Өндісіс шығындар есебін ұйымдастыру

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ
Есеп және аудит кафедрасы
№________
______ 200 ___ж.

Курстық жұмыс
Басқару есебі пәні бойынша
Тақырыбы: Өндісіс шығындар есебін ұйымдастыру
3 курс студенті, 04301 топ
Мамандығы: Есеп және аудит
Кадирсизова Майгүл Жайлыбайқызы
студентің аты-жөні.

Жетекшісі:
Аға оқытушы Берлибаева Н.С.
__________________ ___________________
(қорғауға жіберілуі)
(бағасы)

______ 200___ж. _____ 200
___ж.

______________________ ______________________
(жетекшінің қолы)
(жетекшінің қолы)

Алматы 2007ж.

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... 3

I . Өндіріске жұмсалған шығындардың есебі
1.1. Мекемедегі өндірістік есеп пен өндірісті ұйымдастыру ... ... ... ... .. 4
1.2. Үстеме шығыстардың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.3 Көмекші өндірістің шығындарының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... . ..12

II. Негізгі өндіріс шығындарының есебі
2.1 Материалдар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.2 Еңбек ақы есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. .18
2.3Үстеме шығыстар есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20

III. Өндірістегі ақуалдарды есепке алу
3.1. Ұйымның ақуалдарын есепке алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
3.2. Аяқталмаған өндірісті түгелде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26

Кіріспе

Өндіріс шығындарын есебін ұйымдастыру буғалтыр шоттармен шығындарды
топтастырудан тұрады.
Өндірістік есепті ұйымдастыру шығын есебінің объектісі болып не
саналатына байланысты кәсіпорының белгілі бір топтасуын қарастырады.
Мұндайда шығындар түрі, пайда болған жерлері, жауыпкершілік орталықтары
шығынды көтерушілер бойынша есептеу болуы мүмкін.
Шығындарды пайда болғанын есептеу, шығындардың пайда болатын жері –
кәсіпорынның құрылымдық бөліншесі, жұмыс орындары участкілері, бригадалары,
сехтар, кәсіпорын бөлімдері мен т.б. Мұнай әрбір участкілер кәсіпорынның
шығын пайда болған орын номенклатурасында белгіленетін өз тіркеу номері
беріледі.
Өндірістік шығындар. Олар төрт элементтен тұрады:
- тікелей материалдық шығындар;
- еңбекті өтеуге шығатын тікелей шығындар;
- аударымдар;
- қосымша шығындар.
Өндірістік қорлар кәсіпорын қоймасындағы материалдар, бітпеген өндіріс,
дайын өнім қорларында көрсетіледі. Кейбір жалпы өндірістік шығындар элкетро
энергиясына, құралы аспаптарға, қосалғы материалдарға, өндіріс көлеміне
тура сайма-сай өзгереді және өзгермелі өндірістік шығындар болып табылады.
Өндіріс бойынша шығындар қосымша шығыстар ретінде шіктеледі, оларға
шығының ұш түрі келеді: материалдарға жанама шығындар еңбекке жұмсалатын
жанама шығындар, басқа өндірістік шығындар.

1.Өндіріске жұмсалған шығындардың есебі

1.1. Мекемедегі өдірістік есеп пен өндірісті ұйымдастыру
Мекеме-түрлі өндірістерден және шаруашылықтардан (негізгі, көмекші,
қосымша, қосалқы және эксперименттік тұратын күрделі механизм.
Мекеменін жекелеген өндірістік буындары бойынша жоспарлау және
шығындарды есепке алу мақсатында өндірілетін өнімнін атқаратын қызметіне
қарай барлық өндірістер негізгі және қосымша өндірістер болып екіге
бөлінеді.
Негізгі өндіріске мекеме шығаратын өнімдер, сондай-ақ өнімді сатуға
және зауыт ішінде тұтынуға (желілік, ұсталық, престеу-машина жасау
мекемесінде) арналған шалафабрикаттарды дайындайтын өндірістер жатады.
Көмекші өндіріс негізгі өндірістің өнімін әзірлеуге қатыспайды,бірақ
өнім өндіруге, қызмет көрсетуге, жұмыс жасауға тікелей ықпал етеді(жөндеу-
механикалық және аспаптық цехтар, элекрір-көлік, сумен жабдықтау және
т.б.).
Бұдан басқа мекемеде қызмет көрсететін өндірістер мен мекеме ұжымының
тұрмыстық қажеттілігін қанағаттандыратын шаруашылықтар болады. Бұл мекеме
өнімді дайындауға, сондай-ақ басқа да тарапта жұмыстарды атқаруға немесе
қызмет көрсетуге өз септігін тигізеді.
Өндірістік есепті дұрыс ұйымдастырудын кез-келген мекеме үшін маңызы
зор.
Өндірістін бухгалтерлік есебін ұйымдастыру көбіне өндірістін тұрпатына
байланысты болады.Өндіріс жеке-дара, сериялық және жаппай өндіріс болып үш
топқа бөлінеді.
Жеке-дара өндіріс - өнім жекелеген даналарымен немесе қайталанып
отыратын шығын тапсырыстарымен дайындалатын өндіріс. Бұл ауыр машина
жасауға, кеме жасауға, бірегей станоктар мен турбиналарды өндіруге тән
мұндай ерекшеліктері бар: ондағы цехтар нақты бір салаға
мамандандырылмайды. Жеке-дара өндірісте, әдетте, шығындарды есепке алу үшін
және өнімнін өзіндік құнын колькуяциалау үшін тапсырыстық әдіс қолданылады,
бұл орайда шығындар әрбір бұйым бойынша есепке алады.
Сериялық өндіріс біркелкі бұйымдарды дайындап шығарудың оқтын-оқтын
қайталанып отыруымен сипатталады және оған мынадай ерекшеліктер тән:
шығарылатын өнім номенклатурасының шектеулілігі;жұмыс орындарының
салыстырмалы түрде алғанда кең мамандануы; мамандандырылған машиналардың
аспаптар мен қондырғылардын колданылуының шектеулілігі сериялық өндірс
машина жасау өнеркәсібінде және металл өңдеуде неғұрлым кең тараған. Бұл
мекемеде өнімнің шығарылуын есепке алу сериялы бұйымдарға тән етіп
қолданылады,бірақ ол бұйымдарды құрастыратын партияларға қолданылмайды.
Сериялардын көлеміне қарай өндірістер мынадай үш түрге бөлінеді: ірі
сериялық өндіріс (өнім жыл бойы үздіксіз дайындалады), сериялық (мамандану
анағұрлым тар, ал өндірістік желілер мен цехтар бойынша және технологиялық
жағынан мамандандырылған), ұсақ сериялық өндіріс (жекелеген өндірістіен
ұсақ сериямен өнім шығаруға арналған).
Сериялық өндірісте шығынды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын
колькуляциялаудың нормативтік немесе қайта жасау әдістерін қолданады.
Жаппай өндіріс – ұзақ уақыт бойы бірдей өнімді үздіксіз шығаратын
өндіріс типі. Шығарылатын өнімдердің ассортименті көп болмағанымен олардын
шығарылатын мөлшері айтарлықрай көп болуы мүмкін, белгілі бір салаға
ыңғайланған жабдықтардын жоғары денгейі және өндірістің осы тұрпатына тән
белгілер болып табылады. Бұл арада әдеттегідей өнімнің және оның негізгі
элементтерінің өзіндік құнын есепке алудың және калькуляциялаудың
нормативтік әдісі қолданылады. Өндірісті ұйымдастыру типі тек шығындарды
есепке алуға және өнімнің өзіндік құнын калькуляциалауға ғана әсер етіп
қоймайды, сонымен бірге бастапқы есепті ұйымдастыруға, талдамалық есепке
әсер етеді.
Мәселен, ірі сериялық және жаппай өндірістерде шығарылатын өнім мен
жалақы ауысым ішінде өндірілген өнім рапорттарына, ал жеке-дара және ұсақ
сериялық өндірістерде-жасалған жұмыстар нарядтарымен үйлесімде көбіне
маршыруттық парақтарына жазылады.
Кез-келген өнімді өндіру, жұмыстарды атқару және қызметті көрсету
белгілі бір шығындармен байланысты, ондай есеп мынаны қамтамассыз етуі
керек:жалпы өнім көлемін, әрбір өнім түрлерінің нақты өзіндік құнын
есептеу, қызметті көрсету, жұмысты орындау, өндірілген өнімнің нақты
шығысын толық дер кезінде және шынайы көрсету, сондай-ақ жалпы бизнесті
ұйымдастыру және басқаруашылық шешімді қабылдау мен жоспарлау үшін
ақпараттарды жинау және бақылауды көздейді.
Шешімді қабылдау үшін ақпараттарды жинаған кезде белгілі бір шешім
типтерін қабылдау үшін белгілі бір шығын түрлері маңызды болуы, ал
кейбіреулері үшін сол шығындар ескерілмеуі мүмкін. Шын мәнінде, өндірістік
шығындар көптеген белгілері бойынша жіктелуі мүмкін:
- шығындардың туындайтын орындары (өндірістер, цехтар, учаскелер)
бойынша ; өндіріс тізбесі бойынша, ал олар шығындарды есепке алу мен
жоспарлау кезінде субъектінің есеп саясатында анықталғандай етіп
бөлінеді;
- қызметтер,жұмыстар және өнім түрлері бойнша;өндіріс шығындары
жекелеген өнім түрлерінің өзіндік құнына немесе біртектес өнім
топтарына енеді;
- шығындар өнімнің өзіндік құнына ену тәсілі бойынша;тікелей-өнімнің
өзіндік құнына тікелей жатқызылатын,яғни жекелеген өнім түрлерін
өндірумен байланысты болып;жанама -өнімнің өзіндік құнына таратылып
бөлінетін,яғни бірнеше өнім түрлерін өндірумен байланысты болып
бөлінеді;
- өндіріс шығындары өнімнің көлеміне қатысты екіге бөлінеді:айнымалы-
шығарылған өнімнің көлемі өзгерумен шығынның да өсуі немесе азаюы
мүмкін (негізгі материалдар мен шикі заттың шығысы, технологиялық
энергия мен отын,өндіріс жұмысшыларының жалақысы және т.б.);тұрақты
-өнімнің шығару көлемі өзгерген кезде,денгейі өзгермейтін шығындар
(өндіріс ғимараттарын жарақтандыру мен жылытуға кеткен
шығыстар,негізгі құралдардың амортизациясы);
- шығыстар түрі бойынша; экономикалық элементтер бойынша
шығындарға:материалдық шығындар; еңбек ақы шығындары; еңбек ақыдан
аударылатын аударымдар; негізгі құралдардың амортизациясы; басқа да
шығыстар кіреді.
- Шығындар басқару қызметі бойынша:
- өндірістік (өндіріс процесі барсында пайда болады);
- комерциялық (сатумен байланысты);
- әкімшілік (басқару процесі мен байланысты).

Коммерциялық және әкімшілік шығыстар кезең шығыстарына жатады,ал
олар өндірістік калькуляциялауды есептеудің негізі болып табылады,олардың
сызбасын мынадай етіп салуға болады:

Материялдар Жалақы Жалақыдан аудрылған Үстеме шығысы
аударымдар

Өндірістік Активтер (дайын Өндірістік
Сатылатын Сатылатын
өзіндік құнға өнім, аяқтал- өзіндік құнға
өнімнің жұмыстардың,
қосылатын, маған өндіріс қосылатын,
өзіндік қызметтердің
шығындар және т.б.) шығындар
құны өзіндік құны
Өнімді өндірген кезде Жұмыстарды атқарған,
Қызметтерді көрсеткен кезде

1-сызба Өндірістік өзіндік құны

Келтірілген сызбадан байқағанымыз өзіне активтердің азаюын енгізетін
шығындар (материалдар, ақша қаражаты және т.б.) немесе міндеттемелердің
өсуіне (көбінесе кредиторлық қарыздар) әкелетін шығындар жаңа активтерді
жүзеге асырады, ал ол ресурс ретінде анықталып, өткен оқиғалардың нәтижесі
ретінде одан болашақта табыс алынатын болып күтіледі.

Өндіріс шығындарының бухгалтерлік есебін ұйымдастырудың схемасы
төменде келтірілген.

Өндіріске жұмсалған Материалдар мен жалақы шығын-
шығындарын дарын тарату кестесін әзірлеу,
көрсететін, құжатар амортизациясын есептеу (есептеп
шығару), көмекші өндірісінің
көрсеткен қызметін тарату

Цехтар бойынша шығындар ведомостары (90,92,93,95-шоттар
бөлімшесінің дебеті)

Ай ішіндегі өндіріс шығындарының жинағы

Экономикалық элементтер
бойынша өндіріс Өндіріске жұмсалған шығындары
шығындарының жинағы туралы есеп беру

Бас кітап Бухгалтерлік баланс және басқа да
есеп берудің нысандары

Карточкалар, талдамалық есеп ведомостары (тапсырыс, қайта жасау,
өндіріс сатылары, т.б. бойынша)

2 – сызба. Өндіріс шығындарының бухгалтерлік есебін ұйымдастыру

Өндіріс шығындарының талдамалық есебі калькуляция объектілерінің
және цехтар мен өндірістер бойынша шығын баптарының белгіленген
номенклатурасы бойынша калькуляциялық карточкаларда немесе ведомостарда
жүргізіледі.
Өндіріске жұмсалған шығындарды олардың құжаттары бойынша қандай
калькуляциялау объектісіне жататындығын белгілеу үшін, есеп объектілерін,
шығын баптарын кодтайды және үстеме шығыстарын ажыратады.
Орташа және ірі кәсіпорындарда өндіріс шығындарын есепке алу және
өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау үшін мекеменің бухгалтериясы
құрамында, біртұтас болып келетін екі бухгалтерия, яғни қаржылық және
басқару бухгалтериясы болуы мүмкін.
Қаржылық бухгалтерия шоттардың бас жоспарының 10-80 – бөлімшелеріне
енетін шоттарын жүргізіп, есептіңБас кітабын, кәсіпорынның балансын және
қаржылық есеп беруін жасайды.
Басқару бухгалтериясы шоттардың Бас жоспарының 90-бөлімшелеріне
енетін шоттарды пайдаланады. Ол өндіріс шығындары туралы ақпаратты қорытып,
өзіндік құнды калькуляциялайды, өндіріс шығындарының нормалары мен
нормативтерін талдап және олардың орындалуын бақылайды, өндірістегі
шалафабрикаттардың қозғалысын есепке алады, есептің бүкіл көлемінің
нормативтік, жоспарлық және талдамалық жұмыстарын атқарады. Басқару
бухгалтериясы жабық болып келеді. Бұл өз билігінде кандайда болмасын бір
ноу-хауды және өндірісті басқарудың озық деңгейін ұйымдастыруды,
жаңалықтарды өз бәсекелестері өздерінен бұрын пайдаланып кетпеуін
қамтамасыз етеді. Сондықтан басқару бухгалтериясы ақпараттың сыртқы
тұтынушылар үшін ғана емес, сонымен бірге осы мекеменің қызметкерлері үшін
де жабық болуы мүмкін.
3-сызбада көрсетілген қаржылық және басқару бухгалтериясының
арасындағы өзара қарым-қатынастар мына төмендегі.

Кәсіпорынның орталық бухгалтериясы

Есепті кезең басында
Қаржылық аяқталмаған өндірістің Өндірістік
бухгалтериясы қалдықтары (басқарушылық)
(10-80 бөлімше-шоттарында есепке алынады бухгалтериясы
шоттарында (90 бөлімшесінің
жүргізіледі) Есепті кезеңде өнімге, шоттарында
жұмыстарға, көрсетілген жүргізіледі)
қызметтерге жұмсаған барлық
шығындарды беріледі

Есепті кезеңде өндірістік
өнімді, атқарылған жұмыстарды,
көрсетілген қызметтерді береді

Есепті кезеңде өзі өндірген
шалафабрикаттарды өткізу үшін
береді
Есепті кезеңде өндірісте
пайдаланбаған материалдарды,
өндіріс қалдықтарын, ақауларды
қайтарады
Есепті кезеңнің соңында
8010,8020,8030, 8070-шоттары
бойынша аяқталмаған өндірістің
өзіндік құны беріледі
Жаңа есепті кезеңнің басында
1341-1344шоттарындағы есепке
алынған аяқталмаған өндірістің
қалдықтары беріледі

3-сызба. Қаржылық және өндірістік (басқару) бухгалтериясының арасындағы
өзара қарым- қатынастары

Өндіріске кеткен шығындарды есептеуге арналған шоттардың бөлімшесі
бір шолушы және бірнеше транзиттік шоттардан тұрады, одан олардың
мазмұны, пайда болған орындарды және басқа да белгілері бойынша шығындар
топтастырылады.

1.2 Үстеме шығыстардың есебі
Үстеме шығыстарға өндіріске қызмет көрсетумен және негізгі және
көмекші цехтардың жұмыс ұйымдастыруымен байланысты шығыстары жатады, оларды
тікелей дайын өнім түрлеріне жатқызуға болмайды.
Үстеме шығыстарды тарату тәсілі өндірістің ерекшелігіне және есептік
саясатына тәуелді болып келеді. Негізінен ол шаруашылықтың есеп саясатына
сәйкес болады.
8040 – Үстеме шығындар бөлімшесі мынадай шоттардан тұрады:
8040 – Үстеме шығындар, онда транзиттік әрі бір элементтік
шоттарды есепке алатын үстеме шығындар тұрады, оның құрамындағы;
8040 – Материалдар - үстеме шығындардағы материалдардың барлық
түрлерін есепке алу үшін арналған;
8042 – Қызметкерлердің еңбегіне еңбек ақы төлеу - жабдықтарға
қызмет көрсетумен, оларды жұмысқа қосумен айналысатын жұмысшыларға және
басқа жұмысшыларға, сондай-ақ цех қызметшілеріне есептелген жалақыны есепке
алуға арналған;
8043 – Еңбек ақылардан аударылатын аударымдар - 8042-шотында
есептелген еңбек ақыдан жасалатын аударымдарды есепке алуға арналған;
8044 – Негізгі құралдарды жөндеу - өндіріс қызметінде пайдаланатын
негізгі құралдарды жөндеу бойынша жұмсалған нақты шығындарды көрсету үшін
арналған;
8044 – Негізгі құралдардың тозуы және материалдық емес активтердің
амортизациясы - өндіріс қызметінде пайдаланатын материалдық емес
активтердің амортизациясының және негізгі құралдардың тозуының есептелген
сомасын көрсету үшін арналған;
8046 – Тұрғын-үй қызметі - тұрғын-үй қызметінің барысында
тұтынылған құнын көрсетуге арналған, оған қызмет көмекші өндірістен немесі
сыртқы ұйымдардан да көрсетілуі мүмкін;
8047 - Жал ақысы - өндісте пайдаланылатын негізгі құралдарды
ағымдағы жалға беру бойынша жал ақысының сомасын көрсетуге арналған;
6220 - Басқа да - әлеуметтік сфераға (аяасына) негізгі және көмекші
өндірістердің көрсеткен қызметінің шығысын көрсетуге арналған.
Төменде 8040 – Үстеме шығындар бөлімшесінің шоттары бойынша
жасалатын шоттардың корреспонденциясы келтірілген.

№ Шаруашылық операциясының мазмұны Сомасы, Шоттар
рн теңге корреспонденциясы
дебет кредит
А.Негізгі және көмекші өндірістердің
үстеме шығындарын есепке алу
Негізгі және көмекші өндірістер
1 цехтарының жалпыцехтық 1420000 8041 1331-1350-1
мұқтаждықтарына босатылған 317
материалдар
2 Цех қызметкерлерінің еңбек ақысы 300000 8042 681
есептелінеді
Еңбек ақыдан әлеуметтік салық 3140
3 есептелген (300000-(10% жиынтық 56700 8043 Әлеуметтік
зейнетақы қорына міндетті жарнасы)) салық
х21% субпюты
Сыртқы ұйымдардың көмегі мен негізі
4 құралдарды жөндеу мен байланысты 1206000 8044 4110
шығыстарды есептеген шығарылады
5 Өндірістік арналымдағы негізгі 1129360 8045 2421-2424
құралдар бойынша тозу сомасы
есептелінеді
6 Сыртқы ұйымдардың тұрғы-үйге 232000 8046 3320
көрсеткен қызметінің құнын есептен
шығарылады
Негізгі құралдардың ағымдағы жалғаға
7 берілген жалға ақысының сомасы 112000 8047 3390,1260
көрсетіледі, ағымдағы кезеңге
қатысады
8 Сақтандырылған мүліктері бойынша 1780000 8048 3410
сақтандыру төлемі есептелінеді
Жиыны 6236060
Б.Шығындарды жинақтаушы (шолушы)
шотқа есептен шығару(930)
9 Жинақтаушы (шолушы) шотқа есептен
шығарылады:
материалдық шығындары 1420000 8040 8041
еңбек ақы шығындары 300000 8040 8042
еңбек ақыдан аударылған аударымдары 56700 8040 8043
жөндеуге кеткен шығындары 1206000 8040 8044
негізгі құралдың тозу сомасы 129360 8040 8045
тұрғын-үй қызметіне кеткен шығындары 2320000 8040 8046
жалға бойынша жасалған шығындары 112000 8040 8047
сақтандыру бойынша есептелінген 1780000 8040 8048
шығындар
Жиыны 6236060
В.Үстеме шығыстарын тарату
10 Негізгі өндіріс 4098448 8010 8040
11 Көмекші өндіріс 2131635 8030 8040
12 Ақауды жөндеу бойынша кеткен шығындар5977 8060 8040
Жиыны 6236060

Соңғы көрсеткіштің деңгейі өнімнің бір түрін әзірлеуде пайдаланатын
әртүрлі топтағы құрал-жабдықтың машинасағатын түзету коэффициентіне
көбейту арқылы есептелінеді. Түзету коэффициенті өндірістік сипаты бойынша
анықталады, мысалға, детальдарды штамповка жасау үшін арналған пресс,
токарь станогі, фезерлік станок т.б. Өнімді өндіру үшін құрал-жабдықтардың
әрбір топтарының қажетті жұмыс сағатының санын технологиялық құжаттарының
негізінде анықтайды. Ол үшін 4 – сызба келтірілген.

Қа- Ерлер Ерлер Жеңіл Әйелдердің
тар Көрсеткіштері ботинкасытуфлиі матер- үй ішінде
№ (теріден (теріден иалдардан киетін
тігілген)тігілген)тігілген туфлиі
йел-
дер туфлиі
1. Өндіріс жұмысшыларының
жалақысы, 1 жұп үшін, 220,0 215,0 120,0 52,0
(теңге)
2. 1 жұпқа жұмсалған
машинасағатының жалпы 5,76
саны
3. Шығыстың сметалық мөл-
шерлемесі 4-сызбаның мәлі-92
меті бойынша есептеу
арқылы анықталған
4. Құрал-жабдықты күтіп-
ұстау үшін жұмысшыларға 41,8% 215,0 215,0 215,0
есептелінген жалақының
үлес салмағы (3:1) (%)
5. Құрал-жабдықты ұстау шы-
ғыстарының сметалық мөл-
шерлемесін, ықшамдалған
есептеу бойынша анықтау 89,9 50,2 21,7

(1 тік жолы х 41,8%)
немесе
(215,0 х 41,8%)

Көмекші өндірісте біртектес өнімдер әзірленсе, онда құрал-жабдықтар,
машинаны пайдалану және күтіп-ұстау шығыстары негізгі өндіріс
жұмысшыларының жалақысына пропорционалды тартылады.
Егер де кәсіпорын күрделі құрылыс жұмыстарын жүзеге асыратын болса,
онда үстеме шығыстарды тарату коэффциенті бойынша аяқталмаған құрылысқа да
жатқыза алады, ал ол 1340 – Аяқталмаған құрылыс шотының дебеті және 8040-
шотының кредиті бойынша көрініс табады.

1.3 Көмекші өндірістің шығындарының есебі.
Негізгі өндіріс тұтынатын өнімді шығарып жұмыс жасайтын және қызмет
көрсететін өндіріс көмекші өндіріс деп аталады. Бұл – қазандық, электр
станциялары, сумен жабдықтау, жөндеу – механикалық цехы, автотранспорт және
т.б. Көмекші өндірістің шығындарын есептеуге 8030 шоты арналған және ол
Цехтардың шығындары деп аталатын ведомоста жүргізіледі, онда әрбір
өндіріс үшін жеке талдамалық шот ашылады.
Көмекші өндірістің талдамалық есебі әрбір цехта, өнім түрлері және
шығын баптары бойынша жүргізіледі. Шығын номенклатурасы өндірістің
күрделілігі мен сипатына тәуелді болып келеді. Әдетте ол өзіне: негізгі
материалдарды, көмекші материалдарды, отын-энергетикалық және технологиялық
шығыстарды, электр энергиясын, өндіріс мақсаты үшін пайдаланатын буды және
суды, негізгі және қосымша жалақыны жалақыдан, аударылатын аударымдарды,
үстеме шығыстарды қосады.
Көмекші өндірістің есеп айырысу мен калькуляциясы біршама
ерекшеленеді, өйткені кейбір цехтар бір-бірімен тығыз байланыста болады
және тұрақты түрде бір-біріне тұрақты түрде бір-біріне қызмет көрсетеді:
жөндеу-механикалық цехы жүк машинасына цехына ағымдағы жөндеужұмысын жүзеге
асырады, ал автотраспорт цехы жөндеу-механикалық цехна жүкті тасымалдайды.
Технологиялық процестің сипатына және шығаратын өнімнің, жұмыстар мен
көрсетілетін қызметтердің біртектілігіне қарай қосымша өндіріс қарапайым
және күрделі болып бөлінебі.
Қарапайым өндіріс біртекті, күрделілігі бірдей өнімдерді шығарады. Оларда,
әдетте аяқталмаған өндіріс пен шалафабрикаттар (электр станциалары,
буқазандық, компрессорлық және оттегі стациялары, автомабиль көлігі)
болмайды.
Күрделі өндіріс алудан түрлі өнім түрлерін шығарады,оның аяқталмаған
өндірісі болады және бұйымдардың,өнімдердің, жұмыстардың және көрсетілген
қызметтердің түрлері бойынша есеп жүргізуді талап етеді. Күрделі өндіріске
жөндеу, модельдік, аспаптық,ыдыс цехтары жатады.
Мекеменің құрамында көмекші өндіріс ретінде: автотранспорттық,
жөндеумеханикалық, бу қазандық цехтары бар болсын делік. Олардың ішінен
жөндеу – механикалық цехы – күрделі цех болып саналады, ал қалған екеуі
қарапайым цехтар қатарына жатады.

Ай ішінде көмекші өдіріске мынадай шығындар жатқызылады

ҚатарШаруашылық операциялардың Сомасы,тенге дебет кредит
№ мазмұны
1 2 3 4 5
1. Көмекші өндіріс
қажеттілігіне босатылған
материялдық құндылықтар: 1410000 8031 1331-1350-1
автотранспорт цехындағы 317
буқазан цехына 350000
жөндеу 790000
механикалық цехына 270000

2. Көмекші өндірісте істейтін,
еңбеккерлерге жалақысы
есептелінді: 3190000 8032 3350
автотранспорт цехындағы 1650000
бу қазан цехындағы 980000
жөндеу – механикалық 560000
цехындағы
3. Көмекші өндіріске жататын
үстеме шығыстары есептен 2131635 8034 8040
шығарылады: 1102569
автотранспорт цехынан 654860
бу қазан цехынан 374206
4. Көмекші өндірістің шолушы
шотына жинақталады: 7334545
материалдық шығындары 1410000 8030 8031
еңбек ақы шығындары 3190000 8030 8032
еңбек ақыдан аударылатын 602910 8030 8033
аударымдарды
үстеме шығыстары 2131635 8030 8034
Шығындар цехтар бойынша
қорытындылады:
автотранспорт цехы бойынша 3414419
бу қазан қазан цехы бойынша 2610080
жөндеу – механикалық цехы 1310046
бойынша
5. Бірін – біріне қарама –
қарсы көрсетілген қызметтері
есептен шығарылады: 1159810 8030 8030
автотранспот цехы бойынша 253681
бу қазан цехы бойынша 557869
жөндеу – механикалық цехы
бойынша 348260
Көмекші өндіріс бойынша
жасалған шығындар (барлығы)
8494355 тенге (7334545 + 8494355
1159810)

6. Бірін –біріне өзара
көрсеткен қызметтері мен 1159810 8030 8030
жұмыстары есептен шығарылады
7. Көмнкші өндіріс цехтары
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.