Бүгінде, экстремизм және терроризм мәселесі

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 95 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе.

Бүгінде, экстремизм және терроризм мәселесі жаһандық қатерге айналып отыр. Менің осы тақырыпты таңдауда басты назарымды аударған нәрсе, қазіргі бүкіл әлемге жаһандық қауіп төндіріп, тұрған экстремистердің іс-әрекеті. Сонымен қатар Ирактағы, Таяу Шығыстағы, әлемде болып жатқан қантөгістер, жарлыстар, қорқынышты террактілердің салдары мен себептері.

1. Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Әлемдік әділетсіздік оған қарсы әділетсіз жауапты тудыруда. Себебі, әлемдік державалар АҚШ, Ресей, Германия, Франция, Ұлыбритания, Қытай, Жапония тағы басқа мемлекеттер үнемі әлемдік басымдылыққа ұмтылған, қазір де ұмтылуда, келешектеде ұмтылады.

Олардың дамушы елдерге көрсеткен қысымына жауап ретінде қазіргі экстремизм дүниеге келуде. Сонымен қатар, артта қалған елдердің өз ішіндегі билікке жетуді көздеген экстремистік топтар да террористік әдістерді өз мақсатына жету үшін пайдаланады. Демек, әлемдік терроризмді екі топқа бөліп қарастыру дұрыс секілді. Бірінші топ- дамыған державалар саясатына жауап беру мақсатында әрекет ететін, мемлекеттік шеңберден шығып, әлемнің кез-келген нүктелерінде әрекет ете алатын халықаралық байланыстары бар экстремистік ұйымдар. Екінші топ- мемлекеттегі саяси басшылыққа немесе саяси бағытқа қарсы әрекет ететін сол елдегі билікті иемденуді мақсат тұтқан топтар. Қазіргі әлемде экстремизм идеясының пайда болуы және оның таралуы бірден-бір қатер. Бұл идея мемлекеттің іргесін шайқалтуға, түптеп келгенде әртүрлі елдердің мәртебесін өзгертуге, қорқыныш туғызуға, саясатты күштеу әдістерімен өзгертуге бағытталған. Бүгінгі таңда қауіпті ауқымда қатерлі салдар тудыратын деңгейге жеткен экстремизм саяси-әлеуметтік құбылыс ретінде ғаламдық күрмеуі қиын мәселеге айналды. Көлемді террорлық әрекеттен тыс қаларлық кепілдік бүгінде бірде-бір елде, соның ішінде Қазақстанда да жоқ.

2. Мәселенің ғылыми зерттелу деңгейі: Экстремизм- мәселесі бүгінгі таңда, жаһандық шешімін табу қиын мәселеге айналып отыр. Көптеген сарапшылардың пікірі бойынша, діни-саяси экстремизмнің кең қанат жаюы проблемасы желісіндегі бүгінгі күндегі қалыптасып отырған ситуация, болашақта түбірлі тұрғыда өзінің эскалациялану бағытына қарай өзгеруі мүмкін.

Беделді Британдық «World Markets research center» зерттеу орталығының дайындаған «әлем мемлекеттеріндегі террористік белсенділік индексі» талдау нәтижесі бойынша, Тәжікстан әлемдік рейтингте 22-ші, ал Өзбекстан мен Қырғыстан 27-ші, орынды иеленген. Ал Қазақстандағы террористік қауіпті аталмыш талдау өте төмен деңгейде деп баға берген.

3. Дипломдық жұмыстың мақсаты: Менің дипломдық жұмыс жазудағы мақсатым- осы экстремизм ұғымының мағынасын тереңірек ашып танып-білу. Бүгінгі таңдағы жаһандық қатерге айналып отырған экстремизм мәселесінің қоғамға, алып келетін зардаптарын анықтап оларға қарсы күресудің жолын табу.

4. Диплом жұмысында экстремизмнің әлуметтік мәселелері: Билік пен бұқара арасындағы алауыздық, жоғарыдағы басшылық арасында коррупцияның асқындауы, жер дауының әділ шешілмеуі және басқа қайшылықты мәселелер кекшілдер легін тудырады. Әділдік болмаған жерде араздық бар. Мысалы наразылықтың бірі жерді сату мәселесімен байланысты болып отыр. Сол сияқты жұмыссыздыққа, кедейшілікке, қайыршылыққа, сауатсыздыққа ұшыраған адамдар терроризмге қолайлы. Тығырыққа тіреліп басқа жол таппай торыққандар өте қауіпті. Ондайлар экстремистік, террорлық жолға өз еркімен оп-оңай бара алады.

5. Зерттеудің міндеті: Менің бұл тақырыпты зерттеудегі басты міндетім-экстремизм ұғымын жан-жақты ашып, талдау. Оның қоғамдағы адамдарға әкелетін қасіретімен зардабын көрсету және онымен күресу мен алдын-алу жолдарын табу.

6. Зерттеу обьектісі мен пәні: Менің бұл тақырыбымның басты обьектісі экстремистік- ұйымдар, олардың мақсатын және олардың басқару құрылымын, мүддесін анықтау болып табылады. Және де осы экстремизм ұғымы қайдан бастау алады? Экстремистер дегеніміз кімдер? Не себептен экстремистік ұйымдар лаңкестікке бой ұрады? Және де тағы басқа бұл тақырыптың пәнінде, осы сұрақтарға жауап қарастырылады.

7. Зерттеу жұмысының теориялық негізі: Менің бұл зерттеуімдегі теориялық мәліметтер, ғылыми негіздегі кітаптар мен журналдардан және де газеттерден алынды.

8. Дипломдық жұмыстың құрылымы: Менің дипломдық жұмысымның құрылымы екі тараудан тұрады. Оның әр тарауына екі бөлімнен жазылды. Және де соңында, қорытынды бөлім мен пайдаланған әдебиеттер тізімімен сілтемелер жазылған.

І. І. Орталық Азия аймағындағы діни-саяси экстремизм. Б‰кіл єлемде діни фундаментализм мен лањкестікке ќарсы к‰рес одан єрі жалѓасуда. Орта Азиядаѓы оныњ кµрнісі халыќаралыќ терроризмніњ бір бµлігі болып табылады. Президент Н. Назарбаев атап кµрсеткеніндей, «ќырѓын соѓыс, ќ±лаќ естіп, кµз кµрмеген лањкестік єрекеттер, єлемдік дењгейдегі текетірес, ±лтаралыќ мемлекет аралыќ ќаќтыѓыстар толастар емес. » Осы ќаќтыѓыстардыњ дінмен байланыстырылуы, біздіњше, тегін емес. Б±л мєселе едєуір жарияланымдар болѓанына ќарамастан, єлі де болса терењірек зерттеуді ќажет етеді. Осы к‰нге дейін діни фундаментализм идеясыныњ мєні жєне оныњ адамдардыњ психологиясы мен мінез- ќ±лќына єсері толыќ зерттеліп болѓан жоќ. Лањкестік жолѓа т‰скен адамдардыњ іс-єрекеті неліктен дінмен байланыстырылады? Неліктен терроризм мен антитерроризм арасындаѓы к‰рес діни белгілеріне ќарай ж‰ргізіледі? Діни идеялардыњ ќайта к‰шейе т‰суініњ Ќазаќстанда діни экстремизмніњ бас кµтеруіне ќаншалыќты ыќпалы бар? Адамныњ немесе белгілі бір топтыњ лањкес екенін аныќтаудыњ критериі неде? Б±л дипломдық жұмыста осы жєне басќа мєселелер ќарастырылады.

Шынайы єлемдік діндер тікелей экстремизмге шаќырмайды. Оныњ тек фундаментализм б±рмалаѓан т‰рлері ѓана экстремизмге лањкестікке бой ±рады. Олардыњ кµрністерін тарихи деректерден білеміз. Фундаментализм не дегенде, ол ењ алдымен мынада: Фундаментализм ќай дінде болсада б±рыннан ќалыптасќан дєст‰рлі дінді «б±зылды, » оны жаќсартамыз немесе µзге діндердіњ «озбырлыѓынан ќорѓанамыз» деген сылтаулармен ж‰ргізілетін экстремистік тіпті лањкестік єрекеттер. Н. Є. Назарбаев атап кµрсеткеніндей, «фундаментализм» деген ±ѓымныњ µзі Исламныњ µњін айналдырѓаны сияќты, Хрестияндыќтыњда, Иудайзмніњ де µњін айналдырѓан ±ѓым екенін атап µткен жµн. Керек десењіз, біздіњ ±ѓымымыздаѓы осы к‰нгі «фундаментализм сµзініњ» тµркіні де Исламѓа м‰лде ќатыссыз болѓан. Алѓаш рет ХХ-ѓасырдыњ, 20-жылдарында кальвинистер, пресвитериандар жєне баптистер сияќты християндыќ ќауымдар µкімін фундаменталистер деп атай бастаѓанды. Міне, олай болса, фундаментализм тек Ислам дініне ќауіпті ќ±былыс емес. Ол, таѓы да Н. Назарбаев айтќандай, «б‰гінгі д‰ниеде Фундаменталистік аѓым єлемніњ барлыќ тарабында, АЌШ-та, Еуропада, Оњт‰стік Шыѓыс пен Орталыќ Азияда, Солт‰стік Африкада жєне Таяу Шыѓыста, сонымен бірге єлемдік діндердіњ барлыѓында тµбе кµрсетіп отырѓанын да ескерген абзал». «Фундаментализм», «экстремизм» ±ѓымдары, біздіњше, біріне бірі жаќын. Соњѓысы радикалдыќ оппозициялыќ ±йымдардыњ ќызметіне де байланысты. Терроризм оныњ асќынѓан кµрнісі -бейк‰нє адамдарды жаппай ќырып жоятын, ќорќыныш пен ‰рей тудыратын к‰штеудіњ шектен шыќќан ењ жеккµрнішті т‰рі. Оныњ себептері де алуан т‰рлі. Біраќ олардыњ кµбініњ саяси сыр-сипатын аныќтау оњай емес. Белгілі бір саяси к‰штер радикалдыќ жолѓа т‰скендердіњ наразылыќтарын пайдаланып ќалуѓа тырысады. Оныњ да т‰р-т‰рі бар: жиналыс, шеру, антиглобалдыќ, антиамерикандыќ наразылыќтар жєне т. б. осындай ќозѓалыстар экстремизм идеологтарыныњ назарына ілігеді, осы арќылы т‰рлі желеулермен радикалды кµњіл-к‰йдегі адамдар легін толтырады. Олар µз реттерінде экстремистерге, сепартистерге бµлініп, кµбінде діндер арасындаѓы текетірес ретінде кµрніс беруде.

Ќазіргі кезде ислам д‰ниесі єлемдік азуы мыќты аќпарат ќ±ралдарыныњ «азыѓына» айналып отыр. Кез-келген бас кµтеру, террорлыќ акт болсын т‰п негізін Исламѓа тірей салуѓа єуєс. Ал осындай «аќпараттар соѓысыныњ» нєтижесінде «Ислам терроризмі» деген пікір ќалыптасып кетті. Осыѓан байланысты єлем елдерініњ кµпшілігі АЌШ- президентін исламѓа ќарсы бастаѓан жорыѓы ‰шін ќатты айыптауда. Оѓан себеп АЌШ- тыњ негізінен ислам елдеріне ќарсы соѓысатыны. Пакистан университетініњ ректоры Маулан Сами-уль-Хактыњ айтуынша: «Это борьба между крестом и исламом, начавшаяся атакой США на Афганистан».

Соњѓы кездері, єсіресе, орыс тілді баспасµз беттерінде де ислам экстремизмі туралы жиі айтылуда. «Ќазаќстанѓа Еуропадан келген єрт‰рлі ќоѓамдыќ ±йым µкілдері «Ислам экстремизмі» таќырыбына ѓылыми конференциялар ±йымдастырып, оѓан µзіміздіњ атќарушы билік басындаѓылар, саясаттанушылары да ќатынасып, тіпті кейбір лауазым иелері осы таќырыпта баяндама да жасап ж‰р» -деп орынды ќынжылады Балќаш ауданынан С. М±ќанќызы.

Шындыѓында ислам дінінде адамдарды бір-біріне ќарсы ќоятын бір сµз таба алмайсыњ. Б‰кіл адамзатты оќуѓа, білімге, ізденіске, ѓылым жањалыќтарын ашуѓа ‰ндейді. Таза ж‰руге, адал ењбек етуге, бір-біріне кешірімді болуѓа шаќырады. Ењ бастысы, µзіне дейінгі бірде-бір дінді, бірде-бір пайѓамбарды жоќќа шыѓармайды.

Б±л айтылѓандардан шыѓатын ќортынды: терроризмге ќарсы к‰рес ислам дініне ќарсы к‰рес ретінде ж‰гізілмеуі тиіс.

Сонда діни негіздегі экстремизм, конфессияаралыќ тµзбестік ќайдан шыѓады? Мєселе осында. Зерттеулер кµрсетіп отырѓанындай олардыњ негізінде єлеуметтік-экономикалыќ, саяси жєне діни айырмашылыќтар ќайшылыќтары жатыр. Ќалай дегенде де діни экстремизмніњ сол дінмен бір байланысты жаѓы бар. Оны аныќтау ‰шін фундаментализмніњ пайда болу тарихына кµз ж‰гіртіп, ой елегінен µткізу ќажет. Б±л жµніндегі біздіњ зерттеулеріміз мынаны дєлелдеп отыр.

Орта Азиядаѓы діни фундаменталисттер, яѓни Ваххабистер Ислам дінін тазарту желеуімен саяси экстремистік жолды ±сынады, тіпті лањкестікке бой ±рады. Ал оныњ шыѓу себептерін т‰сіну ‰шін м±сылман елдерініњ єлеуметтік µміріндегі исламныњ рµлін жете т‰сінбей болмайды. Ол ‰шін оны терењірек ќарастырып кµрейік. Шыѓыстаѓы исламныњ рµлі, Еуропадаѓы хрестиандыќтан гµрі µзгеше. Еуропада инкивизицияныњ шарыќтап т±рѓан кезініњ µзінде, хрестианшылдыќ зайырлы билікті т‰гелімен ыѓыстыра алѓан жоќ. Ал ислам діні болса барлыќ жаѓынан, саяси єкімшілік, єлеуметтік ќ±рлым, мєдинет жєне діншілдердіњ т±рмыстыќ жаќтарыныњ бєрін, яѓни м±сылман ќауымыныњ µмірін т‰гелдей ќамтыды. М±сылман елдеріндегі рухани µмір мєні жєне т‰рі жаѓынан т‰гелдей исламдыќ. М±сылман елініњ адамы исламѓа ќарсы шыѓатын болса, онда ол, єлемге жєне ќоѓамѓа ќарсы болып табылады, яѓни µзін осы ќоѓамнан тыс, зањнан тыс ќояды. Осыныњ барлыѓы м±сылман елдерініњ саяси-єлеуметтік µмірінде исламныњ ерекше рµль атќаратындыѓын кµрсетеді. Исламныњ к‰ші оны жаќтайтындардыњ санында емес, ењ алдымен, М±хаммед белгілеп кеткен м±сылман ќауымдастыѓыныњ идеялыќ-институционалдыќ бірлігінде. Ол єлем м±сылмандарын, олардыњ мєдени жєне этникалыќ ерекшелікшеліктеріне теориялыќ жаѓынан ѓана емес, керек болса, тіпті, іс- ж‰зінде топтастырады. Ќоѓамдаѓы дінніњ осындай жаѓдайда, рухани жєне єлеуметтік-саяси жіктерді ажырата ќарау м‰мкін емес. Олар бірнеше ж‰здеген жылдар б±рынѓыдай рухани µмірге ‰лкен ыќпал етеді жєне саясатта белсенді рµль атќарады. Оныњ ‰стіне соњѓы жылдары исламныњ беделі мен белсенділігі ислам мемлекеттерініњ батыстыќ экспансияѓа ќарсы наразылыќтарына байланысты арта т‰сті.

Исламныњ этикалыќ ілімі бойынша, жаќсылыќќа жаќсылыќ, ќайырымды болу парыз. Сол сияќты туѓан-туыстарѓа, ќарттарѓа ќ±рметпен ќарау міндет. Осы жєне басќада айтылѓан єлеуметтік идеялар м±сылман елдерінде билік басындаѓылардыњ саяси билігін к‰шейту ‰шін пайдаланылады. Халыќ б±ќарасы м±ны кењінен мойындайды, єлеуметтік єділеттілік деп т‰сінеді. Сонымен Шыѓыста исламныњ ќоѓам µміріндегі тєртіптері тек діни т‰рде ѓана саќталѓан. Міне осыныњ µзі бір жаѓынан белгілі бір жаѓдайда тілалѓыштарды жанкештілікке итермелейді. М±ныњ негізінде, біздіњше сол жанкешті фанатик жанныњ исламдыќ ілімді жете игере алмай ќателесуінде жатыр.

Ислам фундаменталистері халќыныњ кµпшілігі м±сылман болып табылатын мемлекеттерде М±хаммед пайѓамбардыњ кезіндегідей тєртіп орнатпаќшы болады. Басќаша айтќанда исламдыќ µркениет ќ±ндылыќтарын саќтап, байырѓы м±сылман мемлекетін ќайта орнатпаќшы болады. Осы жолда олар ислам дінініњ б±рынѓы негізіне ќайта оралуды кµздейді. Ал, ол бойынша, исламдыќ діни ќайраткерлер мемлекетті де басќаруы тиіс. Ислам фундаментализмініњ мєні осында. Оныњ ‰стіне исламшыл теоретиктер халыќаралыќ ќатынастар докторинасын ќ±ран уаѓыздарына негіздейді. Онда б‰кіл єлем екіге бµлінеді:М±сылмандар ќауымдастыѓы жєне ќалѓан басќа д‰ние. Б±лайша бµлу исламдыќ жєне исламдыќ еместіктердіњ тењсіздігі болып саналады. Осы талап бойынша м±сылман еместерді м±сылмандыќты ќабылдауѓа шаќырады. Б±л сияќты талап кезінде хрестиан дінініњ тарапынан да ќойылѓан болатын. Олар осыны µркениеттілік деп есептейді. Б±л µз алдына зерттеуді ќажет етеді. Ислам теоретиктері µз докториналарыныњ бибітшілік сипатын дєріптеп, Ќ±ранѓа ж‰гінетіні рас. Біраќ, Қ±ранда «дінге зорлап кіргізуге болмайды» делінген. Осы ќаѓидаларда біздіњше, ќайшылыќтар бар. Ислам дінін тарату туралы уаѓыз оныњ докторинасыныњ бейбіт баѓытына толыќ сєйкес емес. Шындыѓында б±л саяси тєжірбиеде исламѓа ѓана емес, хрестиандыќ дінде де орын алып келеді. ( Рим Папасыныњ католик дінін тарату уаѓызын айтуѓа болады) . Осылайша єлемде діндердіњ µзара ќарама-ќайшылыѓы орын алуда. М±ныњ ‰стіне «біріњѓай исламдыќ мемлекет» ќ±ру идеясы к‰штеу єдістеріне, тіпті лањкестікке соќтыруда.

Діни фундаментализмніњ Ќазаќстанѓа ыќпалы: Орта Азия мемлекеттеріндегі діни фундаментализмніњ (вахабистік идеялардыњ) Ќазаќстанѓа таралу ќаупі жµнінде біріне-бірі ќарама-ќарсы екі пікір барын жасыруѓа болмайды. Олардыњ бірі Ќазаќстанѓа діни фундаментализм ешќандай ќауіп тµндірмейді десе, екіншілері, ќауіптіњ ќатерін асыра баѓалап, «еліміздегі ќазіргі діни жаѓдай іргесіне жарылѓыш заттарды жинап ќойѓан алып ‰йдіњ жаѓдайымен бірдей», дейді.

Еліміздегі діни ахуалды талдап ќарайтын болсаќ, біздіњше, келешек т±рѓысынан ќараѓанда соњѓы кµзќарас д±рысыраќ сияќты. Енді сол діни фундаменталистердіњ Ќазаќстанѓа таралу ќаупініњ алдын-алу мєселесіне келгенде де, кµзќарас екіге жарылып отыр. Мысалы, Ж. Жењіс ол жµнінде µз ойын былай деп білдіреді: «Осы болмай ќоймайтын бітіспес ќаќтыѓыстардыњ алдын алудыњ бірден-бір жолы-дєст‰рлі исламды мемлекеттік дєрежеде ќолдау кµрсетіп, кењінен насихаттау. Батыс мєдени-экономикалыќ саяси экспансиясына ќарсы т±ра алатын бірден-бір к‰ш ислам». Б±л пікір бір ќараѓанда д±рыс кµрінгенімен, біздіњше, ќате. Біріншіден, дінді насихаттап ќанша ќолдау кµрсетілгенімен, олардыњ арасында діни экстремистердіњ де ќосыла келетінін ±мытуѓа болмайды. Екіншіден, ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялау, басќа жаѓын айтпаѓанныњ µзінде, конституцияѓа ќайшы.

Ќазаќстан Республикасыныњ Конституциясында «идеологиялыќ жєне саяси кµпт‰рлілік мойындалады» деп бекітілді де, єрт‰рлі плюралистік баѓыттаѓы кµзќарастар мен аѓымдардыњ ќатар µмір с‰руіне жаѓдай жасады. Кейбір саяси к‰штер осыны жєне Ќазаќы кµњілшектікті ±тымды пайдаланып, т‰рлі діни секталардыњ елімізде ќаптап кетуіне жол беріп алды. Ал, оныњ салдары жаќсы болмайды. Кейбір сарапшылардыњ пікірінше елімізде дєст‰рлі емес діни аѓымдар жањбырдан кейінгі сањырауќ±лаќша ќаптап, ќатарларын кµбейтіп, парламентке µз µкілдерін сайлай алатындай халге жетіп отыр. Ортаќ саяси-экономикалыќ м‰дделер ‰шін неден де болса тайынбайтын алпауыт мемлекеттердіњ ќаржылыќ ќолдауымен еліміздегі сансыз діни аѓымдар µзара бірігіп, жаман ойѓа кетсе ќауіпті. Сондыќтан б±л жµніндегі ќ±ќыќтыќ негіздерді осы бастан реттемесе болмайды. Н. Є. Назарбаев атап кµрсеткендей, «жалпы екі заттан- діни фанатизм мен діни д‰мшеліктен бірдей саќтанѓан жµн». Діни д‰мшелік ќалай дегенге келсек, оѓан мысалдар жетіп жатыр. Ќазаќстандаѓы проваславие дінін жаќтаушылар батыстыќ жєне шыѓыстыќ шіркеулердіњ айырмашылыќтарын жете т‰сіндіріп бере алмайды. Сол сияќты µздерін м±сылманбыз деп есептейтін ќазаќтарда, шииттер мен суниттердіњ айырмашылыѓын айтуѓа ќиналады. Б±л сµзсіз діни д‰мшелік. Оныњ бір себебі-ондаѓан жылдар ж‰ргізілген мемлекеттік атейзм саясаты. Ал діни фанатизм ±ѓымы дегенде, тарихтан белгілі болѓандай, шамалы ѓана діншілдіктіњ µзі µмірге фанатизмніњ небір ±шќары т‰рлерін єкелген. Оныњ ‰стіне біздіњ республикамен шектес Орта Азия мемлекеттерінде дінді саяси µмірдіњ бір кілтіне айналдырѓан ќ±пия немесе жария діни орталыќтар бар.

Діни фундаментализм мен лањкестіктіњ таралу аясы: Ќазіргі кезде діни фундаментализм мен лањкестік бір ѓана аймаќќа, бір ѓана мемлекетке тєн нєрсе болмай отыр. Ќазаќстанда ќазіргі кезде діни конфессиялардыњ µзара келісім жаѓдайында болуына ќарамастан, б±ѓан керсінше, єлемдік дєрежеде лањкестікке апаратын діндер арасындаѓы қақтығыстар жалѓаса т‰суде. Оѓан мысалдар кµп. Мысалы Англиядаѓы Ольстер мєселесі, Индия-Пакистан шиеленісі, Шыѓыс тимордаѓы ќанды оќиѓалар, Нигериядаѓы конфессияаралыќ ќаќтыѓыстар, діни факторларды пайдалану арќылы саяси мєселелерді шешуге тырысуда.

Ќысќасы терроризм мен антитерроризм арасындаѓы к‰рес негізінен діни белгілеріне ќарай ж‰ргізілуде.

Тарихќа ‰њілетін болсаќ, діндер арасындаѓы шайќастар не бір адам айтќысыз ќантµгістерге с±мдыќ терроризмге єкелген. Жавахарлам Нерудіњ «єлем тарихына кµзќарас» ењбегінде айтылѓандай, «ж‰з жылдан аса уаќыт бойы хрестиандыќ пен ислам Сирияда, Палестина мен Кіші азияда ‰стемдікке жету ‰шін к‰реседі, олар бір-бірініњ к‰шін сарќып, єлгі елдердегі жердіњ єрбір п±шпаѓын адам ќанына бµктіреді. Б±рынѓы г‰лденген ќалалар саудасын тоќтатып, бір кездегі кµркінен, айбатынан айрылады». Неру айтќандай к‰рес, біздіњше, ќазірде жалѓасуда.

Соњѓы кездері єлемдегі кењінен тараѓан хрестиандыќ пен исламдыќ µркениеттердіњ тай-таластыѓы негізінде ќауіп-ќатер таѓыда к‰шейе т‰суде. Себебі осы кезде орта ѓасырлыќ «крест жорыѓы», жєне «Жихад» ±ѓымдары кењінен ќолданылуда. Ал Ќазаќстанда діни негіздерге ќайта оралудыњ к‰шейгедігін мына деректерден-аќ байќауѓа болады. Ќазаќстандаѓы мешіттердіњ саны 25-1500-ге дейін, жетсе, провословилік приходтарыныњ саны 4-есеге кµбейген, католикалыќ шіркеулердіњ ‰штен бір есеге артќаны мєлім. Протестанттыќ бірлестіктердіњ миссиялары мен мінажат ‰йлері, иудейлердіњ ќауымы 21-ге дейін жеткен. Ќырыќтан астам конфессияны ќамтитын 3000-ѓа жуыќ діни бірлестіктер бар. Басќа да діни баѓыттар µсе т‰скен. Социологиялыќ зерттеулер кµрсетіп отырѓанындай, республика т±рѓындарыныњ 95, 2-пайызы, діндарлар, 2-пайызы ѓана µздерін дінніњ ашыќ ќарсыластарымыз деп санайды. Ќалѓандары бейтарап ќараушылар.

Біраќ б±ларды ќолжеткен жетістіктер дегенімізбен, оѓан ќарама-ќарсы жахандану мен информациялыќ процестіњ єсері мен т‰рлі жалѓан тәлімдерді, єдейі саясаттандырылѓан діни фундаментализмніњ жандануы барлыќ басќа да діндерге байланысты болып отыр. Ал б±л дегеніњіз, біздіњше, µркениеттер ќаќтыѓысыныњ терроризм мен антитерроризм т‰рінде ж‰ргізілуінен басќа ешнєрсе емес.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.