ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯДАҒЫ ЖАҢА ӨЛШЕМДІ ӘДІСТЕМЕЛІК ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРЕТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 92 бет
Таңдаулыға:

Оқушылардың білімін бағалаудың жаңа әдістемелік негіздері

Мазмұны

КІРІСПЕ . . . 3

1 ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯДАҒЫ ЖАҢА ӨЛШЕМДІ ӘДІСТЕМЕЛІК ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРЕТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Педагогикалық технологияға жаңа оқыту жүйесін енгізудің әдіснамалық негізі . . . 7

1. 2 Педагогикалық технологиялар арқылы жаңа өлшемдік әдістемелік жүйелердің қолданылу жағдайы туралы . . . 22

2 ЖАҢА ӨЛШЕМДІ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҮЙЕ АРҚЫЛЫ ОҚЫТУ САПАСЫН ЖОҒАРЫЛАТУ ЖОЛДАРЫ

2. 1 Оқу үрдісінде оқушылардың білім сапасын жоғарылату жұмыстарының мазмұны . . . 28

2. 2 Жаңа өлшемдік әдістемелік жүйе талаптарына сәйкес оқыту сапасын жетілдіру жолдары . . . 49

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 79

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 82

КІРІСПЕ

Зерттеудің көкейкестілігі. Қоғамдағы қазіргі кездегі қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа стратегиялық бағдарламалар, қоғамның ашықтығы, оның жедел ақпараттануы мен қарқынды дамуы білім беруге қойылатын талаптарды түбегейлі өзгертті. Әлемнің жетекші елдерінің көпшілігі олардың білім беру жүйесін білім берудің мақсатын, мазмұны мен технологияларын оның нәтижесіне қарап бағалайтын болды. Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағды машыққа қол жеткізу ғана емес, солардың негізінде дербес, әлеуметтік және кәсіби біліктілікке - ақпаратты өзі іздеп табу, талдау және ұтымды пайдалану, жылдам қарқында өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және жұмыс істеу болып табылады.

ХХІ ғасырда қоғам мен мемлекет дамуының ең басты тетігі білім болып табылатыны мойындалды, оған ғасырлар тоғысында білімді халықаралық деңгейде дамытудың бағыттарына арналған реформалардың, соның ішінде Болон үрдісінің қарқынды дамуы дәлел [1] .

Қазақстанның білім беру саласындағы жүйелі өзгерістер әлемдік деңгейдегі болып жатқан жаңашыл бастамалармен үндесіп отыр. Білім мемлекеттің интеллектуалдық және рухани ресурстарының сарқылмас бұлағы ретінде адамзат капиталының сапасын арттыруда басты рөл атқаратыны белгілі. Мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік жетістіктері ең алдымен, олардың білім жүйесімен, адамзаттарының білім деңгейімен анықталады.

Ғылым мен техниканың жедел дамыған, мәліметтер ағыны күшейген ХХІ ғасырда жан-жақты дамыған шығармашыл және тұлғаны қалыптастыру мектептің басты міндетті болып отыр [2] .

Қазақстан Республикасында соңғы 10-15 жылдар арасында білім беру саласындағы жүргізіліп жатқан реформалар еліміздегі білім беру сапасының әлемдік деңгейге сәйкес келуін қамтамасыз ету, сол арқылы әлемдік сұранысқа жауап бере алатын мамандарды даярлау және бәсекеге қабілетті білім мен мәдениет беру болып табылады [3] .

Елімізде осы өзекті, әрі ғаламдық міндетті шешу үшін бірнеше нормативті құжаттар қабылданады. «Қазақстан Республикасының білім туралы заңы», «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2015 жылға дейінгі тұжырымдамасы», «Қазақстан Республикасында үздіксіз педагогикалық білім беру тұжырымдамасы» т. б. нормативті құжаттар негізінде білім берудің жаңа сапалық деңгейіне көтерілу тек білім мазмұнын анықтаумен ғана емес, білімнің сапалығын бағалау жүйесіне де өзгеріс енгізу қажеттігін көрсетеді [4, 5] . Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, ұлттық мемлекеттің гүлденуі негізгі шешуші үш фактордан тұрады. Олар:

Жаңа ғылыми жаңалықтарды игеруі.
Білімнің деңгейін көтеруі.
Мамандардың кәсіби білімі мен білігі.

Қай республика болсын әлемдік үрдістерден тыс қала алмайды, жалпы ғаламдық даму заңдылықтарына бағынуға мәжбүр болады, себебі, ешбір мемлекеттің жабық күйде өмір сүруі мүмкін емес. Өркениет дамуынан кенже қалмау үшін жаңа өзгерістер қажет-ақ.

Осыған орай, қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасының да білім беру жүйесі «үлкен өзгерістер» үстінде тұр. Қазақстанның 1997 жылы Лиссабонда Еуропа қауымдастығы мен ЮНЕСКО жоғары білім туралы конвенциясына қосылуы бүкілдүниежүзілік білім кеңістігіне кіруін қамтамасыз етумен қатар оған жоғары талаптар да қойды. Берілген мәліметтерге сәйкес, Қазақстан жоғары мектебінің алдында осы мәселелерді шешу жолдарын қарастыру, оның теориялық-әдіснамалық негіздерін жасау, практикалық жолдарын көрсету сияқты жұмыстар қарқынды жүргізілуде [6] .

1999 жылғы Болон декларациясынан бастап бүкіл Еуропа елдерінде оқу, білім беру үрдісін нарық қатынастарына бейімдей отырып, бір жүйеге келтіруге бет бұрды. Қазақстан Республикасының бұл декларация принциптерін қабылдауына байланысты елдегі білім беру үрдісі осы жүйеге қарай бейімделуде. Осыған байланысты, мемлекеттік деңгейде көптеген құжаттар қабылданды. Оған білім берудің көп сатылы концепциясын, оқыту үрдісіне кредиттік жүйені, жалпы орта білім беру жүйесіне 12 жылдық білім беру жүйесін, жалпы білім беру стандартына сәйкес ұлттық бірыңғай тест қабылдауды жатқызуға болады. Ал, жоғары мектептерде жоғары кәсіби білім беру саласында үш сатылы үлгіні (бакалавриат - магистратура - докторантура) кредиттік жүйеге негіздеп оқытуға және барлық білім сапасын ИСО - 9001:2000 талаптарына сәйкестендіру жұмыстарын, т. б. атауға болады [7, 8] .

Қысқасы, оқушы білімін бағалауда талаптар күшеюде. Міне, осы жерде бұрынғы жұмыс істеу тәсіліне, бағдарламаларға үйреніп қалған оқытушылар «бұл өзгерістерге даяр ма?», «келешекте оқытушы өзіне қандай талаптар қоюы керек?» деген сұрақтар туындайды. Оқытудың жаңа педагогикалық технологиясын пайдалану, кредиттік жүйеге көшу, 12 жылдық оқыту жүйесіне көшуге дайындық, халықаралық ИСО-9001:2000 стандарттарына сәйкес білім мазмұнын анықтау, TIMS, PISA бағдарламалар бойынша білім сапасын бағалаудың жаңа жүйелерін қолдану мүмкіндіктерін зерттеу т. б. мәселелер қолға алынуда. Бұл мәселе бойынша Қазақстанда көптеген педагог ғалымдар зерттеу жұмыстарын жүргізіп, олардың нәтижелерін оқу тәрбие процесінде еңгізуде. Атап айтқанда Ж. Қараев, М. Жанпейісова, Қ. Жанпейісова, М. Жадрина, Ж. Қобдикова, т. б. ғалымдар білім сапасын бағалаудың көп деңгейлі түрлерімен қоса білім беру мазмұнын дифференсациялау арқылы комплексті сатылап бағалау жүйесін еңгізу қажеттігін қолдайды. Қазақ білім академиясының педагог ғалымдары білім сапасын бағалаудың соңғы нәтижеге бағдарлануын сапалы бағалауға жатады деп есептеледі (М. Жадрина, Н. Оразақынова, т. б. ) [9, 10, 11, 12] .

Елімізде білім беру сапасын бағалауда көптеген қиыншылықтар мен кемшіліктер жиі кездесетіні Н. Хмель, А. Сейтешов, Г. Уманов, Т. Сабыров, т. б. еңбектерінде айтылған [13, 14] . Онда білім сапасын бағалаудың көп деңгейлі жүйесіне көшу, оның дидактикалық шарттарын анықтау арқылы көрсетілген. Осындай көзқараста Республикалық білім жетілдіру институтының ғалымдары (Ж. Кобдикова, Г. Жайтапова, т. б. ) білім сапасын бағалаудың әдістемелік жүйесін жетілдіру қажеттігін, ол үшін жаңа педагогикалық технология негізінде оқу тәрбие процесін технологизациялау қажеттігін күн тәртібіне қояды.

Мәселен, бұрынғы оқулықтар мен бағдарламаларда ұлттардың өзіне тән ерекшеліктері ескерілмей, оқыту мен тәрбие үрдісі орталықтан басқарылды. Соның нәтижесінде ұлттық сана мен мәдени құндылықтарға нұқсан келтірілді, өз ана тілін ұмытқан ұрпақ пайда болды. Бүгінде оның орнын толтыру оңай шаруа емес. Сондықтан да жаңа заман ұстазы халық педагогикасының озық тәжірибелерін оқып үйреніп, осы заман талаптарына жауап бере алатын ғылыми педагогикалық негіздерді жете меңгеруі тиіс. Қазір Қазақстан Республикасында әлемдік білім беру кеңістігіне ену мақсатында білім реформалары жүзеге асырылуда, жаңа білімдік стандарттар қабылдануда. Аталған шаралар жаңа формация педагогына қойылатын философиялық парадигмалар негізінде құрылуда. Сондықтан білім беру сапасын арттыру мен оның нәтижелілігін бағалаудың жаңа өлшемдік жүйелерін анықтау қажет болып отыр. Елімізде білім сапасын бағалаудың ИСО - 9001: 2000 стандартына сәйкес TIMS, PISO тағы басқа бағалау жүйелерін енгізу мүмкіндіктері қарастырылуда [8, 15] . Сонымен бірге, Қазақ Білім Академиясының ғалымдары көп деңгейлі оқыту мен көп деңгейлі бағалау жүйесінің тиімділігін көрсету арқылы білім сапасын бағалаудың жаңа үлгілерін сынақтардан өткізуде. Альтернативті вариант ретінде М. Жадрина, Ж. Қараев, Ж. Кобдикова, А. Жайтапова, т. б. ғалымдар оқыту үрдісін әдістемелік жағынан қамтамасыз етуді жетілдірудің басты шарты білім беруді көп деңгейлі бағалау қажеттілігіне тәуелді болады деп, оқыту үрдісін басқарудың және оның нәтижесін сапалы етудің жаңа өлшемдік жүйесін ұсынады [16, 15] .

Қорыта келе айтарымыз, біздің зерттеуіміздің өзі жалпы білім беру жүйесінде жүріп жатқан күрделі де қиын өзгерістердің үйлесімділігін табуға арналған. Осының бәрі білім сапасының жоғары жетістіктерге жетуіне бағыттайтын жалпы білім беру жүйесіндегі оқу үрдісін басқарудың теориясы мен практикасын, оны бағалау сапасының негіздерін зерттеуден нақты бір қарама-қайшылықтардың туып отырғандығын анықтап отыр. Аталған қарама-қайшылық еліміздегі білім берудің әдістемелік жүйесін жаңа өлшемдер арқылы шешудің көкейкесті мәселе екендігін көрсетіп, зерттеу жұмысының тақырыбының өзектілігі айқындалып отыр.

Зерттеудің мақсаты: Халықаралық білім сапасын бағалаудың өлшемдік жүйелері негізінде оқушылардың білімін бағалаудың жаңа әдістемелік мазмұндарын анықтау.

Зерттеу нысанасы: Оқушылардың білімін бағалаудың жаңа өлшемдік әдістемелері.

Зерттеу пәні: Оқушылардың білім сапасын бағалауда жаңа өлшемдік жүйенің тиімділігін көрсету процесі.

Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер біз оқушылардың білім сапасын бағалауда өзімізге белгілі дәстүрлі бағалау жүйелерімен (Ю. К. Бабанский, В. П. Беспалько, т. б. ) қатар, Халықаралық оқушылардың білім деңгейлерін бағалайтын PISA бағдарламасы мен экономикалық қатынас пен даму ұйымының (ОЕСР) ұсынысы негізінде және қазақстандық педагог-ғалымдар Ж. Қараев, М. Жадрина, Ж. У. Кобдикова, т. б. ұсынған жаңа өлшемді бағалау жүйесін салыстырмалы түрде пайдаланатын болсақ, онда оқыту үрдісін технологияландыру жаңа әдістемелік мүмкіндігін жүзеге асыра аламыз және оқушылардың қабілет деңгейлеріне байланысты көп деңгейлі бағалаудың тиімділігін дәлелдеп көрсетуге қол жеткіземіз деп санаймыз.

Зерттеу міндеттері:

Зерттеу мәселесі бойынша ғылыми-педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерге шолу және талдау жасау;
Қазіргі халықаралық педагогикалық технологиялардың ішінде жаңа өлшемдік әдістемелік жүйесінің ерекшелігін анықтау;

3. Оқу үрдісінде оқушылардың білім сапасын жоғарылату жұмыстарының мазмұнын айқындау;

4. Жаңа өлшемдік әдістемелік жүйе талаптарына сәйкес оқыту сапасын жетілдірудің әдістемелік мазмұнының тиімділігін көрсету.

Зерттеу көздері: Педагогика ғылымының әлемдік тәжірибесіндегі білім сапасын бағалау жөніндегі ғылыми-әдістемелік еңбектер, педагогикалық квалиметрияның жетістіктері және педагогика ғылымының мазмұндық және әдістемелік жүйелеріне жаңаша көзқарас туралы ғылыми еңбектерге шолу және талдау жасау.

Зерттеу әдістері:

зерттеу тақырыбына қатысты ғылыми-теориялық әдебиетерді талдау және оларды салыстыру;
зерттеушілердің тәжірибесін талдау, салыстыру, зерделеу, жинақтау;
білім беру жүйесіндегі жаңа педагогикалық технологияларға эксперимет жасау;

Зерттеу кезеңдері:

Зерттеу тақырыбы бойынша халықаралық білім сапасын бағалау жөніндегі ғылыми зерттеулер мен әдістемелік бағдарламаларға, әдебиеттерге салыстырмалы талдау жасалынды. Нәтижесінде қазіргі Қазақстанда білім беру сапасын арттыру үшін білім сапасын өлшеудің жаңа жүйесіне көшу қажеттігі расталды, оның ішінде үш өлшемдік білім жүйесінің тиімділігін зерттеу қажеттілігі күн тәртібіне қойылды.
Халықаралық PISA, TIMS, т. б. бағдарламалар желісі негізінде Ж. Қараевтың, Ж. Кобдикованың, М. Жадринаның оқыту үрдісін технологиза-циялау арқылы білім сапасын көпдеңгейлі бағалау қажеттігі 10 балдық есептеу шкаласымен жүзеге асырылғаны қолайлы деп саналып, үш өлшемдік әдістемелік жүйенің тиімділігі расталды.

Диссертациялық жұмыс құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен, төрт бөлімшеден, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯДАҒЫ ЖАҢА ӨЛШЕМДІ ӘДІСТЕМЕЛІК ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРЕТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Педагогикалық технологияға жаңа оқыту жүйесін енгізудің әдіснамалық негізі

Қазақ елінің мемлекеттік тіліндегі «әдіснама» термині көптеген әдебиеттерде «методология» түрінде де жазылып келе жатқаны белгілі. Қалай аталған күнде де бұл терминнің нақты мәні - «әдіс туралы ғылым» деген ұғымды білдіреді. Өйткені қандай ғылым болмасын оның негізі белгілі бір теорияны, ережені, тұжырымдаманы басшылыққа алады. Ғылыми зерттеу ісінде олай болмауы мүмкін де емес. Осы орайдан айтар болсақ, педагогикалық идеяларды талдаудың объективтік негізі философия болып табылады. Сол себепті педагогика ғылымының әдіснамалық негізі философия ілімінің жалпы заңдарына, танымдық әдістеріне сүйене отырып, оны басшылыққа алады. Философияның энциклопедиялық сөздігінде методология бұл - «система принципов и способов организации и построения теоретической и практической деятельности» деп көрсетілген. Демек, әдіснама дегеніміз - іс-әрекетті құрудың теориялық және практикалық жолын ұйымдастыру тәсілдері мен принциптерінің жүйесі болып шығады. Ендеше, педагогиканың да, басқа да ғылымдардың әдіснамасы ғылыми зерттеудің танымдық жүйесін ұйымдастырумен бірлікте жүреді. Зерттеудің бағыт-бағдарындағы болжамға үйлесімді және жасалатын қорытынды педагогиканың теориясы мен технологиясына сай болса, оның нәтижесі де өміршең болатындығы ақиқат [17] .

Оқыту жүйесіндегі оқыту мақсаттарын нақты тұжырымдау және олардың тиянақсыз, екі ұшты қарама-қарсы жақтарын дәстүрлі педагогикада жолға қою, тағы басқа да оқыту технологиясындағы қиыншылықтар әлем педагогтарының назарын өзіне аударды. Педагогикалық технологияның жалпы мақсаты - оқытудың дидактикалық проблемаларын оқыту жүйесінде тура мақсаттармен бағытталған қалыпта шешу болып табылады. Оқыту жүйесінде берілген мақсаттардың мазмұны анықтамалар мен тура баяндалған дәйектемелерге сай болуы керек. Демек, оқыту мақсаттарының белгілі бір қорытындыға жетуі үшін сол мақсаттардың іс жүзінде жүзеге асырылуын барынша толық дәлелдеу қажет. Бұл - оқыту материалдарының дайындығы мен оқытудың барлық бағыттарының оқыту мақсаттарымен сәйкес ұйымдастырылуын талап етеді [18] .

Әрбір мұғалім өзінің алдына мынадай жұмыс түрлерін мақсат етіп қояды: оқушылардың тақырыпты нақты түсініп, меңгеруін; белгілі бір сала бойынша білім алып, оны өндірісте, қоғамда, күнделікті өмірде қолдануды үйренуін (бұл - Қазақстан Республикасының «Білім туралы заңымен» сәйкес шәкірт міндеті) көздейді [19] .

Алайда мұғалім осыған жететін қолайлы тәсілі бар екенін анықтаған жағдайда ғана өзінің көздеген мақсатына жеттім деп жорамал жасай алады.

Оқыту жүйесінің технологизациясы мақсаттарды талдап, тексеріп, нақтылауды талап етеді: ортаның жалпы талаптарынан білім беру жүйесінің тапсырмаларын, олардан оқу орындарының тапсырмаларын, одан әрі оқыту жоспарларының жалпы мақсаттары мен белгілі бір сала бойынша білім беретін курстарды тексеруді міндеттейді [5] .

Оқытуға қойылған осындай мақсаттарды В. П. Беспалько басқаларға қарағанда толығырақ диагностикалық мінездеме береді. Алайда, ол қазіргі кездегі орта және жоғары мектептердің өркендеуінде аталған міндеттер не педагогикалық жүйеге сәйкес жалпы мақсаттарды, не бөлек сабақтарды оқытудағы жеке мақсаттарды қанағаттандыра алмай отырғандығын айтады [20] .

Ғалымдар оқыту мақсаттарын жолға қоюдың бірнеше тәсілдерін анықтады. Көптеген іс-тәжірибелерде мұғалімдер оқытудың мақсатын оның мазмұны арқылы анықтайды. Мысалы, «Пифагор теоремасын оқыту». Бірақ бұлай қойылған мақсат инструментальді болып есептелмейді, бұл арқылы олардың мақсатқа жеткен немесе жетпегендіктері туралы айту мүмкін емес. Оқытудың мақсаттарын анықтаудағы көп тараған тәсілдердің бірі - оларды оқытушылардың іс-әрекеті арқылы анықтау. Мысалы, «Білім алушыларды дербес компьютермен жұмыс істеу принциптерімен таныстыру». Бұл тәсіл мұғалімнің ғана іс-әрекетін анықтауға жол ашады, олай болса бұл тәсіл де инструментальді емес.

Сонымен қатар оқытудың мақсаттарын ішкі интеллектуалды жүйе арқылы жолға қою тәсілі де бар. Ол оқушының жеке және эмоциональді жетілуін қамтамасыз етеді. Мысалы, «Ауызша есептеу шеберлігін жетілдіру», «Бақыланған оқиғаны талдау шеберлігін қалыптастыру», «Тапсырмаларды шешу барысында оқушылардың танымдық дербестігін дамыту» т. с. с. Мұндай тәсілдер арқылы оқытудың мақсаттарын жолға қоюда мақсаттардың жетістіктері талқыланатын нысананы көздеу мүмкін емес. Осы орайда, тәжірибе оқытудың мақсаттары туралы тұжырымдамалар біршама диагностикалық күйге ауысу үшін соларға сәйкес анықтамалар қажет екендігін көрсетеді.

Сонымен бірге, тәжірибеде оқытудың мақсаттарын жолға қою жолдарын оқушылардың оқудағы іс-әрекеті арқылы анықтау кеңінен жайылған. Мысалы, «Сабақтың мақсаты - теңдеу жүйесін Гаустың әдісімен шешу» немесе «Атом құрылымын зерттеу» т. с. с. Мақсаттардың жолға осылай қойылуы сабақты өзкізудің сәтті жоспарлануына себін тигізеді. Әйткенмен, бұл жерде де оқытудың қорытынды нәтижесі көрінбейді, оқушының алға қарай даму жолы одан әрі өрбімейді.

Ал, педагогикалық технологияда оқыту мақсаттарын жолға қою оқыту нәтижесі арқылы қалыптасады деп сипатталады. Бұл мақсаттарды оқушылардың іс-әрекеттерінде көрсетілгендей, оларды танып, өлшеуге болады.

Мақсаттарды жолға қою қиыншылықтары оқытудың нәтижесін іс-әрекетке ауыстырумен өз шешімін табады. Мұндай қиындықтар екі түрлі жолмен іске асырылады:

Анық, жүйелі мақсат құрумен, онда оның категориялары мен жүйелі түрде көрсетілген деңгейлері (иерархия) аталып көрсетілуі тиіс. Бұл жүйе педагогикада «таксономия» деп аталып жүр.
Оқытудың мақсатын суреттейтін анық тілді жасаумен.

«Таксономия» сөзі объектілердің классификациясы мен түрлері деген мағынаны береді. Таксономия қиындықтарына қарай өсу категориясын (иерархияны) сипаттайды және олардың өзара қарым-қатынасын анықтайды [21] .

Оқыту мақсаттарының таксономиялары арасында Б. Блумның оқыту мақсаттары таксономиясы үлкен орын алады. Ол құрылымның ережелері мен жалпы әдіс-тәсілдерін және педагогикалық мақсаттардағы танымдық (когнитивті) аймақтарды қалпына келтіруге ықпал жасады. Бұл жүйені оқытушылардың көпшілігі оқыту жоспарын және оның нәтижесін бағалауда қолданды. Мұнымен қатар, бұл жүйе жаңа курстарды тексеруде жаңаша құрал ретінде де пайдаланылады.

Когнитивті аймаққа оқып-үйреткен материалдарды белгілі бір мәселені шешкенге дейінгі есте сақтау мен еске түсіру мақсаты кіреді. Есте сақтау мен еске түсіру барысында оқушы оқып-білген нәрселерін қайта ойлау, оларды басқа да жаңа идеялармен, әдістермен, іс-әрекетті орындау тәсілдерімен байланыстыруы қажет. Тіпті осы жолда ол жаңа шығарма туындата алады.

60-жылдардың басында Д. Кротвел аффекті аймақтағы таксономияның бір бөлігін ашты. Аффекті (әсер құндылығы бар) аймаққа жай қабылдаулар мен қызығушылықтан бастап, құнды қарым-қатынастар мен олардың белсенді түрде көрсетілуіне дейін меңгеру мақсаттары жатады [22] .

Сонымен қатар, мақсат бағытталған жерге психомоторлы аймақ та байланысты болады. Психомотролы аймақ двигательді (моторлы) құрылыммен, айлалы іс-әрекетпен және нервті бұлшық ет үйлесімімен тікелей байланысты. Бұл аймаққа жалпы оқыту мақсаттары жиынтығының кішірек бір бөлігі кіреді: хат жазу дағдысы, ауызекі сөйлесу дағдысы және еңбекті оқыту мен дене тәрбиесі шеңберіндегі мақсаттар жатады [23] .

Айта кетерлік бір жайт, технологиялық өңдеулер негізінен когнитивті түрде оқыту мақсаттары үшін жүргізіледі.

Блум таксономиясында оқыту мақсатының негізгі кезеңдері бақылау мен бағалау болып табылады. Педагогика ғылымы саласында білім, білік, дағдыны бақылаудың көптеген түрлері кең тараған. Мысалы, ғылым-педагогтар Ю. К. Бабанский, Н. А. Сорокин бақылауды күнделікті, оқтын-оқтын, қорытынды деген пікірлер айтады. Ал, Г. И. Шукина - күнделікті, тақырыптық, оқтын-оқтын қорытынды және емтихан деген көзқарастарын білдіреді. Е. А. Дмитриев - күнделікті, тақырыптық және қорытынды пікірді айтады [24, 25] .

КЕСТЕ 1. Б. Блумның оқыту мақсаттарына жасаған таксономиясы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.