына қарай, тексеру жұмысы
негізінен үш түрде жүргізіледі:
Алдын ала тексеру оқу жылының басында немесе жаңа тақырыпты оқып
үйренудің алдында жүргізіледі. Оның міндеті – оқушылар жаңа материялды
оқы үйренуге дайын ба, соны анықтау.
Күнделікті тексеру оқу жұмысының барысында ұйымдстырылады.Ол
мұғалімге жаңа материалды меңгерудің барысы қандай екенін оқушылардың
бәрі бірдей жұмысқа кірісті ме жқ па, оларға қандай қиыншылықтар
кездесті, соны тексеруге мүмкіндік береді.
Қорытындылаушы тексеру не тақырыпты, бөлімді оқып үйрену соңында
не тоқсанның оқу жылының аяғында жүргізіледі.Оның міндеті-оқу
нәтижелерін айқындау, оқушылардың алған білімдерінің , біліктерінің,
дағдыларының сапасын тексеру.
Оқушылардың бағдарламалық материалды меңгерудің тексерудінң
негізгі әдістеріне ауызша және жазбаша жұмыстар жатады.
Ауызша сұрау. Оқушылардан ауызша сұрағанда мұғалім олардың оқу
материалын қаншалықты меңгеруін алғандарын тексеруге, сонымен бірге ,
барлық оқушыларды дерлік белсенді жұмысқа тыртуға тырысады.
Жазбаша жұмыстар. Өзіндік жазба жұмыстар оқушылардың білімдерінің,
біліктілерін, дағдыларының күнделікті қорытындылаушы тексеру жүргізу
мақсатымен өткізіледі. Күнделікті тексеру кезіндегі өзіндік жұмыстар
көлемі жөнінен шағын, оған негізінен сол кезінде өтіліп жатқан тақырып
бойынша енеді.Бұл жағдайда тексеру сабақ кезінде оқыту процесімен тығыз
байланысты оған бағынышты.Сондықтан өзіндік жұмыста сабақтың барысында
бойында екі –үш рет(3-10мин) бөліп өткізуге болады.Мысалы бір сыныпта 3
санын қосу және азайту әдістерін пысықтау жөнінен өткізетін сабақта ең
алдымен өзіндік жұмысқа қосу мен азайтудың осы және бұрын қарастырылған
жағдайларында 4-6 мысал енгізуге болады, сонымен есепті ұжым болып
шығарған соң, осыған ұқсас есепті немесе 3 санын қосу немес азайту
керек болатын бұрын қарастырылған түрдегі есепті өз беттерімен шығаруды
тапсыру керек. Қорытындылаушы тексеру кезінде өзіндік жазбаша жұмысқа
әдетте көбірек тапсырмалар беріліп және оларды орындауға бір сыныпта 20-
25 мин, ІІ-ІІІ сын-30-40мин бөлінеді.Мұнда белгілі бір уақыт ішінде
оқып үйретілген негізгі бөлім бойынша оқушылардың алған білімдерін,
біліктерін, дағдыларын тексеруге тырысады.
4. Бақылау сұрақтары
1. Математика сабағының құрылысы қандай?
2. Сабақтардың ұзақтығы қанша уақытқа созылады?
3. Сабақтың қандай түрлері бар?
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
1. Конспект
2. Семинар тақырыбы бойынша СӨЖ тапсырмаларын дайындау
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары
1. Сабақтың типтерін талдап кестеге түсіріңіз.
2 . Сабақтарды ұйымдастыру ретін талдаңыз
7. Үй тапсырмасы:
1. Жаңа сабаққа үлгі құрастыру.
2. Біріккен сабаққа үлгі құрастыру.
3. Зерттеу сабағына үлгі құрастыру.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі., Астана-
2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4 –сынып.
А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту
әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
7. Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту. А., Жазушы, 2003.
8. Сағымбекова П.С.Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориясы мен
технологиясы., Тараз-2010ж
5,6-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Арифметикалық материалдарды оқыту
1. Сабақтың жоспары:
1. Қарапайым түсініктер (сабақ талдау)
2. Дайындық кезеңі ұғымдарына талдау
2. Сабақ мақсаты:
Студенттерді бастауыш сыныптарда математикалық қарапайым түсініктер және
дайындық кезеңінің ұғымдарымен таныстыру әдііістемесін меңгерту.
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
Қарапайым түсініктер (16 сағат)
Заттарды санау (Қанша? Неше? Нешеу?)
Заттарды әр түрлі белгілеріне (түci, өлшемі, пішіні) қарай салыстыру
(бірдей, әр түрлі, дөңгелек, үшбұрыш, шаршы).
Заттарды ұзындығына қарай салыстыру (ұзын-қысқа, биік-аласа, қалың-
жұқа). Ұзындықты өлшеу.
Заттардың екі тобын салыстыру (артық кем, сонша).
Кеңістік туралы түсінік (жоғарыда, теменде, сол жакта, он, жакта,
астында, устінде, арасында, қатар, алдында, артында және т.б.). Қозғалыс
бағыты (солдан оіңға қарай, оіңнан солға қарай, жоғарыдан төмен қарай,
төменнен жоғары қарай).
Уақыт аралығы туралы түсінік (бұрын, кейәін, алдымен, содан кейін,
сонан соң, соған дейін).
Заттарды санау (Heшінші?), апта күндерінің, жыл мезгілдерінің, айдың
атаулары және peтi.
Біріктірy және бөліп алу.
Сызықтар (түзу, қисық сызық, тұйықталған қисық сызық тұйықталмаған қисық
сызық). Нүкте. Сәуле. Бұрыш. Keciнді және оны сызу. Кесіндінің ұзындығын
өлшеу (сантиметр). Фигураны бөліктерге бөлу және құрастыру.
Он көлеміндегі сандар (36 сағат)
Заттарды санаудың, кесіндінің ұзындығын өлшеудің және амалдың нәтижесі
ретіндегі сан жөнінде түсінік.
Цифр санды жазып қорсету ушш қолданылатын таңба. 1-ден 10-ға дейін
сандардың атауы, peтi және жазылуы.
Нөл саны мен оның жазылуы. Сандарды салыстыру. Салыстыру танбалары
(=,,).
Бір таңбалы сандардың қатары. Он - екі таңбалы сан.
Амалдардың менмағынасы және атаулары (қосу және азайту) және олардың
белгіленуі ("+" және "" танбалары). Сандарды және сәйкес шамаларды
(ұзындыктарды) қосу және азайту.
Математиканың бастауыш курсында натурал сандар қатар жөнінен нөлмен тығыз
байланысты қарастырылатын өзекті мәселені бірі арифметикалық амалдар.
Сандарды қосу, азайту, көбейту, және білу- арифметикалық амалдар болып
табылады. Оларды белгілеу үшін “+” (плюс), “-”(минус), “.”(көбейту),)
“:”(білу сияқты арнайы таңбалар пайдаланылады.
Әр бір арифметикалық амал, басқа да математикалық ұғымдар сияқты
жиындарға қолданылатын амалдарды орындау прооцесінде нақтылы негізге
сүйене айқындалады. Сонда:
қосу – ортақ элементтері жоқ жиындарды біріктіру;
азайту – жиынның бір бөлігін ішкі жиынды айырып алу;
көбейту – элементтерінің саны бірдей жиындарды біріктіру;
бөлу – жиынды саны бірдей қиылыспайтын жиындарға айыру ретінде
анықталуы мүмкін.
Бұл оқушылардың тәжірибесі негізінде қалыптасқан білімнің көрнекі негізін
салуға мүмкіндік береді. Сондықтан да қосу амалын оқып – үйрену заттардың
әр түрлі топтарын біріктірумен, ал азайту заттардың тобынан қандай бір
белгісіне қарай біраз заттарды алып кетумен байланысты орындалатын
практикалық жұмыс болып табылады. Сонда заттардың тобымен жүргізілетін
нақты іс - әрекеттермен санау қарбалас жүргізіледі. Мұндай жаттығуларды
орындау оқушылардың қосу және азайту амалдарын оќып үйренуге дайындайды,
яғни олардың мән – мағынасын ашуға негіз қалайды да, әрі қарай қарапайым
мәтінді жай есептерді шығару барысында жалғасады.
Бастауыш сыныптарда көбейту – қосу арқылы, ал бөлу – азайту арқылы
анықталады және олардың да мән – мағынасы қарапайым мәтінді жай есептер
арқылы ашылады.
Сондай көбейту амалы түсінігін практикалық іс - әрекетке сүйеніп
элементтері бірдей топтарды біріктіру, яғни қосу амалы арқылы жүзеге
асырылады. Ал бөлу жайындағы түсінік заттардың тобымен жүргізілетін
практикалық екі іс -әрекетке: тең бөліктерге бөлуге, тиісінше бөлуге
сүйеніп қалыптастырылады. Амалдардыњ әр қайсысының мағынасын
түсіндірейік.
Санды теңдіктер мен теңсіздіктер. Тура және тура емес теңдіктер мен
теңсіздіктер. Санды тендіктер мен теңсіздіктерд іқұру және оқу.
Бір амалдан тұратын санды өрнек құру, оқу, жазу және оның мәнін табу.
Өрнек. Өрнектің мәні. Қосылғыштар. Азайткыш. Азайғыш. Қосынды. Айырма.
Қосындының және айырманың мәні. Қосудың ауыстырымдылық қасиеть Қосумен
азайту өзара кepi амалдар. Өрнектерді салыстыру.
Кестелеп қосу және азайту (63 сағат)
Санды және әріпті өрнектер. Құрамында бip әріп болатын өрнектерді
құру, жазу, оқу және олардың мендерін табу. Тендеу. Қарапайым тендеулер
құру және шешу ("сынап керу" әдісімен).
2, 3, 4... , 10 сандарының құрамы және олардың әркайсысының сәйкес
құрамдарға жіктелуі.
Есептеу тәсілдері:
а) натурал сандар қатарының негізгі қасиеті уралы білім
негізінде қосу және азайту;
ә) санның құрамы жайындағы білім негізінде қосу және азайту;
б) сандар қатары көмегімен қосу және азайту;
в) өзінің ауыстырымдылық қасиетіне негізделген қосу;
г) қосудың сәйкес жағдайы жайындағы білім негізінде
азайту. 10 көлеміндегі қосу кестесі және азайтудың оған сәйкес жағдайлары.
3-3; 3-0; 0+3; 3+0 түріндегі қосу және азайту. Есеп математикалық
жаттығулардың ерекше түpi. Есептің мәнді белгілерін тағайындау. Есептің
құрамды бөліктері және оны шешу үдерісінің кезеңдері. Қосуға және
азайтуға берілген жай есептерді құру және шығару (қосындыны және қалдықты
табу; берілген саннан бірнеше бірлік артық немесе кем санды табу; бip
санның екінші саннан қанша бірлік артық немесе кем екенін анықтау). Kepi
есеп. Өзара кepi есептер. Есептерді салыстыру және түрлендіру.
Геометриялық фигуралар (төртбұрыш, бесбұрыш, алтыбұрыш).
Көпбұрыштың төбeci, бұрышы және қабырғасы жайында түсінік. Геометриялық
фигураларды салыстыру және оларды бip-бірінен ажырату.
Кесінділердің ұзындықтарын салыстыру. Кесінділердің қосындысы
мен айырмасы. Кесінді сызу. Кесіндінің ұзындығын арттыру және кеміту.
Бір сағатқа дейінгі дәлдікпен уақытты анықтау.
Толық ондықтар. Жүз. (11 сағат)
Ондықты шығарып алу. Ондықтың санаудың жана бірлігі екендігі жайында
түсінік. Ондықтармен санау. Ондықтардың атаулары, peтi, оқылуы, жазылуы.
Ондықтарды салыстыру. Ондықтарды және сәйкес шамаларды (ұзындықтарды) қосу
және азайту.
Заттардың және кесінділердің ұзындықтарын салыстыру. Дециметр және
оның сантиметрмен ара-қатынасы. Еркін өлшеммен көпбұрыш сызу. Геометриялық
фигуралардың қиылысу нүктелерін табу. Көпбұрыштың кабырғаларының
ұзындықтарын өлшеу.
Ондықтарды қосуға және азайтуға берілген жай есептер құру және шығару.
Қайталау (10 сағат)
Санау, сандарды оқу, жазу және салыстыру; ұзындыкты салыстыру және
өлшеу; фигураларды бip-бірінен ажырату; кесінділер сызу; кестелік қосу
және азайту; ондықтарды қосу және азайту; өрнектер, теңдіктер және
теңсіздіктер; теңдеу және оны шешу; есептер шығарту; баланың білім
деңгейін анықтау.
Баспа негіздегі Математика дәптері оқулықпен тығыз байланысты және
онымен бірлікте болады, практикалық білік пен дағдыларды дамыту, бі-лім
деңгейін анықтау мақсатында қолданылады. Оның міндеті – әр сабақта жүйелі
түрде цифрларды қолдану арқылы мысалдардың, жаттығулардың, есептердің
шешулерін жазуға үйрету және тексеру, сынақ жұмыстарды орын-даудың рет
тәртібін игеруді қамтамасыз ету.
Математика дәптері тек бірінші сынып оқушыларына арналған. Ол екі
дәптерден тұрады, оның біріншісі – бірінші жарты жылдыққа, ал екіншісі –
екінші жарты жылдыққа арналған.
Әр оқушының мектепке дайындық деңгейін анықтау.
Мектепке дейінгі кезеңде алған қарапайым білім, білік жене дағдыларын
(ББД) айқындау, жүйелеу және толықтыру.
10 көлеміндегі заттарды санай алу және сандарды оқытуға дайындық
ретіндегі затгардың ретгік нөмірін анықтай алу біліктерін қалыптастыру.
Теңдік және теңсіздік ұғымдарына дайындық ретінде заттардың екі
тобын салыстыру.
Қосу және азайту амалдарын оқытып үйретуге, сондай-ақ сан ұғымын
анықтауға тірек білім болып табылатын заттардың екі тобын біріктіру және
топтан бірнеше затты бөліп алуға үйрету.
Шама және сан ұғымдарын оқытуға дайындық ретіндегі заттардың
ұзындықтарын салыстыру, заттың, кесіндінің ұзындығын өлшеу және өлшем
бірлігі — 1 см-ді сызу сияқты ұғымдарды меңгеру.
Геометриялық фигуралардың қарапайым түрлері, заттардың бір-біріне
қатысты орналасуымен және амалдардың өсу ретімен кеңінен таныстыру.
Бүтін және бөлшек ұғымдарына дайындық ретінде
фигураны бөліктерге бөлу және оны бөліктерден құрастыру біліктерін
калыптастыру.
Дәптермен жұмыс істеу: оның беттерін шамалай алу, ж;ш білуге
дайындық ретінде қарапайым элементтерді жазуға үйрету.
Оқыту әдістемесі
1. Оқушыны мектепте оқытуға бейімдеу:
өзіңмен тең санап, әңгімеге тарту арқылы тілін дамыту (мұғалімнің
шыдамдылығы, қамқорлығы, сүйіспеншілігі қажет);
оларды зейін қоя тындауға, тапсырма бойынша әрекеттер орындауға,
сұрақтарға жауап беруге үйрету.
2. Оқушылардың мектепке дайындық деңгейін - олар-
дың қарапайым ұғымдар жайлы білімдерін анықтау, бала:
санай біле ме және нешеге дейін санайды?
заттарды санай ала ма және қалай санайды?
затгарды сыртқы белгілеріне: түсіне, мөлшеріне, пішініне қарай ажырата
ала ма?
заттардың екі тобын салыстыра ала ма: артық, кем, сонша
терминдерінің мөнін түсіне ме? (Мысалы, қай дөңге-лек артық: көк пе
әлде қызыл ма? Суретте қанша шаршы болса, оң қолыңа сонша таяқша ал.)
заттардың екі тобын біріктіре ала ма және заттардын жиынтығынан екі топ
жасай ала ма?
геометриялық фигуралармен таныс па?
кеңістіктік түсінігі қандай деңгейде (Шалқан, Үйшік ертегілері
бойынша: кейін, жанында, арасында, оң жақта, сол жақта, жоғарыда,
төменде және т.б.) кеңістіктегі заттар-дың орнын анықтай ала ма?
нетижелері сабақты ұйымдастыру және дифференция-лық, жеке-дара жұмыс
жүргізу үшін арналған кестеде көрсетіледі.
3. Білім, білік, дағдыларды анықтау, жүйелеу және то-лықтыру:
а) бақылау арқылы затгарды әр түрлі белгілеріне (түсіне, пішініне,
мөлшеріне) қарай ажырата алу білігі (М — 1, 4-5- бет) төмендегі:
бірдей, әр түрлі сөздерін; түстері бірдей, мөлшерлері өр түрлі,
пішіндері әр түрлі сөз тіркестерін, сондай-ақ ұзын-қысқа, жуан -
жіңішке, кең —тар, биік — аласа, үлкен — кіші, жоғары — темен,
ең ұзын — ең қысқа, т.б. ұғымдарын игеру жүзеге асырылады;
Тез фигура құрастыр, Не өзгерді?, Екі бірдей фигураны тап,
Қаңдай?, Геометриялық лото сияқты бала-лар ойындарын колдануға
болады.
Таратылатын материалмен (санау материалдары мен қағаз парақтары) жұмыс:
жолақшаларды (ұзындығы және ені бойынша) салыстыру;
ә) кеңістіктік түсініктерді қалыптастыру: жоғары, төмен, жоғарыда,
төменде, сол жақта, оң жақта, солдан оңға қарай, аддында, артыңца,
арасында, жанында, жоғары жақтан, төмен жақтан, ішінде, артынан,
алдынан және т.б. (М-1, 8-бет);
оң және сол қолдарын білуге сүйену, мұнда мұғалім айнадағы
бейнеленудей көрсетеді.
Таратылатын материалмен (санау материаддары мен қағаз парақтары) жұмыс:
мұғалімнің тапсырмасы бойьшша оқушылар таяқшалардан сол жакка \ , оң
жаққа П Д П орналастырады немесе парақты бүктеп сол жағына үй,
; немесе парақ-
А \
оң жағына шырша салады жоғарғы жағына жалауша, ал төмен жағына доп
салады.
Аңдар-құстар (оң жақ қол және сол жақ қол), Көршіні тап, Не
өзгерді? (қояндар алдымен солдан оңға, содан соң жағынан солға қарап
отырады); Көру диктанты атгы балалар (іііындарын қолдану.
6) Уақыт жайлы түсінікті анықтау: ерте, кеш, алдымен, пцлп соң, одан
соң, басында, соңында, таңертең, түсте, кеш-м\ күндіз, түнде және т.б.
(М-1, 9- бет).
Циклдік уақыт ұғымдарын бекіту: тәуліктік өзгеру (ксіпс, алдыңғы күні,
бүгін, ертең, бүрсігүні) және жыл мс и ілдері (қыс, көктем, жаз, күз),
сондай-ақ төулік бәліктері I і.іцсртең, күндіз, кеш, түн).
Уақыт түсініктерін бейнелейтін Бауырсақ, Үйшік, • II І.шк,ан
ертегілерін және Сиқырлы терезе ойьшын қол-'іііпуіа Гюлады.
(қулықпен жұмыс: (М-1, 9-бет) уақыт аралығы жайын-іі.іі і.і түсінік
қоршаған ортада болатын қандай да бір мы-ііі'1'іі.і келтіру барысында
қалыптастырылады. Мысалы,
өсімдіктің түқымын себу, оның көктеуі, өсуі, гүлдеуі және жеміс беруі
немесе оқушының күн тәртібі.
4. Сан ұғымын енгізуге дайьшдық ретінде — 10 көлеміндегі
сандарды санау:
тек заттарды ғана емес, олардың суреттерін, дыбысты,
қозғалысты \ I I, бұрыштарын, қабырғаларын және т.б. санауға
болады (М— 1, 3,14-беттер);
заттарды санау, мұнда тек дерексіз санау емес, сандар тура және кері
бағытга саналады;
алғашқы уақытга тірек білім ретінде қолдың қозғалысы (қолмен затты
үстау) есептеледі, кейін балалар затгарды тек көзбен санауға
үйретіледі;
нөтижесінде оқушылар саналы түрде санауға үйренулері
тиіс.
Тендік және теңсіздік ұғымдарын енгізуге дайындық ретіндегі
заттардың екі тобын салыстыру (М—1, 7-бет).
Қай топтағы заттар артық, кем, сонша, қанша Полса, сонша
болатынын анықтай алу; бұл сөздер өзара ксрі мағыналы сөздер, сондықтан
олар бір уақытта оқыты-лып үйретіледі.
4. Бақылау сұрақтары
1. Математиканы оқыту ерекшелігі неде?
2. Дайындық кезеңінің ерекшеліктері
3. Он көлеміндегі сандар және оны оқыту
4. Бастауыш білім мазмұнының инвариантты бөлігі қандай білім салаларын
қамтиды?
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
1. Студенттердің дайындаған материалдары бойынша талқылау жасау
2. Семинар тақырыбы бойынша СӨЖ тапсырмаларын дайындау
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары
1. Сыныптар бойынша бөлінген сағат сандарын талдаңыз.
2. Оқушылардың жеке іс құжаттарын тексеру жолдарын анықтаңыз.
3. Білім алушыларды бағалау тәртібін анықтаңыз
7. Үй тапсырмасы:
1. Бастауыш білім берудің базалық мазмұнына конспект даярлау.
2. Сабақтарға және сыныптан тыс шараларға қатысу және оларды талдау
тақырыбына презентация даярлау.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі., Астана-
2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4 –сынып.
А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту
әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
7 Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту. А., Жазушы, 2003.
8. Сағымбекова П.С.Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориясы мен
технологиясы., Тараз-2010
7,8-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы : Нумерациялық ұғымдар
1. Сабақтың жоспары:
1. Сан және цифрларды оқыту әдістемесі
2. Арифметикалық амалдарды орындау ерекшеліктері
3. Сабақтың үзінділерін дайындау, өткізу талдау
2. Сабақ мақсаты:
Математиканы оқытуда Сан және цифрларды оқыту әдістемесі жайлы түсінік
беру, Арифметикалық амалдарды орындау ерекшеліктеріне талдау жүргізу.
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
Сан және цифр туралы түсінік қалыптсатыру, бір таңбалы сандарды
шығарып алу және оларды цифрдің көмегімен жазу, қосу және азайту
амалдарымен таныстыру, теріс емес бүтін сандар нумерациясын оқытудың
алғашқы кезеңі болып табылады. Сандар нумерациясын оқыту әдістемесінің
өзіндік ерекшелігі тақырып біртіндеп кеңею және төмендегідей ретпен даму
арқылы қарастырылады: он көлеміндегі сандар – нөл саны- жүз көлеміндегі
сандар-мың көлеміндегі сандар-миллион көлеміндегі сандар – миллиард
көлеміндегі сандар.
Алғашқы ондық сандарын оқыту. Сан және цифр ұғымдарын анықтау.
Бастауыш курс материалы шоғырланған түрде беріледі. Ең алдымен ондық
бөлшектеуге келмейтін алғашкы он санның нумерациясы оқылады, осы сандарды
жазу үшін цифрлар енгізіледі, қосу және азайту амалдары үйреніледі. Сонан
сон екінші ондық және 100 көлеміндегі сандардың нумерациясы қарастырылады,
разряд ұғымы, ондық бөлшектеуге келетін сандарды жазудың позициялық
принципі айқындалады, екі таңбалы сандарды қосу және азайту оқылады,
жаңадан арифметикалық екі амал; бөлу және көбейту енгізіледі. Бұдан кейін
1000 көлеміндегі сандар нумерациясы үйреніледі. Мұнда көп таңбалы сандар
нумерациясының негізін құрайтын үш разряд (бірліктер, ондықтар, жүздіктер)
қарастырылады, арифметикалық амалдар жөніндегі білім жинақталып қорытылады,
жазбаша қосу мен азайту әдістері енгізіледі. Ақырында, көп таңбалы сандар
нумерациясы үйреніледі, класс ұғымы қарастырылады, цифрлардың 1-сурет
орындық мәнінін принципі жөніндегі білетіндері жинақталып қорытылады,
жазбаша есептеулер алгоритмі енгізіледі. Сонымен, курста бес концентр
бөлініп алынған: ондық, екінші ондық жүздік, мың, көп таңбалы сандар.
Нумерацияны және арифметикалық амалдарды қарастырумен бір мезгілде және
тығыз байланыста басқа да мынадай мәселелер қарастырылады: шамалар,
бөлшектер, алгебралық және геометриялық материал. Материалдың концентрлі
орналасуы 1-суретте схема түрінде берілген.
Осындай концентрді айырып бөлудін өзі санаудың ондық системасының және
есептеу әдістерінің мынадай ерекшеліктерімен түсіндіріледі: әрбір
концентрде есептеу системасымен және арифметикалық амалдармен байланысты
жаңа мәселелер айқындалады. Тәжірибе көрсеткендей, материалдың концентрлі
орналасуы, сызықтық орналасуына қарағанда төменгі класс оқушыларына көбірек
лайықтырақ: математиканы оқыту балалардың шама-шарқына лайықты және оларға
мектепке дейін белгілі сандардың шағын көлемінен басталады, сандардың бұл
аймағы бірте-бірте кеңейтіле беріледі, біртіндеп жаңа ұғымдар енгізіледі.
Курстын мұндай құрылысы жүйелі қайталап отыруды және сонымен бірге оқып
білгенді тереңдете түсуді қамтамасыз етеді, өйткені бұрын үйренген білім
мен білік, дағды сандардың жаңа көлемінде қолданылады. Осының бәрі курсты
жақсырақ игеруге көмектеседі.
Қосу және азайту амалдарын оқытып үйретуге, сондай-ақ сан ұғымын
анықтауға тірек білім болып табылатын заттардың екі тобын біріктіру және
топтан бірнеше затты бөліп алуға үйрету.
Сан ұғымын енгізуге дайьшдық ретінде — 10 көлеміндегі
сандарды санау:
тек заттарды ғана емес, олардың суреттерін, дыбысты,
қозғалысты \ I I, бұрыштарын, қабырғаларын және т.б. санауға болады
(М— 1, 3,14-беттер);
заттарды санау, мұнда тек дерексіз санау емес, сандар тура және кері
бағытга саналады;
алғашқы уақытга тірек білім ретінде қолдың қозғалысы (қолмен затты үстау)
есептеледі, кейін балалар затгарды тек көзбен санауға үйретіледі;
нөтижесінде оқушылар саналы түрде санауға үйренулері
тиіс.
4. Бақылау сұрақтары
1. Математиканы оқыту ерекшелігі неде?
2. 10 көлеміндегі сандардың номерленуін оқыту әдістемесі.
3. 100 көлеміндегі сандардың номерленуін оқыту әдістемесі.
4.1000 көлеміндегі сандардың нөмерленуін оқыту әдістемесі.
5. Көп таңбалы сандардың нөмірленуін оқыту әдістемесі.
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
1. Студенттердің дайындаған материалдары бойынша талқылау жасау
2. Семинар тақырыбы бойынша СӨЖ тапсырмаларын дайындау
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары
1. 1-2 сыныптарда оқытылатын тарауларды талдаңыз.
2. 3-4 сыныптарда оқытылатын тарауларды талдаңыз.
3. 1-4 сыныптарға арналған математика пәнінен бақылау жұмыстарына кесте
құрастырыңыз.
7. Үй тапсырмасы:
1. Математика пәні бойынша 1-4-сыныптардағы оқу жүктемесінің көлемін
кестеде көрсетіңіз.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4
–сынып. А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
7 Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда
математиканы оқыту. А., Жазушы, 2003.
8. Сағымбекова П.С.Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориясы
мен технологиясы., Тараз-2010
9,10-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Қарапайым шамалар
1. Сабақтың жоспары:
1.Ұзындық, масса, сыйымдылық, уақыт, аудан..
2.Қарапайым шамалар.
3. Үлес және бөлшек. Осы ұғымдарға байланысты есептер.
2. Сабақ мақсаты: Қарапайым шамалар тақырыбын талдау, меңгерту.
3.Қасқаша теориялық мағлұмат
1. Ұзындық, масса, уақыт, аудан, көлем және т.б, сан шаманы өлшеудің
нәтижесі ретінде, шаманың бірліктері және олардың арақатынасы, аталуы
сандар, аталуы сандарды түрлендіру, аталуы сандарға амалдар қолдану.
2. Үлестер және бөлшектер: шамалар үлестері және оладры салыстыру. Бөлшек
ұғымы. Бөлшектерді салыстыру. Бөлшектерге қолданылатын арифметикалық
амалдар.
Бастауыш сыныптарда мынандай шамалар қарастырылады: ұзындық, аудан, масса,
сыйымдылық, уақыт т.б. Оқушылар бұл шама жөнінде нақты түсініктер алуы
тиіс, олардың өлшеу бірліктерімен танысуы, шамаларды өлшей білу шеберлігін
меңгеруі, өлшеу нәтижелерін түрліше бірліктермен өрнектей білуге үйренуі,
атаулы сандарға арифметикалық амалдар қолдана білуі тиіс.
Шамалар І сыныптан ІІІ сыныпқа дейін бүтін сандарды және бөлшектерді
оқып үйренумен тығыз байланыста қарастырылады: өлшеулер жасай білуге
үйрету санай білуге үйретумен байланыстырылады. Жаңа өлшеу бірліктерді
санау бірліктері қарастырылған соң енгізіледі. Атаулы сандардың пайда
болуы, жазылуы және оқылуы дерексіз сандар нумерациясымен қатар
қарастырылады, дерексіз сандарға және атаулы сандарға арифметикалық
амалдар қолданылады. Өлшеу жұмыстары мен графиктік жұмыстар есеп
шығарғанда көрнекі құрал ретінде пайдаланылады.
Сонымен, шамаларды оқып үйрену математика курсының көптеген
мәселелерін меңгеруге көмектеседі. Кесіндінің ұзындығы: нәрселердің
қасиеті ретінде ұзындық жөнінде балалардың алғашқы түсініктері мектепке
дейін көп бұрын пайда болады. Мектепке алғаш келген кезде, әдетте, балалар
сызықтық өлшемділікті айыра біледі (нәрселердің ұзындығын, енін,
биіктігін, олардың ара қашықтығын). Олар қатынастарды дұрыс тағайындайды:
ұзынырақ- қысқарақ, кеңірек- тарырақ, қашығырақ- жақынырақ т.б., егер бұл
жағынан алғанда айырмашылығы айқын көрінсе, ал басқа қасиеттері жөнінен
ұқсас болса (мысалы, формаса бірдей болса, бірдей материалдан жасалған
болса т.б.).
Мектепте оқытудың алғашқы күндерінен бастап балаларда кеңістіктік
түсініктерді айқындай түсу мәселесі қойылған. Бұған нәрселерді өлшемділігі
жөнінен салыстыру жаттығулары көмектеседі, мысалы: Қай кітап жұқарақ?
(кітаптар бірінің жанына бірі қойылады), Кім аласа? (балалар қатарласып
тұрады), Қайсысы терең: бұлақ па әлде өзен бе? (көз алдына елестету
арқылы). Осындай жаттығулар процесінде нәрселерді ұзындығы жөнінен
салыстыру шеберлігі қалыптасады, сондай- ақ салыстырылып отырған қасиеті
жалпыланады.
Келесі кезеңде оқушылар кесінділерді өлшеудің алғашқы бірлігімен
таныстырылады. Кесінділер жиынынан бір кесінді бөлініп алынып, бірлік
ретінде қабылданады. Балалар оның атауын біліп алады да осы бірліктің
көмегімен өлшеуге кіріседі. Өлшеу бірлігінің қайсысын бірінші енгізу
жөнінде әртүлі көзқарастар бар. Балалар өмір тәжірибесінде бәрінен де
метрмен өлшеуді жиі бақылайды. Метр – ұзындықтың негізгі бірлігі.
Метр жеке эталон (өлшеуіш) түрінде бар. Оның көмегімен мұғалімге
өлшеу процесін көрсету оңай. Сондықтан кейбір әдіскерлер алғашқы өлшеу
бірлігі ретінде метрді ұсынады.Алайда метрді қарастырған кезде әрбір оқушы
жұмыс істеу үшін өлшеу процесінің өзін түсінуге өте қажетті жаттығулардың
жеткілікті мөлшерін жүргізу қиын. Екінші бір әдіскерлер өлшеудің алғашқы
бірлігі етіп сантиметрді енгізуді ұсынады (бағдарламада да солай
берілген), бұл әрбір оқушының партада отырып өлшеу бойынша көптеген
жұмыстар орындауына мүмкіндік береді. Бұл дайындық кезеңінде балалрдың
өмірдегі бақылауларына сүйене отырып, матаны, лентаны, жиек бауды т.с.с.
қалай және немен өлшейтінін еске түсіруін, мысал үшін 2-3 м бауды немесе
тақтаның ұзындығын өлшеу мүмкіндігін жоққа шығармайды. Метр мен сантиметр
арасындағы қатысты тағайындамай тұрып, осыдан кейін, ұзындығы метрден
кіші, шағын кесінділерді өлшеудегі өлшеуіш ретінде сантиметрді енгізуге
болады.
Балалар сантиметр жөнінде көрнекі түсінік алу үшін , көптеген
жаттығулар орындаған жөн. Мысалы, олар өздері сантиметрдің моделін жасауы
(клетка қағаздың жіңішке жолағынан ұзындығы 1см жолақ қиып алады),
дәптерлеріне ұзындығы 1см кесінділер салуы (клеткалар бойынша), шынашақтың
ені шамамен 1см-ге тең екенін өздерінің табуы пайдалы.
Әрі қарай оқушылар кесінділерді өлшеумен таныстырылады. Балалар өлшеу
процесін және өлшеу нәтижесінде алған сандар нені көрсететінін анық
түсінуі үшін, сантиметр модельдерін салудың және оларды есептеудің
қарапайым әдістерінен анағұрлым қиынына - өлшеп салуға біртіндеп көшкен
жөн. Тек сонан кейін ғана, өлшейтін кесіндіге сызғышты тиістіріп қойып,
өлшеу тәсіліне кіріскен жөн.
Осы ұғымдарға байланысты есептер құрастыру.
7. Үй тапсырмасы:
Ұзындық, масса, сыйымдылық, уақыт, аудан тақырыптарына ойындар құрастыру.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4
–сынып. А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
11-12-семинар
Практикалық сабақтың тақырыбы: Үлес және бөлшек
1. Сабақтың жоспары:
1.Сабақтың жоспары, типтері, үй тапсырмалары
2.Үй жұмысын орындау технологиясы, тексеу, тиімді жолдары
2. Сабақ мақсаты:
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ФАКУЛЬТЕТІ
БІЛІМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ КАФЕДРАСЫ
Бекітемін
Оқу-әдістемелік кеңес төрайымы,
п.ғ.к., _____________ П.Искакова
________ 2014 ж.
МОА3209 Математиканы оқыту әдістемесі пәнінің
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) САБАҚТАР ЖОСПАРЫ
5В010200-Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығына
арналған
ТҮРКІСТАН -2014ж
Практикалық семинар сабақ жоспары Абай атындағы Қазақ ұлттық
педагогикалық университетінің Білім саласындағы мамандықтар бойынша
Оқу-әдістемелік секциясы ұсынған типтік бағдарламасы 5В010200-
Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі мамандығы бойынша
мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сай жасалған.
Республикалық Оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қарастырылған (Хаттама
№ 18, 15.05..2012ж)
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігімен
келісілген және пайдалануға рұқсат етілген.
Практикалық семинар сабақ жоспарын құрастырған: п.ғ.к.,доцент.м..а
Рысбекова А. Қ.
Магистр-оқытушы М.С.Кадирова
Практикалық семинар сабақ жоспары кафедраның _1_ _09. 2014 ж.
(хаттама № 1) мәжілісінде талқыланды.
Кафедра меңгерушісі ______________ п.ғ.д., доцент Ортаев.Б.
1,2-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Математиканы оқытудың теориясылық
негізі
1. Сабақтың жоспары:
1. БММОӘ мазмұндық ерекшелігі
3. Стандарт. Оқу бағдарламалары, құралдары
2. Сабақтың мақсаты: Математиканы оқытудың теориясы мен
технологиясына анықтама беру, оның қажеттілігі, актуальдылығы,
қолданысы туралы қарастыру.
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
Курстың объектісі – бастауыш сыныптар мұғалімінің 5В010200 –
бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі мамандығы бойынша Қазақстан
Республикасы мемлекеттік стандарты талаптарына сәйкес жоғары кәсеби
педагогикалық білімнің құрамдасы ретіндегі әдістемелік-математикалық
білім.
Курстың пәні – 5В010200- -БОПӘ мамандығы бойынша Қазақстан
Республикасы мемлекеттік стандарты талаптарына сәйкес болашақ бастауыш
сыныптар мұғалімдерінің математиканы оқыту теориясы мен технологиясынан
білім, білік және дағдыларын қалыптастыру барысы.
Курсты оқытудың әдістері: ғылыми-педагогикалық әдебиеттерді,
бағдарламаларды, математикадан оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдарды
теориялық талдау; педагогикалық эксперимент; бақылау; озат
педагогикалық тәжірибені оқып-үйрену және жалпылау; әңгіме; анкетк;
тест және т.б.
Мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандарты қысқа
мерзімді сипаттағы мақсат ретінде білім, білік, дағды, құзыреттер
түрінде берілетін күтілетін нәтижелерді тағайындайды; бастауыш білім
берудің базалық мазмұнына, оқу жүктемесінің жоғары шекті көлеміне
қойылатын талаптарды сипаттайды.
Негізгі ережелер
Осы стандарт
– бастауыш білім берудің мақсатын;
– бастауыш білім берудің күтілетін нәтижелерін;
– бастауыш білім берудің базалық мазмұнын;
– бастауыш білім берудің базистік және типтік оқу жоспарларын анықтайды.
Бастауыш білім берудің меншік формасына, типіне, түріне және
ведомстволық бағыныштылығына тәуелсіз білім беру ұйымдары осы стандарт
талаптарының орындалуына жауапты.
Білім беру ұйымдары орта білім беру стандартының талаптарын
орындамаған жағдайда ата-аналар (немесе олардың орнындағы тұлғалар)
Қазақстан Республикасының Заңнамаларында белгіленген тәртіпке сәйкес
наразылығын білдіруге құқылы.
Бастауыш білім берудің базалық мазмұны
Бастауыш білім берудің базалық мазмұны түйінді және пәндік
құзыреттер мен білім алушылардың оқу жетістіктерінің 2 деңгейі түрінде
берілген мақсаттар жүйесіне жетудің құралы болып табылады.
Бастауыш білім беру деңгейінің мазмұны Тіл және әдебиет,
Математика және информатика, Жаратылыстану. Адам және қоғам, Өнер
және технология, Дене шынықтыру сияқты 5 білім салалары арқылы
беріледі.
Бастауыш білім берудің базистік және типтік оқу жоспарлары
Базистік оқу жоспарында бастауыш білім берудің деңгейлері бойынша
білім мазмұнының құрылымы білім беру салалары мен оқу пәндері арқылы
берілген (қосымша А). Оқу қазақ, орыс, өзбек, ұйғыр, тәжік тілдерінде
жүретін бастауыш білім берудің типтік оқу жоспары бастауыш білім
берудің базистік оқу жоспары негізінде дайындалған (қосымша Ә,Б,В,Г).
Бастауыш білім мазмұнының оқу жоспары 32 оқу аптасына есептелген.
Бастауыш білім мазмұны оқу жоспарының құрылымы инвариантты
(базалық) және вариативті (мектеп және оқушылық) компоненттерді
құрайды.
Базистік оқу жоспарының инвариантты бөлігі бастауыш білім
мазмұнының базалық компонентін құрайды. Инвариантты бөлікте берілетін
білім беру мазмұны 1-4 сынып білім алушыларын жалпы мәдени және ұлттық
құндылықтарға баулиды, сонымен қатар тұлғаның дамуы мен қалыптасуына
жағдай жасайды. Оқу жоспары білім мазмұнының инвариантты бөлігі барлық
білім алушыларға міндетті сабақтар арқылы жүзеге асады.
Бастауыш білім мазмұнының инвариантты бөлігі келесі білім
салаларын қамтиды: Тіл және әдебиет, Математика және информатика,
Жаратылыстану. Адам және қоғам, Өнер және технология, Дене
шынықтыру.
Базистік оқу жоспарының вариативті бөлігі бастауыш білім
мазмұнының мектептік және оқушы компонентерін қамтиды.
Білім беру мазмұнының вариативті бөлігі орта білім беру
ұйымдарының ерекшелігін көрсетеді, сонымен қатар білім беру
мекемелерінің жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандартынан тыс
қосымша оқу бағдарламаларын жасауға және оны іске асыруға бағытталады.
Білім беру мазмұнының вариативті бөлігі білім алушылардың тұлғалық
ерекшеліктерін ескере отырып, жеке қасиеттерінің дамуын қамтамасыз
етеді; білім беруді ұйымдастыру білім алушылар мен ата-ананың білімге
деген сұраныстарын ескере отырып құрылады.
Базистік оқу жоспарының вариативті бөлігіндегі мектептік компонент
таңдау сабақтарын ұйымдастыруға бағытталған.
Вариативті бөліктегі мектеп компонентінің мазмұнын оқу міндетті
болып табылады.
Базистік оқу жоспарының вариативті бөлігіндегі оқушылық компонент
білім берудің тұлғалық бағдарлануын (жеке және топтық кеңес беру,
белсенді сабақтар) қамтамасыз ететін оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастырудың
жаңа формалары мен тәсілдерін жүзеге асыруға бағытталған.
Вариативті бөліктегі оқушылық компоненттің мазмұнын оқу міндетті
емес.
Орта білім беруді ұйымдастырудың жұмыс жоспары бастауыш білім
берудің типтік оқу жоспарына сәйкес жасалынады, ал оны қаржыландыру
жалпы оқу жүктемесінің көлемі, яғни бастауыш білім берудің типтік оқу
жоспарындағы вариативтік және инварианттық бөліктерінің жалпы көлемі
арқылы жүзеге асырылады.
Оқу жоспарындағы инвариантты және вариативті компоненттер арқылы
анықталған білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің көлемі бастауыш
білім беруде:
1 сыныпта – 22 сағаттан; 2 сыныпта – 24 сағаттан; 3 сыныпта – 27
сағаттан;
4 сыныпта – 27 сағаттан аспауы тиіс.
Сабақтың ұзақтығы. Білім берудің бастауыш деңгейіндегі сабақтың
ұзақтығы: 1 сыныпта – 35 минут, 2-4 сыныптарда – 45 минут. 1-сыныптағы
оқу жылының ұзақтығы 33 оқу аптасын, 2-11 сыныптарда 34 оқу аптасын
құрайды.
Оқу аптасының ұзақтығы
Білім берудің бастауыш деңгейіндегі оқу аптасының ұзақтығы:1-4
сыныптарда 5 күндік оқу аптасын құрайды.
5 күндік оқу аптасында алтыншы оқу күні жобалық-зерттеу іс-
әрекеттерін, спорттық-сауықтыру, шығармашылық іс-шараларын және т.б.
ұйымдастыруға бағытталады.
Математиканы оқыту әдістемесі педагогикалық ғылым және оқу пәні
ретінде ұзақ уақыт қалыптасты және дамыды. Оның даму кезеңдері
Қазақстан Республикасы мектептік білім берудің реформалаумен тығыз
байланысты. XX –шы ғасырдың 70-ші жылдарына дейін оқытылған арифметика
курсы өзіне алгебра және геометрия элементтерін біріктіре отырып,
математиканы оқыту әдістемесінің негізі болады. Математиканың
әдістемесіне 80-90 жылдардағы математиканы оқыту процесіне дамыта оқыту
теориясының, білімнің дидактикалық бірліктерін ірілендіру теориясының
енгізілуіне орай елеулі өзгерсітер енді. Математиканы оқыту теориясы
мен технологиясының педагогикалық ғылым саласы ретіндегі объектісі,
пәні, міндеттері мен ғылыми-зерттеу әдістері, оның басқа ғылым
салаларымен (философиямен, логикамен, математикамен, педагогикамен,
психологиямен және т.б) байланысы.
Мектептерде математика пәнін оқытудың алдында жалпы мақсаттармен
қатар осы ғылымның ерекшеліктеріне сүйенетін спецификалық мақсаттар да
тұр. Олардың бірі – математикалық ойлауды қалыптастыру және дамыту. Бұл
оқушылардың математикалық жетістіктерінің пайда болуына және нәтижелі
дамуына себеп болады.
Баланың интелектуалдық ойлау қабілетін үш бағытта жылдамдатуға
болады: ойлаудың түсінікті құрылуы, сөйлеу интелектісі және жоспар
құру.
Жақсы білімді қалыптастыру белгілі бір мақсатқа бағытталған
ойлаусыз жүзеге аспайды, сондықтан ол қазіргі уақытта мектептегі
оқытудың негізгі мақсаттарының бірі болып табылады.
Балалардың қарапайым есептеуді үйренуі жайлы алғашқы ақпараттар
Ежелгі Шығыс елдерінің тарихи жазбаларында кездеседі. Мектептегі
математикалық білім берудің дамуына Ежелгі Грециядағы математикалық
мәдениет үлкен септігін тигізді, мұнда б.э.д. 5 ғасырда сауданың және
теңізде жүзудің дамуына байланысты бастауыш мектептерде есеп және
практикалық геометрия оқытылды.
Уақыт өте келе білім берудің мақсаттарының көбеюіне, мектептегі
дайындауда жаңа шарттардың пайда болуына, білім беру стандартының
өзгеруіне байланысты бұл оқу пәнінің мазмұны өзгеруде.
Сонымен қатар, ғылымның үздіксіз дамуы, оның жаңа бөлімдері мен
бағыттарының пайда болуы математика пәнінің мазмұнының өзгеруін талап
етеді: тәжірибелік құндылығы жоқ бөлімдер қысқартылады, жаңа актуальді
және перспективті тақырыптар кірістірілуде. Осы айтылғандардың
барлығымен қатар педогогикалық білім де өз орнында тұрған жоқ.
Математиканың оқу курсы үнемі математика – дамушы ғылым мен
математика – оқу пәні арасындағы келіспеушіліктерді жеңіп отыруы тиіс.
Ғылымның дамуы математикалық білім берудің мазмұнының үздіксіз
жаңаруын, оқу пәнінің ғылыммен ұштастырылуын, мазмұнының қоғамдағы
әлеуметтік қажеттіліктерге сай болуын талап етеді. Математиканы
оқытудың әдістемесі – бұл математиканы оқытудағы тапсырмалар, мазмұн
және әдістер жайлы педогогикалық ғылым. Ол пәннің нәтижелігі мен
құндылығын арттыру мақсақсатында математикалық білім беру процесін
оқытады және зерттейді. Математиканы оқытудың әдістемесі математиканы
қалай беру керек жайлы сұрақты қарастырады.
4. Бақылау сұрақтары
1 Нормативтік құжаттарды ата.
2. Оқу бағдарламасы және мемлекеттік стандарттың айырмашылығы неде?
3. Негізгі ережелерді ата.
4. Бастауыш білім мазмұнының инвариантты бөлігі қандай білім салаларын
қамтиды?
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
1. Студенттердің дайындаған материалдары бойынша талқылау жасау
2. Семинар тақырыбы бойынша СӨЖ тапсырмаларын дайындау
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары
1. Сыныптар бойынша бөлінген сағат сандарын талдаңыз.
2. Оқушылардың жеке іс құжаттарын тексеру жолдарын анықтаңыз.
3. Білім алушыларды бағалау тәртібін анықтаңыз
7. Үй тапсырмасы:
1. Бастауыш білім берудің базалық мазмұнына конспект даярлау.
2. Сабақтарға және сыныптан тыс шараларға қатысу және оларды талдау
тақырыбына презентация даярлау.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4
–сынып. А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
7 Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда
математиканы оқыту. А., Жазушы, 2003.
8. Сағымбекова П.С.Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориясы
мен технологиясы., Тараз-2010
3,4-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы: БММОӘ пәнінен сабақты ұйымдастыру
формалары
1. Сабақтың жоспары:
1.Сабаққа дайындалу және жоспарлау, диагностикалау.
2. Сабақты әдістемелік тұрғыдан жоспарлау
3. Оқу әдістемелік топтама
2. Сабақ мақсаты: Бастауыш сыныптарда математиканы оқытуға балаларды
жеткілікті түрде дайындауды үйрету..
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
Бастауыш сыныпта оқушылармен жүргізілетін оқу тәрбие жұмыстарының
негізгі формасы сабақ. Сабақ математиканы оқыту үрдісінде де ең негізгі
бөлік болып саналады. Бұл үрдістің қосымша буындарына оқушылардың үй
жұмысы факультативтік сабақтар, математикадан сыныптан тыс жұмыстар,
үлгере алмай жүрген оқушылармен жұмыс т. б,
Сабақтың жалпы құрылысы күрделі және ол бірнеше құраушылардан тұрады.
Мысалы, оқушылардың бұрынғы білімдерін қайта жаңғырту және іске асыру
әдісі — оқушылардың бұрынғы алған білімдерін еске тусіру ғана емес,
сонымен қатар ол жаңа білім алуда, танымдылығын арттыруда және мұғалімнің
окушы білімінің қандай дәрежеде екендігін тексеруде т. с. с. қажет болып
табылады.
Математиканы сабақ үстінде оқыту үрдісінің құрылымында мынадай негізгі
элементтерді бөліп көрсетуге болады:
1) Жаңа тақырыптың материалдарын білдіру. 2) Жана материалды пысықтау.
3) Есеп шығару, жаттығулар орындау. 4) Бұрын еткенді қайталау. 5) Үйге
берілген тапсырманың орындалуын тексеру. 6) Үйге жанддан тапсырма беру. 7)
Оқушылардың математиканы практикада колдануы. 8) Оқушылардың білім,
дағдыларын бакылау және бағалау.
2.Сабақ түрлері және оның құрылымы
Түсіндіру сабақтары: жаңа, біріккен, панорамалық, зерттеу т.б.
Пысықтау сабақтары: бекіту, саяхат, семинар, қайталау, жарыс,
конференция, талқылау т.б.
Сынау сабақтары: сынақ, диспут, ойын, сахналау, жұмбақ т.б.
Жаңа сабақ – жаңа білім беру мақсатында.
Біріккен сабақ – жаңа білім мен өткенді және пәндер арасындағы
байланысты көрсету мақсатында.
Зерттеу сабағы – іздендіру мақсатында.
Панорамалық сабақ – сабақ элементтерінің көрінісін іске асыру
мақсатында.
Бекіту сабағы – білімді меңгеру деңгейін байқау.
Саяхат сабақ – танымдық қабілетін дамыту.
Семинар сабақ – оқушының білімін тереңдету.
Қайталау сабағы – пәндерден алған білімді толық қалыптастыру.
Жарыс сабақ – оқушылар ойларының жетіктігін байқау.
Конференция сабақ – іскерлігі мен танымдық белсенділігін
қалыптастыру.
Сынақ сабақ – білім мен дағдысын бір жүйеге келтіру.
Диспут сабақ – білімі мен дағдысын қалыптастыру.
Ойын, жұмбақ – оқушылар зейінін дамыту.
Сахналау сабағы – оқушылар шығармашылығын дамыту.
Талқылау сабағы – ауызекі тілдегі, жұмыстағы жіберген қателерін
арнайы талдау.
Оқушылардың білімдерін, біліктерін және дағдыларын тексеру және
бақылау-бастауыш сыныптағы оқу процесінің ажыратылмайтын құрама бөлігі.
Математика сабақтарында, өзге сабақтардағыдай, оқу процесінің
қайсы кезеңінде пайдаланып отырғандығына қарай, тексеру жұмысы
негізінен үш түрде жүргізіледі:
Алдын ала тексеру оқу жылының басында немесе жаңа тақырыпты оқып
үйренудің алдында жүргізіледі. Оның міндеті – оқушылар жаңа материялды
оқы үйренуге дайын ба, соны анықтау.
Күнделікті тексеру оқу жұмысының барысында ұйымдстырылады.Ол
мұғалімге жаңа материалды меңгерудің барысы қандай екенін оқушылардың
бәрі бірдей жұмысқа кірісті ме жқ па, оларға қандай қиыншылықтар
кездесті, соны тексеруге мүмкіндік береді.
Қорытындылаушы тексеру не тақырыпты, бөлімді оқып үйрену соңында
не тоқсанның оқу жылының аяғында жүргізіледі.Оның міндеті-оқу
нәтижелерін айқындау, оқушылардың алған білімдерінің , біліктерінің,
дағдыларының сапасын тексеру.
Оқушылардың бағдарламалық материалды меңгерудің тексерудінң
негізгі әдістеріне ауызша және жазбаша жұмыстар жатады.
Ауызша сұрау. Оқушылардан ауызша сұрағанда мұғалім олардың оқу
материалын қаншалықты меңгеруін алғандарын тексеруге, сонымен бірге ,
барлық оқушыларды дерлік белсенді жұмысқа тыртуға тырысады.
Жазбаша жұмыстар. Өзіндік жазба жұмыстар оқушылардың білімдерінің,
біліктілерін, дағдыларының күнделікті қорытындылаушы тексеру жүргізу
мақсатымен өткізіледі. Күнделікті тексеру кезіндегі өзіндік жұмыстар
көлемі жөнінен шағын, оған негізінен сол кезінде өтіліп жатқан тақырып
бойынша енеді.Бұл жағдайда тексеру сабақ кезінде оқыту процесімен тығыз
байланысты оған бағынышты.Сондықтан өзіндік жұмыста сабақтың барысында
бойында екі –үш рет(3-10мин) бөліп өткізуге болады.Мысалы бір сыныпта 3
санын қосу және азайту әдістерін пысықтау жөнінен өткізетін сабақта ең
алдымен өзіндік жұмысқа қосу мен азайтудың осы және бұрын қарастырылған
жағдайларында 4-6 мысал енгізуге болады, сонымен есепті ұжым болып
шығарған соң, осыған ұқсас есепті немесе 3 санын қосу немес азайту
керек болатын бұрын қарастырылған түрдегі есепті өз беттерімен шығаруды
тапсыру керек. Қорытындылаушы тексеру кезінде өзіндік жазбаша жұмысқа
әдетте көбірек тапсырмалар беріліп және оларды орындауға бір сыныпта 20-
25 мин, ІІ-ІІІ сын-30-40мин бөлінеді.Мұнда белгілі бір уақыт ішінде
оқып үйретілген негізгі бөлім бойынша оқушылардың алған білімдерін,
біліктерін, дағдыларын тексеруге тырысады.
4. Бақылау сұрақтары
1. Математика сабағының құрылысы қандай?
2. Сабақтардың ұзақтығы қанша уақытқа созылады?
3. Сабақтың қандай түрлері бар?
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
1. Конспект
2. Семинар тақырыбы бойынша СӨЖ тапсырмаларын дайындау
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары
1. Сабақтың типтерін талдап кестеге түсіріңіз.
2 . Сабақтарды ұйымдастыру ретін талдаңыз
7. Үй тапсырмасы:
1. Жаңа сабаққа үлгі құрастыру.
2. Біріккен сабаққа үлгі құрастыру.
3. Зерттеу сабағына үлгі құрастыру.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі., Астана-
2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4 –сынып.
А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту
әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
7. Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту. А., Жазушы, 2003.
8. Сағымбекова П.С.Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориясы мен
технологиясы., Тараз-2010ж
5,6-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Арифметикалық материалдарды оқыту
1. Сабақтың жоспары:
1. Қарапайым түсініктер (сабақ талдау)
2. Дайындық кезеңі ұғымдарына талдау
2. Сабақ мақсаты:
Студенттерді бастауыш сыныптарда математикалық қарапайым түсініктер және
дайындық кезеңінің ұғымдарымен таныстыру әдііістемесін меңгерту.
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
Қарапайым түсініктер (16 сағат)
Заттарды санау (Қанша? Неше? Нешеу?)
Заттарды әр түрлі белгілеріне (түci, өлшемі, пішіні) қарай салыстыру
(бірдей, әр түрлі, дөңгелек, үшбұрыш, шаршы).
Заттарды ұзындығына қарай салыстыру (ұзын-қысқа, биік-аласа, қалың-
жұқа). Ұзындықты өлшеу.
Заттардың екі тобын салыстыру (артық кем, сонша).
Кеңістік туралы түсінік (жоғарыда, теменде, сол жакта, он, жакта,
астында, устінде, арасында, қатар, алдында, артында және т.б.). Қозғалыс
бағыты (солдан оіңға қарай, оіңнан солға қарай, жоғарыдан төмен қарай,
төменнен жоғары қарай).
Уақыт аралығы туралы түсінік (бұрын, кейәін, алдымен, содан кейін,
сонан соң, соған дейін).
Заттарды санау (Heшінші?), апта күндерінің, жыл мезгілдерінің, айдың
атаулары және peтi.
Біріктірy және бөліп алу.
Сызықтар (түзу, қисық сызық, тұйықталған қисық сызық тұйықталмаған қисық
сызық). Нүкте. Сәуле. Бұрыш. Keciнді және оны сызу. Кесіндінің ұзындығын
өлшеу (сантиметр). Фигураны бөліктерге бөлу және құрастыру.
Он көлеміндегі сандар (36 сағат)
Заттарды санаудың, кесіндінің ұзындығын өлшеудің және амалдың нәтижесі
ретіндегі сан жөнінде түсінік.
Цифр санды жазып қорсету ушш қолданылатын таңба. 1-ден 10-ға дейін
сандардың атауы, peтi және жазылуы.
Нөл саны мен оның жазылуы. Сандарды салыстыру. Салыстыру танбалары
(=,,).
Бір таңбалы сандардың қатары. Он - екі таңбалы сан.
Амалдардың менмағынасы және атаулары (қосу және азайту) және олардың
белгіленуі ("+" және "" танбалары). Сандарды және сәйкес шамаларды
(ұзындыктарды) қосу және азайту.
Математиканың бастауыш курсында натурал сандар қатар жөнінен нөлмен тығыз
байланысты қарастырылатын өзекті мәселені бірі арифметикалық амалдар.
Сандарды қосу, азайту, көбейту, және білу- арифметикалық амалдар болып
табылады. Оларды белгілеу үшін “+” (плюс), “-”(минус), “.”(көбейту),)
“:”(білу сияқты арнайы таңбалар пайдаланылады.
Әр бір арифметикалық амал, басқа да математикалық ұғымдар сияқты
жиындарға қолданылатын амалдарды орындау прооцесінде нақтылы негізге
сүйене айқындалады. Сонда:
қосу – ортақ элементтері жоқ жиындарды біріктіру;
азайту – жиынның бір бөлігін ішкі жиынды айырып алу;
көбейту – элементтерінің саны бірдей жиындарды біріктіру;
бөлу – жиынды саны бірдей қиылыспайтын жиындарға айыру ретінде
анықталуы мүмкін.
Бұл оқушылардың тәжірибесі негізінде қалыптасқан білімнің көрнекі негізін
салуға мүмкіндік береді. Сондықтан да қосу амалын оқып – үйрену заттардың
әр түрлі топтарын біріктірумен, ал азайту заттардың тобынан қандай бір
белгісіне қарай біраз заттарды алып кетумен байланысты орындалатын
практикалық жұмыс болып табылады. Сонда заттардың тобымен жүргізілетін
нақты іс - әрекеттермен санау қарбалас жүргізіледі. Мұндай жаттығуларды
орындау оқушылардың қосу және азайту амалдарын оќып үйренуге дайындайды,
яғни олардың мән – мағынасын ашуға негіз қалайды да, әрі қарай қарапайым
мәтінді жай есептерді шығару барысында жалғасады.
Бастауыш сыныптарда көбейту – қосу арқылы, ал бөлу – азайту арқылы
анықталады және олардың да мән – мағынасы қарапайым мәтінді жай есептер
арқылы ашылады.
Сондай көбейту амалы түсінігін практикалық іс - әрекетке сүйеніп
элементтері бірдей топтарды біріктіру, яғни қосу амалы арқылы жүзеге
асырылады. Ал бөлу жайындағы түсінік заттардың тобымен жүргізілетін
практикалық екі іс -әрекетке: тең бөліктерге бөлуге, тиісінше бөлуге
сүйеніп қалыптастырылады. Амалдардыњ әр қайсысының мағынасын
түсіндірейік.
Санды теңдіктер мен теңсіздіктер. Тура және тура емес теңдіктер мен
теңсіздіктер. Санды тендіктер мен теңсіздіктерд іқұру және оқу.
Бір амалдан тұратын санды өрнек құру, оқу, жазу және оның мәнін табу.
Өрнек. Өрнектің мәні. Қосылғыштар. Азайткыш. Азайғыш. Қосынды. Айырма.
Қосындының және айырманың мәні. Қосудың ауыстырымдылық қасиеть Қосумен
азайту өзара кepi амалдар. Өрнектерді салыстыру.
Кестелеп қосу және азайту (63 сағат)
Санды және әріпті өрнектер. Құрамында бip әріп болатын өрнектерді
құру, жазу, оқу және олардың мендерін табу. Тендеу. Қарапайым тендеулер
құру және шешу ("сынап керу" әдісімен).
2, 3, 4... , 10 сандарының құрамы және олардың әркайсысының сәйкес
құрамдарға жіктелуі.
Есептеу тәсілдері:
а) натурал сандар қатарының негізгі қасиеті уралы білім
негізінде қосу және азайту;
ә) санның құрамы жайындағы білім негізінде қосу және азайту;
б) сандар қатары көмегімен қосу және азайту;
в) өзінің ауыстырымдылық қасиетіне негізделген қосу;
г) қосудың сәйкес жағдайы жайындағы білім негізінде
азайту. 10 көлеміндегі қосу кестесі және азайтудың оған сәйкес жағдайлары.
3-3; 3-0; 0+3; 3+0 түріндегі қосу және азайту. Есеп математикалық
жаттығулардың ерекше түpi. Есептің мәнді белгілерін тағайындау. Есептің
құрамды бөліктері және оны шешу үдерісінің кезеңдері. Қосуға және
азайтуға берілген жай есептерді құру және шығару (қосындыны және қалдықты
табу; берілген саннан бірнеше бірлік артық немесе кем санды табу; бip
санның екінші саннан қанша бірлік артық немесе кем екенін анықтау). Kepi
есеп. Өзара кepi есептер. Есептерді салыстыру және түрлендіру.
Геометриялық фигуралар (төртбұрыш, бесбұрыш, алтыбұрыш).
Көпбұрыштың төбeci, бұрышы және қабырғасы жайында түсінік. Геометриялық
фигураларды салыстыру және оларды бip-бірінен ажырату.
Кесінділердің ұзындықтарын салыстыру. Кесінділердің қосындысы
мен айырмасы. Кесінді сызу. Кесіндінің ұзындығын арттыру және кеміту.
Бір сағатқа дейінгі дәлдікпен уақытты анықтау.
Толық ондықтар. Жүз. (11 сағат)
Ондықты шығарып алу. Ондықтың санаудың жана бірлігі екендігі жайында
түсінік. Ондықтармен санау. Ондықтардың атаулары, peтi, оқылуы, жазылуы.
Ондықтарды салыстыру. Ондықтарды және сәйкес шамаларды (ұзындықтарды) қосу
және азайту.
Заттардың және кесінділердің ұзындықтарын салыстыру. Дециметр және
оның сантиметрмен ара-қатынасы. Еркін өлшеммен көпбұрыш сызу. Геометриялық
фигуралардың қиылысу нүктелерін табу. Көпбұрыштың кабырғаларының
ұзындықтарын өлшеу.
Ондықтарды қосуға және азайтуға берілген жай есептер құру және шығару.
Қайталау (10 сағат)
Санау, сандарды оқу, жазу және салыстыру; ұзындыкты салыстыру және
өлшеу; фигураларды бip-бірінен ажырату; кесінділер сызу; кестелік қосу
және азайту; ондықтарды қосу және азайту; өрнектер, теңдіктер және
теңсіздіктер; теңдеу және оны шешу; есептер шығарту; баланың білім
деңгейін анықтау.
Баспа негіздегі Математика дәптері оқулықпен тығыз байланысты және
онымен бірлікте болады, практикалық білік пен дағдыларды дамыту, бі-лім
деңгейін анықтау мақсатында қолданылады. Оның міндеті – әр сабақта жүйелі
түрде цифрларды қолдану арқылы мысалдардың, жаттығулардың, есептердің
шешулерін жазуға үйрету және тексеру, сынақ жұмыстарды орын-даудың рет
тәртібін игеруді қамтамасыз ету.
Математика дәптері тек бірінші сынып оқушыларына арналған. Ол екі
дәптерден тұрады, оның біріншісі – бірінші жарты жылдыққа, ал екіншісі –
екінші жарты жылдыққа арналған.
Әр оқушының мектепке дайындық деңгейін анықтау.
Мектепке дейінгі кезеңде алған қарапайым білім, білік жене дағдыларын
(ББД) айқындау, жүйелеу және толықтыру.
10 көлеміндегі заттарды санай алу және сандарды оқытуға дайындық
ретіндегі затгардың ретгік нөмірін анықтай алу біліктерін қалыптастыру.
Теңдік және теңсіздік ұғымдарына дайындық ретінде заттардың екі
тобын салыстыру.
Қосу және азайту амалдарын оқытып үйретуге, сондай-ақ сан ұғымын
анықтауға тірек білім болып табылатын заттардың екі тобын біріктіру және
топтан бірнеше затты бөліп алуға үйрету.
Шама және сан ұғымдарын оқытуға дайындық ретіндегі заттардың
ұзындықтарын салыстыру, заттың, кесіндінің ұзындығын өлшеу және өлшем
бірлігі — 1 см-ді сызу сияқты ұғымдарды меңгеру.
Геометриялық фигуралардың қарапайым түрлері, заттардың бір-біріне
қатысты орналасуымен және амалдардың өсу ретімен кеңінен таныстыру.
Бүтін және бөлшек ұғымдарына дайындық ретінде
фигураны бөліктерге бөлу және оны бөліктерден құрастыру біліктерін
калыптастыру.
Дәптермен жұмыс істеу: оның беттерін шамалай алу, ж;ш білуге
дайындық ретінде қарапайым элементтерді жазуға үйрету.
Оқыту әдістемесі
1. Оқушыны мектепте оқытуға бейімдеу:
өзіңмен тең санап, әңгімеге тарту арқылы тілін дамыту (мұғалімнің
шыдамдылығы, қамқорлығы, сүйіспеншілігі қажет);
оларды зейін қоя тындауға, тапсырма бойынша әрекеттер орындауға,
сұрақтарға жауап беруге үйрету.
2. Оқушылардың мектепке дайындық деңгейін - олар-
дың қарапайым ұғымдар жайлы білімдерін анықтау, бала:
санай біле ме және нешеге дейін санайды?
заттарды санай ала ма және қалай санайды?
затгарды сыртқы белгілеріне: түсіне, мөлшеріне, пішініне қарай ажырата
ала ма?
заттардың екі тобын салыстыра ала ма: артық, кем, сонша
терминдерінің мөнін түсіне ме? (Мысалы, қай дөңге-лек артық: көк пе
әлде қызыл ма? Суретте қанша шаршы болса, оң қолыңа сонша таяқша ал.)
заттардың екі тобын біріктіре ала ма және заттардын жиынтығынан екі топ
жасай ала ма?
геометриялық фигуралармен таныс па?
кеңістіктік түсінігі қандай деңгейде (Шалқан, Үйшік ертегілері
бойынша: кейін, жанында, арасында, оң жақта, сол жақта, жоғарыда,
төменде және т.б.) кеңістіктегі заттар-дың орнын анықтай ала ма?
нетижелері сабақты ұйымдастыру және дифференция-лық, жеке-дара жұмыс
жүргізу үшін арналған кестеде көрсетіледі.
3. Білім, білік, дағдыларды анықтау, жүйелеу және то-лықтыру:
а) бақылау арқылы затгарды әр түрлі белгілеріне (түсіне, пішініне,
мөлшеріне) қарай ажырата алу білігі (М — 1, 4-5- бет) төмендегі:
бірдей, әр түрлі сөздерін; түстері бірдей, мөлшерлері өр түрлі,
пішіндері әр түрлі сөз тіркестерін, сондай-ақ ұзын-қысқа, жуан -
жіңішке, кең —тар, биік — аласа, үлкен — кіші, жоғары — темен,
ең ұзын — ең қысқа, т.б. ұғымдарын игеру жүзеге асырылады;
Тез фигура құрастыр, Не өзгерді?, Екі бірдей фигураны тап,
Қаңдай?, Геометриялық лото сияқты бала-лар ойындарын колдануға
болады.
Таратылатын материалмен (санау материалдары мен қағаз парақтары) жұмыс:
жолақшаларды (ұзындығы және ені бойынша) салыстыру;
ә) кеңістіктік түсініктерді қалыптастыру: жоғары, төмен, жоғарыда,
төменде, сол жақта, оң жақта, солдан оңға қарай, аддында, артыңца,
арасында, жанында, жоғары жақтан, төмен жақтан, ішінде, артынан,
алдынан және т.б. (М-1, 8-бет);
оң және сол қолдарын білуге сүйену, мұнда мұғалім айнадағы
бейнеленудей көрсетеді.
Таратылатын материалмен (санау материаддары мен қағаз парақтары) жұмыс:
мұғалімнің тапсырмасы бойьшша оқушылар таяқшалардан сол жакка \ , оң
жаққа П Д П орналастырады немесе парақты бүктеп сол жағына үй,
; немесе парақ-
А \
оң жағына шырша салады жоғарғы жағына жалауша, ал төмен жағына доп
салады.
Аңдар-құстар (оң жақ қол және сол жақ қол), Көршіні тап, Не
өзгерді? (қояндар алдымен солдан оңға, содан соң жағынан солға қарап
отырады); Көру диктанты атгы балалар (іііындарын қолдану.
6) Уақыт жайлы түсінікті анықтау: ерте, кеш, алдымен, пцлп соң, одан
соң, басында, соңында, таңертең, түсте, кеш-м\ күндіз, түнде және т.б.
(М-1, 9- бет).
Циклдік уақыт ұғымдарын бекіту: тәуліктік өзгеру (ксіпс, алдыңғы күні,
бүгін, ертең, бүрсігүні) және жыл мс и ілдері (қыс, көктем, жаз, күз),
сондай-ақ төулік бәліктері I і.іцсртең, күндіз, кеш, түн).
Уақыт түсініктерін бейнелейтін Бауырсақ, Үйшік, • II І.шк,ан
ертегілерін және Сиқырлы терезе ойьшын қол-'іііпуіа Гюлады.
(қулықпен жұмыс: (М-1, 9-бет) уақыт аралығы жайын-іі.іі і.і түсінік
қоршаған ортада болатын қандай да бір мы-ііі'1'іі.і келтіру барысында
қалыптастырылады. Мысалы,
өсімдіктің түқымын себу, оның көктеуі, өсуі, гүлдеуі және жеміс беруі
немесе оқушының күн тәртібі.
4. Сан ұғымын енгізуге дайьшдық ретінде — 10 көлеміндегі
сандарды санау:
тек заттарды ғана емес, олардың суреттерін, дыбысты,
қозғалысты \ I I, бұрыштарын, қабырғаларын және т.б. санауға
болады (М— 1, 3,14-беттер);
заттарды санау, мұнда тек дерексіз санау емес, сандар тура және кері
бағытга саналады;
алғашқы уақытга тірек білім ретінде қолдың қозғалысы (қолмен затты
үстау) есептеледі, кейін балалар затгарды тек көзбен санауға
үйретіледі;
нөтижесінде оқушылар саналы түрде санауға үйренулері
тиіс.
Тендік және теңсіздік ұғымдарын енгізуге дайындық ретіндегі
заттардың екі тобын салыстыру (М—1, 7-бет).
Қай топтағы заттар артық, кем, сонша, қанша Полса, сонша
болатынын анықтай алу; бұл сөздер өзара ксрі мағыналы сөздер, сондықтан
олар бір уақытта оқыты-лып үйретіледі.
4. Бақылау сұрақтары
1. Математиканы оқыту ерекшелігі неде?
2. Дайындық кезеңінің ерекшеліктері
3. Он көлеміндегі сандар және оны оқыту
4. Бастауыш білім мазмұнының инвариантты бөлігі қандай білім салаларын
қамтиды?
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
1. Студенттердің дайындаған материалдары бойынша талқылау жасау
2. Семинар тақырыбы бойынша СӨЖ тапсырмаларын дайындау
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары
1. Сыныптар бойынша бөлінген сағат сандарын талдаңыз.
2. Оқушылардың жеке іс құжаттарын тексеру жолдарын анықтаңыз.
3. Білім алушыларды бағалау тәртібін анықтаңыз
7. Үй тапсырмасы:
1. Бастауыш білім берудің базалық мазмұнына конспект даярлау.
2. Сабақтарға және сыныптан тыс шараларға қатысу және оларды талдау
тақырыбына презентация даярлау.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі., Астана-
2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4 –сынып.
А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту
әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
7 Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту. А., Жазушы, 2003.
8. Сағымбекова П.С.Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориясы мен
технологиясы., Тараз-2010
7,8-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы : Нумерациялық ұғымдар
1. Сабақтың жоспары:
1. Сан және цифрларды оқыту әдістемесі
2. Арифметикалық амалдарды орындау ерекшеліктері
3. Сабақтың үзінділерін дайындау, өткізу талдау
2. Сабақ мақсаты:
Математиканы оқытуда Сан және цифрларды оқыту әдістемесі жайлы түсінік
беру, Арифметикалық амалдарды орындау ерекшеліктеріне талдау жүргізу.
3. Қысқаша теориялық мәліметтер:
Сан және цифр туралы түсінік қалыптсатыру, бір таңбалы сандарды
шығарып алу және оларды цифрдің көмегімен жазу, қосу және азайту
амалдарымен таныстыру, теріс емес бүтін сандар нумерациясын оқытудың
алғашқы кезеңі болып табылады. Сандар нумерациясын оқыту әдістемесінің
өзіндік ерекшелігі тақырып біртіндеп кеңею және төмендегідей ретпен даму
арқылы қарастырылады: он көлеміндегі сандар – нөл саны- жүз көлеміндегі
сандар-мың көлеміндегі сандар-миллион көлеміндегі сандар – миллиард
көлеміндегі сандар.
Алғашқы ондық сандарын оқыту. Сан және цифр ұғымдарын анықтау.
Бастауыш курс материалы шоғырланған түрде беріледі. Ең алдымен ондық
бөлшектеуге келмейтін алғашкы он санның нумерациясы оқылады, осы сандарды
жазу үшін цифрлар енгізіледі, қосу және азайту амалдары үйреніледі. Сонан
сон екінші ондық және 100 көлеміндегі сандардың нумерациясы қарастырылады,
разряд ұғымы, ондық бөлшектеуге келетін сандарды жазудың позициялық
принципі айқындалады, екі таңбалы сандарды қосу және азайту оқылады,
жаңадан арифметикалық екі амал; бөлу және көбейту енгізіледі. Бұдан кейін
1000 көлеміндегі сандар нумерациясы үйреніледі. Мұнда көп таңбалы сандар
нумерациясының негізін құрайтын үш разряд (бірліктер, ондықтар, жүздіктер)
қарастырылады, арифметикалық амалдар жөніндегі білім жинақталып қорытылады,
жазбаша қосу мен азайту әдістері енгізіледі. Ақырында, көп таңбалы сандар
нумерациясы үйреніледі, класс ұғымы қарастырылады, цифрлардың 1-сурет
орындық мәнінін принципі жөніндегі білетіндері жинақталып қорытылады,
жазбаша есептеулер алгоритмі енгізіледі. Сонымен, курста бес концентр
бөлініп алынған: ондық, екінші ондық жүздік, мың, көп таңбалы сандар.
Нумерацияны және арифметикалық амалдарды қарастырумен бір мезгілде және
тығыз байланыста басқа да мынадай мәселелер қарастырылады: шамалар,
бөлшектер, алгебралық және геометриялық материал. Материалдың концентрлі
орналасуы 1-суретте схема түрінде берілген.
Осындай концентрді айырып бөлудін өзі санаудың ондық системасының және
есептеу әдістерінің мынадай ерекшеліктерімен түсіндіріледі: әрбір
концентрде есептеу системасымен және арифметикалық амалдармен байланысты
жаңа мәселелер айқындалады. Тәжірибе көрсеткендей, материалдың концентрлі
орналасуы, сызықтық орналасуына қарағанда төменгі класс оқушыларына көбірек
лайықтырақ: математиканы оқыту балалардың шама-шарқына лайықты және оларға
мектепке дейін белгілі сандардың шағын көлемінен басталады, сандардың бұл
аймағы бірте-бірте кеңейтіле беріледі, біртіндеп жаңа ұғымдар енгізіледі.
Курстын мұндай құрылысы жүйелі қайталап отыруды және сонымен бірге оқып
білгенді тереңдете түсуді қамтамасыз етеді, өйткені бұрын үйренген білім
мен білік, дағды сандардың жаңа көлемінде қолданылады. Осының бәрі курсты
жақсырақ игеруге көмектеседі.
Қосу және азайту амалдарын оқытып үйретуге, сондай-ақ сан ұғымын
анықтауға тірек білім болып табылатын заттардың екі тобын біріктіру және
топтан бірнеше затты бөліп алуға үйрету.
Сан ұғымын енгізуге дайьшдық ретінде — 10 көлеміндегі
сандарды санау:
тек заттарды ғана емес, олардың суреттерін, дыбысты,
қозғалысты \ I I, бұрыштарын, қабырғаларын және т.б. санауға болады
(М— 1, 3,14-беттер);
заттарды санау, мұнда тек дерексіз санау емес, сандар тура және кері
бағытга саналады;
алғашқы уақытга тірек білім ретінде қолдың қозғалысы (қолмен затты үстау)
есептеледі, кейін балалар затгарды тек көзбен санауға үйретіледі;
нөтижесінде оқушылар саналы түрде санауға үйренулері
тиіс.
4. Бақылау сұрақтары
1. Математиканы оқыту ерекшелігі неде?
2. 10 көлеміндегі сандардың номерленуін оқыту әдістемесі.
3. 100 көлеміндегі сандардың номерленуін оқыту әдістемесі.
4.1000 көлеміндегі сандардың нөмерленуін оқыту әдістемесі.
5. Көп таңбалы сандардың нөмірленуін оқыту әдістемесі.
5. Аудиториялық тапсырмаларды орындау тәртібі:
1. Студенттердің дайындаған материалдары бойынша талқылау жасау
2. Семинар тақырыбы бойынша СӨЖ тапсырмаларын дайындау
6. Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмалары
1. 1-2 сыныптарда оқытылатын тарауларды талдаңыз.
2. 3-4 сыныптарда оқытылатын тарауларды талдаңыз.
3. 1-4 сыныптарға арналған математика пәнінен бақылау жұмыстарына кесте
құрастырыңыз.
7. Үй тапсырмасы:
1. Математика пәні бойынша 1-4-сыныптардағы оқу жүктемесінің көлемін
кестеде көрсетіңіз.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4
–сынып. А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
7 Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда
математиканы оқыту. А., Жазушы, 2003.
8. Сағымбекова П.С.Бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориясы
мен технологиясы., Тараз-2010
9,10-семинар.
Практикалық сабақтың тақырыбы: Қарапайым шамалар
1. Сабақтың жоспары:
1.Ұзындық, масса, сыйымдылық, уақыт, аудан..
2.Қарапайым шамалар.
3. Үлес және бөлшек. Осы ұғымдарға байланысты есептер.
2. Сабақ мақсаты: Қарапайым шамалар тақырыбын талдау, меңгерту.
3.Қасқаша теориялық мағлұмат
1. Ұзындық, масса, уақыт, аудан, көлем және т.б, сан шаманы өлшеудің
нәтижесі ретінде, шаманың бірліктері және олардың арақатынасы, аталуы
сандар, аталуы сандарды түрлендіру, аталуы сандарға амалдар қолдану.
2. Үлестер және бөлшектер: шамалар үлестері және оладры салыстыру. Бөлшек
ұғымы. Бөлшектерді салыстыру. Бөлшектерге қолданылатын арифметикалық
амалдар.
Бастауыш сыныптарда мынандай шамалар қарастырылады: ұзындық, аудан, масса,
сыйымдылық, уақыт т.б. Оқушылар бұл шама жөнінде нақты түсініктер алуы
тиіс, олардың өлшеу бірліктерімен танысуы, шамаларды өлшей білу шеберлігін
меңгеруі, өлшеу нәтижелерін түрліше бірліктермен өрнектей білуге үйренуі,
атаулы сандарға арифметикалық амалдар қолдана білуі тиіс.
Шамалар І сыныптан ІІІ сыныпқа дейін бүтін сандарды және бөлшектерді
оқып үйренумен тығыз байланыста қарастырылады: өлшеулер жасай білуге
үйрету санай білуге үйретумен байланыстырылады. Жаңа өлшеу бірліктерді
санау бірліктері қарастырылған соң енгізіледі. Атаулы сандардың пайда
болуы, жазылуы және оқылуы дерексіз сандар нумерациясымен қатар
қарастырылады, дерексіз сандарға және атаулы сандарға арифметикалық
амалдар қолданылады. Өлшеу жұмыстары мен графиктік жұмыстар есеп
шығарғанда көрнекі құрал ретінде пайдаланылады.
Сонымен, шамаларды оқып үйрену математика курсының көптеген
мәселелерін меңгеруге көмектеседі. Кесіндінің ұзындығы: нәрселердің
қасиеті ретінде ұзындық жөнінде балалардың алғашқы түсініктері мектепке
дейін көп бұрын пайда болады. Мектепке алғаш келген кезде, әдетте, балалар
сызықтық өлшемділікті айыра біледі (нәрселердің ұзындығын, енін,
биіктігін, олардың ара қашықтығын). Олар қатынастарды дұрыс тағайындайды:
ұзынырақ- қысқарақ, кеңірек- тарырақ, қашығырақ- жақынырақ т.б., егер бұл
жағынан алғанда айырмашылығы айқын көрінсе, ал басқа қасиеттері жөнінен
ұқсас болса (мысалы, формаса бірдей болса, бірдей материалдан жасалған
болса т.б.).
Мектепте оқытудың алғашқы күндерінен бастап балаларда кеңістіктік
түсініктерді айқындай түсу мәселесі қойылған. Бұған нәрселерді өлшемділігі
жөнінен салыстыру жаттығулары көмектеседі, мысалы: Қай кітап жұқарақ?
(кітаптар бірінің жанына бірі қойылады), Кім аласа? (балалар қатарласып
тұрады), Қайсысы терең: бұлақ па әлде өзен бе? (көз алдына елестету
арқылы). Осындай жаттығулар процесінде нәрселерді ұзындығы жөнінен
салыстыру шеберлігі қалыптасады, сондай- ақ салыстырылып отырған қасиеті
жалпыланады.
Келесі кезеңде оқушылар кесінділерді өлшеудің алғашқы бірлігімен
таныстырылады. Кесінділер жиынынан бір кесінді бөлініп алынып, бірлік
ретінде қабылданады. Балалар оның атауын біліп алады да осы бірліктің
көмегімен өлшеуге кіріседі. Өлшеу бірлігінің қайсысын бірінші енгізу
жөнінде әртүлі көзқарастар бар. Балалар өмір тәжірибесінде бәрінен де
метрмен өлшеуді жиі бақылайды. Метр – ұзындықтың негізгі бірлігі.
Метр жеке эталон (өлшеуіш) түрінде бар. Оның көмегімен мұғалімге
өлшеу процесін көрсету оңай. Сондықтан кейбір әдіскерлер алғашқы өлшеу
бірлігі ретінде метрді ұсынады.Алайда метрді қарастырған кезде әрбір оқушы
жұмыс істеу үшін өлшеу процесінің өзін түсінуге өте қажетті жаттығулардың
жеткілікті мөлшерін жүргізу қиын. Екінші бір әдіскерлер өлшеудің алғашқы
бірлігі етіп сантиметрді енгізуді ұсынады (бағдарламада да солай
берілген), бұл әрбір оқушының партада отырып өлшеу бойынша көптеген
жұмыстар орындауына мүмкіндік береді. Бұл дайындық кезеңінде балалрдың
өмірдегі бақылауларына сүйене отырып, матаны, лентаны, жиек бауды т.с.с.
қалай және немен өлшейтінін еске түсіруін, мысал үшін 2-3 м бауды немесе
тақтаның ұзындығын өлшеу мүмкіндігін жоққа шығармайды. Метр мен сантиметр
арасындағы қатысты тағайындамай тұрып, осыдан кейін, ұзындығы метрден
кіші, шағын кесінділерді өлшеудегі өлшеуіш ретінде сантиметрді енгізуге
болады.
Балалар сантиметр жөнінде көрнекі түсінік алу үшін , көптеген
жаттығулар орындаған жөн. Мысалы, олар өздері сантиметрдің моделін жасауы
(клетка қағаздың жіңішке жолағынан ұзындығы 1см жолақ қиып алады),
дәптерлеріне ұзындығы 1см кесінділер салуы (клеткалар бойынша), шынашақтың
ені шамамен 1см-ге тең екенін өздерінің табуы пайдалы.
Әрі қарай оқушылар кесінділерді өлшеумен таныстырылады. Балалар өлшеу
процесін және өлшеу нәтижесінде алған сандар нені көрсететінін анық
түсінуі үшін, сантиметр модельдерін салудың және оларды есептеудің
қарапайым әдістерінен анағұрлым қиынына - өлшеп салуға біртіндеп көшкен
жөн. Тек сонан кейін ғана, өлшейтін кесіндіге сызғышты тиістіріп қойып,
өлшеу тәсіліне кіріскен жөн.
Осы ұғымдарға байланысты есептер құрастыру.
7. Үй тапсырмасы:
Ұзындық, масса, сыйымдылық, уақыт, аудан тақырыптарына ойындар құрастыру.
8. Сабақ тақырыбына сәйкес әдебиеттер және Web сайттар тізімі:
1.Қазақстан Республикасында Білім туралы заңы., 2007ж.
2. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2003
3. Оспанов Т.Қ.және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі 1, 2, 3,4
–сынып. А.Атамұра, 1997.
4. Оспанов Т.Қ. Ш.Қ.Құрманалина. Бастауыш сыныптарда математиканы
оқыту әдістемесі., Астана-2004
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту әдістемесі.,
Астана-2008
6. Моро М.И., Пышкало А.М. Актуальные проблемы методики обучения
математике в начальных классах. М., 1977.
11-12-семинар
Практикалық сабақтың тақырыбы: Үлес және бөлшек
1. Сабақтың жоспары:
1.Сабақтың жоспары, типтері, үй тапсырмалары
2.Үй жұмысын орындау технологиясы, тексеу, тиімді жолдары
2. Сабақ мақсаты:
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz