Оқытудың зандылықтары

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Оқытудың зандылықтары мен заңдылықтары.

Оқыту үрдісі – оқушыға білім, тәрбие берудің және оны дамытудың мақсаттары
шешілетін мақсатты бағытталған, бірізді өзгеріп отыратын мұғалім мен
оқушылардың өзара әрекеттестігі.
Оқыту – қазіргі заманның талаптарын ескере отырып, оқушылар тұлғасын,
білім, іскерлік және дағдыларды меңгерте отырьш, мақсатты қалыптастыру мен
дамыту процесі. Оқыту -қоғамдық құбылыс түріндегі ересектердің мақсатты
бағдарланған жүйелі ұйымдастырылған қоғамдық қатынастар тежірибесі,
қоғамдық сананың даму нәтижесі, еңбек өндірісінің мәдениеті, қоршаған
ортаны қорғау мен оны белсенді қайта өзгерту туралы, білімдерді аға
ұрпақтың өскелең ұрпаққа үйретіп, оны олардың меңгеруі. Оқыту ұрпақ
сабақтастығын, қоғамның толық құндылықты қызмет атқаруын және тұлғаның
соған сәйкес дамуына мүмкіндік жасайды. Оның қоғамдағы объективті
міндетгерінің мәні осында. Оқыту процесіндегі негізгі мазмұнды игеру тетігі
– өзара әрекеттестіктің арнайы формасындағы мақсатты ұйымдастырылған
балалар мен ересектердің бірлескен іс-әрекеті, олардың мазмұнды танымдық
әңгімелері (кесте 1 қараңыз).
Түрлі деңгейлерде іске асырыла отырып, оқыту процесі циклдік сипатка ие
болды. Оқыту процесінің циклдері дамуының ең негізгі көрсеткіштері, басты
екі мақсатқа негізделіп топталған, педагогикалық еңбектердің ең жақын
дидактикалық мақсаттары:
- білім беру – бұл мақсат окушылардың танымдык іс-әрекеті тәсілін меңгеріп,
олар арқылы ғылым негіздерін игерулерін, белгілі бір білімдердің, дағдылар
мен іскерлікті үйренулерін, өздерінің рухани, физикалық және еңбек
қабілеттерін жетілдірулерін, еңбек және кәсіби дағдыларды игеруін көздейді:
- тәрбиелеу – әрбір оқушының ғылыми көзқарасын, адамгершілігін, белсенді
шығармашылығын және әлеуметті кемелденген жоғары адамгершіліктегі үйлесімді
дамыған тұлғасын дамытуды мақсат етеді.
Оқытудың мақсаты – дамытудың қоғамдық – тарих тәжірибесінің жан – жақтарын:
білімдер мен іскерліктері, ғылым, мораль, еңбек, әдебиет, өнер, жалпы және
дене тәрбиесін меңгеруге бағытталған мұғалімнің педагогикалық әрекеті мен
оқушының оқу-танымдық өзара бірлескен әрекетінен ойша күтілетін түпкі
нәтиже. Жалпы мақсатта қоғам ғылымның, техникалық, сондай-ақ өндіргіш
күштер мен өндірістік қатынастардың дамуына сәйкес кетеді.
Оқыту педагогика ғылымының категориясы ретінде және окыту процесі немесе
дидактикалық процесс бірдей мағынадағы ұғымдар емес. Процесс оқыту
жағдайларының толық педегогикалық құбылыс ретінде педагогикалық іс-әректтің
үзіндісі, актісі ретіңде ауысып отыруы. Іс-әрекет ретінде оқыту ұғымымен іс-
әрекеттердің шеңберін, міндетін білдіретін қызмет ұғымы тығыз байланысты.
Оқытудың қызметі оқыту процесінің мәнін сипатгайды
Оқытудың әлеуметтік, педаготикалық психологиялық мәні оның қызметтерінен
біршама анық айқындалады. Солардың ішіндегі, бірінші кезектегі біршама
мәндісі — оқушыларда білімділерді, дағдыларды және шығармашылық іс-әрекет
тәжірибесінің іскерлігін қалыптастыруы (білім беру қызметі). Оқытудың
екінші қызметі — оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру (тербиелеу қызметі).
Ол балалар мен ересектерде объективті түрде қоршаған орта жөнінде ой
толғауға мүмкіндік жасайтын білімдерінің толығуына қарай біртіндеп
қалыптасады. Алдыңғы екі қызметімен тікелей байланыстағы тұлғасын және оның
өз бетінше ойлауын дамыу қызметі атқарылады (дамыту қызметі).
Адамның дамуы – бұл оның денесінің физиологиялық және психологиялық
сипаттамаларының олардың ішіндегі ең бірінші ақыл-ойының сапалы дамуын
білдіреді. Сонымен қатар, оқытудың кәсіби бағдарлау қызметінің де мәні зор.
Үздіксіз білім беруде дайындау қызметі, адамды өндіріске және қоғамдық
қарым-қатынастарға белсенді араласуға бағыттайды, практикалык әс-әрекетке
дайындайды, өзінің политехникалық, кәсіби, жалпы білімі, толық дайындығын
үнемі жетілдіріп отыруға бағыттайды. Креативтілік қызметі тұлғаның жан-
жақтылығын үздіксіз дамытуды көздейді. Өзінің мәні жағынан оқьпу процесі —
түрлі реттегі және деңгейдегі заңдар мен зандылықтар арнайы айқындалатын
зандылықты түрде дамитын процесс. Заңдылықтар объективті, мәнді қажетті,
жалпы, тұрақты және белгілі бір жағдайларда қайталанып отыратын өзара
байланыстарды бейнелейді. Феномен мәнінің қатаң түрде айқындалған
ерекшеліктсрі – зандарды құрайды.
Оқыту процесінің заңдылықтары:
Оқушының білімге деген ынтасына оқытушы әсерінің сәйкестігі. Бұл заңдылық
баланың қоршаған дүниені тануға деген ықыласын жүзеге асыруға жағдай
жасайды, мұғалімнің балаға өмірде қажет болатын, оларды қызықтыратын
білімді берудегі белсенді ыкыласын қажет етеді.
Оқушьшардың жеке жөне ұжымдық іс-әрекеттеріне оқытушының әсерінің сәйкес
болу зандылығы. Бұл заңдылык мұғалімнің, оқыту процесінде баланың
айналысатын іс-әрекеттерінің әрбір түрінің оның қандай қасиетін талап етіп,
сонымен бірге оны дамытып отыратынын түсінуіне мүмкіндік жасайды.
Оқушының танымдық, ақыл-ой және басқа да мүмкіндіктеріне оқыту әсерінің
сәйкестігі. Бұл заңдылық мұғалімдерден оқушылардың ерекшелігі
контингенттерін, олардың жеке және әлеуметтік психологиялық ерекшеліктерін,
танымдық мүмкіндіктерін, сабақтың және сабақтан тыс уақыттағы
қызығушылықтары мен мінез – құлықтарын ескеруді және оқу -тәрбие әсерінің
балалардың жеке және топтық ерекшеліктеріне, олардың жеке және ұжымдық іс-
әрекеттерінің ерекшеліктеріне сәйкестендірілуді қадағалауды талап етеді.
Оқытушы мен оқушының іс-әрекеттерін оқытудың техникалық құралдарының ОТҚ
мүмкіндікгеріне сәйкестігі. ОТҚ нақты бір сабақтың мақсаттары мен
міндеттеріне қатаң түрде сәйкестікпен қолданылуы керек.
Оқытушы мен оқушының іс-әркетін қазіргі таңдағы өмір мен іс-әрекеттің
талаптарына сәйкес модельдеу. Соңдықтан олардың барлық оқулары ойын
түріндегі тірішілік жағдайларыменен, мысалдармен кеңейтіліп оқу барысында
меңгерген білімдерін, іскерліктерін және тәжірибеде қалыптасқан дағдыларын
қолдануларына мүмкіндік жасайтын олардың қызығушылықтары артатын
жағдайларды және еңбек әрекеттерімен толықтырылуы керек.
Сонымен, оқыту үрдісінің заңдылығы – құбылыстар мен үрдістердің дамуын
бейнелейтін, объективті, қажетті, мәнді байланыс.
Жалпы заңдылықтар:
- оқыту талаптарына сәйкес оқыту процесін сәйкестендіру,
- ол білім беру,тәрбие және дамыту процестерімен байланысы,
- оқыту процесі оқушыны нақты оқу мүмкіндігін және сыртқы жағдайына
тәуелді,
- білім беру мен оқу процесі заңды түрде өзара байланысты,
- оқытудын мазмұны ғылымның даму логикасы және деңгейіне, қоғамның талабын
көрсететін міндеттеріне тәуелді,
- оқытудың әдістері мен құралдары және оқуды ынталандыру, оқу іс-әрекетінің
бақылау және өзіндік бақылауды ұйымдастыру білім беру мазмұнына және
міндеттеріне тәуелді,
- оқытуды ұйымдастыру формалары оқытудың міндетіне, мазмұнына және әдісіне
тәуелді,
- үйлесімді жағдайға сәйкес оқу процесін барлап заңдылықтарын мен
компоненттерін өзара байланысын оқытуды берік, саналы және іс-әрекетті
нәтижелі қамтамасыз етеді.
- Оқытудың барлығына тән зандылықтар қандай-да бір түрінде болмыс көрінес
беруі сөзсіз:
- Оқу процесі оқытушымен оқушының мақсатына сәйкес болады,егер мұғалімнің
іс-әрекеті оқылатын материалды меңгерту
тәсіліне сәйкес келсе.
- Жеке адамды мақсатқа сәйкес оқыту бұл іс-әрекетке тікелей қалыптасуына
байланысты.
- Оқыту мақсаты, оның мазмұны және әдістері арасында тұрақты тәуелділік
бар; яғни мақсаты, оның мазмұнын, әдісін анықтайды, ал соңғысы мақсатқа
жетудің шарты болып табылады.
Заңдылықтар оқушы мен оқытушыны іс-әрекетінің сипатына, оның қолданатын
құралдарына, оқыту әдістері және оқу материалының мазмұнына тәуелді. Оның
көрініс табуы мұғалімнің оқыту мақсатына толықтығын сезінеме және мақсаты
жауап беретін әдістері мен құралдарын қолдануына тәуелді.
Оқыту процесін танымньщ арнайы процесі ретінде оның үнемі қозғалыстағы,
дамушы процесс ретінде – қарама-қайшылықтарында түсіңдіру керек. Осыған
байланысты мұғалім ешқандай тікелей түзуліктің шыңдық жолында тұрақты
қозғалыс тетіктерінің болмайтынын және керісінше үлкеңді кішілі
серпілістердің, құлдыраудың, күтпеген ойлардың туындайтынын, толғаныстарын
болатынын білу керек. Таным бейнемен беріле отырып, қайшылықтардан пайда
болады. Онда логикалық талдау, индуция да, мәңдісі де, мәнсізі де болады.
Жалпы ретті қарама-қайшылықтар пайда болады:
- қоғамдық -тарихи білімдері көлемі мен оқушының оны меңгерген көлемі
арасында;
- оқушының жеке танымдық іс-әрекеті және қоғамдық -тарихи танымы арасында;
- оқушының қол жететін даму деңгейімен оқыту ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.