Өнер тарихынан режиссердің театр ұжымындағы кәсіби қызметі мен рөлін таныту

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

өнер тарихынан режиссердің театр ұжымындағы кәсіби қызметі мен рөлін
таныту

Аманқұлова Л.Ә. – аға оқытушы (Алматы қ., ҚазмемқызПУ)

Театр – сан салалы өнердің қалыптасатын шеберханасы, бір жағынан
таңғажайып қарапайым, екінші жағынан өмірді ұғуға көмектесетін терең ойлы
философия. Бір кездері театрды өнердің дөрекі және нәзік түрі деп атаған.

Режиссер театрда жасырын сиқыршы және ойшыл. Ол көрерменге спектакль
кейіпкерлері сияқты көрінбейді, бірақ театрдағы бүкіл шығармашылық ұжымның
еркі режиссердің қолында. Егер режиссер болмаса, суретшінің актерге әсері
баяулап, ал актерлер кейіпкер ретіндегі ойын процесінде бір-біріне ықпал
етіп, тұтас образдық әлемге ене алмас еді. Театр шеберлерінің бір-бірімен
бәсекелесіп, әрқайсысы өз ойларын айтуының арқасында пьесаға деген түсінік
бірдей болады. Драмалық шығармаға қатысты туындаған ойлармен келісуінен
режиссердің қызметі өз бастауын табады.

Режиссер өнерінің мәні - театр ұжымындағы шеберлердің өнерін біріктіру.
Себебі режиссер ұжымында шабыттандырушы, жекелеген актерлік өнерді
біріктіріп, оған күш салып, жалпы көркем идеялық арнаға бағыттайды. Сонымен
қатар, спектакльге бірыңғай мінез, сарын мен екпін береді.

Режиссер тек қана шығармашылық ұжымды басқарып қана қоймайды, ол сол
ұжымды сахналық өнердегі міндеттерді жалпылама түсіндіруге баулиды.
Режиссер қызметінің орны мен мағынасы, оның бүгінгі қоғам өміріндегі
театрдың алатын орнына байланысты, сонымен қатар, олардың таланты мен
адамгершілігіне байланысты. Өткеннің атақты режиссерлары ешқашан театрлық
кәсіпкерлікке тар көлемде тоқталмаған. Ленский, К.С.Станиславский,
В.И.Немирович - Данченколар бір-бірінің ойымен келісе бермейтін режиссерлер
болған. Олар тек қана жаңа театрлар құрып, актерлерді тәрбиелеп қана қойған
жоқ. Сонымен қатар, драматургияның дамуына театрдың идеялық және
эстетикалық принциптеріне көп көңіл бөлуді мақсат тұтқан.

Актер сахнада өз бетінше кейіпкеріне мінез қалыптастырады және де ол
режиссердің көмегінсіз спектакльдегі сахналық образды аяқтай алмайды. Осы
сәтте режиссер қол ұшын беріп, көмекке келеді.

Ол бірнеше образдан туындаған көркем бір арнаға, симфониялық
спектакльге бағыттайды. Режиссер спектакль қою барысында театрға байланысты
барлық амал-әдістерді пайдаланады.

Драмалық шығармаға актер ойыны арқылы жан бітеді. Режиссер қызықты
мизансценалар құрайды. Ал сахналық әрекеттің темпо-ритмі көрерменнің
зейінін жаулап алады. Осының бәрі адамның ойлау сезімі мен қабілеті бай
болғанда ғана жүзеге асады.

К.С.Станиславскийдің айтуы бойынша, режиссер - ол тек пьесаны талдап,
актерлерге қалай санау техникасын үйретіп кана коймайды, ол декорацияның
құрылуын да қадағалайды. Режиссер - өмірді бақылап, өзінің кәсіби театрлық
білімімен қатар, максималды дәрежеде түрлі салада білімдар болуы қажет.

К.С.Станиславскийдің серіктесі - В.И.Немирович Данченко режиссер
қызметін кең түрде түсінген: "... Режиссер - үш келбетті тірі организм"-
деген пікір білдіреді.

1. Режиссер - түсіндіруші; ол - қалай ойнауды көрсетуші, сондықтан оны
режиссер - актер, режиссер - педагог деп атауга болады.

2. Режиссер - айна. Жекелеген актерлердің қасиеттерін бейнелеп
көрсетуші.

3. Режиссер – ұйымдастырушы,- деген бағалы пікірлер қалыптастырады.

Көпшілік көрермен режиссерді тек ұйымдастырушы деп қана қабылдайды,
себебі ол қойылымда көзге ерекше байқалады. Спектакльдің мизансценасынан
декоратордың түпкі ойынан дыбыс, жарық және халықтық сахнаның құрылымынан
көрінеді.

Ал, режиссер - түсіндіруші мен режиссер - айна көрінбейді. Ол актердің
жан дүниесіне сіңіп кетеді. Режиссер актер шығармашылығында жансыз, жоқ
болып кетуі қажет. Дегенмен режиссер көрсетіп, ойнап берген рольдің
көшірмесін көрсету де шынайылыққа жақын болмайды.

Режиссер–айнаның басты ерекшелігі ол актердің жұмыс барысындағы жеке
қабілетін байқау. Актердің бойындағы автор мен режиссер ойының көрінісін
болжау. Оған не жарасымды, не нәрсе оны ұсқынсыз етіп тұр, оның фантазиясы
мен ықыласы қайда алып барарын қадағалау. Қателескен жерінде сөкпей, сыпайы
ғана түсіндіру керек. Осыдан актер айнадай көргендей өзін-өзі көруі қажет.

Режиссер – ұйымдастырушы өзінің таным көкжиегіндегі спектакльге қатысты
бүкіл элементтерді кіргізіп, 1-ші орынға актер шеберлігін қолдана тұра, оны
айналадағы жағдайлармен байланыстырып, бір гармониялы арнаға алып келеді.
Режиссердің толғанысы, қойылымның түпкі ойы, актердің таланттылығымен
спектакльдің бір ғана құйылған гармониясы толықтыру мүмкін емес. Осы
айтылғанның барлығы ұжымның бір ауамен өмір сүріп, дүниетаным көзқарастары
бірдей, бір жерден шыққанда ғана көрерменді өз еңбектерінде сүйсіндіре
алады.

Ұжымның ішіндегі кез келген адам қателесуі мүмкін. Себебі қателіктің
арқасында табысқа жетуге болады. Сондай-ақ актерлер де дайындық барысында
қателесуіге бой алдыруға болады. Сонда ғана актер еркін кеңістікте ізденіп,
талпынып жаңа бояуларға бара біледі. Суретші музыкант, режиссер, актер қай-
қайсысы болмасын өз туындыларында түпкі мақсаттары кең ауқымды болуы қажет.
Егер режиссердің дүниетанымы кейбір деректермен ғана шектелсе, онда қойылым
да әлсіз болады. Сондықтан көп ізденіп, еңбек ету қажет.

Режиссер өз қойылымының қай жанр екенін анықтап характерді, мазмұнды,
атмосфераны сол жанрға сәйкестендіріп бейнелеу керек. Пьесада өмірде болып
жатқан оқиғалардағы мінездер бояу, пішін, ырғақ, образ арқылы жеткізіледі.
Биік өмірлік мақсатсыз режиссер-жазушы драматургтің түпкі мақсатын түсініп,
әрі қарай дамыту, қанық бояулармен толтыру қиынға соғады. Пьеса - жалпы
өмірлік оқиғалар шынжырынан үзіп алынған бір ғана бөлік, әдетте осы
драматург таңдап алған проблеманы шешуші бөлігі. Сондықтан да режиссер
қойып отырған пьесасының оқиғалар желісінің даму барысын анық көре білу
керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.