Нәрестелердің ерекшеліктері. Жетіліп туылған және шала туылған балалар. Нәрестелердің гемолитикалық ауруы. Балалардың жатырішілк инфекциялары

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Нәрестелердің ерекшеліктері. Жетіліп туылған және шала туылған
балалар. Нәрестелердің гемолитикалық ауруы. Балалардың жатырішілк
инфекциялары.

жоспары:

1. Жетіліп туған балалардың ерекшеліктері
2. Шекаралық физиолгиялық транзиторлық нәрестелердіңң жағдайы
3. Шала туған балалардың функционалді және морфологиялық ерекшеліктері
4. Нәрестедердің гемолитикалық ауруының жіктелуі, таралуы
5. Этиологиясы және патогенезі
6. Диагностикасы
7. Ажырату диагнозы
8. Емі
9. Алдын алуы
10. Болжауы.
11. Балалардың жатырішілк инфекциялары этиологиясы, клиникасы,
диагностикасы, емі.

Жаңа туған кезең: ерте-алғащқы 7-10 күн, кеш – келесі 3 апта болып
бөлінеді. Ұзақтығы 7 күн болатын ерте бейімделу кезеңі, жетіліп туған,
морфологиялық және функционалды жетілген, босануға тиімді жастағы,
босанғанда ауатқу болмаған, дені сау ана жатырында дұрыс дамыған сәбилерге
тән.
Бейімделудің ерте кезеңінің ұзақтығы 10 күн болуы қатерлі (жетілмей
туған, туғандағы асфиксия, босанғандағы зақымдар, жатырдағы даму тежелуі)
балаларға тән. Жаңа туған нәрестелердің жетілгендігінің тек неонатологияда
ғана емес, педиатрияда да маңызы бар, өйткені физиологиялық жетілмегендік
тек ерте жаста ғана емес, кейін ересек жастардағы патология себептерінің
бірі болып табылады.
Іштегі нәресте мен жаңа туған нәрестенің жетілгендігі туралы түсінік
сәби байқалып отырған кезеңге байланысты. Іштегі нәрестенің даму кезеңі бір
шама жетілмегендікпен сипатталады, ол босануға жақындаған сайын азаяды.
Жетілген нәресте – бұл жатырдағы 38-40 аптада бар мүшелері мен
жүйелері дұрыс және тиімді қалыптасқан нәресте, соныдқтан босану кезінде
организм мен жүйелер ақауланбауына мүмкіндік береді.
Жаңа туған нәресте жатырдан тыс өмір сүре алса, оны функционалды және
морфологиялы жетілген дейді.
Жетілгендік – жаңа туған нәрестенің бейімделу және тірі қалуына
жауапты физиологиялық үйенің функционалды жеткіліктігінің дәрежесі.
Жетілгендік туралы түсініктің негігізінде П.К.Анохинныің системогенез
туралы ілімі жатыр. Ілімнің мәні – жаңа туған нәресте тек өмірлік қажет
жүйелердің толықтығының айқын дәрежесінде ғана тірі қалады. Өйткені бұл
жүйелер жатырдан тыс өмірге дайын болмаса, олардың қоршаған ортаға
бейімделуі мүмкін емес.
Жетілгендікті бағалау әдістерін пренатальды және постнатальды деп
бөледі. Пренатальды әдіске амниотикалық сұйықты (АЖ) зерттеу жатады, оның
құрамы жеке органдар мен организм жүйелерінің даму дәрежесін көрсетедеі. АЖ-
дағы креатинин мен фосфолипид деңгейін анықтау, іштегі нәрестенің жетілу
дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді. Жүктілік мерзімнің ұлғайған сайын АЖ-
дағы креатинин мөлшері көтеріледі.
Жаңа туған нәрестенің бейімделу механизмінде, 1-ші орында тұратын
тыныс жүйесінің жетілгендігін анықтаудың практикалық маңызы зор. Тыныс
жүйесінің жетілмеуі өкпе сурфактанты сапасының және мөлшерінің жетіспеуінен
болады. Сурфактант компоненті болып, лицетин және сфингомиелин табылады.
Қалыпты жағдайда олардың ара қатнасы 2 және одан да жоғары, тыныс жүйесі
жетілмегенде ол 0,5 не одан төмен.одан басқа сурфактантты жүйенің
жетілгендігін анықтау үшін көбікті не этанолды тест қолданылады (АЖ-ға этил
спиртің қосып, 15 секунд бойына шайқайды, егер қоспа беиінде көпіршіктер
пайда болып, 15 мин. Сақталса, онда сурфактант жеткілікті).
Амниотикалы клеткаларды цитогенетикалы зерттеу, жүктіліктің 14-ші
аптасынан соң ұрықтың жынысын және дамудың хромосомды ақауларын анықтауға
мүмкіндік береді.
Жүктіліктің 34-ші аптасынан кейін, іштегі нәресте терісінен
амниотикалық сұйыққа шамадан тыс майлы клеткалар түсуі ұлғайған, 0,1%-ті
нильский сульфатымен көктен қоңыр сары түске (оранжевый) боялатын
клеткаларды санайды. Бұл клеткалар ұрық терісінің май бездерінен шығады деп
есептелінеді, клеткадағы майларбоялған соң, микроскоппен қарағанда, қоңыр-
сары тамшы түрінде көрінеді. Олардың көп болуы, шамадан тыс майлы клеткалар
%-не сай, жүктілік мерзіміне қарай түзетіледі.
Вагинальды амниоскопия: ұрық маңы суының сары болуы, билирубиноид
көбейгенін көрсетеді, қоңыр-ұрық гипоксиясы, қара – ұрықтың өлгендігі.
Гестациялық мерзімді (ГВ) дәл анықату үшін қазір ультрадыбыс кеңінен
қолданылып жүр.
Жеткілікті бағалаудың постнатальды әдісі, гестациялық мерзімді
клиникада анықтау жүйесінен тұрады, Любченко шкаласы бойынша Г.М.
Дементьева кестесімен, Д.Балларда және К.Новак, Дубович бойынша анықталады.
Жаңа туған нәресте қанының белок құрамын зерттеу, едәуір орын алады,
жалпы белок, альбумин, иммуноглобулинмен ДЖИ (G) – альфа-протеин. Ұрық
жетілген сайын жалпы белок концентрациясы, альбумин көбейеді, JgG ГВ-ға
тура пропорционалды, ал альфа-фето-протеин деңгейі ГВ-ға кері
пропорционалды.
Ұрықтың жетілу процессіне, оның және анасының әр түрлі аурулары әсер
етеді. Функционалды және биохимиялқ жетілудің тежелу себебі: ұрық
анэнцефалиясы, анасындағы ант диабеті, созылмалы гломерулонефрит,
гипотиреоидизм. Жұкті әйел токсикозында, бүйрек гипертензиясында,
гипертониялық ауруларда, бала жолдасының ерте бөлінуінде, ұрық маңы суы
шығып кеткенде жүйке жүйесінің, өкпе, бауырдың жедел жетілуі де кездеседі.
Айтылған жағдайлар ана организмдегі глюкокортикоидты көбейтеді, соның
әсерінен ұрықтың жедел жетілуі жүреді деп жорамалданады.
Ұрықтың жедел жетілуі, не күнінен кеш туу, не жетілмеуі клиникада
алғашқы майланудың жоқтығымен, терінің дистрофикалық өзгеруімен, жатырдағы
гипотрофиямен және ұрық маңы суына доңғақ араласуымен, не сары түсімен және
тері, кіндік бауының, бала жолдасының сарғаюымен сипатталады. Бұл
өзгерістер ұрықтың қоректенуінің бұзылуынан және жатырдағы асфиксия
әсерінен бала жолдасының ерте дегенерациясынан болады деп есептеледі.
Жатырдағы асфиксия доңғақтың жатыр маңы суына шығуына соқтырады. Доңғақ
амниотикалы сұйықта ұзақ болғанда, өттің жасыл түсі ашық сарыға ауысады
және нәресте сондай түспен туады, жолдасы да сондай түсті болады.
Жүктіліктің мерзімі 42 аптадан асқазанда, күні асып кркен, не
жетілгендігінен асқандығы туралы айтады, әрі кейде жүктеліктің соңғы
кезеңінде бала жолдасы қызметінің жетілмегендігі байқалады.
Күні асып кеткен іштегі нәресте жатырдағы ұзақ даму мезгілінде оның
өсуі мен дамуына кері әсер ететін, патологиялық жағдайда болуы мүмкін,
соның нәтижесінде аз салмақты күні асып кеткендік белгілері бар
гипертрофиялы нәресте туады.
Күні асып кеткендіктің клиникалық белгілері бала жолдасының күйіне
байланысты 3 дәрежеге бөлінеді: І дәреже: ірі нәресте, бас сүйек тығыз,
теріде алғвшқы майлану жоқ, су аз, қал-аяғы моншалы, ұрық маңы суы ашық
түсті. ІІ дәреже: жатырдағы гипотрофия (тері асты майлы клетчатка даму
дәрежесіне қарай), бас сүйек тығыз, алғашқы майлану жоқ, су аз, ұрық маңы
суы жасыл түсті, қою, жалпы эпидермис десквамциясы, тері, тырнақ түптері,
кіндігі, бала жолдасы жасыл сумен боялған. Бала жолдасында петрификаттар,
тыртықталған өзгерулер болады. ІІІ дәреже: жатырдағы гипотрофия, бас сүйек
тығыз, алғашқы майлану жоқ, су аз, ұрық маңы суының түсі қоңыр сары, жалпы
эпидермис десквамациясы, терінің, тырнақ түбінің, кіндіктің, бала
жолдасының қабығының ұрық маңы суымен боялуы. Бала жолдасы дистрофикалық
өзгереді. Жалпы популяция ішінде, күнінен асып туған балалар юлімі 3 есе
көп.
Сонымен, пәрестелер морфологиялы және функционалды жетілгендігіне
қарай 3 топқа бөледі: 1) жетілген-морфологиялы және функционалды жетілген,
өмір сүруге бейімді, толық салмақты сәбилер; 2) жетілмеген-өзінің
гестациялы мезгідіне (ГВ) сай морфологиялы және функционалды жетілген, ал
жатыр сыртындағы ортаға қарағанда жетілмеген, ал жатыр сыртындағы ортаға
қарағанда жетілмеген; 3) жетілуі бұзылған-органдар мен жүйелердің әр түрлі
жетілгендігі.
Бұлар уақытында, не күні асып туған нәрестелер, салмағы үлкен не аз,
бірақ дистрофикалық өзгерістердің I, II, III сатысымен сипатталады.
Жатырдан сырт ортаға бейімделу, кіндікті қысқаннан басталып, жетіліп туған
нәрестелерде орташа есеппен 4 аптаға созылады. Бұл кезен органдар
функциясының әжептәуір өзгеруімен және зат алмасудағы терең ығысулармен
сипатталады. Туысымен өкпемен дем алу, жатыр сыртындағы қан айналысы
орнығады, асқорыту жүйесі қызметің балстайды, дербес жылу реттеу пайда
болады, қанның морфолгиялық және физико ө химиялық ерекшеліктері
өзгереді,зат алмасу жақсарады. Организмнің негізгі функциялара тұрақсыз
күйде болады, сондықтан күтім режимінің бұзылуы, физиологиялық
процесстердің патологияға ауысуына соқтыруы мүмкін. Өмірдің жана жағдайына
бейімделуді - өткінші Ұ шекаралық, физиолгиялық, транзиторлыҚ күй деп
атайды. Олпрға терінің физиологиялық қатары немесе қарапайым эритема,
токсикалық эритема, салмақтын физиологиялық жоғауы, өткіншіне тразиторлы
қыздырма, бүйректің зәр қышқыл инфаркты, физиологиялық сарғаю, жыныс кризі,
альбуминурия, физиологиялық диспепсия немесе өткінші дәрет, милия және
милираия жатады.
Жатырдағы дамудың сонғы күндері және өмірінің алғашқы күндері нәресте
организміне анасынан түсетін гормондар әсерінен жыныс кризі болады.
Нәрестенің жынысына қарамастан өмірінің алғашқы 3-5 күнінде омырау бездері
үлкейді. Қыз балаларда омырау бездері үлкейеді. Қыз балаларда омырау
безінің үлкеюінен басқа, жыныс жолдарынан не қан аралас шырышты бөлінулер
болуы мүмкін, ер балалардың ұмасы, жыныс мүшелері ісінеді. Омырау безінің
ең көп ұлғаюы 4-10-шы күнде, кейде 5-7 күнде іскен без терісі өзгермеген.
Тазалық-гигиена тәртібін сақтамау, іскен омырау бездерін сығу асқынуға
соқтыруы мүмкін? Сондықтан асқынуды болдырмау үшін нәрестенің омырау
бездерін қысылудан, зақымданудан сақтандыру керек. Олар кішкене үлкейгенде
жылы орау (құрғақ жылу, жартылай спиртті қаздыру компресі, УФС)
қолданылады.
Физиологиялық сарғаюдың клиникалық көріністері қан сары суындағы тура
емес билирубин концетрациясына байланысты. Қалыпты жағдайда жетіліп туған
нәрестенің кіндік қанының сары суындағы билирубин концентрациясы 17-26
мкмольл, кейін ол көбейеді, 2,3,4-ші күндері 170 мкмольл-ге жетуі мүмкін.
Мұндай көбею бауырдың ферментті белсенді қызметінің және
уриндифосфодегидрогенездер жүйесінің қызметінің төмендеуінен болады.
Транзиторлы қыздырма (лихорадка) негізінде нәрестенің ұзақ ашығуы,
сұйықтың жеткілісіз болуы және тағамдағы белок мөлшерінің көптігі жатады,
3-4-ші күнде дене қызуы 39-40 градусқа дейін көтеріліп,салмақтың ең көп
кемуіне сай келеді. Транзиторлы қыздырма кезінде нәрестеге сұйық беруді,
глюкозаны жартылай. Рингер ертіндісімен немесе физиологиялық ертіндімен,
регидронмен, тәулігіне 1 кг салмаққа 80-100 мл. Ұлғайту керек. Күтім
ақауларын жойып, ыстықтауға жол бермеу.
Салмақтың физиологиялық кемуі. Нәрестеің алғашқа салмағының азаюы,
бірінші 3-4-ші күндері, орташа есеппен, бастапқы салмағынан 4-5%-ке, көп
дегенде 8-10%-ке кемиді, одан көп боласа, патология. Жетіліп туған, дені
сау сәбилердің салмағы 1-ші аптаның соңында не 2-ші аптаның басында, күтімі
мен тамағы дұрыс болғанда, қалпына келеді.
Салмақ кемуі, жатырдағы дамуға, жүктіліктің өтуіне, босану жағдайына,
сәбидің салмағы мен жынысына, денсаулығына, күтімге, ең бастысы
тамақтандыру мен енгізген сұйық мөлшеріне байланысты. Неғұрлым нәрестені
омырауға ерте салса, соғұрлым оның салмағы аз кемиді және тез қалпына
келеді.
Салмақтың физиологиялық кемуінің шамамен 70-75%-і су жоғалтудан, тек
несеп және дәрет арқылы ғана емес, сонымен қатар өкпе және тері арқылы да
жүреді. Салмақтың физиологиялық кемуінің негізгі себебі – сәбидің ашығуы
және өмірінің алғашқы күндері судын жеткіліксіздігі.
Жатырдағы жұқпалы инфекция (ЖЖИ) – бұл жұқпалы аурулар мен процесстер,
олардың қоздырушысы анасынан ұрыққа туғанға дейін не босану жолдарында
жұғады. Пайда болған мезгіліне қарай ЖЖИ ант-не интранальды болып бөлінеді.
ВОЗ эксперттер комитетінің мәліметтері бойынша барлық жаңа туған
нәрестелердің 1,5%-тейінде антенатальды цитомегалия вирусы, 3%-де
интранатальды-хламидия және 0,3%-де жай ұшық (герпес) вирусы болады. Жаңа
туғандардың 50%-тінде ОРВИ вирусы анықталады егер анасы жүктіліктің 2-ші
жартысында ОРВИ-мен ауырса. Бірақ нәрестелердің 10%-і ғана (ал басқа
авторлардың мәліметтері бойынша 1-2%) неонатальды кезеңде ауырады, ал
қалғандарында симптомсыз өтеді.
Этиологиясы: ұрықтың жұқпалы процессі әр түрлі қоздырғыштармен-
вирустармен, микоплазмамен, хламидиямен, қарапайым грибтермен,
бактериялармен туады. Әдетте, ұрықты жайылмалы зақымдандыратын жұқпалы
агенттер, ересектерде ауыр өтетін науқас тудырмайды. Оларда жұқпалы ауру
симптомсыз немесе жеңіл түрінде өтеді. Әйелдердің 20-30%-де токсоплазмоз,
50-70%-де цитомегалия вирусы болады. Жайылмалы ЖЖИ-дың қоздырушы көзі болып
табылатын ансының несеп-жыныс жолдарының жұқпалы ауруларының (пиелонефрит,
воспаление придатков, қынап қабынуы және т.б.) маңызы зор. Жатырда
стафилококк, листериялар, токсоплазмоз және басқа қоздырғыштар ұзақ уақыт
сақталуы мүмкін, созылмалы сальпингит, сальпингоофориттер, эндоцервициттер,
эндометриттер, вувиттер, вагиниттер, кандиломдар және басқа аурулар
туғызады. Жыныс жолдарында цитомегалия, хламидия, жұқпалы сары ауру
вирустары ұялап, қабыну процесстерін тудырады. Жүктілік кезінде бұл
қоздырғыштар белсеніп ұрыққа енеді.
Қоздырғыштардың ену жолдары әртүрлі. Антенатальді-жұқпалы агент ұрыққа
қанмен (диаплацентарно) немесе ұрық маңы суы арқылы ішке, теріге, өкпеге,
көзге түседі. Ұрық маңы суы жоғарылау және төмендеу жолымен,
трансмембральды, яғни ұрық қабығы арқылы, сонымен қатар ұрықтың өзі қан
арқылы жұқтырып, қоздырғышты кіші және үлкен дәрет арқылы шығарады.
Сондықтан бала жолдасының кедергілік функциясының күйінің маңызы өте зор.
Фетоплацентарлы жетіспеушіліктен жайылмалы ЖЖИ даму мүмкіндігі, жүкті
әйелде соылмалы жұқпалы ауру ошағы не бір басқа жұқпалы аурудың қатты
өршіген кеінде, күрт ұлғаяды.
Патогенезі: Эмбрион мен ұрыққа қанмен кірген қоздырғыш, тінге қонып,
қабыну тудырады. Эмбриондағы қабыну реакциясының ерекшелігі болып, оның
альтернативті (балама) компонентінің барлығы және фибробласт реакциясының
жоқтығы табылады. Ерте фетальды кезеңде балама компонентпен қатар
пролиферативті компоненті бар, ол басым және склерозды дамытады. Кеш
фетальды кезеңде қабыну реакциясының 3 құрамды (компоненті) бөлігі
(балама, пролиферативті, тамырлы-сосудистый) болады, бірақ плазмалық
реакциясы жоқ. Осыдан ВУИ-дың аяғы әртүрлі болуы мүмкін: жүктілікті үзу,
даму ақауларының қалыптасуы және т.б. Әсіресе жүктіліктің алғашқы 2 айында
ЖЖИ болғанда, даму ақауларының қалыптасуы тән, себебі осы кезде мүшелердің
қалыптасуы болады. Ми дамуының зақымдануы алуан түрлі: гидроцефалия,
микроцефалия, порэнцефалия, глиоз және т.б. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.