Өнімнің өзіндік құнының анализі
Өнімнің өзіндік құнының анализі.
1. Шығындардың қалыптасуының жалпы схемасы және анализі.
2. Шығындардың түрлері мен сипаты.
3. Шығындар көлемі байланысын анықтау.
1-сұрақ. Шығындардың қалыптасуының жалпы схемасы және анализі. Өнімнің
өзіндік құны өндірістің экономикалық эфективтілігінің және шаруашылық
қызметінің барлық жақтарын есепке алатын және өндірістік ресурстарды
қолдану нәтижесін қамтитын маңызды көрсеткіш болып табылады. Оның деңгейіне
кәсіпорынның қаржы нәтижелері, өндірістің өсу қарқыны, шаруашылық
субъектілердің жалпы жағдайы тәуелді болады. Өнімнің өзіндік құнын есептеу
анализі осы көрсеткіштің даму тенденцияларын анықтауға, жоспардың орындалу
деңгейі оның артуына әсер ететін факторлар. Сондай-ақ өзіндік құнды азайту
мүмкіндігін қолдану бойынша ресурстарды бағалауға негіз болады.
Талдаудың ақпарат көздері өнімді өндіру және сату бойынша шығындар
есебі жөнінде статистикалық мәліметтер өзіндік құн есебінің жоспар және
нақты көрсеткіштері өзіндік құнды есептеудің аналитикалық және синтездік
мәліметтері болып табылады.
Өнімнің, жұмыспен қызмет көрсетудің өзіндік құнының мақсаттары
мен кезеңдері, обьектілері мына төмендегі суретте көрсетілген:
Талдау
обьектісі
Талдау
кезеңдері
Талдау мақсаттары
өзіндік құнының
өзіндік бағалау
мен заңдылықтарды
зерттеу
Жоспарды орындауды
бағалау
өнімнің өзіндік
құнын деңгейін
бағалау
өнімнің өзіндік
құнының өзгеру
себептерін зерттеу
өнімнің өндірісіне
жұмсалынған
шығынды үнемдеу
Шаруашылықты
жүргізу
нәтижелерін
бағалау
Болашаққа болжам
жасау және
жоспардың
негізделуі
өнім өндірісіне
жүмсалынған
шығынның жалпы
сомасы
Оның ішінде
өндіріс салалары
бойынша
Жалпы өнімнің
рубльге
жүмсалынған шығын
өнімнің түрлеріне
өзіндік құны
Баптар бойынша
өнім бірлігіне
жүмсалған шығын
Жауапкершілік
орталықтарына
жұмсалынған шығын
өнімнің өзіндік құнын
динамикасы талдау
өнімнің өзіндік
құнның деңгейі
бойынша жоспардың
орындалуын талдау
өнімнің өзіндік құнын
шаруашылық аралық
салыстырмалы талдау
Шығын баптары түрлері
бойынша өнімнің
өзіндік құнын
факторлық талдау
өнімнің өзіндік құнын
азайту резервтерін
анықтау
Өнімнің өзіндік құнын талдаудың жалпы блок схемасы.
Өнімнің өзіндік құнын талдаудың объектілері мынадай:
1. Өнімнің толық өзіндік құны және оның элементтері.
2. Өндірілген өнімнің бір теңгелік құнына кеткен шығын мөлшері.
3. Жекелеген өнімдердің өзіндік құны.
4. Шығындар есебі.
Өнімнің өзіндік құнының анализі әдетте жалпы шығындар және оның
элементтерін есептеуден басталады.
Сумма
1000тг шығындар құрылымы %
Элементтер t0 t1 +, - t0 t1 +, -
Еңбек төлемдері 9830 11 900 + 207 15,1 14,6 - 0,5
Әлеуметтік қаражаттар 3440 4 165 + 725 5,3 5,1 - 0,2
шығындары
Материалдық шығындар оның 35 000 45 600 + 10500 53,8 35,9 + 21
ішінде
Шикізаттар мен материалдар 25 200 31 500 + 6 300 38,8 38,6 - 0,2
жанармай 5 600 7 524 + 1 924 8,6 9,2 + 0,6
Электр энергиясы 4 200 6 576 + 2 376 6,4 8,1 + 1,7
Амортизация 5 600 7 500 1 900 8,6 9,2 + 0,6
Басқа шығ-р түрлері 11 130 12 345 + 1 215 17,2 15,2 - 0,2
Толық өзіндік құны 65 000 81 510 + 16 510100 100 -
Соның ішінде
өзгермелі шығындар 45 500 55 328 + 4 828 70 68 - 2,0
Тұрақты шығындар 19 500 26 182 + 6 681 30 32 + 2,0
Өндірістің жалпы шығындар көлемі мына факторлар негізінде өзгереді.
1.Өндіру көлемі.
2.Өнім құрылымы.
3.1 өнімге кеткен өзгермелі шығындар деңгейі.
4.Тұрақты шығындар жиынтығы.
Өз ретінде өнімнің өзіндік құны кәсіпорын өндірісінің ресурс
сыйымдылығы көрсеткішіне немесе инфляциямен байланысты ресурстардың баға
өзгерістеріне тәуелді болады. Кәсіпорын қызметін объективті бағалау және
өзіндік құн анализі кезінде инфляциялық функциялардың әсерін есепке алу
қажет.
Бұл мақсатта өндіруге қажетті ресурстар мөлшерін олардың әрқайсысын
орташа баға өзгерісіне көбейту амалын орындаймыз.
ΔЗц = ∑(ΔЦ; Рі1)
ΔЗц – шығындар өзгерісі.
Анализ процесі барысында, сондай-ақ шығындар элементі бойынша
құрылымдық өзгерістерді бағалау қажет. Жалақының төмендеуі және амортизация
үлесінің артуы кәсіпорынның технологиялық деңгейінің, сондай-ақ еңбек
өнімділігінің жоғарлауына себеп болады.
Жалақының үлес салмағы өнім құрылымындағы детальдардың (элементтердің)
үлесі көбейгенде азаяды.
Бұл кәсіпорынның кооперация және мамандану деңгейінің артуына себеп
болады.
2-сұрақ. Шығындардың түрлері мен сипаты.
Тәжірибе көрсеткендей шығындарды есепке алмай басқару шешімдерін жасау
құлдыраудың негізгі себебі болады. Себебі өндіріс көлемін 2 есе арттырудан
түсетін таза пайда 2 есе көбейеді. Мұндай жағдайлардан сақтану үшін басты
шығындардың өзгеру сипатын анықтау керек. Шығындар табиғатын темір битон
өнімдері негізінде мысалмен қарастыруға тырысамыз.
Есептеулер бойынша бұл өнімдердің мынадай шығындары бар:
1. Материалдық тікелей шығындар.
2. Жалақы бойынша тікелей шығындар. (шикізат пен өнімді өңдеумен
айналысатын жұсмысшылар).
Сондай-ақ өндірістің ... жалғасы
1. Шығындардың қалыптасуының жалпы схемасы және анализі.
2. Шығындардың түрлері мен сипаты.
3. Шығындар көлемі байланысын анықтау.
1-сұрақ. Шығындардың қалыптасуының жалпы схемасы және анализі. Өнімнің
өзіндік құны өндірістің экономикалық эфективтілігінің және шаруашылық
қызметінің барлық жақтарын есепке алатын және өндірістік ресурстарды
қолдану нәтижесін қамтитын маңызды көрсеткіш болып табылады. Оның деңгейіне
кәсіпорынның қаржы нәтижелері, өндірістің өсу қарқыны, шаруашылық
субъектілердің жалпы жағдайы тәуелді болады. Өнімнің өзіндік құнын есептеу
анализі осы көрсеткіштің даму тенденцияларын анықтауға, жоспардың орындалу
деңгейі оның артуына әсер ететін факторлар. Сондай-ақ өзіндік құнды азайту
мүмкіндігін қолдану бойынша ресурстарды бағалауға негіз болады.
Талдаудың ақпарат көздері өнімді өндіру және сату бойынша шығындар
есебі жөнінде статистикалық мәліметтер өзіндік құн есебінің жоспар және
нақты көрсеткіштері өзіндік құнды есептеудің аналитикалық және синтездік
мәліметтері болып табылады.
Өнімнің, жұмыспен қызмет көрсетудің өзіндік құнының мақсаттары
мен кезеңдері, обьектілері мына төмендегі суретте көрсетілген:
Талдау
обьектісі
Талдау
кезеңдері
Талдау мақсаттары
өзіндік құнының
өзіндік бағалау
мен заңдылықтарды
зерттеу
Жоспарды орындауды
бағалау
өнімнің өзіндік
құнын деңгейін
бағалау
өнімнің өзіндік
құнының өзгеру
себептерін зерттеу
өнімнің өндірісіне
жұмсалынған
шығынды үнемдеу
Шаруашылықты
жүргізу
нәтижелерін
бағалау
Болашаққа болжам
жасау және
жоспардың
негізделуі
өнім өндірісіне
жүмсалынған
шығынның жалпы
сомасы
Оның ішінде
өндіріс салалары
бойынша
Жалпы өнімнің
рубльге
жүмсалынған шығын
өнімнің түрлеріне
өзіндік құны
Баптар бойынша
өнім бірлігіне
жүмсалған шығын
Жауапкершілік
орталықтарына
жұмсалынған шығын
өнімнің өзіндік құнын
динамикасы талдау
өнімнің өзіндік
құнның деңгейі
бойынша жоспардың
орындалуын талдау
өнімнің өзіндік құнын
шаруашылық аралық
салыстырмалы талдау
Шығын баптары түрлері
бойынша өнімнің
өзіндік құнын
факторлық талдау
өнімнің өзіндік құнын
азайту резервтерін
анықтау
Өнімнің өзіндік құнын талдаудың жалпы блок схемасы.
Өнімнің өзіндік құнын талдаудың объектілері мынадай:
1. Өнімнің толық өзіндік құны және оның элементтері.
2. Өндірілген өнімнің бір теңгелік құнына кеткен шығын мөлшері.
3. Жекелеген өнімдердің өзіндік құны.
4. Шығындар есебі.
Өнімнің өзіндік құнының анализі әдетте жалпы шығындар және оның
элементтерін есептеуден басталады.
Сумма
1000тг шығындар құрылымы %
Элементтер t0 t1 +, - t0 t1 +, -
Еңбек төлемдері 9830 11 900 + 207 15,1 14,6 - 0,5
Әлеуметтік қаражаттар 3440 4 165 + 725 5,3 5,1 - 0,2
шығындары
Материалдық шығындар оның 35 000 45 600 + 10500 53,8 35,9 + 21
ішінде
Шикізаттар мен материалдар 25 200 31 500 + 6 300 38,8 38,6 - 0,2
жанармай 5 600 7 524 + 1 924 8,6 9,2 + 0,6
Электр энергиясы 4 200 6 576 + 2 376 6,4 8,1 + 1,7
Амортизация 5 600 7 500 1 900 8,6 9,2 + 0,6
Басқа шығ-р түрлері 11 130 12 345 + 1 215 17,2 15,2 - 0,2
Толық өзіндік құны 65 000 81 510 + 16 510100 100 -
Соның ішінде
өзгермелі шығындар 45 500 55 328 + 4 828 70 68 - 2,0
Тұрақты шығындар 19 500 26 182 + 6 681 30 32 + 2,0
Өндірістің жалпы шығындар көлемі мына факторлар негізінде өзгереді.
1.Өндіру көлемі.
2.Өнім құрылымы.
3.1 өнімге кеткен өзгермелі шығындар деңгейі.
4.Тұрақты шығындар жиынтығы.
Өз ретінде өнімнің өзіндік құны кәсіпорын өндірісінің ресурс
сыйымдылығы көрсеткішіне немесе инфляциямен байланысты ресурстардың баға
өзгерістеріне тәуелді болады. Кәсіпорын қызметін объективті бағалау және
өзіндік құн анализі кезінде инфляциялық функциялардың әсерін есепке алу
қажет.
Бұл мақсатта өндіруге қажетті ресурстар мөлшерін олардың әрқайсысын
орташа баға өзгерісіне көбейту амалын орындаймыз.
ΔЗц = ∑(ΔЦ; Рі1)
ΔЗц – шығындар өзгерісі.
Анализ процесі барысында, сондай-ақ шығындар элементі бойынша
құрылымдық өзгерістерді бағалау қажет. Жалақының төмендеуі және амортизация
үлесінің артуы кәсіпорынның технологиялық деңгейінің, сондай-ақ еңбек
өнімділігінің жоғарлауына себеп болады.
Жалақының үлес салмағы өнім құрылымындағы детальдардың (элементтердің)
үлесі көбейгенде азаяды.
Бұл кәсіпорынның кооперация және мамандану деңгейінің артуына себеп
болады.
2-сұрақ. Шығындардың түрлері мен сипаты.
Тәжірибе көрсеткендей шығындарды есепке алмай басқару шешімдерін жасау
құлдыраудың негізгі себебі болады. Себебі өндіріс көлемін 2 есе арттырудан
түсетін таза пайда 2 есе көбейеді. Мұндай жағдайлардан сақтану үшін басты
шығындардың өзгеру сипатын анықтау керек. Шығындар табиғатын темір битон
өнімдері негізінде мысалмен қарастыруға тырысамыз.
Есептеулер бойынша бұл өнімдердің мынадай шығындары бар:
1. Материалдық тікелей шығындар.
2. Жалақы бойынша тікелей шығындар. (шикізат пен өнімді өңдеумен
айналысатын жұсмысшылар).
Сондай-ақ өндірістің ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz