Оңтүстік Қазақстанның киелі жерлері мен әулие адамдары

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

РЕФЕРАТ

Тақырыбы:

Орындаған: К-14- 1 тобының студенті

Зұлпыхар Айкүміс

Тексерген: ф. ғ. к., доцент Қалиева Қ. М.

Қарағанды 2015 ж.

Жоспар:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

а) Сайрам ауданындағы қасиетті орындар және тарихи мәдени ескерткіштер

ә) Оңтүстік Қазақстанның тарихи ескерткіштері

б) Оңтүстік Қазақстанның әулие адамдары

ІІІ. Қорытынды

Кіріспе

Оңтүстік Қазақстан облысының климаты тынығуға, емделуге, альпинизммен, тау шаңғысы спортымен, аңшылықпен айналысуға өте қолайлы. Бүгінде туризм - Оңтүстік Қазақстан экономикасының ең қарқынды дамып келе жатқан, болашағы зор салаларының бірі. Облыста 802 тарих және мәдениет ескерткіштері бар, оның ішінде 530-ы арехологиялық, 44-і тарихи, 228-і сәулет өнерінің ескерткіштері. Жібек жолының Оңтүстік Қазақстандық телімі оның батысынан шығысына қарай жүргенде Шаштан (қазіргі Ташкент) Тұрбат өткелі арқылы Испиджабқа, Сайрамға апарады. Көне қаланың атауы күні бүгінге дейін сақталған. Шымкент іргесінде кент осылайша аталады, оның орталығында Жібек жолының аса ірі орталықтарының бірі болған ортағасырлық қаланың орны бар. Испиджабтан құлдарды, ақ кездемелер, қару-жарақ, семсер, мыс пен темір тасыған. Испиджабтан шыққан керуендер Шараб және Будухкет шаһарлары арқылы шығыстағы Таразға көш түзеген. Бүкіл Жібек жолының бойындағы керуен жолында Отырар мен Түркістан сияқты бай қалалар, сауда-қолөнер мекендері, керуен-сарайлар бой көтеріп, гүлденді.

«Отырар» - ежелгі атауы Фараб, Қазақстан аумағындағы көне қала. Ұлы ғұлама ғалым, екінші Аристотель атанған Әбу Насыр әл-Фарабидің туған жері. VIII ғасырдан бастап Отырар Тарбанд атауымен белгілі болған. Бұл атауы ежелгі түркі жазбаларында кездеседі. Отырар шаһары Еуропа мен қытай арасындағы жолдарда орналасқан сауда орталығы болған (10-12 ғғ. ) . IX-X ғғ. Отырар гүлденген ірі қала, ғылымның орталығына айналды. Мұнда үлкен медреселер, мешіттер, ханакалар, кесенелер орналасқан. Қала қамал қабырғаларымен қоршалып, үш қақпасы болған. Бұл қалада бүкіл дүниежүзіне әйгілі «ұлы Отырар кітапханасы» болған. Қамал қабырғасының, қақпалары мен басқа құрылыстарының қалдықтары біздің заманымызға дейін сақталды. Отырар шаһарының орнында ислам уағыздаушысы, діни мистик, Қ. А. Йасауидың ұстазы әрі рухани тәлімгері, XII ғасырда өмір сүрген Арыстан бабтың кесенесі бар. Кесене - XIV ғ. сәулет өнерінің мұрасы.

2001 жылы ЮНЕСКО-ның шешімімен бүкіл әлем ежелгі Тұран бесігі, тарихы тағдыры Ахмет Йасауидың тағдырымен байланысты Түркістан қаласының 1500 жылдығын тойлады. Бүгінде Түркістан бүкіл мұсылман әлемінің, барша түркі тілдес халықтарының рухани орталығы, рухани мінәжат орны.

Суда жүзуді сүйетіндер үшін Оңтүстік Қазақстанда өзен жеткілікті. Олардың ең үлкендері - Сырдария, Арыс, Бадам, Боралдай, Бөген өзендері. Өзен жағалауларын бойлаған сақырауқұлақ терушілер әрқашан жақсы олжадан кенде қалмайды. Түлкібас, Төле би және Қазығұрт аудандары туризмнің ұйымдасқан және өз бетінше тауға жаяу шығу, салт атты және тағы басқа түрлерін, соның ішінде тынығудың бірқалыпты тыныштығын ұнататындар үшін қызықты. Төле би ауданының табиғи-климаттық жағдайлары мен орналасқан орны қысқы туризмге қолайлы. Мұнда жаңа шаңғы базасы мен арқанды жол салынған. Тынығу лагерьлері қайта құрылып, алуан түрлі қызмет көрсету құрылымдарының желісі дамытылуда.

Солтүстік Созақ ауданының дархан даласында өлкенің маржан көлі - Қызылкөл Қаратау бөктерінде көсіле орналасқан. Көл суының шипалы қасиеттері бар. Туристерді тынығып, шомылуға Шардара мен Бөген су қоймалары шақырады. Қаланың Тянь-Шань тауының сілемдеріне жақын орналасуы өңір тұрғындары мен қонақтарына таудың саумал ауасымен тыныстап, әр түрлі тау соқпақтарымен саяхаттап, аспанасты сұлулықты тамашалауға бірегей мүмкіндік береді. Саяхат бағдарлары Сайрам-су шатқалында көп. Сапар «Альтекс» кемпингінен басталады. Мұнда арнайы жабдықталған туристік үйшіктер мен шатыр тұрғызуға орайластырылған орындар бар. Кемпинг аумағында қайың сыпыртқысы, хош иісті майлар мен жалбыз шайы бар екі нағыз орыс моншасы жұмыс істейді. Ағаш моншада бусанып алып, таудың мұздай суына күмп беруге болады.

Қазығұрт тауының бөктерлерінде «Ақбура әулие» кесенесі, «Атбұлақ Тесіктас» киелі орны, сондай-ақ үңгірлер мен «Қырық қыз» тас мүсіндері бар. Теңіз деңгейінен 1768 метр биіктікте орналасқан Қазығұрт шыңы да аңызбен ұштасқан. Қазақ халқы үшін ол Кавказдағы Арарат тауы сияқты қасиетті жер. Аңыз бойынша, Жер жүзін топан су басқанда бұл жерге әлемнің әр түкпіріндегі әр түрлі тау шыңдарына аялдаған Нұқ пайғамбардың кемесі келген екен. Оған қоса, Қазығұрттың екінші, анағұрлым көне атауы - «Кеме қалған шың». Қазығұртты қазақ ақындары Абай мен Мағжан Жұмабаев жырлаған.

Облыс аумағында адамдарды емдеуге пайдаланылатын қайталанбас табиғи ресурстар бар. Оларға ең алдымен құрамы мен адам ағзасына әсері жағынан теңдесі жоқ минералды және ыстың (термальды) сулар жатады. Бүкіл әлемге әйгілі «Сарыағаш» суы көптеген дертке дауа. Минералды және ыстың (термальды) қайнарларды табиғат бүкіл Оңтүстік Қазақстан облысының аумағына шашыратып тастағандай. Олар қолданыстағы Сарыағаш шипажайында, Кентау қаласының оңтүстігіндегі ұңғымаларда, Қаратау бөктерлерінде, Шаға өзенінің көрікті аңғарларында, Ордабасы ауданының орталығына жақын орналасқан Темірлан ауылында және Манкент ауылында бар. Ақсу, Түлкібас ауданы мен Тұрар Рысқұлов ауылының шипалы климаты жүрек-тамыр жүйесі ауруларына шалдыққан адамдар үшін ерекше құнды.

Оңтүстік Қазақстан облысында бірегей табиғат жағдайлары мен минералды су көздерінің арқасында ондаған шипажайлар мен емдеу-сауықтыру орындары салынды. Жыл бойы мұнда ТМД мен алыс шетелдерден ондаған мың адам келіп, ем қабылдайды.

«Алтын Бұлақ» емдеу-сауықтыру орны әсем көлдің жағалауындағы орманды алқапта, «Сарыағаш» минералды су көздерінің тұсында орналасқан. «Сарыағаш» шипажайы тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл ТМД аумағына танымал. «Сарыағаш» шипажайының тарихы 1946 жылдан бастау алады, сол жылы геологтар ізденіс бұрғылауларын жүргізген кезде 1400 метр тереңдікте ыстың мөлдір су көзін тауып, оның минералды екені анықтады. «Жансая» шипажайы «Сарыағаш» курортының аумағында, қайнарлар мен курорт саябағының қасында орналасқан. «Көктерек Сарыағаш» шипажайы Сарыағаш қаласының табиғаты әсем ауданында орналасқан. Жылы климат жағдайлары, таза ауа, самал жел, күн сәулесінің мол түсуі, минералды су, осының бәрі - шипажайдың аса құнды табиғи және климаттық емдік факторлары. «Арман» шипажайы 1982 жылы КСРО ІІМ қызметкерлері үшін арнайы салынған. Ол - Қазақстанда да, таяу шетелде де белгілі демалыс және сауықтыру орны. Заманның ең жаңа талаптарына сай Aray Deluxe Thermal Resort сауықтыру кешені Сарыағаш қаласында орналасқан. Бұл - медициналық қызметтер көрсетілетін минералды курорт.

«Біркөлік» емдеу-сауықтыру орны Төле би ауданының Біркөлік шатқалында орналасқан. Біркөлік шатқалы Тянь-Шань сілемінің тарамдарында теңіз деңгейінен 1100 метр биіктікте, облыс орталығы Шымкент қаласынан 50 км қашықтықта орналасқан. «Манкент» шипажайы Сайрам ауданында, Шымкент қаласынан 25 км жерде орналасқан. Қазіргі заманғы талаптардың барлығын қанағаттандыратын үш қабатты «Ақ Жайық» шипажайы 2008 жылдан бері емделушілерді қабылдайды.

Сайрам ауданындағы қасиетті орындар және тарихи

мәдени ескерткіштер

Қарашаш ана кесенесі

Қарашаш ана кесенесі - ХІХ ғасыр сәулетінің тарихи ескерткіші. Сайрам ауданы Сайрам ауылындағы ескі зират аумағының негізгі екі көшесі қиылысына жақын жерде орналасқан. Кесене ұлы уағызшы-сопы Қожа Ахмет Яссауидің анасына арнап салынған.

Яссауидің анасы Қарашаш ананың шын есімі - Айша бибі. Ол текті адам, Сайрамдағы танымал Мұса шейхының қызы болған. ХI ғасырда бұл өңірде ғылым, мәдениет және өнер қарқынды дамыды. Қарашаш өз уақытының ең білімді, сауатты және көрегенді әйелдерінің бірі болды. Байлығына қарамастан оны мақтан тұтпайтын және менменшіл болған емес. Ол барлық науқастар мен мұқтаж адамдарға қол ұшын беруге тырысты. Аңыздар бойынша Қарашаш сырқатты емдеп, түс жори алатын. Осының арқасында ол өңірдегі тұрғындар арасында кең танымалдыққа ие болды. Қарашаш бала тәрбиесіне көп көңіл бөлді, адамдар санасында ол аналықтың биік арманына айналды.

Қарашаш ана кесенесі - порталды-күмбезді құрылыс. Құрылыстың бұндай типі кейінгі ортағасыр дәуірінде Оңтүстік Қазақстан аумағында кең таралған. Бастапқыда ХІІІ ғасырда салынып, кейіннен уақыт және табиғи жағдайлардың ықпалымен әлденеше рет қирап, қайтадан тұрғызылды. Қазіргі кесене ХІХ ғасырдың ортасында салынды. Ол 27 х 27 х 5 см мөлшерлі төртбұрышты күйдірілген кірпіштен қаланған. Сондай-ақ, құрылыс барысында ағаш пен саз қолданылды. Кесене сапалы материалдардан және ерекше ұқыптылықпен тұрғызылды. Екі ғасыр ширегінде ескерткіш бұзылған жоқ. Құрылыста қолданылған ағаш бөлшектер және ағаштан ойылған ою-өрнек те шірімеді. Кесененің өлшемі 6, 3 х 6, 3 метр. Ғимарат бұрыш қалқандарына негізделген барабанда тұрған күмбезбен аяқталады. Күмбез биіктігі 7, 08 метр. 1996 жылы күмбезді жапырақты ақ қаңалтырмен қаптады. Оңтүстік жіне оңтүстік-батыс қасбеттері ұзын сүйірленген текшелері бар порталдармен безендірілген. Алдыңғы жазықтықтары терең емес сүйірленген және тікбұрышты текшелермен әшекейленген. Кесененің оңтүстік және батыс жақтарында кіреберіс есіктер бар.

Ішкі бөлігінде күмбез ұшы сыланған, кіреберіс үстіндегі жарық саңылауы ағаштан жасалған панжар торымен жабылған. Құм тығырындағы едендер кірпіштен қаланған. Кесененің орталық бөлігінде мрамор тақтайшаларымен қапталған Қарашаш ананың бейіті орналасқан. Қарашаш ана мазарының жанында оның жақындары - Ибраһим қожа, Сүлеймен қожа, Сәлім қожа мен Дәуіт қожаның бейіттері орналасқан.

Ибраһим ата кесенесі

Ибраһим ата кесенесі - әйгілі уағызшы мазарына қойылған сәулет ескерткіші. Ақсу ауылы жолында Сайрам ауылының шетінде биік төбеде орналасқан. Алғашында кесене XVI - XVII ғасырларда салынған, бірақ ол құлап қалғаннан кейін XIX ғасырда қайта салынды. 50-жылдары қатты жер сілкінісі кезінде кесене күмбезі құлағаннан кейін басқа қалыпта қайта жасалды.

Ибраһим ата - атақты сопы Қожа Ахмет Яссауидің әкесі, діни көсем, әрі осы өңірлерге танымал уағызшы болған. XI ғасырда Сайрам ислам дінін тарату ошағы болды. Мұнда көптеген діни ұстаздар мен ғалымдар тұрды. Ибраһим ата текті отбасынан шыққан, табысты жер өңдеуші болды. Халық арасында оның әулиелігі мен уағызшы қабілеті жайлы аңыздар тараған. Ибраһим ата мұқтаж адамдарға көмектесіп, тақуалық өмір сүрді және мыңдаған ізбасарларға ислам дінін уағыздады.

Кесене бір камералы, шаршы түріндегі құрылыс. Ибраһим ата кесенесінің алаңы 7, 2х7, 2 м, ал ұзындығы - 8, 25 м. Имарат бір орын-жайы бар екі деңгейлі болып келеді. Оңтүстік жағында кіреберіс, батыс жағында ағаш жақтаулы терезе орналасқан. Ішкі қабырғалары әрленген, еден кірпішпен қапталып үстінен цемент араластырылған балшықпен сыланған. 50-жылдары күмбез құлағаннан кейін кесене төбесі ақ жапырақты қаңалтырмен қапталып, ортасына сүйір ұшты мұнара орнатылды. Кесененің солтүстік-батыс және оңтүстік-батыс бөліктерінде терең емес сүйір ұшты текшелері бар порталдар бар. Ұзақ уақыт бойы жолдың шетіндегі төбеде тұрған кесене қатерлі жағдайда болды. 90-жылдары жолды 20 метрге ауыстыруға және кесене негізін топырақ қатпарымен бекітуге қаржы бөлінді.

Сайрамдағы Кер Сақ Аб «Сансыз Баба»

- Уа, Айқарақ Керей Хан!
Жүрегімді сыздатқан
Көңілім тола шерім бар!
Әруақтарды тербетіп
Сақ Абадан қозғасам!
«Он Алты Барыстан» жолың бар!
Алаш атты түбің бар!
Қазақ атты сүтің бар!
Алты Арыстан тараған,
Алдыңда қалың жұртың бар!
«Төрт Алқа» соғысын ұрандап,
Шұбырып келеді зұлымдар!
Қаптаған мынау зұлымдарға
Лашын құстай түйіліп,
Бүркіттей бүріп желкеден,
Қыран құсындай қоныңдар!
Көкжалдай орап алды-артын,
Барыстай жарып ортасын,
Ескендір есінен танғандай,
«Қансуарлап» ұрандап,
Қазақтың көтеріп байрағын
«Жойқын Дарияға» салыңдар!
(Асан Қайғы)

Сайрамдағы «Сансыз Баб» - деген сөзді қазіргі ел ішінде: «Бұрын бұл жерде есепсіз, өте көп әулиелер өткен, немесе дін таратуға Арабиядан көп сақабалар келген деп ұғады. Бұл қате ұғым. «Сансыз Баба» - деп, атының өзі айтып тұр. Бұрын Ата - Бабамыз «Құдай Бір, Құдай Жалғыз!» - деген соң, мұндай атақты адам баласына бермеуге тырысқан. Оның ішінде әулие адамдарға, соның бірегейі Кер Сақ Аб «Сансыз Баба». Бұл кісі санға кірмейді. Жер Жаһанды билеген, және осы Ұлы Далаға да билік жүргізген Пірауындарға: «Сендер Құдай емессіңдер! Құдай көкте!» - деп, Жаратушы - Тәңір - Құдай - Алланың «Бір», «Жалғыз» екенін алғаш таныған азамат. Кейінгі замандарда: «Бір саны ғана Ұлы Жаратушы Көк Тәңіріне лайық, ал қалған сандар бұл Ұлы көсемге лайықсыз!» - деп, бабаларымыз оған «Сансыз» - деген ат берген. Және бұл сөз: «Сыңары жоқ!» - деген ұғымды да білдірген. Осы Кер Сақ Аб «Сансыз Баба» өзінен басқа Сақ тайпаларының он алты көсемін біріктіріп, «Алқан ыдысқа» білектерін тіліп өз қандарын құйдырып: «Жүрегіміз де, жолымыз да бір!» - деп, Ант ішкен соң, айнала қоршаған халқы бұларды «Он Алты Барыс!» - деп атайды.
«Құдай жер бетінде!» - деп жүрген Пірауындарға (Фараондар) және оларға бағынып, одақтастары болып тұрған адам жегіш «Арыстан» - деп аталатын тайпаларға қарсы «Он Алты Барыс» алғаш рет соғыс ашып, Қазығұрт пен Алтайдың, және Тобыл мен Жойқындария (Әмудария) арасын азат етеді. Бұл Ұлы майданда Сақ бабаларымыздың 10 тайпасы көсемдерімен бірге қырылып кетеді.
Кейін Алаш Қаһан бүкіл Жалпақтұмсықты (Евразия құрылығы) олардан тазалап, адам бармас Сахараға дейін қуып барады. Алаш Қаһанның қос егіз ұлдары Қазақ пен Созақ Қаһандар Ұлы Бабаларының бұл ұлы істерін жалғастырып, Жұмыр Жер Жаһанды Пірауындар мен адам жейтін тайпалардан тазартады.
Әлиасқардың түсініктеме-баяны:
«Ата-Бабаларымыз өте атақты ірі тұлғаларға, оның ішінде осындай әулие бабаларға, бірдің орнына «Пір», «Сансыз», яғни санға жатпайды» - деп, «Жеке», «Жекен» - деген сияқты атақ берген. «Жалғыз» - деген сөзді жетімге, батырға берген. «Жетімнің көз жасы көп, құдайдың сағыры, өзі жылап өтсін, бірақ елге бермесін!» - деген. «Батырда кісінің қаны бар, өзімен кетсін!» - дегені. Батырдың атын мешіттерге берген. Мектепке, медреселерге беруге тиым салған. Себебі ондағы тәрбиеленген шәкірттер қанішерлік жолға түседі деген қауіп болған. «Жалғыз» - деген атауды жерге, төбеге, т. б. жансыз тіршілікте кездесетін тұтынатын затқа береді. Бұрын Ұлы Бабаларымыз ұлдары немесе қыздары жалқы, яғни біреу болса, «Жалғыз» - деп атауға тиым салған.

Сайрам су шатқалы

Біздің аумақтың ең тамаша шатқалдарының бірі - Сайрам-су. 2350 м биіктікте мұздан жасалған көл. Оның қазаншұңқыры гитара тәріздес болып табылады. Көлдің төменгі жағында түсі ашық жасыл және өте салқын болып келеді. Көлдің түсі нақ екі түрге бөлінуі, яғни ашық көкшіл және ашық жасыл болуы өте қызықты. Кез-келген ауа-райында көлдің түсі өзгеріссіз екі түрлі. Сондық осы туралы аңызда бар. Ерте заманда биік тау бөктерінде адамдар тұрыпты. Осы тайпаның басшысының қызы кішкентай кезінен басқа елдің ханына атастырылады екен. Уақыт өте келе қыз өсіп, бойжете және әдемі, батыл болып өседі екен. Күндердің күнінде бойжеткен сол тайпадағы қойшы жігітке ғашық болып қалады. Екі жас әке - шешелерінен ырзашылығын сұрамақшы болады. Бірақ қыздыңәкесі қатты ашуланады. әкесі қыздан міндетін орындап, ханның жары болуын сұрайды. - Бұл мүмкін емес деп қыз шешім қабылдайды. Түннің бір уақытында жігіт пен бойжеткен өз ауылдарынан қашып кетеді. Қыздың әжесі өз батасын беріп, ашық жасыл жүзік және жылан жүздес білезік сыйға тартады. Сыйлықпен тек қиын жағдайда қолдансын деп бұйырады. Ұзаққа қашып үлгермеген балардың артынан әкесі қуып жетуге сәл қалғанда, қыз ашық-жасыл жүзігін шешіп лақтырған кезде көл пайда болады. Бойжеткен мен жігіт тағыда алыстап қашады, бірақ әкесі тағыда жетіп алады, сонда қашп құтыла алмайтыны білген екі жас шешім қабылдап шексіз дүниеде бірге боламыз деп сө беріп, қыз жылан тәрізді білезігін алдына лақтырады. Мұнда 8 тәріздес, яғни шексіз символы, көл пайда болады. Міне осыдан екі түсті көл пайда болған.

Қазы Байзави әулие -Сайрам қыстағынан Оңтүстік дарбазасынан шыға берісте, сол жағыңыздан өте ертеде салынған кесене көзге шалынады. Бұл Қазы Байзавидің бейіті үстіне орнатылған кесене. Оның өлшемдері: көлемі 7х9м, күмбездің биіктігі 11м. Кесене ішіндегі қабір Шығыс-Батыс түрінде жатқызылған. Бұл ғимарат ХІХ ғасыр ортасында тұрғызылған деген жорамал бар. Кесененің батыс және оңтүстік жағында кішігірім бастырмалар құрылған. Қазы Байзави кесенесінің республикалық маңызы бар. Үкімет тарапынан қорғауға алынған, үлкен зиярат орны. Оған иран, Ауғанстан, Түркия және Өзбекстаннан да зиярат жасаушылар келіп тұрады. Қазы Байзави туралы мынандай дерек бар. Бұл кісінің әулие бастағы есімі Ишан қожа болып табылады, ІХ ғасырда өмір сүрген. Қазір өз заманының көптеген ғылыми жетістіктерін оқып үйренген. Әсіресе Құран Кәрімді, Хадистерді жас кезінен-ақ біліп алған. Қаратөбе ауылы, Ю. Сареми көшесі н/ү. Аудан орталығынан 25км, жол жағдайы жақсы.

Сүзік ата - сайрамның оңтүстігінде төбешікте Сүзік атаның кесенесі бар. ХІІ-ХVI ғасырларда құрылған, көп уақыт өтті. Тарихи әсер арқасында бұзылған ХVІІІ ғасырда 27х27х5 см. күйдірілген қыштан соғылған кесене уақыт өтумен бұзылып кетті. 1996 жылы ел перзенттері - Анармат, Ергаш және олардың жора-жолдастары көмегімен әдемі кесене құрылды. Ұста Рысмет Тұрдыметов шеберлік өнерін паш етті. Ғимараттың көлемі 5х5, 5 биіктігі 6, 5. Зиярат орнына келушілер, Сүзік ата тарихымен айналысып, қызықтап жүргендер көп. Сүзік ата туралы Сайрам тарихында жазылуынша Сүзік атаның өз аты Мұстафақұлы Қожа болып, Ахмет Иссауидің қыз немересі делінген. Жас бала кезінде үлкен бабасының қасында маужырап момын болып ұялыңқырап келеді екен. Сол бойы ел «Сүзік ата» деп атаған. Сүзік ата оқымысты болып, Алланың әмірін, пайғамбардың жолын берік ұстаған. Намаз оқып, зекет беру, рамазан оразасын ұстау, қажыға бару сияқты қарыздарды кідіріссіз орындағын. Ташкент қаласында да Сүзік ата кесенесі және мешіті бар. Бір зәулім көше әулие атымен аталады. Ташкенттіктер де Сайрамға келіп-кетіп тұрады. Қаратөбе ауылы, Аудан орталығынан 4км жол жағдайы жақсы.

Ақ ата баба кесенесі. Оның шын аты-жөні Шахабиддин Исфиджаби болып, халық арасында Ақ ата есімімен белгілі. Х-ХІ ғасырлар аралығында өмір сүріп, өз заманының ғұламаларының бірі болған. Бұл кесененің көлемі 4х5м, биіктігі 5х5м. Имандылыққа шақырған ғұлама ұстаз. Ол кісі Қожа Ахмет Иссауидің бірінші мұғалімі-ұстазы. Сайрам ауылы, Ақ ата баба көшесі, Аудан орталығына 20км, жол жағдайы жақсы.

Қыдыр мешіт мұнарасы. Қыдыр мешіт мұнарасы Сайрам туралы жазылған тарих кітапшада мешіт, мұнара және жер асты жолы Султан Мансур патшалық қылған кезде ХІ ғасырда құрылған, мешіт бұзылған. Жер асты жолының біраз жерін басып қалған. Мұнара 1948 жылы жер сілкінгенде біраз қиралған. Сайрам ауылы Ә. Темір көшесі, аудан орталығынан 20км, жол жағдайы жақсы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.