Поляк тарихнамасы

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Поляк тарихнамасы.

ХІХ-ғасырдың 50-60 жылдары Поляк жерлерінң барлық аудандарында
капиталистік қатынастар орнады. Бірақ кейбір жерлерде феодализмнің
сарқыншақтары қалды, бірақта капитализм ауылшаруашылығында Прусстық
жолмен дамыды. Капитализм жақсы дамығандықтан Поляк корольдігі Ресейдің
жақсы дамыған бөлігі болып тұрды.
Австро-Венгрия мен Германияның қоластындағы поляк жерлері осы
мемлекеттерге аграрлы-шикізат көзі болып қала берді. Австрия үкіметі ұлт-
азаттық қозғалысты әлсірету үшін, Галицияға автономиялық құқық берілді.
Тарих осы кезде философиямен тығыз байланыста, позитивизм пайда болды.
Нәтижесінде 1848-1849 жылдары революция өтті.
Көптеген жылдар бойы тарихшылар позитивистік тарихнама туралы
мәліметтер жинай келе буржуазия тарихының шыңына жетті.

Поляк тарихшыларының ұйымдары мен мектептері.

Поляк жерінде либералды-буржуазиялық және консерватор-шляхеттік
орталар болып екіге бөлінді. Позитивистік бағыт тарихнамада өз орынын тез
алды. Поляктар немістердің тарихнамасынан көптеп жақсы жақтарын алды.
Бірақ тәуелді поляктар 1863-1864 жылғы көтерілістен кейін, ұлттық және
саяси жағынан поляктардың ғылым мен мәдинет жағынан дамуына кері әсерін
берді. Патша үкіметі поляктардың барлық жоғарғы оқу орындарын, ғылыми
орталықтарды және тарихи журналдарды шығаруға қатаң тыйым салды. Ал
автономияны 1860 жылы алған Галицияда жағдай басқаша болатын, бұл жақта
Краков және Львов университеттері жұмыс істеді. Сонымен бұл
университеттердің өздерінің тарих кафедрасы болды. 1871 жылы Краков
университеті Академиялық білім беруге көшті. Университеттерде тарих
комиссиялары дереккөздерді жинаумен және шығарумен айналысты. Краков
университеті сериялық мәліметтер бойынша 51 том кітап шығарған, сонымен
бірге ғылыми жинақтар, журналдар және монографиялар шығарған. 1880 жылы
Краков университетінің ұйымдастырумен поляк тарихшыларының І съезді болып
өтті. Ал 1886 жылы поляк тарихшылары Львовта Тарихшылар қоғамын құрып,
Kwar-talnik Historyczny (Исторический квартальник) журналын шығарды.
Академиялық білім мен поляк университеттері Галицияда тарихшыларды
дайындауда рөлі ерекше болды. ХІХ ғасырда Поляк тарихнамасын басты
бағытталған мектептер екеу болды. Олар: Краков Галицияда магнаттық-
буржуазиялық орталармен тығыз байланыстыболды.
Варшавалық либералды-буржуазиялық Поляк корольдігі жағында болды. Краков
тарихшылары саяси тарихпен көптеп айналысса, ал Варшава тарихшылар
әлеуметтік-экономикалық қатынастар және мәдениет, және Польша тарихында
сауда-саттық пен буржуазияның рөлі.

Краков мектебі.

Краков мектебінің негізін салушы Валериан Калинка (1826-1886 ж.ж.)
болды. Жас кезінде Валериан ұлт-азаттық қозғалысқа қатысқан, бірақ 1863-
1864 ж.ж көтерілістен кейін консерваторлармен байланыс орнатты. Валериан
1853 жылы шыққан Галиция мен Краков Австрия үкіметінің қоластында атты
еңбегінде патриархалды қатынаста поляк деревняларындағы биліктің барщина-
фольворлы жүйесін, салық жинауда ақшалай және өнім түрінде алынғандығы
туралы, және Валериан ХVIII-ғасырда Польша халқының әлеуметтік-экономикалық
күйзеліс кезеңін көрсеткен.
Сонымен бірге ХVIII-ғасырдағы поляк реформаторларының дұрыс саясат
жүргізбегендігі туралы және Польша тарихында католик шіркеуінің
жаман жақтарын сынға ала отырып жазған.
Валерианның концепцияларына қазіргі кездегі тарихшылар қарсы
шығуда, олардың мәліметттері бойынша Валериан бұндай тарихи көзқарастарды
орыс және неміс тарихшыларынан алған дейді.
Краков мектебінің көпшілік мойындаған басшысы Юзеф Шуйский (1835-
1883 ж.ж). Жас кезінде Юзеф ұлт-азаттық қозғалысқа қатысқан, бірақ 1863-
1864 жылдары көтеріліс жеңіліс тапқаннан кейін, Юзеф реакционды лагерьге
өтіп кетті. Юзеф өзінің статьяларында поляк халқын Австрия үкіметімен
бірлесіп қызмет істеуді, католик шіркеуімен тығыз байланыс орнатуды және
ұлт-азаттық күрестен бас тартуды шақырды. Юзеф орыс-поляк қатынасына қарсы
шыққан болатын. Юзеф Галицияда консерваторлар партиясының станьчиктердің
негізін салушы және идеологы болды. 1862-1866 жылдары Юзефтің Польша
тарихы еңбегі жарық көрді, бұл еңбегінің 1-2 томдары 1879 жылы жарық
көрді, онда негізінде Юзеф саяси тарихқа көп мән бөлген. Юзеф ерте кезде
Польшада демократия болмаған, бірақ князьдік абсолютизм өмір сүрген деді.

Юзеф кейінірек ұлттық мінез және Анархияға бас сұғалау
статьяларын жарыққа шығарды. Юзеф елде монархиялық биліктің әлсіз
екендігін дәріптеп жазды. Юзефтің бұл еңбегі, сол кезднгі Австро-Венгрия
монархиясының билігіне өте қатты соққы болып тиді.
Юзеф поляктардың мемлекеттік және саяси құрылыстың әлсіздігін, сонымен
бірге Речь Посполитияның екіге бөлінуін поляк халқынан көрді.
Юзеф Польшаның дамуының Батыс елдерінен әрдайым артта қалуының, былай
түсіндірді: Польша Рим және басқада еуропалық мәдени орталарда алыс жатыр
деп түсіндірді.
Юзеф Шуйский Люблиндік унияны мақтады, өйткені Шығыстағы
Польшаны өркениетке апара жатыр деді.
Монархияны халыққа қарсы, патриоттық күштердің басшысы және
Юзеф Шуйскийдің ізбасары Михал Бобжиньский (1849-1935 ж.ж.). Михал
Галицияның саяси өміріне белсенді қатысты. Краков мектебінің өкілдерінің
ішіндегілерінен реалист болған осы Михал болатын. Михал өткен кезеңге көп
мән беретін. Михал негізінен тарихта көп көңіл бөлген мәселесі ол
мемлекеттің-құқықтық сұрақтары ХV-XVI-ғасырларын аралығын жақсылап
зерттеген. Кейінірек Михал Юзеф Шуйскийдің польша тарихы атты еңбегіне
1931 жылы қосымша 3-ші томын жарыққа шығарды. Ал Михалдың өзінің еңбегі
1920-1925 жылдар аралығында Поляк мемлекетінің қайта құрылуы атты болды.
Михал өзінің еңбектерінің ішінде негізгі қарастырған мәселелері: күшті
бюрократиялық аппараты, ХІІІ-ғасырдың ортасындағы монархия мен анархияның
қарым-қатынасынан патриархальды алып көрсетті, ХV-ғасырдың соңы,
патримониальды және XV-ғасыр соңындағы жаңа мемлекет мәселелері бойынша
қарастырған. Михал ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.