Менеджменттің аса маңызды міндеттерінің бірі

Пән: Менеджмент
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ – түрік университеті
Гуманитарлық Ғылымдар және Бизнес иституты

Экономика факультеті
Менеджмент және маркетинг кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: Менеджменттегі мотивация

Қабылдаған: Қарғабаева
С
Орындаған: Омаров Т
Тобы: ЭМБ-516

Түркістан -2008

Жоспары:

1. Мотивация түсінігі
2. Бірінші және екінші қажеттілік
3. Мотивация проблеммасы
4. Мотивацияның маңызды тоериялары
5. Мотивацияның іс жүргізу теориясы

Менеджменттің аса маңызды міндеттерінің бірі - өзінің қарамағындағы адам
ресурстарын тиімді пайдалану. Біздің ең зор байлығымыз - адамдар деген
сөз тегін айтылмаған.
Басшы ойлаған мақсатына тиімді жодмен жету үшін, ол жұмысты дұрыс
үйлестіріп, адамдарға жүктелген міндетін орындата білуі тиіс. Өз шешімін
жүзеге асыруы үшін басшы мотивацияның негізгі принциптерін қолданады.
Мотивацияны басқару міндеттеріне жататыны – амалдар мен құралдар
жиынтығы. Басқарушы мұны негізделген мақсатқа жету үшін ішкі қозғаушы күшті
(мотивтерді) пайдаланады.
Әр адамның мінез-құлық ерекшеліктерінің өзіндік себептері бар. Біреулер
жұмысқа жанын сла кіріседі, ал екінші біреулер қасақана бас тартады.
Мұндайда мінез-құлықтағы мұндай өзгешеліктердің себеп-салдарын іздестіру
қажет.
Біреудің тапсырмасымен адамдардың қандай жағдайда жұмыс істеп
жатқандығын басшы әрқашанда біліп отыруы тиіс. Кезінде адамдарды қорқытып
-үркітіп құл ретінде жұмсаған болса, келе-келе оларға бас бостандығы
берілген, ерікті түрде бағынатын, жұмысты өз қалауынша істейтін жұмысшылар
қатарына қосылды. Адамдар неғұрлым ерікті болған сайын, оларды басқару
күрделене түсті.
Жұртқа мәлім, адамдарда мұқтаждық қажеттілік туындайды. Адамдар нендей
бір физиологиялық немесе психологиялық жетіспеушілікке тап болғанда,
қажеттілікті сезінеді. Қажеттілік бірінші және екінші болып жіктеледі.
Бірінші қажеттілік өз табиғатында физиологиялық болып саналады және де,
әдетте, тұрмыстан пайда болады. Бұған мысал ретінде тамаққа, суға, ауа
жұтуға, ұйықтауға, жыныстық қарым-қатынас жасауға қажеттіліктер жатады.
Екінші қажеттіліктің табиғаты психологиялық. Мәселен, табысқа жетуге,
өзін құрметттеуіне, үйірсектікке, билік етуге, бір нәрсені қажетсінуге
құштарлық.
Бірінші қажеттілік генетикалық негізде, ал екіншісі өмір тәжірибесі
арқылы қаланады. Адамдарда тәжірибенің жинақталуы алуан түрлі
болатындыктан, екінші қажеттіліктің біріншіден едәуір айырмашылығы болады.
Қажеттілік әрекет етуге себепші болады. Адам қажеттілікті сезіне
бастағанда, онда талаптану күйі сезіледі. Талаптану — бұл бір нәрсенің
жетіспеушілігін сезіну, белгілі бір мақсат көздеу. Бұл мінез-құлықтағы
қажеттілік көрінісі, әрі мақсатқа жету ниеті болып саналады. Осы тұрғыдан
қарастырғандағы мақсат — бұл қажеттілікті қанағаттандырудың өзіндік
әрекеті. Адам өз мақсатына жеткен кезде оның қажеттілігі не қанағаттанады,
не қанағаттанбайтын болады.
Қойылған мақсатқа жеткеннен кейінгі қанағаттану дәрежесі адамның мінез-
құлкына ықпал етеді. Адамдардың мінез-құлкында қанағаттану сезімін
кайталау, керісінше жеткілікті қанағаттанбау сезіміне бой алдырмау
байқалады. Бұл факт нәтиже заңы ретінде белгілі.
Менеджерлер адамдардың өз мінез-құлкы арқылы қажетін канағаттандыруға,
сөйтіп ұйым мақсатына жетуге мүмкіндік беретіндей жағдай туғызуы тиіс.
Адамдардың толып жатқан нақтылы қажеттіліктері және де адамның түсінігі
бойынша сол қажеттілікті қанағаттандыратын мақсаты сондай-ақ осы мақсатқа
жететін мінез-құлық типтері болады.
Мотивация үшін таңдаулы деген бір ғана әдіс болмайды, адамдардың біреуіне
мотивацияның бір түрі тиімді болғанмен, екінішсіне түкке жарамауы мүмкін.
Сонымен қоса ұйымның өзі де жеке бір адамға бейімделген мотивация теориясы
іс жүзіне асыруды күрделендіре түседі. Жұмыстың өзара тәуелділігі,
жекелеген адамдарда жұмыс нәтижесі туралы мәліметтердің жеткіліксіздігі,
технологияның жетілдірілуіне қызмет міндеттерінің жиі өзгеруі- осының
барлығы мотивацияны күрделендіре түседі.
Мотивация проблемасы адамдардың тиімді жұмыс істеуіне ықпал ететін сыйлық
берумен тікелей байланысты. Сыйлық беру- бұл адамдардың өзін кұнды деп
санайтын нәрсесі. Әр адам құңдылықты өзінше бағалайтындықтан, берілген
сыйлықты бағалауы да, оның салыстырмалы құндылығы да түрліше келеді.
Мәселен, жүз долларлық банкнот толтырыла салынған чемодан көпшілік
өркениетті ұлт адамдары үшін өте құнды сыйлық болып саналады, ал
Филиппиндегі Тасадей тайпасынын қарапайым мүшелері үшін ондағы ақшадан гөрі
чемодан ерекше құнды зат болуы мүмкін. Сол секілді біршама дәулетті адамдар
үшін ірі сомадағы ақшадан гөрі бірнеше сағаттық достық қарым-қатынас
әлдеқайда құндырақ.
Басшы сыйлық берудің ішкі және сыртқы екі типіне кездеседі.
Ішкі сыйлықты жұмыстың өзі береді. Мысалы, атқарылатын жұмыстың мазмұнды
және мәнді нәтижесіне жету сезімі, өзін-өзін құрметтеу. Жұмыс барысында
пайда болатын достық пен карым-қатынас та ішкі сыйлыққа жатады. Ішкі
сыйлықты қамтамасыз ету әдісі — тиісті жұмыс жағдайын жасау және мақсатты
дәл қою.
Сыртқы сыйлықты ұйым береді. Сыртқы сыйлықтың мысалдары — еңбек ақы,
қызметін жоғарылату, қызмет статусы мен мәртебесін рәмізі (символы),
мадақтау және мақұлдау, сондай-ақ қосымша ақы төлеу (қосымша демалыс беру,
қызмет автомобилін пайдалану т.б.)
Мотивация мақсатында ішкі және сыртқы сыйлықты қандай жағдайда, әрі
қандай пропорцияда қолдану қажеттілігін айқындау үшін, жұмыскерлердің оны
қаншалық қажетсінетіндігін әкімшілік анықтауы тиіс. Мотивацияның маңызды
теориясының мақсаты да, міне осында.
Әрекет етуге талаптанған адамдардың қажетін анықтау, әсіресе маңыздылық
ауқымын айқындау үшін мотивацияның маңызды теориясын зерттеу қажет.
А. Маслоу бойынша қажеттілік пирамидасы. Маслоу адамдарды бұрын
тәжірибесі бар, әрі білімді деп қана қарамай, оларды өзін-өзі жетілдіретін
және өзін-өзі меңгеретін, өз өмірін қалыптастыра алатын жандар ретінде
қарастырады. Ол адамдарда иерархиялық жүйеден тұратын көптеген қажетгілік
болатындығын мойындайды. А.Маслоу бұл қажеттіліктерді бес категорияға
бөледі.
Физиологиялық қажеттілік өмір сүру үшін керек. Бұған тамақ, су, баспана,
демалу және жыныстық қатынас қажеттіліктер жатады.
2. Қауіпсіздік, қорғану, және болашаққа сенімділік қажеттіліктеріне
қоршаған орта тарапынан болатын физикалық және психологиялық кауіп
қатерден қорғану қажеттілігі, болашақта физиологиялық қажеттіліктің
қанағаттандырылуы мүмкін.
3. Әлеуметтік қажеттілік-бұл бір нәрсеге немесе біреулерге қатыстылық
сезімі, өзіңді біреулердің құрметтеу сезімі, әлеуметтік қарым қатынас,
құштарлық және сүйемелдеушілік сезімі.
4. Құрметтеу қажеттілігіне өзін өзі құрметтеу, жеке басының
жетістіктері, біліктілігі, басқа біреулердің өзін құрметтеуі, мақұлдауы
жатады.
5. Өзін-өзі көрсету қажеттілігі - өзінің потенциалды мүмкіндігін
жеке басының өсіп жетілуін жүзеге асыру қажеттілігі.
А. Маслоу көзқарасы қажеттілік иерархиясы әдістемесі деп аталады. Ол
қажеттілікті қатаң иерархиялық құрылымда орналастыруға болады деп
есептеді.
А. Маслоудың жорамалдауынша, төменгі деңгейдегі қажеттілік
қанағаттандырылған жағдайда ғана едәуір жоғарғы деңгейдегі қажеттілік
пайда болады да, адамдардың назарында осы жоғары деңгейдегі қажеттілікті
қанағаттандыру ой ниеті туындайды. Әрбір нақты уақыт кезеңіне орай адамдар
өзіне аса маңызды немесе күшті қажеттілікті қанағаттандыруға ұмтылады.
Өзін-өзі көрсету қажеттілігі ешқашанда толық қанағаттандырылмайды,
өйткені адамның жеке басының ой-өрісі дамуына орай оның потенциалдық
мүмкіндігі ұлғая түседі. Сол ссбептен де мотивация процесінде адамның
қажетсінуінде шек болмайды.
А. Маслоу теориясы адамдардың жұмысқа ынталану негізін түсінуге зор үлес
қосты. Басшылар адамдардың мотивациясы, олардың жан жақты қажетсінуімен
айқындалатындығын түсінді.
Бүкіл ұйымның ойлаған мақсатына жету үшін басшылар адамдардың ең қажетті
нәрселерін мүмкіндігінше толық қанағаттандыруға тырысу қажет.
Басшы өзінің қарамағындағыларды мұқият бақылауы, сөйтіп, қандай
қажеттілік
олардың белсенділігін арттыратындығын білуі тиіс. Қажеттілік уақыт өткен

сайын өзгеріп отыратындықтан, адамдарға бір рет ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.