Металлургия өнеркәсібіндегі еңбек гигиенасы

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Металлургия өнеркәсібіндегі еңбек гигиенасы

Дєрістіњ жоспары:
1-күн
1. Кіріспе
2. Негізгі металлургиялыќ цехтардаѓы ењбек гигиенасы
1. Уату – с±рыптау фабрикасы
2. Агломерациялыќ цех
3. Домна цехтары
4. Болат балқыту цехтары
5. Табақтау цехтары

Кіріспе
Металл – Қазақстан Республикасы халық шаруашылығының даму негізінің
негізі болып келеді.
Қара металлургия Қазақстан өнеркәсібінің салаларына кіріп, еліміздің
өнеркәсібінің, көлігінің, ауыл шаруашылығының және әскери қорғанысының
негізі болып келеді.
Теміртау қаласындағы Испатккармет листовой прокатты шығаруына
мамандандырылған, ТМД мемлекеттерінің металлургия кешенінің 5 алып
кәсіпорындарының санына кіреді. Біздің Республикададағы комбинатты
Қазақстан магниткасы деп атайды, оның туу күні 1960 жыл деп саналады. 1960
жылы 3 маусымда 1-ші домна пеші алғашқы Қазақстан шойынын берген.
Бүгінгі күндегі Испаткармет, ол:
1. Коксохимиялық өндірісі, жылына 4.300 мың. тонна кокс өндіреді.
2. Уақтау-сорттау фабрикасы (УСФ) бар агломерация өндірісі,
өнімділігі жылына 9,6 млн. Тонна.
3. Домналық өндірісі, өнімділігі – жылына 5.190 мың. тонна шойын
өндіреді.
4. Конверторлық және мартендік өндірісі, өнімділігі жылына 5.800 мың.
тонна болат өндіреді.
5. Листопрокатты өндірісі – 6,1 млн. Тонна прокат шығарады.
Қазіргі металлургия зауыты – ол дербес қызу өмір сүруші, таңғажайыпты
өзгерістер әлемі болып келетін, от пен металл қаласы.

1. Негізгі металлургия цехтарындағы еңбек гигиенасы.
Комбинаттың негізгі металлургия цехтарының құрамына мыналар кіреді:
уақтау-сорттау фабрикасы, агломерациялық, коксохимиялық, домналық, болап
балқытушы (мартендік, конверторлық) және прокат цехтары.
1. Уақтау-сорттау фабрикасы
Уақтау-сорттау фабрикасында кенді (руданы) өңдеу бойынша әртүрлі
операциялар бірқатар жағымсыз факторлардың жұмысшылардың организіміне әсер
етуімен жүреді.
Денсаулыққа неғұрлым зиянды ауаның жоғарғы шаңдануы келтіреді. Мұнда
шаңның бөлінуі негізгі технологиялық процесстердің нәтижесінде болады:
руданы түсіруде (вагон аударғыштар), оны тасымалдауда, тиеуде, уақтауда
және кендерді қоймаларда сорттауда.
2. Алгомерация цехі.
Қазіргі агломерацияық цех жаңа жоғарғ,ы өнімді техникамен
жабдықталған, олар прогрессивті процесстерді енгізу негізінде жүйелі
жетілдіріліп тұрады. Қазіргі агломерациялық цехтарында негізгі өндірістік
процесстерін механикаландырумен және автоманттандырумен байланысты қол
еңбегі минимумға дейін келтірілген, цехтің көптеген учаскелерінде жағымсыз
факторлардың жұмысшылардың организміне әсері жойылған немесе шектелген.
Агломерация цехтарындағы өндірістік ортаның негізгі жағымсыз
факторлары болып шаң, көміртегі тотығы, күкіртті газ, жоғарғы температура,
шу т.б. саналады.
