Философияның мәдениеттегі орны және ролі

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
1. Мәдениет туралы жалпы түсінік
2. Философияның мәдениеттегі орны және ролі
3. Өркениеттер мен мәдениеттегі ғылым мен философияның байланысы.
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Мәдениеттану — мәдениет туралы ғылым әрі философиялық ілім.
Мәдениеттау жеке пән ретінде XIX ғасырдың соңғы ширегінде қалыптасты.
Мәдениеттау пәні жергілікті және аймақтық мәдениеттердің сапалық
ерекшеліктерін, олардың өзара байланыстары мен мәдениеттің басқа түрлерімен
сабақтастығын, қарым-қатынасын зерттей отырып, адамзат қоғамының біртұтас
мәдени даму процесінің жалпы заңдылықтарын анықтайды.
Мәдениеттау пәні әр түрлі қоғамның өмір сүруі барысындағы мәдени
өмірді жан-жақты қамтып, мәдени құбылыстарға ғылыми тұрғыдан талдау
жасайды. Мәдениеттауды тек гуманитарлық ғылымдар саласына ғана емес, жалпы
теоретикалық пәндер қатарына жатқызуға болады, өйткені ол адамзат баласының
мәдени өміріндегі сан алуан құбылыстарды жүйелі түрде қарастырады.
Мәдениеттау мен көптеген ғылым салалары шұғылданады. Оның ғылым ретінде
қалыптасуына антропология, тарих, психология, педагогика секілді ғылым
салалары зор ықпал етті. Мәдениеттау пәнінің негізгі мәселесі адамзаттың
ерекше өмір сүру тәсілі ретінде мәдениеттің қалыптасып дамуы, оның генезисі
болып табылады. Бұл орайда мәдениеттанушылардың басты мақсаты –
дүниежүзілік және ұлттық деңгейдегі тарихи-мәдени процестерді тарихи шындық
тұрғысынан түсіндіре отырып, оларды болжай білу. Кеңес дәуірінде
Қазақстанда Мәдениеттау пәні жүйелі түрде оқытылмай, гуманитарлық ғылымдар
саласында өзінің нақты орнын таба алмады.

Мәдениет туралы жалпы түсінік
Мәдениет тарихы — философиялық ілім, ол философияның бір бөлігіне,
дәлірек айтқанда, тарих философиясына жатады. Мәдениет философиясы ілімі
Батыс елдерінде мәдени антро-пология (адам туралы ілім) құрамында
қалыптасқан. Мәдениет — ашық жүйе, оның негізгі мақсаты — өзін басқаға
жеткізу, ол монологтан гөрі диалогқа — сұхбаттасуға жақын. Сондықтан
мәдениет философиясында өзін-өзі тарату (трансляция) мақсаты алдынғы
қатарға шығады және бүл жерде осы мәдениетті тарату құралдары (таңбалар,
рәміздер, ғибадаттық әдет-ғұрыптар және т.б.) мен оның ішкі мән-мағынасы
(менталитеті, ділі, діні, санасы және т.б.) бірдей қызмет атқарады. Осы
тұрғьдан төмендегідей тұжырым жасауға болады: мәдениет философиясы
мәдениетті нактылы тарихи-әлеуметгік процесс түрінде карастырады. Бұдан
жалпы философиялық ілімдер мен мәдениет тарихы арасында белгілі бір
алшақтық туады. Біздін, түсінігімізше, мәдениет тарихы мен мәдениет
философиясы мүлдем түтасып кетпеген. Олардың өзіндік ерекшеліктері бар: а)
егер философия өз мүратында объективтілікке, жалпыламалыққа, әмбебаптылықка
ұмтылса, мәдениет тарихына типтілік, интровертивтік (ішкілік), субъективтік
тән; ә) тарихилық және логикалық ғылыми тәсілдерінің ара-катынасын мәдениет
философиясы мен мәдениеттануда салыстырсақ онда философия негізінен
логикалық тәсілге жүгінетінін, ал мәдениеттануда тарихи әдістін басым
болатындығын байқаймыз (мәдениет тарихынын басты міндеттерінің бірі —
тарихи кезендер мен өркениет түрлеріне көркем бейне беру); осы сипатта
мәдениет тарихы Гегель, Гердер, Кант түсінігіндегі тарих философиясына
жақын; б) мәдениет философиясымен салыстырғанда мәдениет тарихында
аксиологиялық (құндылықтар теориясы), психолин-гвистикалық және
герменевтикалық (түсіндірмелік) сарындар басым.
Мәдениет пен өркениеттің нақтылы түрлеріне тоқталудан бұрын, оларды
түсінуге мүмкіндік беретін негізгі ұғымдарды қарастырып өтейік.Бір
мәдениеттің ұғымдық мағынасын анықтау басқа мәдениеттерді түсіну үлгісін
жасайды. Біз талдап отырған мәселедегі негізгі ұғым мәдениет екендігі
түсінікті. Ғылыми әдебиетте оған 400-ден астам анықтама берілген. Біздің
мақсатымыз 401 не 402-анықтама беру емес, оның суреттеме түрлері-мен кез
келген сөздік пен энциклопедиядан танысуға болады. Біз мәдениеттің негізгі
мәндік белгілеріне тоқталудан бүрын, оның мәдениеттанулық шығармаларда
қалыптасқан әр түрлі ұғымдарын қысқаша топтастырып өтпекпіз.
Мәдениетке берілген көптеген анықтамаларды альтернативтік (қарсы
қоюшылық) деп атауға болады. Бұл жерде алды-мен көзге түсетін мадиет пен
табиғатты, культура мен натураны карсы қоюшылық. Мәдениет ұғымына берілген
анықтамалардың келесі тобын қарым-қатынастық бағыт деп атайык. Адамдық
арақатынастың бәрі белгілі бір мәдени деңгейден басталады, ал осы сыртқы
ортаны өзгертуге бағытталған мақсатка сәйкес предметтік әрекеттің
нәтижелері адамдық мәндік күштердің заттандырылған көріністері болып
табылатын мәдениет туындыларында (материалдық немесе рухани) жүзеге асады,
басқаша сөзбен айтканда, мәдениет дегеніміз адамның езін, қоғамды,
әлеуметтік катынастарды жасау процесі (В.М. Меж-уев, Л.Н. Коган, Н.С.Злобин
және т.б.).
Мәдениетке арналған көптеген шығармаларда, ресми құжаттарда ол
құндылықтар дүниесімен байланыстырылады. Мысалы, Қазақстан Республикасынын
мәдени-әлеуметтік даму бағдарламасында мәдениет аркылы адам кұндылықтарды
айырып, олардың ішінен тандау жүргізеді деп атап көрсетілген. Құндлықтар
дүниесі адам әлемі (микрокосм) мен қоршаған ортаның (макрокосм) байланысын
білдіреді. Адамдық әрекет шеңберінен камтылған бейтарап заттар белгілі бір
қоғамдық функцияларға: пайдалыға, қажеттіге, әдеміге, ыңғайлыға, т.б.
айналып, біздің тіршілігіміздің тіректері болады.

Философияның мәдениеттегі орны және ролі.
Антикалықтан бастап, философтар мәдениеттің әр алуан өрістерінің
арасында философиялық білімді орталық орынға жатқызды. Олардың кейбіреуі
философиялық білімдерді жалпылаудың ең жоғары дәрежесіне қойды, ал
мәдениеттің басқа бағыттары оны белгілі бір бөлімше ретінде қарады.
Аристотель болса, философияны теориялық (ойша пайымдау), практикалық (адам
царекеті туралы білім жэне олардың нәтижелері) және бейнелеу (шыгармашылық)
түрлеріне үсақтады. Біріншісі өзіне метафизиканы, физиканы және
математиканы. екішнісі - әдептануды, экономиканы және саясатты, ал үшінші
философия - поэтиканы, риториканы жэне өнерді қамтыды. Оның ойынша
философияны былайша анықтауға болады: негізгі жэне басым болушы ғылым,
барлық баска ғылымдар, күң сияқты, қарсы сөз айтуға батылы бармайды.
Ф. Бэкон да өзінің еңбегінде былай деп жазды: әртүрлі ғылымдарды бір
нүктеден шыққан бірнеше сызықтарға ұқсатуға болмайды, қайта олар бір
діңгектен өсіп келе жатқан ағаш бұтақтарына ұксас, бұтақтарға бөлінбес
бұрын, олар белгілі бір учаскеде түтас жэне біріңғай болып қалады; баска
ғылымдардың анасы болатындай және олардың дамуында жолдың жалпы
учаскесіндегідей одан әрі әр турлі жақтарға кете бастайтын жалпыға бірдей
бір ғана ғылымды мақұлдау қажет. Бұл ғылымды біз бірінші философия,
немесе даналық деп ат қоямыз.
Бұдан Аристотельде де, Ф. Бэконда да. философия жалпы негізі (немесе
түбірі) бола отырып мәдениеттің барлық салаларына кіретіндігін көреміз,
Сонымен қатар, Аристотель, кезінде философияның пайдасы туралы
бүгінгі күнгі сұрақтарды білгендей, философиядан практикалық пайданы
күтудің яғни жеке қолданбалы мақсаттарды шешуге қажетсіз екендігіне назар
аударған. Өйткені философия — бұл, тактика емес, ол адам өмірінің
стратегиясы; ол азат адамның несібесі. Сондықтан ол тек қана бостандықты
бағалайтын коғамдағы, өз шешімдерінің, өз жауапкершілігінің жүгін ұккан
адамдарға керек.
Философия көне туыстық-рулық негізде ұйымдасқан (алғашқы қауымдық)
қоғамда бола алған жоқ. Онда ұзак ғасырлар және мыңдаған жылдар бойы
элеуметгік ұжым жадында жүріс-түрыстың тиімді қалыптары нықталып бекіген.
Сырттай, бұлар салттарда, ал санада - әлеуметтік реттіліктің ең алғашкы
тарихи түрі болған мифтік түрғыда көрінді.
Дэл осылайша жеткілікті ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.