Агроөнеркәсіп өндірісінде инновацияны игеру тәжірибесі

ӘОЖ 333. 731 3 (584 5) Қолжазба құқығында

АЛИМКУЛОВА ЭЛЬВИРА СИХИМОВНА

Нарық жағдайында агроөнеркәсіп кешенін инновациялық дамыту (Оңтүстік Қазақстан облысы мысалында)

08. 00. 05 - экономика және халық шаруашылығын басқару

(салалар мен қызмет сфералары бойынша)

Экономика ғылымының кандидаты ғылыми

дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация

АВТОРЕФЕРАТЫ

Қазақстан Республикасы

Түркістан, 2010

Жұмыс Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде орындалды

Ғылыми жетекшісі: экономика ғылымдарының докторы,

профессор Т. Я. Нурумбетов

Ресми оппонентері: экономика ғылымдарының докторы,

профессор Б. Ш. Сыздықов

экономика ғылымдарының кандидаты,

доцент М. У. Даурбаева

Жетекші ұйым: М. Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттік

университеті

Қорғау 2010 жылы «28» тамызда сағат 14. 00-де Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті жанындағы экономика ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін беру жөніндегі Д 14. 61. 15 диссертациялық кеңес мәжілісінде өтеді. Мекен-жайы: 161200, Оңтүстік Қазақстан облысы, Түркістан қаласы, университет қалашығы.

Диссертациямен Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің кітапханасында танысуға болады.

Автореферат 2010 жылы «09» шілдеде таратылды.

Диссертациялық кеңестің

Ғалым хатшысы,

экономика ғылымдарының докторы,

профессор Ж. С. Раимбеков

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі кезеңдегі ұлттық шаруашылықты қайта қалыптастырудың басты мәселелерінің бірі - экономиканың агроөнеркәсіп саласын тұрақтандыру және дамыту барысында индустриалды-инновациялық дамуға үлкен мән беру болып табылады. Осыған байланысты агроөнеркәсіп кешенін инновациялық дамыту және оның экономикалық тиімділігін арттыру жолдарын іздестіруге арналған зерттеулер ерекше өзектілікке ие. Инновациялық үрдістер өзінің мәні бойынша ғылым мен өндірісті бейнелейді, техникалық, биологиялық және химиялық құралдар мен заттардың, технологиялар мен шаруашылықты жүргізу тәсілдерін үздіксіз қайта жаңалау, ауыл шаруашылық өндірісін агроклиматтық факторлар мен нарықтың талаптарына сай, тауар өнімдеріне әлемдік стандарттарды қолдану үшін жағдай жасайды. Бұның барлығы ауыл шаруашылығы және қайта өңдеу өндірісінің интенсивтік дәрежесін көтеруге, инновацияны игерумен агроөнеркәсіп кешенінің барлық салаларында еңбек өнімділігін арттыруға және қосымша пайда алуға мүмкіндік береді.

Қазіргі таңда агроөнеркәсіп өндірісінде инновациялық үрдістерді бейімдеу арқылы және аумақтың табиғи, өндірістік және ғылыми-техникалық әлеуеттерін үйлесімді пайдалану факторларын есепке ала отырып, агроөнеркәсіп өндірісін жүргізуге бағытталған.

Агроөнеркәсіп өндірісінде инновацияны игеру тәжірибесі негізінде технологиялық, техникалық құралдар мен қондырғылар, нақты агроклиматтық және өндірістік жағдайларды есепке ала отырып өсімдіктің жаңа немесе жетілдірілген сорты мен нәсілді малдарды қолдану қажет. Сол үшін инновациялық үрдістерді дамыту, инновациялық қызметтердің жаңа түрлерін құру, агроөнеркәсіп өндірісінің аймақтық ерекшеліктерін есепке алу, ғылыми техникалық және инновациялық саясатты қалыптастыруға әдістемелік жанасуларды негіздеу өте өзекті мәселеге айналуда және өз шешімін табуды қажет етеді.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Ұлттық шаруашылық жүйесінде инновациялар мен инновациялық қызметтерді игерудің негізгі теориялық және методологиялық аспектілерін ТМД елдерінің ғалымдары Л. Абалкин, Н. Кандратьев, Б. Санто, Б. Твисс, Р. Фатхудинов, Х. Фримен, И. Шевченко, Й. Шумпетер, М. Хучек, Ю. Яковц және басқалардың еңбектерінде қарастырылған.

Дамыған елдердің тәжірибесін үйренудегі жүйелік және нақты тарихи көзқарас агроөнеркәсіп саласына инновацияны ендіру мен инновациялық қызметтерді атқаруға жаңаша қарастыруға мүмкіндік береді және ауыл шаруашылығы саласында инновациялық қызметті үйлесмді ұйымдастыру және оны дамыту үлгілерін ұсыну үшін негіз болып табылады.

Осы айтылған мәселелердің теориялық тұстары мен тәжірибелік және аймақтық мәндері, нарықтық жағдайда ауыл шаруашылығы саласының индустриалды-инновациялық дамуын және олардың тиімділігін арттыру мәселелері қазақстандық ғалымдар: С. Байзақов, Г. Калиев, А. Кошанов, Ш. Купешев, М. Мамыров, Б. Мырзалиев, Т. Нурымбетов, М. Өскенов, О. Сабден, А. Сатыбалдин, Б. Сапарбаев, С. Тажибаев, Т. Исахметов және т. б. еңбектерінде қарастырған.

Дегенмен, агроөнеркәсіп кешенінде шаруашылық қызметтердің түрлерінің өзгеруі және инновацияны игеру, ғылыми және қаржылық қамтамасыз ету мәселелері аймақтық агроөнеркәсіп өндірісінде инновациялық үрдістерді дамыту бойынша әдістемелік негіздерді анықтау, болашақта дамыту және тәжірибелік ұсыныстарды әзірлеуді қажет етеді.

Диссертациялық зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Диссертациялық жұмыстың мақсаты Оңтүстік Қазақстан облысы агроөнеркәсіп өндірісінде инновациялық қызметтерді жетілдіру және инновациялық үрдістерді дамыту негізінде агроөнеркәсіп өндіріс өнімдерінің экономикалық тиімділігін асырудың негізгі бағыттарын әзірлеу және негіздеу болып табылады.

Зерттеуге қойылған мақсатты жүзеге асыру мынандай міндеттерді шешуді көздейді:

- инновацияның мәнін, жіктелу белгілері мен түрлерін, инновациялық қызметтер мен инновациялық үрдістерді дамыту факторларын, себептерін және ерекшеліктерін ғылыми негіздеу;

- инновациялық қызметтер мен инновациялық үрдістерді аграрлық салада дамытудың шетелдік тәжірибесі мен ерекшеліктерін зерттеу және оны отандық ауыл шаруашылығы өндірісінде қолдануды негіздеу;

- Оңтүстік Қазақстан облысында агроөнеркәсіп өндірістің дамуының қазіргі жағдайының серпініне, тенденциясына және даму бағытына талдау жасау;

- аймақтық агроөнеркәсіп өндірісінде инновациялық үрдісті болашақта дамыту бойынша басымды бағыттарын негіздеу және ұсыныстар әзірлеу;

- ауыл шаруашылығы өндірісін дамытудың мақсатты және статистикалық-математикалық үлгілерін құру және оларды бағалау.

Зерттеу пәні болып Оңтүстік Қазақстан облысының агроөнеркәсіп өндірісінің өнімдерін өндіру тенденциясы, факторлары мен тиімділігін асыру бағыттары мен инновациялық қызметтерді дамыту аспектілері таңдалды.

Зерттеудің нысаны. Инновация негізінде Оңтүстік Қазақстан облысының агроөнеркәсіп өнімдерін өндіру үрдісінде пайда болатын ұйымдастырушылық-экономикалық қатынастар зерттеу нысаны болып табылады.

Диссертацияның теориялық және әдістемелік негіздері. Отандық және шетелдік ауыл шаруашылығы ғалым экономисттердiң еңбектері, Қазақстан Республикасының заңдары, Қазақстан Республикасы Президентінің халыққа Жолдауы, Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметінің жарлықтары, шешімдері және қаулылары, ғылыми-тәжірибелік конференциялардың құжаттары, агроөнеркәсіп өндірісін дамыту бағдарламалары диссертациялық зерттеу жұмысының теориялық және әдістемелік негізі болды.

Диссертациялық зерттеудің әдістемелік негізі: материалисттік диалектика, мәліметтерді жинау және өңдеудің жүйелік пен кешендік тұжырымдамасы, абстракция, талдау және синтез, дедукция және индукция әдістері, сонымен қатар, салыстыру және факторлық талдау, экономикалық-математикалық модельдеу және болжау, баланстық әдіс және т. б. әдістер қолданылды.

Диссертациялық зерттеудің ғылыми жаңалығы. Аймақтың инновациялық әлеуетін өсірудің негізгі факторы ретінде агроөнеркәсіп өндірісінің дамуын зерттей келе, диссертациялық жұмыстың ғылыми жаңалығын анықтайтын келесі ғылыми-әдістемелік және тәжірибелік нәтижелер алынды:

- агроөнеркәсіп өндірісінде инновация мен инновациялық қызметтерді дамыту факторлары, себептері және ерекшеліктері ғылыми негізделді;

- инновациялық қызметтер мен инновациялық үрдістерді агроөнеркәсіп өндірісінде дамытудың шетелдік тәжірибесі зерттелініп, оны отандық ауыл шаруашылығы өндірісінде қолдану негізделді;

- Оңтүстік Қазақстан облысында ауыл шаруашылығы дамуының қазіргі жағдайының серпініне, тенденциясына және даму бағыттарына талдау жасалынып, баға берілді;

- аймақтық агроөнеркәсіп өндірісінде инновациялық үрдісті болашақта дамыту бойынша басымды бағыттары негізделініп, ұсыныстар әзірленді;

- инновациялық қызметтерді өндірісте қолданудың мақсатты және статистикалық-математикалық үлгілері құрылды және оларға баға берілді.

Диссертациялық жұмыстың қорғалуға шығарылатын негізгі тұстары:

- агроөнеркәсіп өндірісінде қазіргі шаруашылықты жүргізу жағдайларында инновация мен инновациялық қызметтер түсінігінің ғылыми негіздемесі;

- инновациялық қызметтер мен инновациялық үрдістерді ауыл шаруашылығы саласында дамытудың шетелдік тәжірибесі мен үлгілері және оларды Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласында қолданудың ұтымды жолдары;

- Оңтүстік Қазақстан облысында агроөнеркәсіп өндірістің дамуының қазіргі жағдайының серпіні, тенденциясы және даму бағыттарының талдануы мен берілген бағасы;

- инновациялық қызметтер мен инновациялық үрдістерді агроөнеркәсіп саласында болашақта дамыту бойынша негізделген басымды бағыттары мен дамыту жолдары;

- инновациялық қызметтерді болашақта зерттеуде мақсатты және статистикалық-математикалық үлгілерді қолдану мен оның бағаланған нәтижелері.

Зерттеудің ғылыми-тәжірибелік мәні. Ғылыми зерттеудiң негiзгi жағдайларын жүзеге асыру - агроөнеркәсіп өндірісінің қазiргi жағдайына сәйкес инновациялық қызметтерді ендіруді қамтамасыз ететін экономикалық тетiктерді анықтауға, және оны жүзеге асыратын әдiстер мен құралдарды жетiлдiруге, оларды реттеудiң кешендi iс-шараларын әзірлеуге мүмкiндiк бередi.

Ғылыми зерттеу жұмысында қойылған мәселелердi шешу үшiн ғылыми есептеулер көмегiмен инновациялық қызметтердің дамуына қажетті ресурстардың ұтымды бөлiну мүмкiндiгiне жетуге болатындығы дәлелдендi.

Берілген ұсыныстар мен инновациялық қызметтердің даму үлгісін құрудың ғылыми-әдiстемелiк бағыттарын мемлекеттiк мекемелер, сонымен қатар, агроөнеркәсіп өндірісіне қарасты кәсiпорындар, ұйымдар қолдана алады.

Зерттеу нәтижелері агроөнеркәсіп саласын аймақтарда дамытудың теориялық тұстарын жоғары оқу орнында оқитын студенттерді және магистранттарды дайындауда пайдалануға мүмкіндік береді.

Диссертациялық жұмыстың ғылыми-зерттеу жоспарларымен байланысы. Диссертациялық жұмыс Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ғылыми-зерттеу бағдарламаларына сәйкес және Оңтүстік Қазақстан облысы агроөнеркәсіп кешені басқармасы мен ауылдық аумақтарды дамыту басқармасының «Оңтүсттік Қазақстан облысы агроөнеркәсіп кешенін инновациялық дамыту» бағдарламасы шеңберінде орындалды.

Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу (апробациясы) . Диссертацияның негізгі қорытындылары халықаралық, республикалық, аймақтық ғылыми-тәжірибелік конференцияларда: «Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті экономикасы: жағдайы, мәселелері және даму басымдылықтары» (Астана, 2005), «Орталық Азия елдерінің мемлекетаралық интеграциялық байланыстарын модернизациялау» (Түркістан, 2006), «Педагогикалық кадрларды дайындаудың қазіргі заманғы өзекті мәселелері» (Шымкент, 2007), «Шоқан тағлымы-13» (Көкшетау, 2008), «6 Дулати оқулықтары» (Тараз, 2009), «Қазақстан экономикасының индустриалды-инновациялық даму механизмін жетілдірудің өзекті мәселелері» (Түркістан, 2010) баяндамалар баяндалып, осы конференциялар еңбектерінің жинақтарында жарық көрді. Сонымен қатар, бір қатар жоғары оқу орындарының «Хабаршысында» және ҚР БҒМ «Ізденiс» ғылыми журналында (Алматы, 2009) басылып шықты.

Диссертациялық зерттеудің нәтижелері мен ұсыныстары Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ғылыми-әдістемелік ізденістері мен оқу үрдісінде қолданысқа енгізілді. Сонымен қатар, Оңтүстік Қазақстан облысының, Түркістан қаласының Ауыл шаруашылығы бөлімі мемлекеттік мекемесінде баяндалып, жұмыстың нәтижелері іс-тәжірибе процесінде қолданылды. Оның тәжірибеде пайдалануын дәлелдейтін енгізу Актiсi алынды.

Зерттеу нәтижелерінің жарияланымы. Диссертацияның тақырыбы бойынша жалпы көлемі 4, 02 баспа табақ болатын 13 ғылыми еңбек жарияланған, олардың ішінде мақалалардың 4-і ҚР БҒМ Білім және ғылым саласындағы бақылау Комитеті ұсынған басылымдарда шығарылған.

Диссертациялық жұмыстың құрылымы мен көлемі. Диссертациялық жұмыс кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Негізгі бөлім

Агроөнеркәсіп кешенін инновациялық дамытудың теориялық негіздері

Экономикалық дамудың жаңа ұстанымын ғылым, инновациялық қызмет, қазіргі ақпараттық технологиялар негізіне енген инновация ретінде қарастыру қажет. Осы себептен ғылыми білім, ғылыми зерттеулер стратегиялық ресурс ретінде, өз кезінде ғылыми-техникалық дамуды және инновацияны игеруді жеделдетеді. Инновациялық үрдіс өздігінше басқа сипатқа ие болады, өндірістік үрдістің барлық тарапын қамтиды, ұйымдастыру және басқару құрылымдарына енеді.

Қазіргі уақытта өндіріске инновация мен ғылыми жаңалықтарды игеру жылдамдығы мен экономикалық және технологиялық бәсекелестік қарқынды дамуда. Кәсіпорындар мен фирмалар жаңа технологияны, жаңа білімді ізденуде, іргетасты зерттеулер жүргізуге қатысуға ұмтылуда, өндірістік жағдайға тез бейімделу мақсатында тікелей өндіріске инновацияны игеруді ұйымдастыруда.

«Инновациялық үрдіс» түсінігі «жаңа үйлесімділік» ретінде, дамытуды қамтамасыз ететінін, бірінші рет И. Шумпетердің «Экономикалық даму теориясында» анықталды, онда экономикалық дамуды, инновациялық үрдіс пен кәсіпкерлік қызметті дамытудың үздіксіз байланысында қарастырса, Х. Фримен жаңа технологиялық жүйе мен технологиялық төңкерістің категориясын негіздеді, ол жаңа технологияны игеруде инновацияны қызметтік жүйе ретінде қарастыруға мүмкіндік берді.

Көп ғалымдар инновацияны немесе жаңалық енгізуді техникалық-экономикалық үрдіс ретінде, онда технологияны жақсарту және қосымша пайда, қосымша табыс алу мақсатында ғылыми білім мен ғылыми жаңалықты қолдану жүзеге асады деп қарастырады.

Қазақстанның агроөнеркәсіп өндірісінде инновациялық үрдісті дамытудың тұжырымдамасында инновациялық үрдіс «жаңа немесе жақсарған ауыл шаруашылық өнімдері мен оның қайта өңделген өнімдерін, және шикізатты өңдеудің жаңа немесе жетілген технологиясын жетілдіру мақсатында ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер жүргізіліп, инновацияны құру және оларды өздерінің тікелей өндірісінде игеру бойынша нақты іс-шаралардың заңды және кезекпе-кезек жүргізілетін жүйесі» деп анықтау ұсынылады.

Біздің ойымызша, инновациялық қызметті ғылыми-техникалық және ғылыми қызметпен теңестіру дұрыс емес, инновациялық қызметтің мәнін ғылыми-техникалық қызметтің, ғылым мен өндірістің интеграциясы және өндірістің бірыңғай циклінің қалыптасуы мен ғылыми өнімді игеруге жалғасқан үрдісі ретінде есептеу қажет.

Қазіргі уақытта Қазақстанда мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың аса көп нормативтік құжаттары бар, олар эканомиканың салаларында инновациялық қызметті реттейді, соның ішінде агроөнеркәсіп өндірісінде, мемлекеттік инновациялық саясаттың негізін белгілейді. Оларға «Ғылым туралы», «Мемлекеттік ғылыми-техникалық саясат туралы» республиканың заңы және т. б. құжаттар. Инновация туралы заң, сонымен бірге «2006-2015 жж. ҚР индустриалды-инновациялық даму бағдарламасы» әзірленді және бекітілді.

Осыдан келе, инновациялық үрдісті өндірістік-экономикалық жүйеде ғылыми және ғылыми-техникалық қызметтердің нәтижелерін жүйелі қолдануға мүмкіндік беретін, техника-технологиялық және ұйымдастырушылық-басқарушылық кезеңдерін өзара байланыста және өзара тәуелділікте қарастыру ұсынылады. Инновациялық кезең жаңалықтың немесе ғылыми әзірлеменің пайда болуы мен оларды өндірістік үрдісте қолдану арасындағы уақыт мерзімін көрсетеді. Инновациялық кезеңнің ұзақтығы төмендегілерге байланысты: 1) өндірістің технологиялық деңгейіне, 2) игеруге ортаның бейімделу қабілеттілігі және 3) сыртқы қаржылық-экономикалық факторларға (Кесте 1) .

Кесте 1 - Агроөнеркәсіп кешенінде инновациялық үрдістің кезеңдері мен экономикалық мәні

Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, инновациялық қызмет мемлекеттік басқаруды және едәуір қаржыны салуды талап етеді. Инновациялық қызметке төмендегі факторлар әсер етеді: ғылыми-зерттеу жұмыстарына жұмсалатын шығын көлемі; ғылыми сыйымдылығы жоғары өнімді жасауға қабілетті ғылыми қызметкерлердің саны; бітіруші мамандардың саны мен сапасы; инновациялық қызметтің инфрақұрылымы; инновация негізінде еңбек, материал және қаржы қорларын тиімді қолдануға қабілетті салалық басқаруды ұйымдастыру. Мынаны ескеру қажет, егер экономикасы жоғары дамыған елдерде техникалық әзірлемелердің инновациялық кезеңнің ұзақтығы 5-6 жылды құраса, дамушы елдерде 15-тен 25 жыл аралығында болуда.

Көп елдердің экономикасы инновациялық дамудың негізіне және технологиялық дамуға қызмет ету ғылым, өндіріс және қоғам арасындағы өзара қарым-қатынас жүйесінің қалыптастырылуына және инновацияға көбірек бағдарланған. Олар, оның бағыттарын барлық кезең бойынша ғылыми зерттеуден өндіріске енуін анықтайды. Әрбір мемлекетте, бірінші жаңалығы экономиканың инновациялық дамуына мән беріледі, ұлттық инновациялық жүйе қалыптастырылады.

Инновациялық үрдіске әртүрлі бағытталған, оң және кері әсер ететін факторлар мен жағдайлар жиынтығы әсер етеді. Сол себептен диссертациялық жұмыста инновациялық үрдістің ағымына оң және кері әсер ететін факторлар қарастырылып толық талдау жүргізілді.

Қазіргі кезде инновациялық үрдістің үш түрі бөлініп көрсетілуде:

- қарапайым ішкіұйымдық (ұйымаралық), ол жаңашылдықты әзірлеу және оны бір кәсіпорынның ішінде қолдануды ұсынады, бұл жаңашылдық, ереже бойынша тауар түрінде болмайды;

- ұлғаймалы, жаңашылдықтың бірнеше өндірушілері бар болуы, жалғыз өндірушінің монополиялық үстемділігін бұзу;

- тауарлы, бұл жағдайда кем дегенде екі шаруашылық субъект жаңашылдықты өндіруші және тұтынушы ретінде әрекет етеді, ал жаңашылдық тауар көрінісінде болады.

Қазақстанның агроөнеркәсіп кешеніндегі инновациялық үрдістің ерекшелігі ретінде, өндірістің тарихи-дәстүрлі технологиясынан басқа, келесілерді айтуға болады:

- ауыл шаруашылық өнім түрлерінің әртүрлігі, технология түрінің және оны өндірістегі қолдану мерзімінің ұзақтық айырмашылығы;

- шаруашылық қызметті жүргізуде аймақтар арасында табиғи және экономикалық жағдайлар бойынша айырмашылығы, ауыл шаруашылығы өндірісінің аумақтық әртүрлі орналасуы мен бір-бірінен қашықтығы;

- ауыл шаруашылығының ғылыми-техникалық өнімді өндіруші ұйымдар мен мекемелерден оқшау болуы;

- ауыл шаруашылығы өндіріне ғылыми жетістіктерді ендірудің нақты ұйымдастырушылық-экономикалық тетігінің болмауы, инновацияны игерудің төмен қарқыны.

Әлемдік шаруашылықтың интеграциялық жағдайында халықаралық аспектіде инновациялық саясаттың мәселелері - корпоративті және мемлекеттік - ұлттық бәсекеге қабілеттілікті күшейту болып табылады. Мысалы, АҚШ ғылыми-техникалық саясатын жүзеге асыру жақсы дамыған институционалдық құрылымға негізделеді.

Жапонияда 80 жылдарда ҒТҮ мемлекеттік реттеу тұжырымдамасында болған ең күрделі өзгеріс, жуырдағы он жылдықта осы мемлекеттің көзқарасы болып табылады, оны жаңашыл салада және өндірісте әлі де қалыптаспаған әлемдік көшбасшы қатарына шығару (жаңа материалдар, микроэлектроника, биотехнология және т. б. ) .

Жетекші Еуропалық елдерде (Германияда, Ұлыбританияда, Францияда) ұлттық мемлекеттік ұйымдар ұлттық ғылыми-техникалық әлеуетті қалыптастыруда, корпорацияларды қолдауда мәнді рөл ойнайды, олар жеке өнімнің және ұлттық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін көтереді.

Біздіңше, жаңашылдық тәуекелінің факторын ескере отырып, шығармашылық ізденіске және инновациялық шешімді жедел ендіруді ынталандырудың мақсатты бағыттылығын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Инновациялық қызметті басқару әдісі аудандық деңгейде белгілі ұстанымда анықталады, кестеде көрсетілген мақсат пен мәселені ескереді. Инновациялық қызметті басқарудың негізгі мақсаты кезеңнің барлық қатысушыларының басымды экономикалық әрекетінің жүйесін жасау, бұл агроөнеркәсіп саласында ғылыми-техникалық жетістіктерді ендіруді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, ғылыми, өндірістік және қор әлеуетін белсендіреді (Кесте 2) .

Аудандық инновациялық жүйені қалыптастыру шартты түрде екі кезеңге бөлінген: біріншісі - аудандарда инновациялық орталықтардың құрылуы - болашақ инновациялық кешен ошағы; екіншісі - тұтастай ғылыми-өндірістік организм ретіндегі жеке аудандық инновациялық кешенді құру.

Кесте 2 - Аудандық деңгейдегі агроөнеркәсіп кешеннің инновациялық қызметінің негізгі ұстанымдары, мақсаттары және мәселелері

Агроөнеркәсіп өндірістің инновациялық дамуының мақсатты тұтастығынан инновациялық үрдісті басқарудың сәйкес келетін қызметтері шығады. Олар стратегиялық-маркетингтік, инновациялық үрдісті жоспарлауда, инвестициялық үрдістің тығыз байланысын есептеу және бақылау бойынша үздіксіз өзара байланысты тізбек болып табылады. Ондағы қолданылатын көрсеткіштер толық түрде болмаса да, инновациялық үрдісті өндірістің экономикалық тиімділігіне дәреже әсерін ескереді. Осы мәселеге диссертацияның келесі бөлімі арналады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс