Өндірістің жалпы негіздері

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Өндірістің жалпы негіздері
Қазіргі заман өндіріс негіздері
Ғылымның жылдам дамуы, оның жетілдірілген техникалық құралдары ғылымды
өндіріске өндіруге қолайлы жағдай жасайды. Ғылым болса - өндіріс
практикасын қорыту барысында. принципті жаңа проблемаларды шешу жолымен
дамиды. Айталық синтетикалық химия, радиотехника, әлектроника,
микробиология және т.б., көптеген ғылым мен техниканың жаңа бағыттарының
негізінде өндірістің жаңа түрлері пайда болады.
Өндірістік технологияда сапалы, өзгерістер жүріп жатыр. Мысалы, машина
жасау өндірісінде штампты - пісіру конструкцияларын және қабықшақты формаға
құю, центрден тепкіш, қысым арқылы, балқытылатын модельдер бойынша құю
сияқты құймаларды дайындаудың прогрессивті әдістерін пайдалану арқасында
металды кесу арқылы өңдеудің көлемі кеміп келеді. Электрофизикалық және
улътрадыбыстық әдістер көлденең және винт тәрізді прокаттау да кеңінен
қолданылады. Лазерлік және электронды-сәулелік пісіру, жарылыс арқылы
импульсті өңдеу, магниттік штамптау әдістерінің де болашағы зор. Қарап
отырғанымыздай, ғылым жетістіктері өндірістің жаңа түрлерін жасауға
көмектесін қана қоймай оның үйреншікті салаларына да үлкен әсер етеді.
Өнеркәсіптің барлық салаларындағы үлкен міндет - технологиялық
процесстердің басталуы мен аяқталуына дейін үздіксіздікті қамтамасыз ету.
Бұл өзгерістердің бәрі де өндіріс процесстерін автоматтандыру және кешенді
механикаландырумен қатар жүреді.
Өндіріс негіздері жөніндегі білімнің тікелей экономикалық маңызы
өндіріс мамандықтарын тез игеру, қоғамдық өндірісін пайдаланатын білім
көлемін ұлғайту, рационализаторлық және өнертабыстық жұмыс кезінде
көрінеді. Қоғамдық өндірістің тиімділ ігіне еңбекшілердің білім дәрежесі
үлкен әсер етеді. Ғылыми білім деңгейін жоғарылатпай еңбек өнімділігін
түпкілікті көтеру мүмкіп емес. Еңбек өнімділігінің төмендегі екі факторға
тәуелді болатыны белгілі: өндірісте пайдаланатын білім деңгейі және
еңбектің өндіріс құралдарымен қамтамасыз етілу деңгейі. Бұл жерде негізгі
орын білімге қатысты, өйткені өндіріс құралдары дегеніміздің өзі білімнің
іске асуын көрсетеді. Өндірістік білімге өндірістің теориялық және
практикалық негіздері туралы, әртүрлі өнімдердің тұтыну қасиеттері туралы
және оларды дайындау және т.б., білімдер жатады.
Қазір еңбектің барлық түрі монотондылықтан ажырай алмағаны, көптеген
едбек түрлерінің жайлы, ақпаратқа қаныққан, шығармашылық сәттері көп
еместігі де белгілі. Сонымен бірге ҒТП-тің төмен квалификациялы, ауыр қол
еңбегін ығыстырып, оны интелектуалдан жатқаны да талас тудырмайды. Түбінде
ғылым мен техникалық дамуы ауыр, рухани кедей еңбекті жоятынына сенеміз.
Қазіргі кездің өзінде қара металлургиядағы мамандықтардың 90% үшін, машина
жасау саласындағы мамандықтардың 80% үшін орта және орта-техиикалық білім
қажет.
Оқушыларды қоғамдық өндірістің жалпы жүйесінде бағдарлауға үйрету
үшін, олардың сол дайындығын мамандық таңдау кезінде және практикалық
жұмыстар кезінде пайдалана алуын қамтамасыз ету үшін мектеп мүғалімінің өзі
қазіргі заман өндірісінен хабардар болуы керек.
Сонымен өндіріс дегеніміз не?
Кең мағынада өндіріс деп-адамдардың бүкіл қоғамдық іс-әрекетін
түсінеміз. Мысалы материалдық қүнды заттар жасау, білім беру саласында,
мәдениет және т.б., салаларында қызмет ету. Бірақ өмірдің өзі және
адамдардың кез-келген іс-әрекеті тұтынуға қажетті заттарсыз (тамақ, киім,
үй-жай) және өндіріс құралдарынсыз болмайды. Сондықтан, көбінесе өндіріс
туралы айтқанда - материалдық өндірісті айтады.
Өнідіріс қоғамның өмір сүруіне және дамуына қажетті материалдық
игіліктерді жасау процессі.
Материалдық игіліктер еңбек құралдары (машина, станок, құрал-
саймандар) арқылы жасалады.
Өндіріс дегеніміз қоғамдық процесс. Өйткені адамдар материалдық
игіліктерді жеке жасамайды, көпшілікпен бірге, өндірістік қарым-қатынасқа
түсе отырып жасайды. Сондықтан өндірістін екі жағы бар.
а) өндіргіш күштер, яғни өндіріс қүралдары және оларды қозғалысқа
келтіретін, оларды жетілдіретін адамдар.
б) өндірістік қарым-қатынастар, яғни қоғамдық өндіріс барысындағы
және өнімнің өндірістен тұтынушыға жылжуы кезіндегі адамдар арасында
болатын материалдық, экономикалық қатынастар жиынтығы.
Технология деп өнім алу барысында шикізат пен материалдың күйін,
қасиеттері мен формасын өзгерту үшін қолданылатын әдістердің жиынын
айтамыз.
Әрқайсысының өз құрылымы мен өзгешелігі болатын көптеген технологиялық
процесстердің түрлері бар. Бірақ, бірнеше технологиялық процесске ортақ
бірқатар әдістерді бөліп айтуға болады. Оларға механикалық, химиялык
биологиялық және энергетикалық әдістер жатады.
Механикалық әдіс механикалық әсер ету арқасында жүретін технологиялық
процесстерді қамтиды. Мысалы: материалдарды кесу, шабу, детальдарды винт,
тойтарма, пресстеу арқылы байланыстыру және т.б.
Химиялық әдіс кезінде заттарды химиялық реакция арқылы өзгертетін
технологиялық процесстер жүреді.
Биологиялық әдіс - заттың тірі организмдерде жүретін биохимиялық
процесстердің әсерінен өзгеруімен сипатталады. (бактериялар көмегімен).
Энергегикалық әдіс электрлік, ядролық және т.б., энергия түрлерін
тікелей пайдалану арқылы іске асады. Мысалы: электролиз, ЖЖК (УВЧ) арқылы
шынықтыру және т.б.
Технологиялы процесс технологиялық операциялардан тұрады.
Технологиялық операция дегеніміз үздіксіз, бір жұмыс орнында, бір затты
жасау барысында орындалатын технологиялық пропесстің аяқта жан бөлігі.
Өндірістің бірқатар салаларында технологиялық операциялар ауысуларға
бөлінеді. Ауысу дегеніміз операцияның құрал-сайман ауыстырмай орындауға
болмайтын, ары қарай бөлінбейтін аяқталмаған бөлігі.

Өнеркәсіптік кәсіпорын мазмұны
Өнеркәсіптік кәсіпорын (өндірістік, бірлестік комбинат) өнеркәсіпті
басқарудың негізгі буыны больш есептелінеді. Өндірістік-шаруашылық
дербестігі бар оларда қажетті деңгейде материалдық құралдар мен заң құқығы
болады, олар заң жүйесіне сүйене отырып өнімді өндіріп, оны жөнелтеді.
Өнеркәсіптік кәсіпорынның жұмысы өндіріс құралдарыныц мемлкеттік, жеке
және ұжымдык меншік түрлеріне, кәсіпорын жұмысының нәтижесіне деген жеке
және ұжымдық қамқорлыққа негізделіп, қазіргі заман техникасын толығырақ
пайдалануға, өндірісті ұйымдастыруды жетілдіруге, өндіріс тиімділігі мен
өнім сапасып арттыруға бағытталған.
Өнеркәсіптік кәсіпорынның сегізгі міндеті: жоғары сапалы өнімді
аздаған магериалдық, еңбек және қаржы шығындарымен шығару, өндірістің
техникалық жағдайын үздіксіз көтеру, ең жоғары тиімділікке жету.
Өнеркәсіитік кәсіпорын - біріңгай өндірістік-техникалық және
экономикалық ұйымдастыру организмі болып табылады. Оның негізі белгілері -
кәсіпорындагы технологиялык процесстердің біртұтастығы, технологиялық
процесстерде өзгешеліктер болған жағдайда өнім сипатының біртектілігі,
кәсіпорын ұжымының бірлігі және оған сәйкес басқару жүйесінің болуы,
өндірістіж қорлардың және еңбек нәтижелерінің біртектілігі.
Шығарылатын өнімнің экономикаға қажеттілігіне байланысты кәсіпорындар
өндіріс құралдарьш өндіретін (машиналар, қондырғылар) және тұтыну
тауарларын өндіретін (мата, аяқ, киім, тұрмыстық техника) болып екіге
бөлінеді. Сонымен қатар қазатын (тау кен, көмір) және өңдейтін (машина
жасау, ағаш өңдеу) кәсіпорын түрлері де болады.
Бір типті өнім өндіру масштабына байланысты кәсіпорын-жекелеген,
сериялы және жаппай өндірістерге жіктеледі.
Өнеркәсіптік кәсіпорын құрылымы оның құрамдас бөліктері арқылы
сипатталады. Оларға цехтар, учаскелер, қызмет бөлімдері, шаруашылықтар және
олардың өзара байланысы жатады.
Өнеркәсіптік кәсіпорын құрылымында - өндіргіш және өндірмейтін
бөлімдер болады.
Өндіргіш бөлімдерге негізгі, көмекші және қосалқы цехтар кіреді.
Өндірмейтін бөлімдерге тұрғын үй шаруашылығы, қосалқы шаруашылық, балалар
бақшасы, стадиондар, спорт алаңдары, мәдениет үйлері және т.б., кіреді.
Негізгі цехтардың қатарына мысалы машина жасау саласында, мыналар
жатады: дайындау (құю, штамптау, үста-пресс), өндеу (механикалық,
термиялық) және құрастыру цехтары. Оларда шикізат, материалдар, жартылай
фабрикаттар дайын өнімге айналады.
Қосалқы цехтарға: құрал-сайман, энергетика, механикалық жөндеу цехтары
кіреді. Бұл цехтардың әрқайсысы негізгі өндірістің дүрыс жұмыс істеуі үшін
белгілі-бір функцияны атқарады.
Қызмет ету бөлімдеріне көлік шаруашылығы, қоймалар, санитар-техникалық
қызмет кіреді.
Қазіргі уақытта кәсіпорындарға жоспарлау, материал-техникамен
қамтамасыз ету, техника мен өндіріс технологиясын жетілдіру салаларына
үлкен құқықтар берілген.
Кәсіпорынға басқа кәсіпорындармен келісім-шартқа отыру, өз өнімдерін
таратуға, және моральдық жағынан ескірген қондырғылар мен құрал-саймандарды
есептеп шығаруға құқық берілген.
Кәсіпорын, жұмысшылар жалақысының формасын, сыйлық беру шарттары мен
көрсеткіштерін өзі белгілейді.
Ол, өнім шығару нормасы мен қызмет ету нормасын бекітеді, жұмысшылар
мен қызметкерлердің құрылымы мен санын анықтап, жетілдіреді.
Белгіленген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.