Қаршыға Ахмедиярұлы – тарлан талант
Жоспар:
Кіріспе
1. Өмірлік және шығармашылық жолдары
2. Композиторлығы: Төкпе күйлері
Шертпе күйлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
1. Өмірлік және шығармашылық жолдары
2. Композиторлығы: Төкпе күйлері
Шертпе күйлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қаршыға Ахмедиярұлы- қазақтың аса бағалы рухани қазынасы саналатын құдыретті күй өнерінің асқан жүйрік дүлділдерінің бірі. Ол- Исатай, Махамбет, Құрманғазы, Шернияз, Диналардай батырлар мен ақындардың, жыршы-жыраулардың, біртуар бірегей күйшілердің Отаны болған Атырау өңірінің түлегі. Күйшілік өнерге деген құштарлығы мен құлшынысы жетелеген ол 1965 жылы Құрманғазы атындағы Мемлекеттік консерваториясы домбыра кафедрасының дайындық курсына түсіп, үлкен жолына бет бұрады. Күйшілігі бұрыннан пісіп-жетілген Қаршыға дәл сол жылы-ақ әйгілі Құрманғазы атындағы халық аспаптар оркестріне шақырылып, қызмет ете бастайды.
Қаршыға Ахмедиярұлы консерваторияда оқи жүріп, оркестрде қызмет еткен жылдары оркестр құрамында да жеке орындаушы ретінде шынайы шебер күйші екнін танытты.
Жалпы Қаршыға Ахмедиярұлының творчествосын төрт түрлі бағытта қарауға болады. Олар: 1. Қазақтың музыка мәдениетінде,орындаушылық саласында өзіндік ерекше мектеп қалыптастырған күйшілік өнері; 2.Құрманғазы,Дина,Қазанғап,Дәулеткерей,Абыл,Өскенбай,Тәттімбеттер дәстүрінде көптеген тамаша күйлер шығарған композиторлығы; 3. «Шашақты найза,Шалқар күй»,«Әсем қоңыр», «Сары арқа», «Жігер» тәрізді әлденеше күй жинақтарының авторы және сондағы күйлердің жинаушысы,зерттеушісі; 4.Халықаралық, Республикалық сайыстардың жүлдгерлерін, бүгінде қалың жұртшылыққа танымал шәкірттер дайындаған ұлағатты ұстаздығы. Осы төрт төрт салада да ол үлкен жетістіктерге жетті.
Қаршыға Ахмедиярұлы - жан-жақты ірі музыкант, қайталанбас дара тарлан талант иесі. Оның өзі күйіттеген музыка өнері саласындағы бүгінге дейінгі жеткен жетістігі - кім-кімге де ұлгіөнеге, келер жас ұрпақтарға
Қаршыға Ахмедиярұлы- қазақтың аса бағалы рухани қазынасы саналатын құдыретті күй өнерінің асқан жүйрік дүлділдерінің бірі. Ол- Исатай, Махамбет, Құрманғазы, Шернияз, Диналардай батырлар мен ақындардың, жыршы-жыраулардың, біртуар бірегей күйшілердің Отаны болған Атырау өңірінің түлегі. Күйшілік өнерге деген құштарлығы мен құлшынысы жетелеген ол 1965 жылы Құрманғазы атындағы Мемлекеттік консерваториясы домбыра кафедрасының дайындық курсына түсіп, үлкен жолына бет бұрады. Күйшілігі бұрыннан пісіп-жетілген Қаршыға дәл сол жылы-ақ әйгілі Құрманғазы атындағы халық аспаптар оркестріне шақырылып, қызмет ете бастайды.
Қаршыға Ахмедиярұлы консерваторияда оқи жүріп, оркестрде қызмет еткен жылдары оркестр құрамында да жеке орындаушы ретінде шынайы шебер күйші екнін танытты.
Жалпы Қаршыға Ахмедиярұлының творчествосын төрт түрлі бағытта қарауға болады. Олар: 1. Қазақтың музыка мәдениетінде,орындаушылық саласында өзіндік ерекше мектеп қалыптастырған күйшілік өнері; 2.Құрманғазы,Дина,Қазанғап,Дәулеткерей,Абыл,Өскенбай,Тәттімбеттер дәстүрінде көптеген тамаша күйлер шығарған композиторлығы; 3. «Шашақты найза,Шалқар күй»,«Әсем қоңыр», «Сары арқа», «Жігер» тәрізді әлденеше күй жинақтарының авторы және сондағы күйлердің жинаушысы,зерттеушісі; 4.Халықаралық, Республикалық сайыстардың жүлдгерлерін, бүгінде қалың жұртшылыққа танымал шәкірттер дайындаған ұлағатты ұстаздығы. Осы төрт төрт салада да ол үлкен жетістіктерге жетті.
Қаршыға Ахмедиярұлы - жан-жақты ірі музыкант, қайталанбас дара тарлан талант иесі. Оның өзі күйіттеген музыка өнері саласындағы бүгінге дейінгі жеткен жетістігі - кім-кімге де ұлгіөнеге, келер жас ұрпақтарға
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. А.Сейдімбек «Қазақтың күй өнері» Астана «Күлтегін» 2002 (721-726)
2. Қ.Ахмедияров «Күй –Ұран» Алматы «Дайк-Пресс» 2001
3. К.Сахарбаева «Атырау ән-күй мұхиты» Алматы «Дайк-Пресс» 2001
4. Қ.Ахмедияров «Шынар Алматы «Дайк-Пресс» 1999
1. А.Сейдімбек «Қазақтың күй өнері» Астана «Күлтегін» 2002 (721-726)
2. Қ.Ахмедияров «Күй –Ұран» Алматы «Дайк-Пресс» 2001
3. К.Сахарбаева «Атырау ән-күй мұхиты» Алматы «Дайк-Пресс» 2001
4. Қ.Ахмедияров «Шынар Алматы «Дайк-Пресс» 1999
Қаршыға Ахмедиярұлы – Тарлан талант
Жоспар:
Кіріспе
1. Өмірлік және шығармашылық жолдары
2. Композиторлығы: Төкпе күйлері
Шертпе күйлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қаршыға Ахмедиярұлы- қазақтың аса бағалы рухани қазынасы саналатын
құдыретті күй өнерінің асқан жүйрік дүлділдерінің бірі. Ол- Исатай,
Махамбет, Құрманғазы, Шернияз, Диналардай батырлар мен ақындардың, жыршы-
жыраулардың, біртуар бірегей күйшілердің Отаны болған Атырау өңірінің
түлегі. Күйшілік өнерге деген құштарлығы мен құлшынысы жетелеген ол 1965
жылы Құрманғазы атындағы Мемлекеттік консерваториясы домбыра кафедрасының
дайындық курсына түсіп, үлкен жолына бет бұрады. Күйшілігі бұрыннан пісіп-
жетілген Қаршыға дәл сол жылы-ақ әйгілі Құрманғазы атындағы халық аспаптар
оркестріне шақырылып, қызмет ете бастайды.
Қаршыға Ахмедиярұлы консерваторияда оқи жүріп, оркестрде қызмет еткен
жылдары оркестр құрамында да жеке орындаушы ретінде шынайы шебер күйші
екнін танытты.
Жалпы Қаршыға Ахмедиярұлының творчествосын төрт түрлі бағытта қарауға
болады. Олар: 1. Қазақтың музыка мәдениетінде,орындаушылық саласында
өзіндік ерекше мектеп қалыптастырған күйшілік өнері;
2.Құрманғазы,Дина,Қазанғап,Дәулетке рей,Абыл,Өскенбай,Тәттімбеттер
дәстүрінде көптеген тамаша күйлер шығарған композиторлығы; 3. Шашақты
найза,Шалқар күй,Әсем қоңыр, Сары арқа, Жігер тәрізді әлденеше күй
жинақтарының авторы және сондағы күйлердің жинаушысы,зерттеушісі;
4.Халықаралық, Республикалық сайыстардың жүлдгерлерін, бүгінде қалың
жұртшылыққа танымал шәкірттер дайындаған ұлағатты ұстаздығы. Осы төрт төрт
салада да ол үлкен жетістіктерге жетті.
Қаршыға Ахмедиярұлы - жан-жақты ірі музыкант, қайталанбас дара тарлан
талант иесі. Оның өзі күйіттеген музыка өнері саласындағы бүгінге дейінгі
жеткен жетістігі - кім-кімге де ұлгіөнеге, келер жас ұрпақтарға арналған
асыл мұра. Қаршыға қазір нағыз творчестволық дер шағында. Сондықтан,
дарабоз дарынды перзентінен туған халқы алдағы күндері үлкен жемістер мен
жеңістер күтеді. Бүгінгі шыққан тұғыры қаншама биік болса,ертеңгі алар
асулары асқақ, асқаралы шыңдар болмақ.
Күй – халық мұрасы, халық тарихы. Өмір тілі,тарих тілі, көңіл сазы,сезім
шырыны.
Күй әуен–сазбен өрілген жыршежіре. Орындаушысы табылғанда ғана күй
өміршең.Күй шығарушының нағыз мұрагері - күйші-орындаушылар!
Күй құдірет – күй ғұмыр.
Күй –ұлтымыздың рухани бейнесі.
Күй – қазақ халқының кешегісі мен бүгінгісі, болашағы.
Күй – қазақ халқының төл құжаты.
Ғалымдар мен ақындардың, өнер зерттеушілердің күйге берген бұл бағасы,
міне осындай!
Абыз күйдің әуенсазбен өріліп, неше ғасыр өтсе де ақиқатынан
ажырамуы,әлемді таң қалдырған осынша мол мұрамыздың бүгінгі күнге жетуі күй
құдіреті, талант құдіреті екендігі даусыз. Ендеше тума таланттарымыздың
бірі,әулескер күйші Қ.Ахмедияровтың шығармашылығы соның бір айғағы дер
едік.
Дарабоз өнер иесіне Күй қаршығасы, Саңлық күйші, Күй аспанының
Қаршығасы, Ғасырдың күйшісі тәрізді бағаны тыңдармандары бергені тағы
ақиқат.
Қаршыға Ахмедиярұлы 1946 жылдың 25-наурызында Атырау облысы, Махамбет
ауданы, Тарбағатай ауылында дүниеге келген.
Өзі күйші, саятшы,қисса термелерді төгіп айтатын Ахмедияр ақсақал
жанұясында өнер-ғұмырлық жолмен тәрбиеленеді. 4-жасынан ермегі де,еңбегі де
домбыра болған Қаршыға Өнерің үстем болсын, өркенің өссін деген ата
тілеуін, ауыл батасын алып, бала күннен әншілік-күйшілік өнерімен көзге
түсті.
Өнер өріне талпынған жас талап Атырау қаласының музыка колледжіне келіп
бағын сынады. Өмірде де, өнерде де қайшылықтар аз емес.Қаршығаны домбыраға
алмай, хор дирижері мамандығына қабылдайды.
Қаршыға Ахмедиярұлы тамағына салқын тиіп, дауысын бұзып алады, сөйтіп
оқуын доғаруына тура келеді. Келесі жылы аға жолымен Алматыға келіп
малдәрігерлік институтына оқуға түседі. Ол кез жастардың ұлттық өнерге
деген құмарлығының, қызығушылығының қаймағы бұзылмаған уақыты. Студенттер
көктемі атты сан-алуан өнер жарысы жыл сайын өткізіліп, мәдени шараларға
терең мән берілетін. Институт оркестрінің жетекшісі белгілі сыбызғышы,
домбырашы Н.Жорабеков жас жігіттің талантын бірден байқап, академиялық
Құрманғазы атындағы ұлт-аспаптар окестрінің бас дирижері, көркемдік
жнтекшісі, Мемлекеттік сыйлықтың иегері, КСРО халық әртісі, профессор
Ш.Қажығалиевқа тыңдатады. Осы күн музыка маманы ретінде еңбек жолының және
консерваториядағы студнеттік өмірінің бастауы болды.
Күй мұхиты өлкесінде дүниегі келіп, сегіз қырлы, бір сырлы әке
тәрбиесінің, үлкен ағасы Қырғидың, мектеп мұғалімі Хатимолла Ризуанов,
Қазекш Мұхтаров, Шәмшіден Шәріпов және Нариман Үлкенбаевтардың домбыраға
баулу мектебінен өткен Қаршыға Ахмедиярұлы консерваторияға қабылданған
кезде-ақ шебер домбырашы болатын. Алматы консерваториясында домбырадан
халық әртісі Қ.Жантілеуов, Жоғары мектеп үздігі профессор Қ.Мұхитов,
У.Бекенов, оркестрде дирижерлау мамандығынан профессор Ш.Қажығалиевтардан
сабақ алды.
1972 жылы консерваторияны үздік бітіріп, Құрманғазы атындағы оркестрге
жолдама алады. Осы жылдары сан қилы сахна өміріне, орындаушылық өнерге
алдыңғы толқын ағалармен қызметтес, серіктес бола жүріп, шыңдалып, ширыға
түсті.
Оркестрдің 50 жылдан астам өмірінде санаулы-ақ адамдар домбырашылар
тобының концертмейстері болған екен. Олар – Қазақстан халық әртістері
Қ.Жантілеуов, Р.Омаров, Қ.Ахмедияров. 1973-1988 жылдар аралығында осы
қасиетті де құрметті тұғырда, дүлдүл домбырашылық үлгісін көрсетті. Дүние
жүзін қастерлі күй әуеніне бөлеп, құлақ түргізіп, талайларды тума
талантымен тамсандырған да осы Қаршыға! Бұрынғы Одақ көлемін айтпағанның
өзінде, АҚШ, Жапония, Норвегия, Италия, Финляндия, Франция, Швеция,
Швецария, Марокко тағы басқа көптеген елдрде оркестр құрамында және жеке
концерттік сапарлармен болып, күй мұрамыздың абыройын асқақтатты.
Осындай бір есте қаларлық сапар деп 1981 жылы Америкаға барғанын айтар
едік. Иә, сол жолғы Қазақстан делегациясының құрамында белгілі өнер
қайраикерлері Ермек Серкебаев, Бибігүл Төлегенова, Ғалия Молдакаримова,
Шора Үмбеталиев, Олжас Сүлейменов, Қаршыға Ахмедияровтар бар еді. Ең соңғы
Нью-Йорк қаласының БҰҰ үйінде американдықтардың сұрауы бойынша болған
кездесуде О.Сүлейменов және Қ.Ахмедияров қана өнер көрсетеді, сонда
жиналған көрермен қазақтың домбырашысын сахнадан жібермей, түрегеліп тұрып
қол соға қошемет білдірді.
Осы сапардан оралған сәтте Қ.Ахмедияровқа Қазақстанға еңбегі сіңген
әртіс атағы берілді. Осыдан көп кешікпей, Мемлекеттік сыйлықтың, ал 1992
жылы Қазақстан халық әртісі жоғары мәртебесіне ие болды.
Бұл биіктерге Қаршыға Ахмедиярұлы өнер шеберлерінен үйрене,іздене жүріп
жетсе, өзі де білімі мен білгенін жастарға үйретумен келеді.
1977 жылдан бері консерваторияда домбырада орындау шеберлігінен дәріс
береді.
1994 жылы профессор ғылыми жоғары атағы берілді. Қ.Ахмедиярұлынан тәлім
алған шәкірттерінің өнердегі табыстары осының айғағы.
Атырау,Маңғыстау облыстарында, консерваторияда Қ.Ахмедияров атындағы
жүлде үшін домбырашылар сайыстары өтіп, жүзден жүйрік шыққандары Үкілі
домбыраға ие болды.
Ол 1996 жылдан- домбыра кафедрасының меңгерушісі. Қазақстанға еңбегі
сіңген қайраткер М.Әубәкіров пен Қ.Ахмедиярұлының қолға алуымен 1993
жылдан бері домбыра кафедрасында Дәстүрлі орындаушы мамандырылған курсы
жұмыс істейді.
Қ.Ахмедиярұлы ізденуден еш жалықпаған ұстаз. 1986-88 жылдары Москва
қаласында жоғары дирижерлық курста оқып, 1988 жылдан бері Құрманғазы
оркестрінде жемісті еңбек етеді.
Ал ғылыми зерттеу еңбектері бірнеше жинақ болып жарық көрді. Олар:
1. Сарыарқакүй атасы Құрманғазы күйлері жинағы.
А.Жұбанов жазып қалдырған 50-ден аса күй, 20-дан аса жаңа күйлермен
толықтырылып қайта басылып шықты.
2. Жігер- күй бабасы Дәулеткерей күйлері орындаушылардан А.Жұбанов,
А.В.Затаевич, П.А.Аравин жазып алған үлгілері өңделіп, соңғы жаңа
деректер, кейін табылған күйлермен толықтырылды.
3. Әсем қоңыр - күй анасы Дина шешей күйлері, өз орындауындағы
нұсқаларын хаттап, соны жаңалықтармен шығарады.
4. Шашақты найза, шалқар күй - қылыштай өткір, жалынды да жігерлі
Махамбет күйлері.
5. Атырау - 20-дан аса автордың төл туындылары.
Болашақта басылым күтіп тұрған күй жинақтарын, жалпы күйші саусағының
жылуын сезген күй санын дөп басып айту қиындау.
Қазақстан халық әртісі, Мемлекеттік сыйлық пен Парасат орденінің
иегері Қаршымбай Ахмедияров халық музыкасы орындаушылары арасында дарабоз
талнтымен белгілі, заманымыздың өнер саласындағы жан-жақты маманы болып
табылады. Ол күйшілігімен ғана емес, Мемлекеттік Құрманғазы атындағы ұлт-
аспаптар оркестірінің дирижеры, ұстаз, ұйымдастырушы ретінде де кеңінен
танымал. Оның орындаушылық өнері елімізде және алыс шетелге де мәлім.
Қ. Ахмедияров есімінің мұн шалықты әйгілі болуы кездейсоқ құбылыс емес.
Ол кең тараған дәстүрімізді жағастырушы болуымен қатар, өз әріптестері
арасында асқын шебер орындаушылығымен ерекшеленетін жеке тұлға. Аса күрделі
деген шығармаларды орындау оған көп қиындық келтіре қоймайды. Оның
репертуарында Қазақстанның барлық аймағының күиі бар, десекте ол үшін Бөкей
ордасы, Махамбет, Құрманғазы, Дина, Даулеткерей, Сейтек, Маңғыстау, Есір,
Құлшар күйшілер шығармаларының жөні бір бөлек. Қ.Ахмедиаров ширек ғасырдан
бері сахна төрінде шеберлік шыңын еншілеп келеді. Кәсіби шеберлігі жөнінен
оған иық теңестіре қоятын не асып түсетін талантты таба қою қиын.
Қ.Ахмедияров ғылыми -зерттеу жұмыстарымен айналысуға көп мән береді,
мұның өзі оның сан қырлылығының куәсі десе болады. Басқаны айтпағанда, ол
домбыра сазын хаттаудың асқан шебері. Оның жинақтауымен Махамбет, Динаның
күйлері алғаш рет баспадан жарық көрді. Ол қазіргі заман талабын, талғамын
ескере отырып, Құрманғазы мен Дәулеткерейдің күйлерінің озық үлгілерін
екшеп, алып мұраға деген жанашырлықтң қандай болатындығын нақты ісімен тағы
бір дәлелдеп берді.
Қ.Ахмедияров талантының тағы бір қыры оның композиторлығы болып
табылады, әрине, орындаушылық шеберлігіне қарағанда бұл жөніндегі
танымалдығы сәл кейіндеу тұрған тәрізді көрінуі мүмкін. Бірақ кәсіби
тұрғыдан зерделеп, талдап қарайтын болсақ, осы саладағы жетістіктерінің
жөні бір бөлек, таланты мен білімінің тең түсетін тұсы да осы екендігіне
дау жоқ. Оның тырнақалды туындылары сонау алпысыншы жылдардың бас кезінде
дүниеге келді. Қазір оның төл туындыларының басым бөлігі беделді деген
концерттік сахналарда орындалып жүр. Енді автор шығармашылығының стильдік
ерекшелігіне әсер еткен саз өнеріндегі қайнар бастау, өскен орта және одан
да тыс құбылыстарды саралап көрелік. Бала күнінен құлағына құйып,
көкірегіне тоқып өскен күй-мұра оны талант шыңына жетелеумен келеді.
Қ.Ахмедияров күй өнерінің алыптары саналатын Құрманғазы, Дәулеткерей, Дина,
Сейтек, Мәмен, Ерғали, Соқыр Есжан тәрізді дарындар дүниеге келген Нарын
құмында өсті. Киелі топырақтан тағы бір дарын иесі қанатын қамдап ұшты.
Жастайынан күй өнерінің дүлдүлдері Құрманғазы бастаған ғажайп мектептің
орындаушылық шеберлігін, күй сиқыры мен иірімдерін қағып алып, іліп әкету,
үйтіп қана қоймай, талабымен де, талантымен де өрге жүзіп, шыңға көтерілу
бақ десек, сол бақ Қаршымбай Ахмедияровқа қонған. Оның орындаушылығы мен
күй шығармашылығы арасындағы көзге көрінбейтін жұмбақ сабақтастық
шеберлікпен астасып, саз әлеміне өзіндік өрнек салады. Айталық, оның
шығармалары техникалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар:
Кіріспе
1. Өмірлік және шығармашылық жолдары
2. Композиторлығы: Төкпе күйлері
Шертпе күйлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қаршыға Ахмедиярұлы- қазақтың аса бағалы рухани қазынасы саналатын
құдыретті күй өнерінің асқан жүйрік дүлділдерінің бірі. Ол- Исатай,
Махамбет, Құрманғазы, Шернияз, Диналардай батырлар мен ақындардың, жыршы-
жыраулардың, біртуар бірегей күйшілердің Отаны болған Атырау өңірінің
түлегі. Күйшілік өнерге деген құштарлығы мен құлшынысы жетелеген ол 1965
жылы Құрманғазы атындағы Мемлекеттік консерваториясы домбыра кафедрасының
дайындық курсына түсіп, үлкен жолына бет бұрады. Күйшілігі бұрыннан пісіп-
жетілген Қаршыға дәл сол жылы-ақ әйгілі Құрманғазы атындағы халық аспаптар
оркестріне шақырылып, қызмет ете бастайды.
Қаршыға Ахмедиярұлы консерваторияда оқи жүріп, оркестрде қызмет еткен
жылдары оркестр құрамында да жеке орындаушы ретінде шынайы шебер күйші
екнін танытты.
Жалпы Қаршыға Ахмедиярұлының творчествосын төрт түрлі бағытта қарауға
болады. Олар: 1. Қазақтың музыка мәдениетінде,орындаушылық саласында
өзіндік ерекше мектеп қалыптастырған күйшілік өнері;
2.Құрманғазы,Дина,Қазанғап,Дәулетке рей,Абыл,Өскенбай,Тәттімбеттер
дәстүрінде көптеген тамаша күйлер шығарған композиторлығы; 3. Шашақты
найза,Шалқар күй,Әсем қоңыр, Сары арқа, Жігер тәрізді әлденеше күй
жинақтарының авторы және сондағы күйлердің жинаушысы,зерттеушісі;
4.Халықаралық, Республикалық сайыстардың жүлдгерлерін, бүгінде қалың
жұртшылыққа танымал шәкірттер дайындаған ұлағатты ұстаздығы. Осы төрт төрт
салада да ол үлкен жетістіктерге жетті.
Қаршыға Ахмедиярұлы - жан-жақты ірі музыкант, қайталанбас дара тарлан
талант иесі. Оның өзі күйіттеген музыка өнері саласындағы бүгінге дейінгі
жеткен жетістігі - кім-кімге де ұлгіөнеге, келер жас ұрпақтарға арналған
асыл мұра. Қаршыға қазір нағыз творчестволық дер шағында. Сондықтан,
дарабоз дарынды перзентінен туған халқы алдағы күндері үлкен жемістер мен
жеңістер күтеді. Бүгінгі шыққан тұғыры қаншама биік болса,ертеңгі алар
асулары асқақ, асқаралы шыңдар болмақ.
Күй – халық мұрасы, халық тарихы. Өмір тілі,тарих тілі, көңіл сазы,сезім
шырыны.
Күй әуен–сазбен өрілген жыршежіре. Орындаушысы табылғанда ғана күй
өміршең.Күй шығарушының нағыз мұрагері - күйші-орындаушылар!
Күй құдірет – күй ғұмыр.
Күй –ұлтымыздың рухани бейнесі.
Күй – қазақ халқының кешегісі мен бүгінгісі, болашағы.
Күй – қазақ халқының төл құжаты.
Ғалымдар мен ақындардың, өнер зерттеушілердің күйге берген бұл бағасы,
міне осындай!
Абыз күйдің әуенсазбен өріліп, неше ғасыр өтсе де ақиқатынан
ажырамуы,әлемді таң қалдырған осынша мол мұрамыздың бүгінгі күнге жетуі күй
құдіреті, талант құдіреті екендігі даусыз. Ендеше тума таланттарымыздың
бірі,әулескер күйші Қ.Ахмедияровтың шығармашылығы соның бір айғағы дер
едік.
Дарабоз өнер иесіне Күй қаршығасы, Саңлық күйші, Күй аспанының
Қаршығасы, Ғасырдың күйшісі тәрізді бағаны тыңдармандары бергені тағы
ақиқат.
Қаршыға Ахмедиярұлы 1946 жылдың 25-наурызында Атырау облысы, Махамбет
ауданы, Тарбағатай ауылында дүниеге келген.
Өзі күйші, саятшы,қисса термелерді төгіп айтатын Ахмедияр ақсақал
жанұясында өнер-ғұмырлық жолмен тәрбиеленеді. 4-жасынан ермегі де,еңбегі де
домбыра болған Қаршыға Өнерің үстем болсын, өркенің өссін деген ата
тілеуін, ауыл батасын алып, бала күннен әншілік-күйшілік өнерімен көзге
түсті.
Өнер өріне талпынған жас талап Атырау қаласының музыка колледжіне келіп
бағын сынады. Өмірде де, өнерде де қайшылықтар аз емес.Қаршығаны домбыраға
алмай, хор дирижері мамандығына қабылдайды.
Қаршыға Ахмедиярұлы тамағына салқын тиіп, дауысын бұзып алады, сөйтіп
оқуын доғаруына тура келеді. Келесі жылы аға жолымен Алматыға келіп
малдәрігерлік институтына оқуға түседі. Ол кез жастардың ұлттық өнерге
деген құмарлығының, қызығушылығының қаймағы бұзылмаған уақыты. Студенттер
көктемі атты сан-алуан өнер жарысы жыл сайын өткізіліп, мәдени шараларға
терең мән берілетін. Институт оркестрінің жетекшісі белгілі сыбызғышы,
домбырашы Н.Жорабеков жас жігіттің талантын бірден байқап, академиялық
Құрманғазы атындағы ұлт-аспаптар окестрінің бас дирижері, көркемдік
жнтекшісі, Мемлекеттік сыйлықтың иегері, КСРО халық әртісі, профессор
Ш.Қажығалиевқа тыңдатады. Осы күн музыка маманы ретінде еңбек жолының және
консерваториядағы студнеттік өмірінің бастауы болды.
Күй мұхиты өлкесінде дүниегі келіп, сегіз қырлы, бір сырлы әке
тәрбиесінің, үлкен ағасы Қырғидың, мектеп мұғалімі Хатимолла Ризуанов,
Қазекш Мұхтаров, Шәмшіден Шәріпов және Нариман Үлкенбаевтардың домбыраға
баулу мектебінен өткен Қаршыға Ахмедиярұлы консерваторияға қабылданған
кезде-ақ шебер домбырашы болатын. Алматы консерваториясында домбырадан
халық әртісі Қ.Жантілеуов, Жоғары мектеп үздігі профессор Қ.Мұхитов,
У.Бекенов, оркестрде дирижерлау мамандығынан профессор Ш.Қажығалиевтардан
сабақ алды.
1972 жылы консерваторияны үздік бітіріп, Құрманғазы атындағы оркестрге
жолдама алады. Осы жылдары сан қилы сахна өміріне, орындаушылық өнерге
алдыңғы толқын ағалармен қызметтес, серіктес бола жүріп, шыңдалып, ширыға
түсті.
Оркестрдің 50 жылдан астам өмірінде санаулы-ақ адамдар домбырашылар
тобының концертмейстері болған екен. Олар – Қазақстан халық әртістері
Қ.Жантілеуов, Р.Омаров, Қ.Ахмедияров. 1973-1988 жылдар аралығында осы
қасиетті де құрметті тұғырда, дүлдүл домбырашылық үлгісін көрсетті. Дүние
жүзін қастерлі күй әуеніне бөлеп, құлақ түргізіп, талайларды тума
талантымен тамсандырған да осы Қаршыға! Бұрынғы Одақ көлемін айтпағанның
өзінде, АҚШ, Жапония, Норвегия, Италия, Финляндия, Франция, Швеция,
Швецария, Марокко тағы басқа көптеген елдрде оркестр құрамында және жеке
концерттік сапарлармен болып, күй мұрамыздың абыройын асқақтатты.
Осындай бір есте қаларлық сапар деп 1981 жылы Америкаға барғанын айтар
едік. Иә, сол жолғы Қазақстан делегациясының құрамында белгілі өнер
қайраикерлері Ермек Серкебаев, Бибігүл Төлегенова, Ғалия Молдакаримова,
Шора Үмбеталиев, Олжас Сүлейменов, Қаршыға Ахмедияровтар бар еді. Ең соңғы
Нью-Йорк қаласының БҰҰ үйінде американдықтардың сұрауы бойынша болған
кездесуде О.Сүлейменов және Қ.Ахмедияров қана өнер көрсетеді, сонда
жиналған көрермен қазақтың домбырашысын сахнадан жібермей, түрегеліп тұрып
қол соға қошемет білдірді.
Осы сапардан оралған сәтте Қ.Ахмедияровқа Қазақстанға еңбегі сіңген
әртіс атағы берілді. Осыдан көп кешікпей, Мемлекеттік сыйлықтың, ал 1992
жылы Қазақстан халық әртісі жоғары мәртебесіне ие болды.
Бұл биіктерге Қаршыға Ахмедиярұлы өнер шеберлерінен үйрене,іздене жүріп
жетсе, өзі де білімі мен білгенін жастарға үйретумен келеді.
1977 жылдан бері консерваторияда домбырада орындау шеберлігінен дәріс
береді.
1994 жылы профессор ғылыми жоғары атағы берілді. Қ.Ахмедиярұлынан тәлім
алған шәкірттерінің өнердегі табыстары осының айғағы.
Атырау,Маңғыстау облыстарында, консерваторияда Қ.Ахмедияров атындағы
жүлде үшін домбырашылар сайыстары өтіп, жүзден жүйрік шыққандары Үкілі
домбыраға ие болды.
Ол 1996 жылдан- домбыра кафедрасының меңгерушісі. Қазақстанға еңбегі
сіңген қайраткер М.Әубәкіров пен Қ.Ахмедиярұлының қолға алуымен 1993
жылдан бері домбыра кафедрасында Дәстүрлі орындаушы мамандырылған курсы
жұмыс істейді.
Қ.Ахмедиярұлы ізденуден еш жалықпаған ұстаз. 1986-88 жылдары Москва
қаласында жоғары дирижерлық курста оқып, 1988 жылдан бері Құрманғазы
оркестрінде жемісті еңбек етеді.
Ал ғылыми зерттеу еңбектері бірнеше жинақ болып жарық көрді. Олар:
1. Сарыарқакүй атасы Құрманғазы күйлері жинағы.
А.Жұбанов жазып қалдырған 50-ден аса күй, 20-дан аса жаңа күйлермен
толықтырылып қайта басылып шықты.
2. Жігер- күй бабасы Дәулеткерей күйлері орындаушылардан А.Жұбанов,
А.В.Затаевич, П.А.Аравин жазып алған үлгілері өңделіп, соңғы жаңа
деректер, кейін табылған күйлермен толықтырылды.
3. Әсем қоңыр - күй анасы Дина шешей күйлері, өз орындауындағы
нұсқаларын хаттап, соны жаңалықтармен шығарады.
4. Шашақты найза, шалқар күй - қылыштай өткір, жалынды да жігерлі
Махамбет күйлері.
5. Атырау - 20-дан аса автордың төл туындылары.
Болашақта басылым күтіп тұрған күй жинақтарын, жалпы күйші саусағының
жылуын сезген күй санын дөп басып айту қиындау.
Қазақстан халық әртісі, Мемлекеттік сыйлық пен Парасат орденінің
иегері Қаршымбай Ахмедияров халық музыкасы орындаушылары арасында дарабоз
талнтымен белгілі, заманымыздың өнер саласындағы жан-жақты маманы болып
табылады. Ол күйшілігімен ғана емес, Мемлекеттік Құрманғазы атындағы ұлт-
аспаптар оркестірінің дирижеры, ұстаз, ұйымдастырушы ретінде де кеңінен
танымал. Оның орындаушылық өнері елімізде және алыс шетелге де мәлім.
Қ. Ахмедияров есімінің мұн шалықты әйгілі болуы кездейсоқ құбылыс емес.
Ол кең тараған дәстүрімізді жағастырушы болуымен қатар, өз әріптестері
арасында асқын шебер орындаушылығымен ерекшеленетін жеке тұлға. Аса күрделі
деген шығармаларды орындау оған көп қиындық келтіре қоймайды. Оның
репертуарында Қазақстанның барлық аймағының күиі бар, десекте ол үшін Бөкей
ордасы, Махамбет, Құрманғазы, Дина, Даулеткерей, Сейтек, Маңғыстау, Есір,
Құлшар күйшілер шығармаларының жөні бір бөлек. Қ.Ахмедиаров ширек ғасырдан
бері сахна төрінде шеберлік шыңын еншілеп келеді. Кәсіби шеберлігі жөнінен
оған иық теңестіре қоятын не асып түсетін талантты таба қою қиын.
Қ.Ахмедияров ғылыми -зерттеу жұмыстарымен айналысуға көп мән береді,
мұның өзі оның сан қырлылығының куәсі десе болады. Басқаны айтпағанда, ол
домбыра сазын хаттаудың асқан шебері. Оның жинақтауымен Махамбет, Динаның
күйлері алғаш рет баспадан жарық көрді. Ол қазіргі заман талабын, талғамын
ескере отырып, Құрманғазы мен Дәулеткерейдің күйлерінің озық үлгілерін
екшеп, алып мұраға деген жанашырлықтң қандай болатындығын нақты ісімен тағы
бір дәлелдеп берді.
Қ.Ахмедияров талантының тағы бір қыры оның композиторлығы болып
табылады, әрине, орындаушылық шеберлігіне қарағанда бұл жөніндегі
танымалдығы сәл кейіндеу тұрған тәрізді көрінуі мүмкін. Бірақ кәсіби
тұрғыдан зерделеп, талдап қарайтын болсақ, осы саладағы жетістіктерінің
жөні бір бөлек, таланты мен білімінің тең түсетін тұсы да осы екендігіне
дау жоқ. Оның тырнақалды туындылары сонау алпысыншы жылдардың бас кезінде
дүниеге келді. Қазір оның төл туындыларының басым бөлігі беделді деген
концерттік сахналарда орындалып жүр. Енді автор шығармашылығының стильдік
ерекшелігіне әсер еткен саз өнеріндегі қайнар бастау, өскен орта және одан
да тыс құбылыстарды саралап көрелік. Бала күнінен құлағына құйып,
көкірегіне тоқып өскен күй-мұра оны талант шыңына жетелеумен келеді.
Қ.Ахмедияров күй өнерінің алыптары саналатын Құрманғазы, Дәулеткерей, Дина,
Сейтек, Мәмен, Ерғали, Соқыр Есжан тәрізді дарындар дүниеге келген Нарын
құмында өсті. Киелі топырақтан тағы бір дарын иесі қанатын қамдап ұшты.
Жастайынан күй өнерінің дүлдүлдері Құрманғазы бастаған ғажайп мектептің
орындаушылық шеберлігін, күй сиқыры мен иірімдерін қағып алып, іліп әкету,
үйтіп қана қоймай, талабымен де, талантымен де өрге жүзіп, шыңға көтерілу
бақ десек, сол бақ Қаршымбай Ахмедияровқа қонған. Оның орындаушылығы мен
күй шығармашылығы арасындағы көзге көрінбейтін жұмбақ сабақтастық
шеберлікпен астасып, саз әлеміне өзіндік өрнек салады. Айталық, оның
шығармалары техникалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz