Психикалық дамуы кешеуілдеген балаларға дифференциациялық тұрғынан келу

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Психикалық дамуы кешеуілдеген балаларға дифференциациялық тұрғынан келу

Психикалық дамуы кешеуілген балаларды арнайы зерттеудің болғанына да не
бәрі 40 жылдай ғана болды. Бұған дейін балалар клиникалық
(психоневрологиялық) және физиологиялық тұрғыдан зерттелінді. Өткен
ғасырдың 70 жылдарына дейін оқушылардың үлгермеушілігі ауқымды
қарастырылғанымен де ПДК мәселесі қысаң қарастырылды. Жалпы мектептердегі
оқушылардың үлгермеушілігін көптеген педагогтар мен психологтар қарастырды.
Олар: М.А.Данилов, В.И.Зыкова, Н.А.Менчинская, Т.А.Власова, П.С.Певзнер,
А.Н.Леонтьев, А.Р.Лурия, А.А.Смирнов, Л.С.Славина, Ю.К.Бабанский. Олар
үлгермеушіліктің себептерін: мектептегі оқуға әзірленбегендік; әлеуметтік
және педагогикалық қараусыз қалушылық; мектеп жасына дейінгі кезеңдерде
ұзақ мерзімді ауру салдарынан баланың соматикалық әлсізденуі; тіл
кемістігінің мектепке дейінгі кезеңде түзетілмеуі мен көру мен есту
жетімсіздігі; ақыл-ой кемістігі; оқытушымен оқушы арасындағы негативті
қарым-қатынас және т.б. көрсетуде психикалық даму кешеуілдеуі бар
балалардың үлесін көрсетіп отырды.
Мектептегі оқуға даярланудың психологиялық аспектілерін белгілі бір
деңгейлер арқылы қалыптастырылу көзделді:
1) айналадағы қоршаған орта туралы түсінігі мен білімінің болуы;
2) ақыл-ой операциялары, әрекеттер мен дағдылар;
3) тілдік дамулар – тілдің грамматикалық құрылымы, байланыстыра сөйлеу
және монологті тіл элементтері;
4) танымдық белсенділіктің тиісті қызығушылық пен мотивацияда көрінуі;
5) мінезді реттеуі.
ПДК балаларды сабақ кезінде бақылау барысында оларға мына, төмендегідей
сипаттардың тән екені анықталды: жиі ойланбай жауап беру, импульсивтілік,
бірізділіктің болмауы, қойылған сұраққа қатысты барлық талаптарды ескермей,
оның белгілі бір тапсырма түріне ғана зейін қоятындықтары.
М.С.Певзнер мен Т.А.Власова ПДК балалардың тұлғалық қалыптасуы мен
олардың эмоциялардың ролін және нейродинамикалық бұзылуына назар аударды.
ПДК психологиялық және психо-физиологиялық инфантализм негізінде
туындайтынын көрсетті.
К.С.Лебинская психикалық дамуы кешеуілдегендердің этнопатогенетикалық
жүйесін ұсынды. Ол ПДК-дің клиникалық типтерін этнопатогенетикалық принцип
бойынша дифференцициалады:
- конституциялық пайда болу;
- самотогенді пайда болу;
- психогенді пайда болу;
- церебральды-органикалық пайда болу.
ПДК-дің конституциялық пайда болу (гармониялық инфантимизм).
М.С.Певзнер мен Т.А.Власованың психикалық және психофизиологиялық
инфантилизм асқынбаған түрін қамтыды. Гармониялық инфантилизм психикалық
инфантилизмнің ядролық формасы іспетті. Бастауыш сыныптарда оқушылар едәуір
оқуда қиыншылыққа ұшырайды.
ПДК-дің самотогенді пайда болу типі – түрлі соматикалық пайда болу
жетімсіздіктің ұзаққа созылуына негізделеді: созылмалы инфекция мен
аллергиялық жағдай, тума және жүре пайда болған соматикалық сфера
дамуындағы мүкістер ең алдымен жүрек ауытқуын тудырады. Самотогенді
инфантимизмде - өз тәнінің толыққанды еместігін түйсінуі және оған сай
жағдайлардағы тиім салу мен шектеу қоюшылықтар баланың өзіне деген
сенімсіздігі мен үрейленуін, қорқақтықтарын тудырады.
ПДК-дің психогенді пайда болу типі-баланың дұрыс қалыптасуына кедергі
келтіретін жағдайсыз тәрбие жағдайларына байланысты туындайды. Ұзақ
мерзімде жағдайсыз әсер ету, баланың психикасына әсер етіп, нервті-
психикалық сферасын, ең алдымен вегативті функцияның бұзылуын, сосын
психикалық бұзылуға, яғни эмоционалдық бұзылуларға әкеледі. ПДК психогенді
пайда болуын психикалық тұрақсыздықты гипоопекаға негізделді. Мұндай
жағдайларда парыз бен жауапкершілікке, белсенді аффектілік кешеуілдеуге
балалар тәрбиеленілмейді. Танымдық іс-әрекеттің дамуы, интеллектуальдық
қызығушылық және тәртіптілікке де ынталандырылмайды. Невротикалық типтегі
тұлғаның патологиялық дамуындағы бар балаларда ата-анасы дөрекілік,
қатыгездік және балаға деген агрессиялық жағдайлардан болады. Мұндай
балалар жасқаншақ, қорқақ, үрейленгіш болып, эмоциональдық жетімсіздігінен
белсенділігі төмен, дербессіздік көріністерін көрсетеді.
ПДК-тің церебральды-органикалық пайда болуы типінде-эмоциональды-
еріктік сферасы мен танымдық іс-әрекеттерде тұрақтылық пен көрудегі
бұзылушылық кездеседі. ПДТ осы анамнез типінде жүйке жүйесінің органикалық
жетімсіздігінен болады. Анамнездік мәліметтерде: жүру, тіл, тазалық дағысы,
ойындық іс-әрекеттер т.б. кешеуілдеп дамулар көрініс береді. Бұлардағы
эмоциональды-еріктік жетімсіздік органикалық инфантилизм деп аталады.
Мұндай балаларда эмоция жандылығы мен айқындылығы болмайды; бағаға
қызығушылық, талаптану деңгейі де төмен болады.
Осы типтерге жүргізген В.И.Лубовскийдің психологиялық-педагогиалық
зерттеулері көрсеткендей бұл балаларда зейін тұрақсыздығы, фонематикалық
есту, көру және тактильді қабылдау, оптикалы-кеңістікті синтез, тілдің
моторлы және сенсорлы тұстары ұзақ және қысқа мерзімді ес, көру-моторлы
координациясы, қимыл-қозғалыс пен әрекет автоматтылығы жақсы жетілмеген
болып келеді.
Кіші мектеп жасындағы балалардың психикалық процестері мен оқу-
тәрбиелеу мүмкіндіктеріне тән өздеріне тән ерекшеліктер танымдық,
эмоциональды-еріктік сферасы мен мінездері мен тұлғалықтары да анықталды.
ПДК балалардың ойлауы сабаққа үлгеретін балалардың ойлауынан өзгешерек
деп көрсетеді Ж.Намазбаева еңбегінде. Сөйтіп, инфантилизмге ұшыраған
балалардың сабаққа үлгерімі туралы сараптап көрсетеді. Сөйлеу – логикалық
ойлауының нашарлығын, еріксіз есте ұстау қабілетінің тұрақсыздығын, сөздік
қорларының жұтаңдығынан дыбыстық образдарды нашар меңгеретіндігін, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.