ПЕДАГОГИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ТУРАЛЫ

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ПЕДАГОГИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Қазіргі педагогиканың әдіснамалық негідері

Адам туралы ғылымдар жүйесіндегі педагогика ғылымының алатын орны, оның
басты ерекшеліктері: арнайы пәні, ғылыми-терминологиялық аппараты, зерттеу
әдістері.

Педагогика - адам тәрбиесі туралы ғылым. Тәрбие қоғамдық ғылым, қоғамдық
қызмет ретінде. Тәрбиенің тарихи және негізгі сипаты, оның қазіргі қоғам
дамуындағы көрінісі.

Педагогика пәні, оның негізгі категориялары (тәрбие, оқыту, білім беру,
педагогикалык процесс) және олардың өзара байланысы (тұлға, іс-әрекет,
қарым-қатынас, дамыту, қалыптастыру). Педагогикалық ғылымдар жүйесі.
Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы. Қазіргі педагогиканың негізгі
әдіснамалық жағдайы. Философиялык заңдар, заңдылықтар. Диалектиканың
заңдары және олардың жалпы сипаты. Таным теориясы. Тұлға теориясы. Іс-
әрекет теориясы. Құндылықтар теориясы. Басқару теориясы.Тұтас педагогикалық
процесс теориясы. Педагогикалық теория мен практиканың өзара бірлескен
әрекетінің диалектикасы. Қоғамның қазіргі жағдайындағы педагогика
ғылымдарының міндеттері.
Балалардың жас және дара ерекшеліктері, оларды оқу-тәрбие

процесінде есепке алу

Оқушының жеке тұлғалық дамуының жас ерекшелік кезеңдері, оларға сипаттама.
Жеке тұлғаның табиғи мүмкіндігі.

Жеке тұлғаның дамуының әлеуметтік жағдаяттары. Қазіргі қоғамның даму
кезеңінде жеке тұлғаны қалыптастырудың ерекшеліктері. Оқушының оқуға деген
шынайы мүмкіндіктерін педагогикалық процесті ұйымдастыруда есепке алу
(мазмұны, құралдары, түрлері оқу-тәрбие іс-әрекетінің әдістері).

Оқушы тұлғасының дара ерекшеліктеріне сипаттама. Оқушының дара
ерекшеліктері және қабілеттілігі. Қазіргі мектептегі даралап оқыту.

^ Мұғалімнің ғылыми-зерттеу мәдениетін қалыптастыру

Педагогика ғылымының дамуы және мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетіндегі
ғылыми-зерттеу жұмысының рөлі. Ғылыми зерттеу жұмысының жалпы әдіснамалық
негіздері: диалектика заңдары, оларға жалпы сипаттама.

Зерттеуге жүйелі тәсіл - құбылыстардың жалпы байланысының көрінісі. Жүйелі
тәсілдің негіздері философиялық категориялар. Таным теориясы.

Педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздері: педагогиканың заңдылықтары
және маңызды категориялары, педагогикалық процесс, педагогикалық пән мен
мұғалім іс-әрекетінің педагогикалық зерттеуге жүйелі кұрылымдық, тұлғалық
іс-әрекеттік тәсіл, тәрбие мен дамудың бірлігі.

Ғылыми-педагогикалық зерттеу әдісінің мәні (теориялық-эмпирикалык,
эксперименттік, математикалық).

Нақты педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру мен өткізудің әдістемесі.
Педагогикалық процесті диагностикалау мен оқушыларды танып білудегі зерттеу
әдістерінің ролі.

Персоналды талдау кезінде қолданылатын негізгі әдістері

Жұмысқа алу кезінде сынақтар жүргізу.

