ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ДАЯРЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ИНВАРИАНТТЫ МАЗМҰНЫ

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ДАЯРЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ИНВАРИАНТТЫ
МАЗМҰНЫ

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан
халқына Жолдауы – тарихи маңызы жоғары, қоғамда алатын орны ерекше
стратегиялық құжат.
Мемлекет басшысының Жолдауында білім беруді жаңғырту туралы тапсырма
берілді. Ең әуелі оқыту үдерістерінде осы заманғы әдістемелер мен
технологияларды енгізу педагогтар құрамының тетіктері арқылы оқушылардың
білімге қол жеткізу мүмкіндігін кеңейтді дамыту тапсырылған [1].
Біздің негізгі мақсатымыз - Елбасы атап көрсеткен алға қойған
мақсаттарды сапалы орындау, әрбір ұстаз қауымы өзінің жауапкершілігін
сезіне отырып, тұрақты түрде біліктілігін арттырып, өз білімдерін одан әрі
жетілдіру болады.
Бүгінде білімсіз, ғылымсыз экономиканы да, өндірісті де өркендету
мүмкін емес. Ғылым, білім сапасы ең жоғарғы халықаралық талаптарға жауап
бергенде ғана өз нәтижесін берері анық. Осы орайда Елбасы білім, ғылым
саласына үнемі назар аударып, қолдау жасап келеді.
Жалпы Елбасының жыл сайын арнап отырған Жолдаулары ешқашан өз жемісін
бермей қалған емес.
Даярлық, дайындау ұғымдарынан туындайтын ұғымның бірі – технологиялық
даярлық. Кейінгі кезеңде еңбекке дайындық бағыты бойынша политехникалық
дайындық кешенді дайындық ретінде қарастырылды және басқалары (техникалық,
технологиялық, т.б.) оның құрамында қарастырылды.
Политехникалық дайындау – политехникалық дайындығы бар жеке тұлғаны
қалыптастыруды өзінің алдына мақсат етіп қойған әртүрлі мемлекеттік
институттардың ұйымдастырылған іс-әрекеттерінің жүйесі.
Политехникалық дайындық – біріншіден: Жан-жақты қабілеті дамыған ...,
өндірістің барлық жүйесіне еркін бейімделуге қабілетті еңбеккер ретінде
жеке тұлғаның біріктірілген (интегративті) сапасы (Ф.Энгельс), екіншіден:
қазіргі өндірістің типті объектілері мен ғылыми негіздерін теориялық және
практикалық деңгейде игерген жеке тұлғаның біріктірілген сапасы [2].
Мектеп оқушыларының білімі мен іс-әрекеттеріне қойылатын талаптар
(оқушылар мынаны білуге тиіс, оқушылар мынаны орындауға тиіс) және
еңбек пәні мұғалімдерінің іс-әрекетіне қойылатын талаптар (нені білуі
тиіс, нені істей алуы тиіс) мазмұны қандайда бір тар саланы немесе іс-
әрекеттің жеке түрін қамтып қоймайды, сондай-ақ барлық еңбек саласындағы іс-
әрекетке белсенді қатыстырушы болып табылады.
Біздің ойымызша, оқушыларды даярлау түсінігі білім беру
түсінігімен салыстырғанда үздіксіз білім беру жүйесіндегі оқу-
тәрбие процесінің міндеттерін нақтылайды және айқын көзге түсіп
тұрған іс-әрекет мақсатын өзімен сипаттайды. Осыған байланысты
даярлау нақты әлеуметтік бағытталған және дара маңызы бар іс-әрекет
міндеттерін тікелей шешуде білім беруге жақындауын қамтамасыз ететін
процесс пен нәтиже ретінде көрінеді. Сонымен, білім беруді
оқушыларды даярлаумен білімділік әлеуетін практикалық әрекеттерді
орындауға даярлық ресурсына айналдыру деңгейіне жатқызуға болады.
Даярлау мен білім беру ұғымдары өзара байланысты және мағыналық
мазмұны жағынан жақын екенін ескере отырып, диссертацияның мәтінінде
біз бұл екі түсінікті де пайдаланамыз.
Жалпы білім беру жағынан алып қарағанда оқушыларды даярлау мәдени
қызметке және одан әрі әлеуметтік-кәсіби дамуға даярлығына қол жеткізуге
бағытталады. Бұл бәрінен бұрын оқушылардың практикалық-бағдарлық
технологиялық даярлығына байланысты .
Оқушылардың технологиялық даярлығының басты бағыты оқушыларды
практикалық оқыту мен дамытудан, олардың нақты болмыспен өзара әрекетін
тиімділендіруден, әлеуметтік-кәсіби өз орнын табу мен мектеп оқушыларының
бейімделуінен көрінеді .
Бұл жағынан алып қарағанда, оқушылардың технологиялық даярлығын
қалыптастыру жалпы білім беру кезеңіндегі міндеттердің контекстіндегі
технологиялық сауаттылық, технологиялық шеберлік пен технологиялық
тәрбие алуға бағытталады. Оқушылардың технологиялық даярлығының
көрсеткіштеріне жас ұрпақтың айнала қоршаған дүниемен өзара кеңінен
әрекет етуге практикалық даярлығының параметрлері және жастардың одан
әрі кәсіби білім алу формасындағы дамуы жатады. Сонымен,
технологиялық даярлық үздіксіз білім беру жүйесінің ең маңызды
компонентінің стратегиялық қызметін, жалпы білім беру жүйесінің
әлеуметтік дамуын реттеуші, адамның одан әрі кәсіби оқуы мен дамуын
үйлестіруші қызметін сипаттайды.
Мектепте технологияны оқыту оқу қызметі пәнінің мәнін нақты
анықтамай, білім беру саласының мақсатын құрмай, оның мектеп
бағдарламасының басқа пәндерімен байланысын орнатпай мүмкін болмайды.
Технологиялық даярлықты жүзеге асыру базасының тұлғалық-бағдарлық
жүйесінің мазмұны төмендегілерді қамтамасыз етуге бағытталғанын
көрсетеді:
- адам-адам, адам-табиғат, адам-техника, адам-белгілер
жүйесі, адам-көркемдік бейне жүйелеріндегі субъекті мен еңбек
затының өзара әрекетін қамтамасыз ету;
- жастарды қоғам және отбасындағы өмір үшін еңбек пен кәсіптік
даярлаудың міндеттеріне сәйкес келуі;
- қазіргі заманғы салалық технологияларға негізделу;
- оқушылардың шығармашылық білімі қызметінде өзін-өзі жүзеге асыру
шартын қамтамасыз ету.
Жоғарыда айтылғандарды негізге ала отырып біз, базалық тәжірибелік-
бағдарлық оқыту мазмұны политехникалық білім ретінде анықталуы мүмкін деп
есептейміз. Бұл термин оқушылардың технологиялық даярлығын қалыптастырудың
инварианттылығын еңбек қызметінің интегративті салаларында жүзеге асыруды
білдіреді.
Бағдарлама модулінің мазмұны Адам-техника, Адам - табиғат, Адам –
белгілер жүйесі, Адам - адам, Адам – көркем образ типі бойынша
материалдарды қамтыған.
Соңғы жылдары мектепте Адам – көркем образ типіне қатысты қолданбалы
көркем шығармашылық іс-әрекеттерге кеңінен көңіл бөлінуде. Оның мазмұны:
дизайн; киімді, аяқ киімді және аксессуарларды модельдеу; сәндік тоқыма;
көркем өру; көркем кестелеу; ағашты, қабықты және сүйекті ою; фигуралы
жону; бедерлеу; мозаика; инкрустация; бояма (роспись), күйдіру; сығымдау;
көркем шекімелеу; терімен, таспен, сызбен және басқа да табиғи
материалдармен көркем-қолданбалы жұмыс жасау сияқты ұғымдар мен сол
ұғымдарға сәйкес іс-әрекеттер жасауды қамтиды.
Осыдан келіп, оқушыларды қолданбалы оқыту адам қызметінің түрлі
бағыттарымен байланысты болуы мүмкін базалық технологиялық даярлауды
қамтамасыз ету еңбек қызметінің пәндеріне сәйкес еңбекті әлеуметтік-
кәсіби бөлудің қабылданған жүйесінің инвариантты негізіне құрылған
деп есептеледі. Сонымен, оқушылардың технологиялық даярлығын
қалыптастырудың инварианттылығының мазмұны Тв, S еңбек қызметінің
салалары бойынша Твs бөлімінің супер позициясы түрінде берілуі мүмкін
( Т – техника, А – адам, Бж – белгілер жүйесі, КБ - көркемдік бейне,
Таб – табиғат):
Тв = Σ Твs = Твт + Твтаб + Твбж + Твкб + Тва
Осыған байланысты іргелі технологиялық даярлық еңбектің барлық
негізгі пәндері бойынша жүзеге асырылуы тиіс, оның дәстүрлі техника-
технологиялық компоненті жаратылыстану-ғылыми, ақпараттық, көркем және
әлеуметтік бөлімдері бойынша қосымшаны технологияны оқытуды талап
етеді (1-сурет).

1-сурет. Инвариантты технологиялық даярлау құрылымы

Жалпы білім Технологиялық даярлық салалары
беру сыныпта
кезеңдері р
ТехникЖаратылыс-АқпаратГуманита р-әлеКөркем-
алық ғылыми тық уметтік(А) эстетикалық
(Т) (Таб) (Бж) (Кб)
Бастауыш 1 Бастауыш жалпытехнологиялық
мектеп 2
3
4
Негізгі 5
мектеп 6 Негізгі жалпытехнологиялық
7
8
9
8-9

Сала алды жалпытехнологиялық
Орта 10
мектеп 11 Сала бойынша технологиялық

Техника-технологиялық даярлық негізгі жаратылыстану ғылымдарымен
тікелей байланысты білдіреді. Әлеуметтік - еңбек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.