Агломерация цезінде шаңды бөлмейтін бірде-бір процесс жоқ. Шаң руданы
ұсақтауда, сілкітіп елеуде (грохочение), тасымалдауда және шихталық
материалдарды (кокс-әк+кен) қайта тиеуде, және де ұнтақ руданы күйдіріп
ірілетуді (спекание-термиялық өңдеу арқылы ұсақ руда материалдарын бір-
біріне жапсырып біртекті массаны алу), ұсатуда және дайын агломератты
тасымалдауда пайда болады.
Шаң негізінен темірден және оның тотықтарынан, қос тотықты
кремнийден, көмірден, әктен және бірқатар қоспалардан тұрады.
Домналық өндірістің негізгі практикасында флюстелген агломерат жиі
қолданылып келеді, оны шихтаның құрамына әк шегіндісін қосу арқылы алады.
Флюстелген агломераттың шаңдары, оның құрамындағы бос кальций
тотықтары арқылы, жоғарғы тыныс жолдарының шырышты қабықшасына
тітіркендіргіш әсер етіп, тыныс жолдарының әртүрлі ауруларының тууына ықпал
етеді (бранхит, ренит т.б.).
Ұнтақ руда атериалдарын күйдіру арқылы бір-біріне жапсырыт (спекание)
біртекті массаны-агломератты алу технологиясы жоғарғы температураны
қолданумен жүреді, сондықтан бұл процессте сәулелік және конвекциялық жылуы
ауа ортасына көп шамада бөлінеді. Осыған байланысты агломерациялық
машиналарға қызмет көрсетуші жұмысшылар жоғарғы температураның, қарқынды
инфрақызыл радиацияның әсеріне ұшырайды.
Сонымен қатар, күйдіру арқылы агломераттарды алу процессінде осы
учаскенің ауа ортасына көміртегі тотығы, күкіртті газ бөлінеді, ал
агломератты сындыру және уақтау учаскесінде шаң бөлінеді.
Жалпы алғанда агломерациялық цехінің бөлімшелерінде, оның ішінде
шихталық материалдарды дайындау участкелерінде сауықтыру шаралары, ең
бірінші кезекте шаңның пайда болуына және шаңның бөлінуіне қарсы бағытталу
керек.
Шаңның пайда болуын азайту және өндіріс бөлмелерінің ауа ортасындағы
шаңның концнтрациясын төмендету мақсатымен шихталық материалдарды сулау,
жабдықтарды герметизациялау, шаң шығу орындарын аспирациялау,
гидрошаңсыздандыру, бөлмелерді ылғалды тазалау сияқты кешенді шараларды
жүргізу қажет.
Агломерациялық цехтардың барлық өндірістік участкелерінде шаң түзуі
көздер бола бермейді, сондықтан шаңдаушы учаскелерді локализациялау маңызды
шара болып келеді. Мысалы: өндірістік бөлмелеріне көршілес орналасқан
галереяла, осы бөлмелерден конвейерлерге арналған тесігі бар қалқамен
(қабырғамен) бөлінуі керек.
Бөлмелердің микроклиматын қалыптастырудағы басты орын аэрацияға
беріледі.
Бөлмедегі ауаны сыртқа шығару үшін әрбір машинаның үстінде ғимараттың
төбесінде сәйкесті өлшемді ауаны сыртқы шығарушы фанарлар болу керек.
Спекатель бөлімшесінде ауаны ысытушы көздері болып жағушы горндар
саналады.
Осыған байланысты осы жағушы горндардың үстінде зонттар орнатылып,
ауаны шығарушы құбырлар ғимараттың төбесінде шығарылып, дефлектормен
жабдықталады.

Домналық цехтары
Қазіргі домналық цехтарда еңбек жағдайлары бойынша жұмысшылардың екі
негізгі тобын ажыратуға болады:
1. Домналық балқыту, металды кұю жұмыстарында қатысушы және
домналық пештердің газдық шаруашылығына қызмет көрсетуші
жұмысшылар тобы.
2. Қосалқы жұмысшылар тобы
Соңғы уақытқа дейін домналық цехтарға шикізат материалдарын
жеткізудің ең көп тараған әдісі арнайы темір жол вагондарында тасу болып
келеді, олар бункерлік эстакадаға беріліп, шикізат материалы сәйкесті
бункерлерге төгіледі. Шикізат материалдарын осылай тасу әдісінде вагондарға
қызмет көрсетуші жұмысшылар жыл бойы ашық ауада жұмыс істеуге мәжбүр болып,
әртүрлі атмосфералық құбылыстардың әсерін душар болады. Қазіргі таңда
көптеген зауыттарды шикізат материалдары домналық ецхтің бункерлеріне
аглофабрикамен, коксохимцехімен т.б. учаскелерімен байланысқан ленталық
транспортерлермен әкелінеді. Бұл әдістің бірқатар технико-экономикалық
артықшылығы бар, және де гигиеналық тұрғыдан неғұрлым ұтымды болып келеді,
өйткені барлық жұмыс орындары жабық бөлмелерде болып, жағымды еңбек
жағдайын жасауға мүмкіндікбереді.
Көптеген қауіпті және жұмысы көп процесстерді механикаландыруына
қарамастан, қазіргі домналық цехтарда денеге айтарлықтай күш түсумен
жүретін қолмен орындалатын бірқатар операциялар әлі е бар. Металлды құю,
балқыту және оған дайындық жұмыстарының барлық циклі жоғары температурада
(әсіресе жылдың жылы кезеңінде), қарқынды инфрақызыл радиацияның, шаңның
және газдың (көміртегі тотығы, күкіртті газ, азот тотықтары т.б.) әсерінде
етуші, жұмысы аумақты операциялар кешені болып келеді.
Жұмысшылар-горновойар шойын мен шлакты әрбір ағызу алдында науа мен
орларды (канаваларды) скреп және шлактардан тазалау бойынша, канавалардың
футеровкасын жөндеу бойынша, электрозеңбіректі электропушка – шойын
леткасын толтыруға арналған машина) зарядтау бойынша т.б. жұмыстарды
орындайды. Сонымен қатар, горновойлар шойын және шлак леткаларының футлярын
бөлшектеу және жөндеу жұмыстарын орындайды.
Құю ауласының (литейный двор) микроклиматы тұрақсыздығымен және
өзінің параметрлерінің жиі өзгеруімен сипатталады (инфрақызыл сәулесінің,
температурасының, ылғалдылығының және ауа қозғалысының).
Құю ауласының өндірістік ортасының жағымсыз факторларына, шойын мен
шлакты ағызу кезеңінде ауаны ластаушы көміртегі тотығы, күкіртті газ, шаң
жатады.
Домналық цехтің маңызды учаскелерінің бірі болып құю машинасы
саналады, мұнда балқытылған шойын жеке құймаларға (слитка) – чушкаларға
құйылады.
Құю машиналарына науашылар (желобщики) және шойыншылар (чугунщики)
қызмет көрсетеді. Шрйыеды құю бойынша операцияларды жұмысшылар жағымсыз
микроклиматтық (жазда-ыстық, ал қыста – төмен ауа температурасымен) және
инфрақызыл радиациясының әсері жағдайында орындайды.
Шихталық материалдарды тасу және пештерге салу учаскелерінде шаң
бөлуші орындарды локализациялау, жүйелердің герметизациясын жетілдіру,
шаңды аспирациялау бойынша, қайта тиеу орындарын және материалдарды тегу
биіктігін минимумге дейін қысқарту бойынша кешенді шараларды жүргізу керек.
Шихталық материалдарды бункерлерден домналық пештеріне транспортерлер
арқылы беруде барлық транспортерлер, дозаторлар, төгу орындары аспирация
қондырығысы бар қымтағыштармен жабдықталуы керек. Бункер астындағы бөлмелер
жылдың суық кезеңінде орталықтанған жылыту жүйесімен (бу немесе ауа)
жылытылуы керек. Сонымен қатар барлық ашық есік-тесіктері жылу-ауа
бүркелерімен жабдықталуы керек. Және де бункер үстіндегі бөлмелердегі
жұмысшылар шаңды жағдайда еңбек етуін ескеріп, оларды респираторлармен
қамтамасыз ету қажет.
Жұмысшыларды инфрақызыл радиациясының әсерінен қорғау мақсатымен
әртүрлі экрандарды қолдану өте орынды болып келеді, оларды науалардың
канавалардың жанында орнатқан дұрыс. Осы экрандарды жиналып тасымалданушы
қылып істеуге болады.

Болат балқыту цехтары
Соңғы жылдары болатты балқытудың ең тараған әдісі болып мартендік
және оттегілік-конверторлік әдістері саналады.
Мартендік цехтарындағы жұмысшылардың еңбек жағдайын белгілеуші
негізгі факторларына мыналарды жатқызуға болады: метеорологиялық
жағдайлары, балқыған металлдың ұшқындарынан құю қауіпі, кейбір учаскелердің
ауасының көміртегі тотығымен газдануы және шаңдануы.
Цехтағы жылу бөлуші негізгі көз-мартендің пеш болып келеді, оның
кірпіштік қабырғасы 200-2500С дейін ысиды. Жылу көп шамада шойынды пешке
құю, пештен болатты ағызу, оларды құймаларға құю уақытында және балқыған
металмен жанасушы жабдықтардан бөлінеді.
Цехтардың ауданы үлкен болғандықтан және таралуы біркелкісіз
болуынана, ондағы ауаның температурасы цехтің әр учаскелерінде біркелкі
болмайды. Мартендік пештерден ең қашық орналасқан аэрацияланатын жұмыс
орындарындағы ауаның температурасы сыртқы температурадан әдетте 2-50С
асады.
Мартендік цехтардағы ауаның ең жоғарғы температурасы пештің сыртқы
жағындағы алаңдарда металлды ағызу тесіктерінің жанында болады.
Конвекциялық жылудан басқа, жоғарыда аталған барлық көздер, көп
шамада инфрақызыл сәулелерін таратады.
Инфрақызыл сәулелері тарайтын жұмыс орындарына жататындары мыналар:
миксерлік бөлімшесі, алдыңғы жұмыс алаңы, пештің металлды ағызу тесігінің
жанындағы жұмыс алаңы, науалар және құю алаңы. Ең қарқынды сәуле таратуы
жабық заслонкалы пештерде болады. Мұнда инфрақызыл сәулелердің әсеріне
тиеуші машиналардың машинистері, болат балқытушысы және оның көмекшісі
порогтар мен подиналарды толтыру бойынша, шлакты шығару, штемпельді беру
прогту бөлшектеу және қайта бітеу, сынамаларды алу бойынша операцияларды
орындауда ұшырайды.
Қазіргі мартендік цехтарында көптеген операциялар
механикаландырылған, ал кейбірлері автоматтандырылған, сондықтан жұмысшылар
көп уақытын жоғарыда аталған жағымсыз факторлардың әсерінен тыс өткізеді,
бірақ қазірге дейін кейбір операциялар, гигиеналық тұрғыдан жағымсыз
келетін факторлары бар учаскелерде өткізіледі. Осындай операцияларға
жататындары: пештің алдыңғы ісргесін қолмен толтыру, пешке әртүрлі қосымша
материалдарды салу, болат ағызушы тесікті ашу және бітеу, қосушы
материалдарды дайындау, өндірістік процессті дайындау бойынша қосымша
әртүрлі операцияларды орындау, жұмыс алаңдарын тазалау, цех жабдықтарын
шлактан тазалау т.б. Барлық осы операцияларды орындау көп денелік күштің
түсуін талап етеді, ал кейбіреулері жағымсыз микроклиматтық жағдайларда
өтеді.
Мартендік цехтің кебір учаскелерінде шаң факторы маңызды орын алып
отыр. Жұмысшылардың денсаулығына ең қауіптісі болып, құрамында көп кварц
бар, отқа тһзімді материалдардың шаңы саналады. Отқа төзімді материалдардың
кварц бар шаңдары ковштарды жөндеуде (футеровкалауда), стопорларды жасауда
және әсіресе мартендік пештерді суық өңдеуде пайда болады.
Конверторлік өндіріс, мартендік өндіріспен салыстырғанда, балқыту
операциясының тез өтуімен сипатталады. Конверторлік процесске тән
ерекшелігі балқыған металлды жиі шығару болып келеді.
әрбір балқыту циклінің узақтығы шамамен 45-55минутқа созылады. Бір
жұмыс ауысымында бір конвертор 8-9 балқыма береді.
Жұмыс ауысымы бойы конверторшы жұмыскер жоғарғы температураның
әсерінде болады. Конвертордағы шойынды үрлеп шығару уақытында, отегінің
сұйық металлмен жанасу аймағындағы жоғарғы температураның нәтижесінде, көп
көлемде құралған түтін конвертордың мойыны арқылы сыртқа шығып, оның бір,
бөлігі цехқа түседі.
Болатты балқытудың екі әдісін салыстыра отырып, мынадай тұжырымға
келуге болады – гигиеналық тұрғыан конверторлық әдісі технологиялық
процесстің бірқатар артықшылығы бар. Өзінің сипаты бойынша ол неғұрлым
қарапайым болып, көптеген процесстерді автоматтандыруға мүшкіндік береді,
ал ол өз кезегімен, мартендің өндірісінде орын алған, жұмысы ауқымды
көптеген қол операцияларын жоюға ықпалын тигізеді.
Ыстық цехтарда болатын артық жылумен күрестің негізгі шараларының
бірі аэрациялау болып саналады. Мартендің цехтардың ғимараттары, қауытты
жылу бөлу салдарынан, ұйымдастырылған желдетуді-аэрациялауды қажет етеді.
Мартендік, оттегілік-конверторлық цехтарындағы мартендік пештердің,
конверторлердің, ковштердің жанында орналасқан жұмыс орындарындағы және құю
учаскелерінде көміртегі тотығының концентрациялары кейде рұқсатталған-
шектік концентрацияларынан асып кетеді.
Шойынды мартендік пешке немесе конвертерге құюда, болатты құймаларға
изложницаларға құюда, конверторлардың жаңа футеровкаларын және болат құюшы
ковштарды кептіруде, құймаларды (изложницаларды) ысытуда пайда болған
газдар мен шаңдарды уақытында шығару мақсатымен аспирациялаушы тұмшаларды
(укрытия) қарастыру керек. Жұмысшылардың жұмыс аймағына таза ауаны беретін
және ластанған ауаны жұмыс орнынан қарама-қарсы жаққа үрлейтін душтаушы
агрегаттарды орнату өте орынды болып келеді.
Сонымен қатар, ауа ортасының жағдайына, газдық коммуникациялары мен
аппаратураларының техникалық жағдайларына қарамастан, олар әрдайым
профилактикалық қараудан өтіп, керекті жағдайда жөнделуі керек. Пештердің
шлак жинаушы бөлімдерінде, регенераторларында, басында (головка), төбесінде
(свод) және басқа элементтерінде кірпіштік қалауларының жарықшақ жерлерінің
болуы тексерілуі керек.
Конверторлік цехте ауаның шаңмен дастануы сусымалы (ұнтақ)
материалдарды беру учаскесінде болады.
Шаңның шығуын азайту мақсатымен, сусымалы материалдарды жабық
құбырлар жүйесі арқылы беру қажет.
Сусымалы материалдарды конвертерге жеткізу және салу бойынша барлық
басқару механизмдері дистанциялық, яғни қашықтық жолымен жүргізілуі керек.
Болат балқытушы цехтарында жүргізілетін сауықтыру және
профилакқтикалық шараларының ішінде маңызды орынды мертігуден жаңа күюден
сақтау шаралары алады.
Жылу бөлуші көздерді шектеуге және локализациялауға бағытталған
шаралар (ыстық жабдықтарды жылу оқшаулау, сумен салқындату, экрандау т.б.)
бір уақытта күюдің профиалктикасы бойынша шаралары болып келеді. Ерекше
көңілді балқытылған металмен және шлакпен жанасушы ковштарды, науаларды,
аспаптарды жәнебасқа жабдықтарды кептіру жұмыстары талап етеді. Жеткіліксіз
кептірілген ковшқа металды құюға немесе дымқыл науаны қолдануға қатаң тиым
салынады, себебі оның қопарылыс беру қауіпі бар. Балқыған металдың шашырау
мүмкіндігімен байланысты операцияларды орынадуда (пешке немесе конвертерге
шойынды құюда, пешті толтыруда,леткаларды бөлшектеуде, болат пен шлакты
ағызуда, болатты құймаларға құюда) жұмысшылар бетті металдың ұшқындару мен
шашырандыларынан қорғаушы торды немесе қорғаушы көзілдірікті қолдануы
керек.

Прокат цехтары
Прокат өндірісі – сғу және прокат, металлды қысыммен өңдеу
әдістерінің бірі болып келеді. Көптеген учаскелерде қуатты қыздыру
жабдықтарының және балқыған металлдың болуы орасаң зор сәулелердің
таралуына келтіреді. Сонымен қатар, технологиялық процесс ауаның көміртегі
тотығымен ластануымен және шудың пайда болуымен жүреді. Осы факторлардың
негізгі көздері болып қыздыру құдықтары, методикалық, күйдіру пештері,
ысыған құймалар, ыстық дайын бұйымдар саналады.
ҚЫздыру құдықтары бөлімшесінде жылудың қарқынды бөлінуі құдықтардың
сыртқы футеровкасынан және олардың қақапақтарынан, қақапақтарын ашу
уақытында құдықтардың өздерінен және ыстық құймаларды құдықтан шығаруда
және тасымалдауда олардың өздерінен болады.
Көп жылу бөлу нәтижесінде жылдың жазғы уақытында құдықтардың
маңайында ауаның температурасы ысиды. Әсіресе жағымсыз метеорологиялық
жағдайлар көтеру кранының кабинасында құдықтарды тазалау уақытында
құралады.
Блюминг немесе слябинг және үздіксіз-дайындау станы учаскесінде жылу
прокатталушы құймалардан бөлінеді. Блюминг, слябинг бөлімшесінде, әртүрлі
кәсіптік жұмысшылары ұшырайтын, инфрақызыл радиациясының маңызыда кем емес.
Прокатты цехтарында пеш алаңдарының жанындағы жұмыс орындарында
ауаның температурасы өте жоғары болып келеді. Прокатты цехтарының
стандарында жайылушы (раскатываемы й) металлдың температурасы 12000С,
ал жаю алаңдарының беті 600С жетіп, қарқындылығы 3,5 ккалсм2мин дейін
жететін инфрақызыл сәулесінің жайылған (разлитой) көзін құрады. Жұмыс
стандарының тікелей жанында сәулелеу көзі болып жабдықтың өзі болады. Ал
жайылушы металлдың өзі қарқынды инфрақызыл сәулелерін таратушы орасаң бет
болып келеді.
Ең жағымсыз микроклимат көлемдері шектеулі жұмыс учаскелерінде
болады, оларға жататындары: қыздырушы құдықтардың шлактік тоннельдері және
көтеру крандарының кабиналары, құдық аралары, қыздыру пештерінің
араларындағы жұмыс алаңдары.
Прокатты цехтарда кейбір технологиялық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.