Жұмысқа алу кезінде жүргізілетін психологиялық сынақтарды жүргізу
тұралы сұрақ бұрыннан қарастырылып келеді және ол тек жоғарғы басшының
қалауы мен ғана жүргізіледі. Бұл сынақтардағы сұрақтарға жауаб бергенде
адам дәл жауабын білгеннен емес,оның белгілі бір ой туындағанынан немесе
сол жауапты қалауынан туындайды.
Кондидатты таңдау кезінде бір немесе бір неше сынақтардан өтеді. Бірақ
қысқа кездесу кезінде кондидат тұралы бәрін біліп алу мүмкін емес. Ол тек
алғашқы уақыттағы сол адам тұралы қалыптасқан көзқарас болып табылады, ол
дұрыс та, бұрыс та болуы мүмкін.
Сонымен бірге кей жағдайларда кодидат барлық көрсеткіштер бойынша сай
келуі мүмкін, бірақ кім біледі болашақта ол қалай өзін көрсетеді, қалай
жұмыс істейді? Жұмыс берушіге әр бір кондидат белгісіз болып келеді.
Кондидаттын көптеген мақтау немесе марапаттау қағаздарына, әр түрлі
мінездемелік хаттарына, кәсіби жетістікткеріне қарамастан оның қандай адам
екендігін жақсы білу керек, өйткені ол ұжымда басқа адамдармен жұмыс
істейді. Ал оны бір кездесуде білу мүмкін емес. Сондықтан білікті
психологтар арқылы көптеген сынақтар жүргізіледі. Сынақ арқылы алынған
мәліметтер 20%-тен 70%-ке дейін нақты болып келеді. Білікті маман арқылы
алынған кондидат тұралы мәліметтер сенімді болып келеді. Сондықтан сынақ
жүргізілгенде бірнеше сынақ түрлері таңдалынады. Бұл сынақтар нақты кездегі
мамандыққа байланысты интелектуалды, өзіндік, мотивациялық сапаларды
анықтайды.
Жұмысқа алу кезінде қолданылатын сынақтар қызметкердің мамандық
талаптарына байланысты құрылады. Олар қағаз түріндегі бланктар ретінде
немесе компьютерлік нұсқаулар түрінде ұсынылады. Өкінішке орай кадрлар
менеджерлері және фирма басшылары сенімді, профессионалды әдістерді қолдана
бермейді. Кейде олар тіпті кез келген көрінген сынақтарды алып қолданады.
Мысалы, әр түрлі журналдардан және тағы басқа жерлерден алады.
Бірақ, білікті басшы бұл жұмысты психолог мамандарына немесе
психологиядан білімі бар персонал менеджеріне тапсыруға тырысады.
Әр бір вакансия үшін қызметкердің негізгі біліктілігіне байланысты
өзіндік сынақтар жиынтығы құрылады. Сондықтан басқарушының немесе персонал
менеджерінің вакансияға кондидаттарды таңдаудың жетілген критерилер жүйесі
болады. Мысалы, бухгалтер үшін ең маңыздысы уқыпты, жауапкершілікті болу
қажет, сонымен қатар үлкен көлемді ақпараттармен жұмыс істей білу керек,
сандарды есте жақсы сақтайтын қабілеті болу керек және жақсы жұмыс істеу
қабілеті болу керек.
Бухгалтерлердің көбісі әйелдер болып істейтіндігін ескере отырып, басшы
әйелдер ұжымында жанжалсыз жұмыс істей алатын қызметкерлерді таңдауға аса
көңіл аудару керек.
Сызықтық менеджер үшін жоғары деңгейлі ой өрісі, стратегиялық ойлану
қабілеті және талдау, шешімдерді қабылдау қабілеті және сол жасалған
шешідер үшін өзіне жауапкершілік алу, клиенттермен , басшымен және басқа
жұмысшылармен жақсы қарым-қатынас жасау маңызды болып келеді.
Әр бір позициялар үшін негізгі біліктілікті персонал менеджері және әр
деңгейдегі басшылар анықтайды.

Жасөспірімдердің девиантты мінез-құлқының алдын-алу.

Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғанына биыл 20 жыл толды.
Еліміз егемендігін алып, дүниежүзілік өркениетке ұмтылу барысында өскелең
ұрпаққа дұрыс тәлім- тәрбие беру халықтың жарқын болашағын меңзейді.
Ұрпақты дана да, тәрбиелі етіп тәрбиелеу үшін – оның тұлғалық
ерекшеліктерін қалыптастыру қажет.
Дүниедегі ең бағалы асыл байлық-адам. Ол барлық әлеуметтік қозғалыстар
мен қимыл әрекеттің негізі, жер шарындағы небір ғаламат табыстардың қайнар
көзі, ақыл-ой туындылардың құдіретті иесі.
Адамды сипаттағанда алдымен мінезін ескереді. А.С.Макаренконың
айтуынша адамның жаман мінезі басқаларға тікенектей қадалып, жараласа, оның
өзі де шөңге кіріп кеткендей сыздатып, қинайды деген болатын. Жалпы ата-
аналар балаға тәлім-тәрбие берумен бірге олардың бойында ақыл-қайрат, білім-
тағылым алу, мінез-құлқының дұрыс қалыптасуына үнемі көңіл аударып, жете
мән беріп отырғаны дұрыс.
Мінез-адамның генетикалық ерекшеліктеріне байланысты болып, өмір
жағдайларына сәйкес және солардың ықпалымен байқалып отыратын тұрақты
психологиялық ерекшеліктердің жиынтығы. Адамның өзінің мінез-құлқына
бақылау жасау арқылы мінездегі мінін түзетуге, жағымсызәрекет, дөрекі
мінездерден өзін тиып ұстауға болады. Мінез-құлық адамның өзіне,
маңайындағы басқа адамдарға, тапсырылған іске қалай қарайтынынан байқалады.
Мінез, тәрбие – жан иесіне тиісті азық беріп, сол жан иесінің дұрыс өсуіне
көмек көрсету деген сөз.(М.Жұмабаев)
Мінез құрылымының компоненттерін, оның тұлғалық ерекшеліктері мен
айналасындағы әлеуметтік ортаның ықпалына икемделе құрылатынына талдама
жасаған Б.Г.Ананьев, А.Г.Ковалев, Н.Д.Левитов, В.С.Мерлин, В.Н.Мясищев,
Ю.А.Самарин, И.В.Страхов және т.б. ғалымдар.
Жасөспірімдік шақтың адамның қалыптасуындағы ерекше жас ерекшелік
сатысы ретінде айқындалуы ХІХ ғасырдың екінші жартысында басталды.
Жасөспірімдік бұл балалық шақтан ересектер әлеміне өту сатысы, ол
эмоционалды жағынан мазмұнды болғандықтан, жасөспірімдік дағдарыстың
негативті белгілері көріне бастайды.
Жасөспірім өзін, өзінің мүмкіндіктерін және жеке дара ерекшеліктерін
түсінуге ұмтылады, өзінің басқа адамдармен ұқсастығын және олардан
айырмашылығын тапқысы келеді. Құрбыларымен қарым-қатынас жасау өзі туралы
адекватты түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді. [4]. Э.Эриксон бойынша
құрбыларыныңарасында болу жасөспірімдерге саяси, әлеуметтік, экономикалық
және діни идеологиялық жүйелердің әсерін сезінуге мүмкіндік береді. Құрбы-
құрдастарымен көп уақытын өткізген жасөспірімдер мінез-құлқының
бағыттылығын қалыптастырады, кейде ол девиантты, бұзылған болады.
Қазіргі таңда зерттеушілер арасында девиантты мінез-құлық мәселесіне
деген қызығушылықтар көптеп байқалуда. Девиантты мінез-құлықты ғылыми
зерттеу психология, криминология, психопатология, әлеуметтану ғылымдарында
жүзеге асуда.
Балалармен, жасөспірімдермен, жеткіншектермен жұмыс жасайтын
психологтардың, әлеуметтік педагогтардың, әлеуметтік жұмыскерлердің негізгі
міндеті олардың мінез-құлқында кездесетін жағымсыз ауытқулардың алдын алу
болып табылады.
Девиантты мінез-құлықтың алдын-алу –бұл индивидкеәлеуметтік ортаның
жағымсыз факторларының әсерін жоюға және олардың қалыпты өмір деңгейін
қорғауға, денсаулығын сақтауға және қолдау көрсетуге бағытталған
әлеуметтік, әлеуми-психологиялық, педагогикалық және медициналық ғылыми
негізделген және дер кезінде қолданылған кешенді шаралардың жиынтығы.
Девиантты мінез-құлықтың алдын-алу шараларыжалпы және арнайы болып
бөлінеді. Жалпы алдын алу шаралары жеке тұлғаның әлеуметтену процесінің
қалыпты өтуі үшін психолого-педагогикалық, әлеуметтік-психологиялық
жағдайларды жасауға бағытталған бірқатар ескерту шараларын жүзеге асыру
болып табылады. Арнайы алдын-алу шаралары нақты тапсырмаларды шешуге
бағытталған шара қолдану жүйелерін жүзеге асыру болып табылады:
наркомания, делинквентті мінез-құлық, қараусыз қалу, балалық-жеткіншектік
жезөкшеліктің алдын – алушаралары және т.б.[3].
Девиантты мінез-құлық саласындағы алдын-алу жұмыстарын мынадай басты
бағыттарға бөлуге болады:
-Адамдардың материалды және рухани қажеттіліктерін толығымен
қанағаттандыруда әлеуметтік-экономикалық, мәдени-тәрбиелік және басқа да
тапсырмалардың жалпы мемлекеттік және аймақтық деңгейде шешілуі;
- Адамның тіршілік ететін микроортасын сауықтыруға бағытталған
әлеуметтік –педагогикалық шараларды жүзеге асыру;
- Нақты адамның мінез-құлқындағы девиацияны ескерту мен түзетуге
бағытталған индивидуалды тәрбиелік-алдын-алу шараларын өткізу.
Девиантты мінез-құлықтың алдын-алу түрлері болып:
- Алғашқы алдын-алу шаралары, бұл ауытқығанмінез - құлықтың
қалыптасуына негативті әсер ететін факторларды тоқтатуға арналған шаралар;
- Екінші алдын-алу шаралары, бұл өмірдің қиын жағдайында қалған
девиантты мінез-құлықтағы жасөспірімдерге бұдан да жаман іс-әрекеттерге,
заң бұзушылыққа, қылмыстарға жол бермеуге, дер кезінде көмек көрсетуге
бағытталған әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік-педагогикалық, құқықтық
шаралар жиынтығы.
Девиантты мінез-құлықты алдын-алудың ерекше түрі, кейде үшінші алдын-
алу деп те атайды, жазаларын өтеп қамау орындарынан шыққанжасөспірімдерге
қайтадан қылмыстық іс-әрекеттер жасамауына бағытталған әлеуметтік,
әлеуметтік-психологиялық және құқықтық шаралар.[5].
Жасөспірімдердің девиантты мінез-құлқын алдын-алу процесі әртүрлі
әлеуметтік институттар кешені арқылы жүзеге асады. Алдын –алу шараларымен
отбасы, мектептен тыс демалыс мекемелері (спорттық секциялар, клубтар және
т.б.) сияқты әлеуметтік институттар да айналысады. Олардың алдын-алу
шаралары жасөспірімдерге қоғамда қабылданған тәсілдермен өздерінің
қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік беругежәне жағдай жасауға
бағытталған, сонымен қатар, индивидке өмірлік субъективті қиын жағдайларда
дер кезінде кәсіби көмектер көрсету.
Билікті орындау органдарына қарасты кәмелетке толмағандар ісі
жөніндегі комиссиялар, уақытша қамау орталықтары, кәмелетке толмағандардың
бейімделу және оңалту орталықтары, әлеуметтік орталықтар және т.б. сияқты
әлеуметтік институттар отбасында қауіп-қатерлі қиын жағдайлар болған
жасөспірімдерге қолдау көрсетуге, сонымен қатар, қараусыз қалған және басқа
да қиын жағдайда қалған балаларға көмек көрсетуге арналған.[1].
Соңғы кездері балаларғаата-аналар тарапынан көрсетілген қысым,
отбасындағы зорлық-зомбылық, аяусыз, қатал қарым-қатынастары, түрлі
конфликтер балалардың мінез-құлқының бұзылуына әкеліп соқтыруда. Соның
салдарынан балалардың үйден қашуы мәселесі соңғы жылдары отбасының өзекті
мәселесіне айналды.
Конфликт салдарынан балалардың үйден қашу мәселесіне орай
психологтардың ата-аналарға кеңес беруіндегі негізгі принциптерді көрсетуге
болады
1) Ата-аналар күш қолдану, қорқыту сияқты іс-әрекеттерді тоқтатуы
қажет, бұл тек қарым-қатынасты одан сайын нашарлатып, конфликтіні тереңдете
түседі;
2) Ата-аналар баласы кез-келген уақытта ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.