Несие нарығы және оның құрылымы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Несие нарығы және оның құрылымы

Несие нарығы – оның көмегімен шаруашылық субъектілер мен қаржы-
қаражатқа зәру халық және шаруашылық субъектілер мен оны белгілі бір
талаптарға сай бере алатын (қарызға бере алатын) халық арасында өзара қарым-
қатынас орнатылатын механизм. Несие нарығы арқылы экономика сфераларының
арасында қарыз капиталын жинақтау, бөлу және қайта бөлу жүзеге асып қайта
өндіру процесінде ақшалай капитал босатылады. Ол онда рынок арқылы ссудалық
капитал түрінде бағытталады. Содан соң несие берушіге банктер мен өзге де
қаржы-несие институттарына қайта қайтып келеді.
Несие нарығының мәні онда қандай: өзінің немесе бөтеннің, жиналған
ақша капиталының пайдаланылғанына байланысты емес, яғни банкир өз ісін тек
өз капиталының көмегімен немесе тек оған депозитталған капитал көмегімен
жүргізе ме оның маңызы жоқ.
Несие нарығы арқылы өндіріс пен тауар айналымының өсуі, капиталдың ел
ішінде қозғалуы, ақшалай жинақтардың капитал сомасына трнасформациялануы,
негізгі капиталдың жаңартылуы, ғылыми-техникалық революцияны іске қосу
жүзеге асырылды. .
Қаржы нарығының құрамдас бөлігі ретіндегі несие нарығының маңызды рөлі
ұсақ, ақша қаражаттарын біріктіруде, бұл рыноктың өндіріс пен капиталдың
шоғырлануы мен орталықтануына белсенді әсерлесуіне мүмкіндік береді. Ақша
капиталы негізіне ақшалай ссудалық капитал түрінде жинақталады, осыған орай
бұл жинақтау оқшауланған процесс ретінде емес, ең алдымен оның бүкіл қайта
жаңғырту барысына әсер ету тұрғысынан маңызды. Ақша капиталын жинақтау
макроэкономикалық көзқарас тұрғысынан нақты жинақтаумен тығыз әрекеттеседі.
Ақша капиталының негізінен халықтың жинақ ақшасы есебінен қалыптасатыны,
ал олардың мөлшері еліміздің жалпы ұлттық өніміндегі капитал салымының
үлесін қалыптастыруда маңызды рөл ойнайтындығы белгілі.
Несие нарығының мәні мен рөлі оның қызметтерін анықтайды. Несие
теориясында несие қызметінің мазмұны мен санына қатысты біркелкі көзқарас
жоқ. Алайда, барлық несие мәнінің қайта бөлу, яғни айналымның несиелік
құралдарын құру қызметтерінен көрініс табуын басшылыққа алып және кейбір
ғалымдардың теориялық тұжырымдарын ұстана отырып, біз қазақстандық несие
нарығына тән төрт қызметті көрсетеміз:
- несие арқылы тауар айналымына несиелік қызмет көрсету;
- шаруашылық субъектілердің, халықтың, мемлекеттің, сондай-ақ шетелдік
клиенттердің ақшалай жинақтарын (жинақ ақшаларын) тарту;
- ақша қорларын тікелей ссудалық капиталға жинақтау және оны өндіріс
процесіне қызмет көрсету үшін капитал салымы түрінде пайдалану;
- мемлекет пен халыққа мемлектетік және тұтыну шығыстарын жабуға
арналған капитал көзі ретінде қызмет көрсету, сондай-ақ күшті қаржы-
өнеркәсіптік топтар құруға әрекеттесу.
Несие нарығының ақшалай формадағы құн қозғалысымен, несие ресурстары
және бағалы қағаздар түрінде әр түрлі акция қорларын қалыптастыру және
пайдаланумен байланысты екендігі белгілі. Несиелік рынок деңгейімен
қоғамдық жаңғыртуды дамытуға кететін ақша қорларының қозғалысы көлемі
бағыты, оның тұтастай әлеуметтік-экономикалық қатынастарға ықпалы өлшеніп,
анықталады.
Несие нарығының құрылымына мыналар жатады:
- тұтыну несиесі нарығы,
- ипотекалық несие нарығы
- корпоратвтік несие нарығы.
- Коммерциялық несие нарығы
- Микрокредиттік несие нарығы
- Ломбардтық несие нарығы
- Банкаралық несие нарығы.
- Мемлекеттік несие нарығы.
Несие нарығының негізгі қатысушыларына мыналар жатады:
- несие берушілер (банктер мен банктік емес ұйымдар)
- қарыз алушылар (заңды және жеке тұлғалар)
- Мемлекеттік ұйымдар
Несие беруші – ссуда беретін несие мәмілесінің тарапы. Тауарлық
өндірістің бастапқы сатыларында несие берушілер өсімқорлар болады. Бұның
одан ары дамуымен ақшалай несие берушілер ретінде банк мекемелері қатысты.
Ал тауарларды ссудаға беру кезінде тауар өндірушілер несие беруші болады.
Ссуда беру үшін несие берушіде белгілі бір қаражат болуы тиіс. Оның көзі
өзінің жинақ ақшалары, өз кезегінде қайта өндіру процесінің басқа
субъектілерінен қайтарымды негізде алынған ресурстар болуы мүмкін. Қазіргі
нарықтық шаруашылық жағдайында несие беруші банк тек өзінің жеке ресурстары
есебінен ғана емес, оның өз шоттарында сақталатын, тартылған, сондай-ақ
бағалы қағаздарға орналастыру арқылы жұмылдырылған қаражаттар есебінен де
ссуда бере алады.
Қарыз алушы – несие алушы және алынған ссуданы белгіленген мерзімде
қайтаруға міндетті несие қатынастарының тарабы. Өсімқорлық кезеңінде
несиені ұсақ шаруалар, шебер қолөнершілер, сондай-ақ ірі жер иелері немесе
жалпы бай адамдар пайдаланған. Банктердің пайда болуымен ол олар үшін
ұжымдық несие беруші болатын қарыз алушылар шоғырланады. Несие берушіге
қарағанда ссудалық мәміледе қарыз алушы келесідей ерекшеліктерге ие болады.
Біріншіден, ол қарызға алынатын қаражаттың меншік иесі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.