Кез келген өркениетті мемлекеттегі аса маңызды қоғамдық саланың бірі – медицина саласы

КІРІСПЕ

Кез келген өркениетті мемлекеттегі аса маңызды қоғамдық саланың бірі - медицина саласы. Себебі мемлекеттің басты байлығы саналатын халықтың денсаулығы - оның толыққанды ел екендігінің де басты көрсеткіші. Сондықтан медицина саласы бойынша білікті маман тәрбиелеу ісінде мемлекеттік тілдің, қазақ әдеби тілінің атқарар рөлі ерекше. Қазақ әдеби тілінің танымдық әрі коммуникативтік қызметінің сан-қырлылығын көрсететін де осы сала. Медицина саласында қазақ тілінде атаулық және әрекеттік мәндегі терминдер де, сөз тіркестері де, фразеологизмдер де, мақал-мәтелдер де қалыптасып орныққаны белгілі. Сондықтан да болашақ медицина саласы мамандарын термин мүмкіндігін қамтитын медицина атауларын қолдануға, қалың көпшілікпен медицина тілінде еркін қарым-қатынасқа түсуге жетелейтін оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздерін анықтау көкейкесті мәселеге айналып отыр.

Осы мақсатты орындауда, төмендегідей міндеттер қойылды:

- қазақ тіліндегі медицина лексикасын қатысымдық тұрғыдан оқытудың ғылыми-теориялық негізін анықтау;

- медицина лексикасын қатысымдық тұрғыдан оқытудың педагогикалық, психологиялық, әлеуметтік-тәрбиелік мәнін ашу;

- медицина лексикасын оқытудың басты ұстанымдары мен қағидаларын айқындау;

- медик мамандарға қазақ тілін үйретуге қатысты лексикалық минимум мен мәтіндерді жүйелеу;

- медицина лексикасының шығу арналарын анықтап, оларды оқытудың жүйелі әдістемесіне ұсыну;

- медицина лексикасындағы сөз мағынасының түрленуін игерту;

- медицина лексикасын қатысымдық тұрғыдан оқытуды эксперименттен өткізу.

Медицинадағы терминдік лексика қоғам тарихымен, оның ішіндегі тіл тарихымен бірге қалыптасты. Тарих шежіресіне үңілсек Орта Азияның атақты дәрігерлері Әбу Насыр әл-Фараби, Әбу Әли ибн Сина медицина терминдерінің негізін қалыптастырды.

Өзінің қалыптасуы мен даму ерекшелігіне қарай қазақ медицина терминдік лексикасының тарихы өте ертеден басталады. Бұған дәлел бұдан бес ғасыр бұрын өмір сүрген шипагер Өтебойдақ Тілеуқабылұлының өз тәжірибесінен 1467 жылы медицина туралы жазған «Шипагерлік баян» атты еңбегі.

Қазақстанда тарих пен ғылыми медицинаның революцияға дейінгі кезеңі туралы материалдарды «Түркістан уалаятының газеті» (1870-1883), «Дала уалаятының газеті» (1888-1902), «Қазақ» газеті (1913-1918), «Айқап» (1911-1915) журналы сияқты мерзімді баспасөз беттерінен кездестіруге болады.

Сол кездегі оқу-ағарту мәселесімен бірге, халықтың денсаулығы туралы да көптеген жұмыстарды басқаруда Ж. Аймауытов пен М. Жұмабаев еңбектері ерекше болды. Ж. Аймауытов «Психология» атты еңбегінде ұлттық ғылыми психологиялық терминдерді бір ізге түсіріп, жалпы терминдер қорына енгізген. М. Жұмабаев алғашқы шыққан «Педагогика» атты ғылыми еңбегінде «қазақтың ұлттық тілінде қазақ мінездері көрініп тұрады» деген. Тәрбиені дене, жан, ақыл, сұлулық пен әдеп деп төртке бөліп, олардың бір-бірімен байланысты жолдарын түсіндіреді.

Республикада денсаулық сақтау ісі мен медицина ғылымының интенсивті дамуы соғыстан кейінгі жылдарда ерекшеленеді. Сол жылдары медицина ғылымының дамуына атақты ғалымдар А. Н. Сызғанов, Х. А. Барлыбаев, И. К. Қаракулов, С. Р. Қарынбаев елеулі еңбек сіңірді. 1950 жылдары дәрігер-ғалымдар Г. Тарабаева, Ш. Қарақұлов, С. Омаров «Медицина ғылымының терминдері» атты сөздікте 978 медициналық терминді қамтыған.

1960-70-жылдары анатомия терминологиясын лингвистика жағынан зерттеген диссертациялық еңбектер пайда болды. Соның бірі 1978 жылы К. Жидебаевтың «Анатомические названия в казахском языке» атты диссертация жұмысында анатомия терминдерінің шығу тегіне морфологиялық талдау жасаған. И. А. Алиев, М. С. Тыналиева, М. С. Мамбетов екі тілде медицина сөздігін құрастырған. 1960 жылы медицина терминіне үлкен үлес қосқан ғалым-дәрігер М. Исамбаевтын «Орыс-латын-қазақ терминология сөздігі» медицинадағы 10 мың клиника терминінен тұрады.

1977 жылы шыққан К. Жалмұхамедовтың «Көз ауруларының орысша-қазақша терминдер сөздігі» 400-ден аса лексиканы офтольмологиялық жағынан жинақтап, жүйелеуге игі ықпал етті.

Қазақ тіліндегі терминдердің дұрыс жолға қойылуына ҚҒА Тіл білімі институтының 1970-2003 жылдар аралығындағы жұмыстары айтарлықтай әсер етті. Терминге көптеген пайдалы принциптерді ұсынған академик Ә. Қайдаров «Қазақ тілі терминологиясына жаңаша көзқараспен қарайық» деген проблемалы мақаласында: «мемлекеттік әдеби тіліміздің бүгінгі күйі мен ертеңгі жағдайы терминологияның реттілігімен, жүйелілігімен, тұрақтылығымен және қолданыс аясының кеңдігімен өлшенеді» [2], - дейді. Ғалым мақаласы лингвистерге термин туралы көрсетілген жол-жоба болып есептеледі.

Осы тұрғыда академик Ө. Айтбаев «Қазақ терминологиясының дамуы мен қалыптасуы» деген еңбегінде термин жайлы үлкен сараптау жасаған. «Терминология ғылымы шеңберінде мынандай мәселелер қарастырылып, шешімін табуға тиісті. Терминді талдап іріктеп тізу, терминдер жүйесін жасау, олардың белгілі-бір аспектіде қолданылу заңдылығын ашу» [3, 14 б. ], - деген ғалымның тұжырымды пікірі басшылыққа алынып, дәрігер қауымын қазақша сөйлетуде жол-жоба болды. Дәрігер қауымы науқаспен қарым-қатынасқа түсуде сөзді тез тауып алуға лайықты жеңіл түрдегі қысқаша сөздіктер жүйесі құрастырылды: 1) «Тақырыптық сөздікте» ауру түрін анықтауға арналған ауру нышандары мен анықталған ауру түрінің аттары тақырыптарға бөлінді. 2) «Ұялы әдістегі сөздік» дәрігерлердің науқастарға «Дәрігерлік кеңес» беруге арналған сөйлем құрау тиімділігін байқатты. 3) «Түсіндірме сөздік» орыс тілінен енген кірме сөздерге түсінік беріліп, дәрігер-студенттердің сөздік қорын молайтуға пайдалы болды. Үш сөздік те лингвистикалық негізі, аурухана мен емханаларда дәрігерлер арасында кеңінен қолданыста жүр.

Бірінші бөлімнің «Медицина лексикасын оқытудың лингводидактикалық негізі» деген екінші тармақта орыс тілді бөлімдегі дәрігер-студенттерді қазақша сөйлету әрекетіне үйрету қазақ тіл білімінін лингвистикалық негізіне (тіл заңдылықтарына, грамматикалық ережелеріне, лексика құрылымын түсіну, т. б. ) байланысты. Лингвист ғалымдар Д. М. Изаренко, Г. Е. Сахарова, А. В. Текучев, Б. М. Машимбаеваның еңбектерімен таныстыру дәрігер қауымын сөйлетудің басты материалы диалогтың қатысымдық қызметін анықтауға арқау болды. Тақырыптың лингвистикалық негіз келесі мәселерді қамтиды:

- оқытудың мақсаты (дәрігер ретінде науқастармен тілдік қарым-қатынасты жүзеге асыру) мен міндетін ( дәрігерлер тілінде қазақша еркін сөйлесе алуды қалыптастыру ) нақтылау;

- мақсат пен міндетті орындауда тілдік деректерді нақты іріктеп, тақырыптарын дәл тауып, оқытудың әдіс-тәсілдерін, ұтымды жұмыс түрлерін белгілеу;

- күнделікті қарым-қатынастағы сөйлеу жағдайында қолданатын лексика-грамматикалық минимумды таңдап, терминдер мен мәтін тақырыбының мамандық пен тілдік орта ерекшелігіне сай қажеттілігін анықтау;

- дәрігердің науқаспен тілдік қатынасқа түсінуіне мәжбүр жасайтын факторды, яғни тілдік орта жағдайын анықтау.

Студент-дәрігерлерге жұмыс барысында қолдануға өте қажетті сөйлесім мәтінін өздеріне құрғызудың (негізін монологты мәтіннен алу) нәтижесінде дәрігердің қазақ тілінде сөйлеу қабілеттері артады. Олар үйренген сөйлесім түрлерін жұмыс барысындағы қолданыста тиімді пайдалана алады.

Лингвистикалық білім беру жүйесі модульдік мәтін негізінде монологты, диалогты, мәтіндердің тақырыбын және осы мәселеге байланысты жаттығу түрлерін қамтитын теориялық ережелер мен заңдылықтарды жинақтайды.

Оқыту материалдарын тілдік жағдаятқа байланысты мамандық ерекшелігіне қарай дәл іріктеу дәрігердің лексиканы игеруге деген белсенділігін тудырды.

Бірінші бөлімдегі екінші тармақтың бірінші тармақшасы «Медицина лексикасын модульдік құрылым негізінде оқытуға бағытталған қазақ тілі бағдарламасы» атты тақырыпқа арналды. Қазақ тілін оқыту бағдарламасы жоғары оқу орнында мемлекеттік тілді әлеуметтік тапсырысқа сай, білім сапасын көтеріп, студенттердің кәсіптік дағдыларын қалыптастыруға бағытталған жаңа технологияны қолдана оқытуға негізделеді.

Бағдарлама бойынша қазақ тілін оқытудың мақсаты - медицина мамандығын меңгеруге қажетті лексикалық қорды тілдік қатынаста қатысымдық тұрғыдан жаңа технология арқылы іске асырудың амал-тәсілдерін іздестіру, оның нәтижесін көрсету. Сабақты жаңа технология арқылы жүргізуде көңіл бөлетін мәселелер мынадай:

• жаңа технологияны оқу процесіне еңгізу, оған керекті материалды жинау арқылы оқыту үрдісіне лайықталған білімжүйесіболуын қарастыру;
• қазақша сөйлетуге арналған мәтіндер менмодульдік құрылымдыұйымдастыру;
• лингафон курсыбойынша сабақ ұйымдастыру;
• теледидарарқылы сабақ өткізу;
• сабақ .

Жаңа технологиялық амал-тәсілдердің бір түрі -модуль жүйесі. Модуль арқылы тілді меңгерудегі мақсат - студент-дәрігерлердің болашақ жұмыс жасауына тиімді тілдік материалды жинақтап, жүйелі түрде өзара сабақтастықта игеруге мүмкіндік жасау және қажетті лексикалық, тілдік материалдарды сұрыптап, топтастыру.

Бағдарламада ұсынылып, талданған мамандыққа байланысты медицина лексикасының модульдік құрылымы төмендегі кестеде ұсынылды (1-кесте) .

1-кесте - Мамандыққа байланысты медицина лексикасының модульдік құрылымы

Модульдік оқыту бағдарламасын түзуде мынадай талаптар ескерілді:

- болашақ маман иелерін ой-өрісі кең, жан-дүниесі бай, кәсіби білікті маман ретінде, адамдармен сауатты қатынас жасай алатын тұлға ретінде қалыптастыруға жол ашу;

- дәрігердің қазақша тілдік қатынасты жүйелі, тиімді меңгерудің амал-тәсілдерін жинақтау.

Модульге алынған блоктық мәтіндердің әрқайсысы белгілі бір ауру түрін көрсетеді. Мәтіндердің сұрыпталу ұстанымы халық арасында тараған аурулардың жиілігіне және әр мамандықтың ерекшелігіне байланысты анықталды.

Сегіз модульдік құрылымның әрқайсысы адам дене мүшелерінде кездесетін ауруға байланысты дәрігер қабылдауына арналған қажетті тілдік материал ретінде қызмет көрсетуге бағытталып, әртүрлілігімен ерекшеленеді.

Бағдарламада модульдер бойынша игерілетін лексикалық және грамматикалық минимумдар ұсынылды. Қатысым әдісінің негізі болып саналатын сөйлесім әрекетінің түрлерін (айтылым, оқылым, жазылым, тыңдалым, тілдесім) жан-жақты іске асыру тиімділігі деңгейлік жаттығулар жиынтығы арқылы анықталды.

Бірінші бөлімнің үшінші тармағы «М

едицина лексикасын мамандыққа байланысты оқытудың психологиялық негізі» деп аталып, онда болашақ дәрігерлердің тіл үйрену барысында науқастардың психологиялық күйіне байланысты ойды жеткізу, өзара пікір алысу, түсінісу қызметінде сыпайы, мәдениетті түрдегі қарым-қатынастың мәнін ашуға бағытталды.

Психологиялық негізі мына ғалымдардың пікіріне сүйеніп анықталды: В. А. Артемов, Б. В. Беляев, И. М. Сеченов, И. П. Павлов, А. С. Выготский, А. А. Леонтьев. Ы. Алтынсарин «Хрестоматиясында» жасөспірімдердің жан дүниесін, ақыл-ойын қалыптастыруда мектеп пен ата-ана рөлін ерекше көрсеткен. Ғұлама ғалым Абай еңбегінде адамның іс-әрекетінің нәтижесі ар-ұят, ожданымен байланысты десе, ақын С. Торайғыров пікірінен адам дүниені тану арқылы ақыл-ойын дамытады деген пікір түйінін байқауға болады.

Студент-медиктерге қазақ тіліндегі медицина лексикасын игертудің психологиялық негізі болашақ дәрігер маманның интеллектуалды ойлау ізденісін қалыптастырудан тұрады. Бұл тұрғыдан тілдік қарым-қатынаста диалогты сөздің әсері ерекше. Екі адамның бірінің екіншісіне деген ізгі қарым-қатынас жасауы олардың қандай мақсат ұстануымен сипатталады және екі жақты қарым-қатынаста психологиялық процестер жүріп жатады, сондықтан дәрігердің науқастың психологиялық күй-жағдайын түсіне бағыттап оқыту көзделеді.

Ой - сыртқы дүние бейнесін сөз арқылы жеткізудегі психикалық процесс. Ой процесінің анализ, синтез компоненттерімен бірге, ойлаудың салыстыру, абстракция, нақтылау операциялары медицина лексикасын игеру әрекетінде қолданылады. Мысалы: анализ процесінде ойлау арқылы түрлі заттарды жеке бөліп құрастырсақ, синтез процесінде ойлау арқылы заттың барлық элементтері біріктіріледі.

Медицина лексикасын игеруде бұл әрекеттер былайша іске асады. Әр сөздің беретін мағынасын ашу арқылы сабақта анализ процесі іске асырылса, жеке сөздерден грамматикалық формалар арқылы сөйлем құрастыру әрекетінде синтез процесі орындалып, ой арқылы заттың барлық элементтері біріктіріледі.

Оқу процесінде лексика мен грамматикалық формалардың орыс тіліндегі баламаларымен салыстыра отырып түсіндірілуі «салыстыру» деп аталатын ой операциясы арқылы жүргізіледі. Сол сияқты ой операциясының күрделі түрлері жалпылау мен нақтылау процестері де медицина лексикаларын оқытуда кеңінен қолданылады. Мысалы: «Дәрігерлерге арналған тақырыптық сөздікте» медицинадағы қазақ тіліне тән лексикаларды семантика жолымен ұқсастық белгілерін тауып, жүйелей отырып тақырыпқа бөлу. Бұл - ойдың жалпылау операциясы (бір текті заттардың ортақ қасиетін оймен біріктіру) арқылы дайындалған жұмыс. Сөздіктегі тақырыптар «Ауру аттары» (374 сөз), «Ауру нышандары» (170 сөз), т. б. осы жолмен кұрастырылған.

Бұл сөздіктегі лексикалар ойдың нақтылау операциясы (жеке заттар туралы ой) мен аналогияға (ұқсастық бойынша ой қорытындысы) сүйене отырып сұрыпталынды. Мысалы: көз - глаза, томпақ көз - пучеглазый, көз алмасы - глазное яблоко, көз артериясы - глазная артерия, көз бұршағы - хрусталик, көздің ағы - белок глаза т. б.

Бұл сияқты ой операциялары арқылы жүргізілген жұмыстың түрлері болашақта студенттер ойын түйіндей білуге баулиды.

Оқи жүріп студенттер өздерін қоршаған ортаның шандығын таниды. Таным үдерісі арқылы меңгерілген білімнің тиімділігі практикалық қолданыста тексеріледі. Бұл таным процесі бойынша меңгерген білімді нақтылау болып саналады. Нақтылаудың тиімділігі абстракты ойлауды практикалық әрекеттерге көшіреді.

Зерттеу барысында жаттығу, жаттау, еске сақтау, бекіту жұмыстары жүзеге асырыла отырып, студенттің білімі нығайтылды. Сабақ барысындағы жаттықтыру жұмысынан студенттердің танымдық білімі қалыптасты.

Бірінші бөлімнің төртінші тармағы «Медицина лексикасын мамандыққа байланысты оқытудың педагогикалық негізі» деп аталады.

Заман қажеттілігінен туған, қазақша сөйлеуге үйрету дәрігер-студенттің ой қабілетін дамыта отырып, пәннің қажеттігіне сенуін қалыптастыру бағытында болуға тиіс. Дидактика бойынша оқыту процесін ұйымдастырудың тиімді амал-тәсілдері маңызды рөл атқарады.

Медицина лексикасын оқытуға келесі педагог ғалымдардың А. С. Макаренко (оқытушы шеберлігі туралы), Л. И. Божович (пәннің қажетігін ұғындыру), М. И. Калинин (оқушы мәдениетін көтеру), Н. К. Крупская (ұжымның тәрбиелік мәні), Т. А. Ильина (еңбек тәрбиесі туралы) пікірлері негізге алынды.

Қазақ тіліндегі медицина лексикасын оқытудың мақсаты - халыққа дәрігерлік қызмет көрсетуде түрлі аурудың болу себебі мен емделу жолдарынан «Дәрігерлік кеңес» ретінде мағлұмат беретін дәрежеде сөйлей алуға жеткізу.

Студенттерге қазақ тілін оқыту тұжырымдамасында мынандай міндеттер белгіленген:

- студенттердің сөздік қорын молайтуға арналған түрлі тақырыптағы сөздіктер жасау;

- студент-дәрігерлер науқастармен қарым-қатынас жасауға арналған әр мамандық бойынша түрлі ауруға арналған тілашар құрастыру.

Медицина лексикасын оқыту жүйесі - сұрыпталып алынған грамматикалық және лексикалық (сөздіктер мен мәтіндер) материалды игертудің әдіс-тәсілін табудан тұрады.

Дидактикалық ұстанымдар әр сабақты өткізуге арналған жоспарда мақсаты мен міндеті және әрбір топтағы медицина лексикасының ерекшелігіне қарай оқытудың мазмұны мен әдістерін белгілеуде басшылыққа алынды. Мәселен, оқытудың ғылымилық ұстанымы медицина лексикасының шығу тарихы, толығу жолдары, сөз тіркестерінің тарихы, лексикалардың аналитикалық, синтетикалық (морфологиялық) жолдар арқылы жасалуы мен басқа тілден енген кірме сөздердің жасалуын ғылыми теория жолымен түсіндіру бойынша ескерілді.

Теорияны практикамен байланыстыру ұстанымының негізінде дәрігерлерге қазақ тілінен алған білімдерін практикалық жұмыста (емхана мен аурухана, дәріханада) қолдана білу тәсілдерін үйрету, практикалық жұмыста қолдануға тиісті материалды дайындау жүзеге асырылды.

Дәрігер-студенттің психикалық ерекшелігін ескеру ұстанымы қазақ тілі пәнін оқытуда болашақ мамандардың психикалық қасиеттері мен қабілеттерін, олардың оқуға бейімділігін, икемділігін, сенімін, танымын, қызығуын, эмоция-сезімдерін байқай отырып, медиктерге берілетін тапсырма мен жұмыс істеу тәртібін белгілеуге тірек болды. Болашақ мамандықтарының ерекшелігіне орай олардың науқаспен арадағы қатынасын қалыптастыруға қажетті бұл ұстаным мемлекеттік тілді меңгертудің талаптарымен бірлікте қаралды.

Түсініктілік ұстанымын медицина лексикасын игеруде ескерудің орны ерекше. Тілдік материалдарды студенттердің саналы игеруі үшін жеңілден ауырға қарай ұғындыру амалдарын қолдану көзделді. Бұл орайда дәрігер танымына қажетті, қысқа, мамандыққа сай мәтіндер ұсынылды.

Саналылық пен белсенділік ұстанымы қазақ тілін оқытуды саналылық заңдылығына сүйене отырып жүргізу үдерісінде маңызды рөл атқарды. Саналы білім пәннің қажеттігін түсінуден туатыны белгілі. Сол себепті мәтіннің мамандыққа сай алынуы, сөйлемдердің науқас пен дәрігер арасындағы қарым-қатынастарға байланысты болуы болашақ дәрігердің өз мамандығына деген құрметін арттырып, ынтасын оятады.

Көрнекілік ұстанымы қазақ тілін оқытуда тілдік, лексикалық материалдың сурет, кесте, сызба түрінде ұсынылуы барысында, студенттердің есте сақтау қабілетін жетілдіру мақсатында басшылыққа алынды.

Бірінші бөлімнің төртінші тармағындағы бірінші тармақшасы «Медицина лексикасын мамандыққа байланысты оқытудың тәрбиелік және әлеуметтік мәні» деп аталады.

Педагогика саласында оқыту мен тәрбие бір-бірімен тығыз байланыста жүргізілетіні аян. Медицина лексикасын мамандыққа сәйкес оқытуда бұл екі ұғымның өздеріне тән ерекшеліктерін сақтап, бірлесіп жұмыс істеу қадағаланды.

Тәрбие мақсаты медицина лексикасын оқытуда жастарды жеке тұлға ретінде қалыптастыруды ұлттық идеямен тығыз байланыста меңгерту болды. Сондықтан дәрігер студенттермен тәрбие жұмысын жүргізудің міндеттері: пәнді оқыта отырып, білімін практикалық жұмыста пайдалана білуге үйрету; адамдармен қарым-қатынастағы мәдениетті сөйлеу нормаларын сақтай отырып, түсінушілік, мейірбандылық, ізгі ниеттілік, адамгершілік қасиеттеріне баулу болып белгіленді.

Жеке түлғаның әлеуметтенуінің ең басты жолы - өз бетінше іздене отырып, өмір тәжірибелерінің жақсы қасиеттерін бойына жинап, қоғамдық ортаға бейімдеу. Тұлғаны тәрбиелеудің осы жолы туралы ғалымдар К. Д. Ушинский, Ж. Б. Қоянбаев, Г. Садыков, Т. А. Ильина өз еңбектерінде кеңінен тоқталған. Еңбек тәрбиесі туралы ғалым Ж. Б. Қоянбаев былай дейді: « . . . Адамның жан-жақты және үйлесімді дамуында еңбек - шешуші факторлардың бірі» [4, 129 б. ] .

Студент-дәрігерлердің эстетикалық мәдениетін тәрбиелеуде туған өлкесі мен өскен ортасының өнері мен әдебиетінен, табиғатынан, тұрмыс жағдайы сияқты факторлардан мағлұмат берген дұрыс. Сол арқылы олардың эстетикалық танымын дамытуға болады.

Студент-дәрігерлерді адамгершілік тұрғысында тәрбиелеуде халық педагогикасының мәнін Қ. Жарықбаев пен С. Қалиев еңбектері айырықша атап өтеді. Бұл ғалымдардың айтқан тұжырымдары әрбір елде, халық мүдесіне қарай тәрбие беру жүйесін ұйымдастыру керектігін байқатады.

«Медициналық лексиканы оқытудың жана технологиясы» атты екінші бөлім төрт тармаққа жіктелді.

Екінші бөлімнің бірінші тармағы «Модульдік құрылым бойынша медицина лексикасын оқыту әдістемесі» деп аталады.

Әдістемелік оқу құралдарының негізі мен шығу көздері алғашқы кездегі тіл білімі саласына өз үлестерін қосқан ғалымдардан бастау алады. Әсіресе басқа ұлт өкілдеріне қазақ тілін оқытуға арналған Ш. Х. Сарыбаев, С. Жиенбаев, Т. Шонанов еңбектерінің орны ерекше.

Бұл тұрғыда көптеген ғалымдар мен оқытушылардың техникалық оқу құралын пайдаланудың жолдарын қарастырған еңбектерін атап өткен жөн. Қ. Қадашева, Қ. Жақсылыкова, Р. А. Шаханова еңбектермен танысу барысында білікті маман, іскер тұлға дайындауда дәрігер-студенттерді арнайы лексика арқылы оқытуды жаңаша құру, білім беру жүйесін қажеттілікке сай өзгерту көзделді.

Модульдік құрылыммен оқытудағы басты мақсат - студент-дәрігерлерге әрбір ауруға байланысты тақырыптың ерекшелігін түсіндіріп, оны практикалық жұмыста қолдану тиімділігін танып білу арқылы өз мамандығына лайықты материалды нәтижелі меңгерту.

Модульдік жолмен оқытуды ұйымдастырудағы міндет:

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс