Психологиялық білімді меңгерудің ерекшелігі

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Психологияны оқыту әдістемесінің пәні, мақсаты мен міндеті
Маманнның әдістемелік даярлығы.
Психологиялық білімді меңгерудің ерекшелігі.
Психологияны оқытудың пәні.
Оқыту формасы мен құралдары.
Психология білімінің жедел дамуы, қоғамның талабы болып табылады.Бірақ
қоғам психология білімін қолдануды білмейді, сондықтан практикалық
психологияны міндеті барлық адамдардың психологиялық сауаттылығын
артыру.Бұл мақсатқа жету үшін квалафикациясы жоғары жақсы дайындығы бар
мамандар қажет.Қазіргі заманғы психология білім жаңа әдістемелік
бағдарламаларды талап етеді.Біз осы әдістемелік ғылыми зерттеу нәтижелері
болу үшін практиалық тенденциядан өту керек.Психолгияны оқыту әдістемесі
– оқыту пәні және жеке ғылым ретінде ,бұл ғылымға көптеген белгілі
психологтар көңіл аударғанына қарамастан әлі жеткілікті дәрежеде
зерттелмеген.
Психологиялық білім ұзақ уақыт бойы жаратылыстану ғылымдаррының бірі
болғанмен қазіргі таңда гуманитарлық болып табылады.Басқа ғылымдарға
қарағанда психологиялық білім психологияны оқыту процесінде міндетті
түрде есепке алу қажет.
- Психология ғылымының пәні үнемі қатысты жекелік болып табылады.
Ол адамдардың жасына , мінез-құлқы мен іс - әрекетіне байланысты өзгеріп
отырады. Сондықтанда жеке тұлғаның қабылдауының нақтылығы басқа ғылымдар
сияқты емес.
- Психологиялық білім әрбір жеке тұлғаның ерекшелігіне байланысты
дамиды. Бұнддай ерекшеліктер психология ғылымдарынан басқа
кездеспейді.
- Психология көріністерді меңеру процесі тек қана логикалық емес,
бейнелік- көркемдік,ойлауды сонмен қатар дамыған ой-өрісті талап
етеді.Студент – психолог беейнелді ойлауды және оларды орынды
үйлестіре білу екрек.Сондай-кақ психолог –кеңесші өзінің жұмыс
барысында клиенттің ой-өрісін жобалап, жағдайға дұрыс бейімделуіне
дұрыс бағыт беріп отыру керек. Бұл мүмкіндік психолог –кеңесшінің
клиентті дұрыс түсініп, жағдайдан дұрыс шығуына көмектеседі.
- Психологиялық білімді нақты бір ғылым ретінде емес, әдістемелік
мақсаттарда қолдануға болады. Психологиялық көріністерді толық
сипаттау үшін мына жағдайларды анықтау қажет.
1. Түсініктер жүйесі ( анықтауыш , бейнелеуіш)
2. Психологиялық көріністердің функциясы.
3. Механизмдер ( көріністің пайда болуы және құбылысты жүйелеу)
4. Түрлер ( классифиациясы )
5. Заңдылықтары.
6. Индивидуалды, жас және жыныстық ерекшеліктері.
7. Өсіп жетілу заңдылықтары.( онтагенез немесе филогенез)
8. Бұзылуы.
9. Психологиялық теориялар.
10. Меңгеру әдістері.
Психологияны оқыту әдістемесінің пәні - әдістер , психологияны оқыту
құралдары және олардың ерекшеліктері болып табылады.
Оқыту әдісі:
Әдіс грек тілінен аударғанда оқып, игеру және іс-әрекетте пайдалану деген
мағананы білдіреді.
Оқыту әдісі дегеніміз – бұл бір-бірімен байланысты, мұғалім
мен оқушның меңгеру іс-әрекеттері.Оның 3 түрлі қызметі бар: Оқыту
мақсаты, мазмұнын игеру мүмкіндіктерін және оқушы мен мұғалімнің дұрыс
қарым – қатынасын орнату.
Дүние жүзлік педагогикалық практикада әртүрлі оқыту әдістері бар.
Дүние жүзік педагогикалық практиканың талаптарына белгілі педагог
Ю.К.Бабанский жасаған үйрету әдістеріне классификациясы сәйкес келеді.Ол
барлық үйрету әдістерін 3 түрге бөлген, олардың әр қаисысының өз сипаты
бар.
Ұйымдастыру әдітері және оқып үйрену іс-әрекетін болдыру. Бұған
кіретіндер:
Сөздік ( лекция, түсіндіру, әңгімелесу.)
Көрнекі-құралдар ( тәжірибие, демонстрация,иллюстрация )
Практикалық (жаттығулар, тапсырмалар шешу және т.б )
Оқуға ынтландыру әдістері. Оған кіретіндер:
Меңгеру ойындары
Оқыту дискуссиялары.
әртүрлі оқу жағдайларын жасау.
3.Оқытудағы бақылау және өзін - өзі бақылау әдістері. Бұған
кіретіндері: жеке және жаппай сұрау, зерттеулер, емтихандар т.б.
Психологияны оқыту әдісінің ішінен мыналарды бөліп көруге болады.
1.дәстүрлі.
2.дәстүрлі емес.
Дәтүрлі оқытудығ негізгі қалыптасқан эталондарды пайдалануға
болады. Бұл жағдайда оқытушы стандартты Психологияны оқыту әдістемесіның
материалдың операторы позициясында болады. Және де мұғалім мен оқушының оқу
процесінде позитивті- эмоциалды көрініс болады.
Дәстүрлі емес оқыту әдістеріне кіретіндер: дискуциялық ойындар және
тапсырмалар және интаративті әдістер. Бұл әдістер оқыту мүмкіндіктерін
дамытады. Дәстүрлі емес әдістерді оқыту мамандарды үретуде дүрыс болып
табылады.
Оқыту формалары.
Форма латын тілінен аударғанда “сыртқы көрініс деген мағананы білдіреді.
Оқыту формасы дегеніміз – мұғалім мен оқушының біріккен іс -әрекетінің
сыртқы көрінісі. Педагогикада мынандай оқыту формаларына бөлінеді:
1. Фронтальді- оқудың мұндай түрі лекцияда өтіледі.
2. Топтық – мұндай оқыту формасы семинар сабақтарында
өтіледі.Практикалықсабақтарда оқыту ойындарын ұйымдастыруда,
тренингтерде, сабақ үстіндегі жаттығуларда қолданылады.
3. Жеке ( курстық, бақылау, диплом жұмыстары, жеке тапсырмалар )
Оқыту құралдары:
Оқыту құралдары – оқыту сапасын жақсартатын құралдар. Бұған кіретіндер :
1. Көрнекі – құралдар.
2. Техникалық құралдар.
3. Баспа әдістемелік оқулықтар.
Барлық оқыту әдістері, формалары және құралдары оқу пәнінің тақырыбына
байланысты іріктеу.
Психологияны оқыту әдістемесінің мақсаты мен міндеттері.
Психологияны оқыту мыналарға бағытталады:
Жеке тұлғаның қабылдау мүмкіндіктері мен басқа адамдардың іс-әрекетін
игеру.
Адамға өзін-өзі өзгерту мүмкіндігін қалыптастыру.
Пәннің мақсаты:
Психология пәнін үйрету сапасын психологтың әртүрлі ортадағы іс-әрекетіне
байланысты көрсету.
Пәннің міндетті:
Студенттерге психология нәнінің ерекшеліктерін үйрету.
Студенттер педагогикалық процесті басқару мүмкіндіктерін қалыптастыру.
Студентке педагогикалық қабілетін жетілдіру.
Ағарту іске қабілетін дұрыс ұйымдастыру талабын дамыту.
Студенттерге профисионалдық білімді жетілдіруге және өз-өзін
тәрбиелеуге көмектесу.
Жоғарғы оқу орнында лекцияны дәстүрлі оқыту.
(1сағат)
Жоспар:
Қазіргі замандағы жоғарғы оқу орнындағы лекцияның ерекшеліктері.
Лекцияның мазмұнын дайындау.
Лекцияның түрлері.
Лекция текстін өңдеу.

Лекция орта ғасырларда оқулықтар сирек кездесетін уақыттарда пайда
болған және сол кезден бастап жоғарғы оқу орнындағы оқыту процесінде
жетекші рол атқарады. Лекция сөзі оқу деген мағананы білдіреді.Ресейде
лекцияны қолдану М.В.Ломоносовтың заманынан басталған. Лекция деген қарсы
пікірлер болғанымен қазірге дейін лекция оқыту формасының ең тиімді түрі
болып табылады. Әсіресе лекция оқулықтар жетіспейтін жағдайларда өте қажет.
Лекцияның білімді үйрету функциясы: Лекция білім алудың ең
экономикалық тиімді жолы болып табылады.Оның экономикалық тиімділігі-оны
көп тыңдарманға бір уақыт ішінде оқуға болады. Лекция студенттердің ойлау
мәдениетін жоғарылатады. Лектор тыңдаушылардың ой-өрісін қалыптастырады.
Методикалық шеберлігіне байланысты лектор бір информацияны әртүрлі жолмен
жеткізе алады. Кез-келген жақсы лекция тыңдаушыларды едәуір эмоциялды әсер
қалдырып, олардың пәнге деген қызығушылығын , көзқарасы мен сенімін
қалыптастырады. Әсіресе гуманитарлық соның ішінде психология лекцияларына
тән. Лекция әсер ету жағынан басқа әдістерден жоғары тұрады . Лекция
студенттерді ғылыммен және оның ғылыми теориялық жайлары мен таныстырады.
Лекцияның мазмұнына дайындық: Жақсы лекция бұл алдын-ала дайындалған
лекция . Дегенмен де лекция оқыту формасының ең күрделісі екенін
ұмытпау керек. Лекция оқудағы лектор әртүрлі рөл атқарады:
Көрініспен факторларды сараптаушы ғалым және тыңдаушыларға сенімді
фактор ретінде.
Көзқарас тәрбиеленуші педагог ретінде.
Барлық тыңдаушылармен және таңдаушылармен бір мақсатқа біріктіруші
психолог ретінде.
Жоғарғы оқу орнындағы лекцияға деген талап та жоғары болады:
• Мақсаты анықталады
• Лекцияның тақырыптағы нақты орны анықталады.
• Студенттердің дайындық деңгейі анықталады.
• Теориялық және факторлық құралдар іріктелініп алынады.
Бұл этаптағы материалдар лектордың жұмыс жобалары болып жинақталады. Бұл
этапта негізгі мән берілетіні – лекцияның мазмұ ны. Ғылымилық тұрғыда
қазіргі замандағы білімге негізделуі керек. Бұл дәстүрлі теориялық және
практикалық проблеамаларды , заңдылықтарды салытырмалы түрде қарайды.
Мұндай лекцияның мазмұнына бұрынғы және қазіргі заманға белгілі
зерттеулер, ғылыми нәтижелер , эксперименттер енгізіледі. Лекция
студенттердің ғылыми ойлауын дамытатын оқыту формасы . Сондықтан лекция
жай ғана сенімге емес ,нақты оның ғылыми мәселелеріне негізделу керек.
Игерілуі: Мұнда аудиторияның дайындық деңгейіне, жасына , кәсіби
ерекшеліктеріне , әсіресе терминдер жүйесіне көңіл бөлу керек.
Психолоиялық терминдер өте күрделі. Сондықтан лекция дайындау барысында
терминдер мен ерекше жұмыс істеу керек. Психологиялық көріністер негізгі
заңдылықтар да түсіндіру лектордың шеберлігіне байланысты. Тиімді
мысалдар лекцияны қызықты етеді. Барлық келтірілетін мысалдар мынандай
болуы тиіс:
• Жекелеген
• Жай ғана алынғын
• Оқытылатын тақырыпқа байланысы жоқ.
• өте күрделі.
Екінші этапта лекцияның құрамы анықталады. Тарихи қалыптасқан түрде
лекция 3 бөлімнен тұрады: кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды.
Кіріспеде тақырып іріктеліп, бағдарлама жасалынады. Студенттерді негізгі
идеямен таныстырып,бұрын алған және енді алатын білімін байланыстырады.
Өте қысқа және нақты мақсата болуы керек. Негізгі бөлімде барлық өзекті
сұрақтар, олар сүйенетән анықтамалар және негізгі теориялар жайлары
баяндалады. Қорытынды бөлім негізгі идеяны қысқыша баяндайды. Бұл
бөлімде тақырыпты игеру жолдары туралы нұсқаулар беруге болады.
Лекцияның барлық бөлімін дамытатын, ғылыми әдебиетті талап етеді.
Лекцияның түрлері:
Баяндалатын тақырыптың мазмұнына байланысты лекцияны бірнеші түрге
бөледі:
• Хабарлама лекция
• Түсініктеме лекция. Мұнда тек қана оқулықтағы материалды ғана
қамтып қооймай, сонмен қатар келтірілген құбылыстардың ,
түсініктердің , заңдылықтардың себептік нәтижелік байланыстарын
ашып беру.
Әрбір лекцияның мазмұнында әлемдегі атақты психологтар туралы тарихи
деректер,олардың шығармаларымен жеке қасиеттері туралы қызықты
мәліметтер лайықты орын алуы керек. Мұндай лекциялар жақсы меңгеріледі.
Лекцияның текстін өңдеу:
Бұл этапта лекцияның жоспары кескінделеді. Жоспар мен жұмыс барысында
оқушы мыналарды есекеру керек:
Лекцияның мақсатын айқындау.
Жоспардың бөлімдерін айқындаудың нақтылығы.
Лекцияның эффективтілігі қамтамасыз ететін жоспарлар.
Лекцияға дайындық барысында оқытушы жазбаша әдіске қарағанда жазбаша
әдістің заңдылықтары басқаша болатынын ұмытпау керек.

3 – тақырып.
Лекция оқытудың негізгі әдістемесі.
(1сағат)
Жоспар:
1..Лекцияға жалпы сипаттама.
2. Лектордың ауызекі сөзі.
3. Лекцияның вербальді емес компоненттері.
жесттер.
4. Қорытындылау, лекцияның қателігі, жас мамандарға кеңес беру.

Лекцияның мәтіні:
Лекцияға негізгі және жан-жақты дайындық бұл лекцияның жақсы
оқытылуы потенциалды мүмкіндігі. Лекция дегеніміз бұл тек тыңдаушылардың
көз алдында іске асырылатын іс-әрекет, ол лекцияның қалай өтуі
тыңдаушылардың назарын өзіне аудартып, зейінін қалыптастыруы тиіс.
Кейінгі кезде лекцияның мақсаты баяндалып. Жоспар беріледі. Жаңа тақырып
беру барысында өтілген тақырып пен жаңа тақ ырыпты байланыстырып
отырған тиімді. Лекцияның кіріспе бөлімі жылдам оқылуы қажет. Бұл
студентердің ойын психологиялық түрде жинақталуға көмектеседі. Лекцияның
бұ л бөлімі әдетте 5-7 минут уақытқы созылады. Лекцияның негізгі
бөлімі лекцияның бірінші сұрағынан өткенде міндетті түрде үзіліс болуы
тиіс.О сы уақытта лектор студентердің лекцияны тыңдауға дайындығын
тексеріп алуға болады. Көптеген оқу орындары оқытушының көқарастары
бойынша қазіргі жоғарғы оқу орындарының негізгі кемшіліктері- лекцияны
тыңдаудағы, студенттердің енжарлығы, пассивтілігі. Бұл кемшіліктерді жою
үшін барлық әдіс-тәсілдерді қолдана отырып студенттердің қызығушылығын
оятатын проблемалық жағдай туғызып, пікірталастар ұ йымдастыру керек.
Мұндай белсенді әдістерге мыналар жатады:
• Студентерге тақырыптың негізгі ойы туралы түсінік
қалыптастыратын сұрақтар қою.
• Индивидуалдық стиль материалдың мазмұны.
• Кері байланысты қамтамасыз ету.
Оқу процесінде аудиторияда сенімнің, көңіл-күйдің де елеулі маңызы бар.
Аудиторияны түгелдей бақылауда ұстауы, үнемі олардың қабылдау
мүмкіндіктеріне ескертуі. Лектор әрқашанда лекцияның мағанасы мен формасына
мән беруі, уақыт үнемдділігін пайдалану керек.
Лектордың ауызекі сөзі лекцияны оқу процесінде үлкен рөл
атқарады. Оның нақтылығы,эмоционалдылығы, оқу материлын түсінуі мен
меңгеруі. Лектордың шеберлігінің маңызды белгісі- бұл сөйлеу темпі.
Көптеген жас мамандар тез сөйлейді, соның салдарынан студенттер қазір
естігендерін түйіндеп, қабылдап ала алмайды. Жасы үлкен адамдардың жарты
бөлігінен астамы есту қабілеті бойынша есте сақтауы 13 сөзден апайтыны
бізге белгілі. Ұзын сөйлемдерді аудиторияның 15 проценті ғана меңгереді.
Көптеген ғалымдардың пікірі бойынша лекцияны оқудың максималды жылдамдығы
1 секунт ішінде 2 сөзден аспауы керек. Дегенмен де леция динамикалық болуы
керек. Лекциядағы маңызды бөліктер жай оқылуы тиіс, қажет болған жағдайда
қайталанып отыруы тиіс. Бұл студенттердің маңызды, негізгі материлды жаза
алуына мүмкіндік алады. Бірақ студенттер жай жазуға үйретіп , жететіндей
дәрежеде қайта оқу. Леция оқуда тағы ескерілетін мәселе – оның дауысы өте
жоғары дауыс тыңдаушыладың жүйке жүйесін жұқартуы мүмкін. Тіпті олардың
жұмысқа қабілеті қысқа уақытқа жоғ алы мүмкін. Қысқаша сөйлеуде
ескерілетідер – интоннация, логикалық екпіндер және үзілістер. Оқытушының
жақсы әдістемелік қабілетіне – нақтылық, өз-өзіне сенімділік және достық
қарым-қатынас жатады.
Лекциядғы вербальді емес компоненттері:
Шебер лектор аударма мен қарым-қатынаста вербальді емес қатынастарды
қолданады. Бұ лар мимика, пантамимика т.б.
Бет келбеті- қызығушылығы жоғары тыңдаушылар әдетте лектордың
яғни сойлеушінің бет келбетіне қарап тыңдайды. Сондықтан оның бет келбеті
бірқалыпта болуы керек.
Көзқарас – аудиториямен көзбен көру қатынасы нәтижесі әрбір тыңдаушымен
жеке-жек, көзбен-көз байланыс жасауға болады. Осы әдісті қолдану арқылы
лектор өзіне бағытталған көптеген көзқарастардан туындаған ыңғайсыз
жағдайлардан құтылуынан мүмкіндік алады.
Көрініс – сениділік, нақтылық, бостық т.б. түрінде болуы мүмкін.
П.Сопердің пікірі бойынша дұрыс еркін тұруға жаттығыңдар, бүкіл өң бойың
тиянақты тепе-тең және жеңіл сезінеді.
Жест – адамның қол және саусақ, бас, мойын, иық, бел және аяқ қимылдарымен
негізделеді. Студенттер лекцияны тыңдау барысында лекторға үлкен мән
береді: оның тұруына, оның бет әлпетіне, қандай екендігіне, жүріс-тұрысына,
қолы арқылы жасалатын қимылдарына т.б. Жест қимылдары үзілісі де болмауы
керек. Және оны түрлі коріністерде, жаңартып отыру керек.
Қорытынды – лектор лекция оқу процесінде оны қалай анықтау ,
қорытындылауды ескеру. Лекцияны аяқтамай тақтап қоймай, уақытты үнемді
пайдалану керек. Тақырыпты қорытындылауға 5-7 минуттың өзі жеткілікті.
Лекцияны қорытындылау барысында оқытушы студенттердің сұрақтарына жауап
береді, қорытынды жасайды , оларға өзіндік жұмыстарына әдістемелік бағыт
беріп, әдебиеттер тізімін ұсынады. Лектордың кемшіліктері: Лектор
студенттерге оқу материалдарын түсіндіре кезінде жіберуі мүмкін мынандай
кемшіліктерді бөліп көрсетуге болады:
Сабаққа қатысы жоқ термин сөздерді жиі қолдану.
Нақтылығы жоқ , ауыр және құрғақ сө йлеу тілі.
Аудитория алдындағы қорқыныш.
Мен-меншілдік.

4 – тақырып.
Жүйелі лекцияны кәсіби оқыту
(1сағат)
Жоспар:
1. Оқу үлгісі А. Контексті үлгі мен танысу.
2. Лекцияның формасы.
Лекцияның мәтіні:
Әртүрлі оқу әдістерін қазіргі уақытта кәсіби білім беруде
пайдалануда. Педагогикалық мінездемеге бағыт-бағдар беруде психологиялық
негізге , тақырыптың мақсатық құрылыма, оқу мазмұны , олар өздері бір-
бірімен ерекшеленеді. Түсіндіру – илюстрациялық әдіс, беховеральді –
техникалық, ақыл ой іс-әрекетің кезеңдері, проблемалы контексті болуы
мүмкін Оқу әдісінде сынды қолдау , оған жауап, дәстүрлі әдістерде
теориялық, практикалық принцптер қызмет жасамайды. Кәсіби міндетті болашақ
мамандар қабілеттерін шешуде ажырамайды; студенттердің тәртіпсіздігі
пассивтілігі осындай пробламаларды өздері шешуде кәсіби іс-әрекетке
міндеттеу; адмадардың ішкі құрылымын және сыртқы жағдайын, мінезін және іс-
әректін оқу контекстінде жалғастыру қабалдауға ықпал ету, түйсіну және
білім беудегі айқын ситуациялар, білінің мақсаты және мазмұнының қосылуы,
бұлардың барлығы жеке компоненттері. Ең алдымен контексті кәсіби
пркатикалық әрекетті жасауда, студенттер оқу ақпаратын меңгеруде және
орындауды болжау. Жекетұлғалық және бірлескен анализ және кәсіби ситуацияны
шешуде маманның рұқсаты мен жүргізу, оқу контекстінде А.А. Бербицкийдің
формулировалды 7 негізгі принцпы бар:
• Студенттердің оқу әрекетіндегі жеке қорытындысы.
• Кәсіби әрекеттің түрлері және жағдайы, әдістемелік оқу әрекетіндегі
мазмұнның мақсаты.
• Оқу әрекетіндегі процесс және проблемалық принцптер және мазмұ.ны.
• Оқу мақсатының адеквтты қалпын ұйымдастыру
• Бірлескен іс-әрекеттегі тиімді әдістердің рөлі.
• Оқудың жеке принцпі және кәсіби тәбие.
Оқу контексінде 3 базалық іс-әрекеттің түрлері және көптеген кезеңдері
бар:
1. Оқу іс-әрекетіндегі академиялық тип. Болашақ кәсіби іс-әрекетке
контекстің араласуы.
2.Кәсіби квазиялық іс-әрекет жұмыс ойны.Контекстті кәсіби іс-әрекет
ойыны аудиториялық сабақ түрінде қалса сабақтарды қайт жаңғырту,
кәсіби мамандардың әлуметтік және психологиялық мазмұнының
шығармашылығы.
3.оқу кәсіби іс-әрекет студенттердің мамандарының қызыметінің
орындалуы. Бұл практиканы жасаушы , курстық жұмысты жасау және
диплом жұмысы.т.б. Дәл осы этапта кәсіби оқу әрекетінің
трансформациясы жүреді. Бұған 3формадағы оқыту моделі сәйкес келеді.
1.семоиклық:
- Оқу текстін қамтамасыз етеді
- Жұмыс бірлігіндегі сөйлеу әрекеті. Индивидуальды білімді
меңгеру
2.Имитациялық.
- Кәсіби ситуацияның моделін қамтамасыз ететеді.
- өзіндік ойлау арқылы меңгеру.
- Жұмыстың кәсіби іс-ірекет бірлігі.
3. Әлуметтік:
- Проблемді ситуацияның мазмұны.
- Интерактивті бірлескен жұмыс формасын меңгеруде
жұргізіледі.
- Жұмыс бірлігін істеу.
Екілік лекцияның жеткіліктілігін тиімді пайдалану.Ғылыми мектептің
қатысушыларының өкілдерін айыру мүмкін, теотиятик және пркатик, жақтас және
қарсыласарды аяқтау. Екілік лекцияның қиын 7 формадан ,жекелеген жағдайлар
қажет және ұқыпты дайындық. Пресс- коференциялық лекцияда студенттерге
сұрақтарды тағайындауды ескеру, Лекцияның тақырыбын жариялауда сол
тақырыпты қызықтыратын сұрақтарды алдан-ала дайындайды. Мұндай лекцияда
тақырыптың бастапқы мақсатын айқындау топ орасының қызығушылығын арттыру
ортасында студенттердің көзқарасын қалыптасуының кез-келген курстық
тақырыптардың және систематизацилық сабақ немесе соңында мазмұнды
анықтауда перспективтің дамуын меңгеру. Лекцияны оқуда кәсіби маманнның 2
функциясы бар: информацияның көзі , келешегі практикалық іс-әрекетттерді
күнделікті ақпарат көздерінде пайдаланып отыру. Теориялық практиның
компонентерінде профессор Вербецийдің көрсетуінше студенттерге керекті
білімді 2 есе танымдық процестерін арттыру. Ақпараттық лекцияны оқытуда
студенттерге мүмкіндіктерді пайдалана білуге , ақпараттық контекстте
мамандар әдіс-тәсілдерді пайдалануы тиіс. Кәсіби әдіс-тәсілдеріне қатысты
және фундаментальді мазмұндама курстарына: жалпы, жасерекшелік, педагогика,
әлуметтік психология жатады. Интервьюдің схемасының мазмұнына болашақ
психолог дерексіз мазмұндама әдісін біріктіріп, интервьюдің мақсатына
байланысты танысу. А.Адлером ұсынады : клиенттің интервьюге қызығушылығын
арттыру – кәсіпті таңдауда баланың ойлауының дайындығы; - сіздің отбасы
мүшелеріңіздің кәсіптері қандай.

5 – тақырып.
Проблемалы лекция.
(1сағат)
Жоспар:
1. Лекцияның міндеті.
2. Проблемді лекцияның жасалынуы.
Лекцияның мәтіні:
Проблемді және соның ішінде оқу міндеттерңнңғ жоғары сатыға
көтерілуінің айырмашылығын туғызатын белсенді әдіс. Проблемді оқытудың
идеясы мен айналысқан көптеген танымал ойшылдар, педагогтар, психологтар
Д.Бурнер; Н,Лернер;А.Матушкин: Оконь т.б Проблемалы оқыту өзекті жолдар
ұғымы . Пробемалық ситуация – бұл субъективті психикалық жағдай, оның пайда
болуы, қандай да субъектге білімнің немесе тәсілдің әсері іске асыруда
жеткіліксіз әсер етеді, білім және білімсіздердің арасында қарсы сөйлеу
қашанда болады. Бұл қайшылықтан алға шығу, субъективті түрде негізі сұқбаты
өзіне немесе досына қою. Солай болғандықтан субъективті білімнің қандайда
сұрақтарының енгізіне қатысып, сезімнен шығу , не ойлау, іздеуі ,
ситуациядан шығу жолдары. Осындай образдар проблемалық ситуацияда 2 жағдай
болады:
• Қарсы болу ( немесе сөйлеу )
• Талаптану.
Проблемалық ситуацияны шешу барысында проблемаларды есепке
айналдыру.Ізденушілік және жағдайдың бөлінуі, танымал әдістерді іздеуде
рұқсаттың болуы.
Проблемді лекцияны жасау . Проблемді оқыту кезінде мұғалім
ізденіс жұмыстарын ұйымдатыруды, оның барысында оқушылардың жаңа білім ,
іскерліктерін меңгертіп, жалпы қабілетін, зерттеу белсенділігін дамытады,
оқу мен оқыту сипатын өзгертеді. Оқушылар шағын зерттеу және шығармашылық
практикалық жұмыстар мен айналысады. Зерттеу арқылы жаңа білімдер- факты,
заңдылықтар, ұғымдар, принцптер, теориялар, ережелер, алгаритмдер
қалыптасады. Проблемалық оқыту процесі мынандай:
Проблемалық жағдай жасау және проблема қою.
Проблемаларды шешу жолдарын – гипотезаларды ұсыну.
Таңдап алынған гипотезаның дұрыстығын жаратылыс математика бағытындағы
пәндерде тәжірибе арқылы гуманитарлық пәндерге ережелердің дұрыстығын түп
деректер арқылы тексеру.
Нәтижелерді қорыту: жаңа білім , іскерліктерді оқушылардың бұрынғы білім
, іскерлігін қосу, оларды теория мен перактика арқылы бекіту.
Мұғалім әркезеңде басшы, оқытудың ұймдастырушысы. Оқушы белсенділігі
материалдың күрелілігіне , оқушының дайындықтары мен деңгейлеріне,
жағдайларына байланысты. Проблемді оқытуды менгеру үшін мұғалім проблемалық
жағдайдан, проблемалық міндет, гипотеза сияқты ұғымдарды жақсы білу керек.
Проблемалық оқытудың маңызды кезеңі проблемалық жағдай.Мысалы: 1 сыныпта
математиканы жаңа ережесін меңгеруді алып қарайық. Оқушыларға 2+6=? Десек,
қосу мен алу тәсілін білгендіктен, оны бұлар қиналмай шығарады. Ал х+6=9
десе, мұндай есеп шығару тәсілін білмейді, сондықтан бірден шығара
алмайды.
Проблемалық міндет ұғымының психологиялық әдебиетте екі түрлі мәні бар:
• Оқушыдан танымдық іс-әрекетке талап ететін кез-келген тапсырма.
• Кез-келген міндет емес, оқушылардың өздері үшін жаңа білімдер алуға
ықплал жасайтын міндеттер.
Проблемалық әдісті қолданғанда оқушылар орындайтын іс-әрекет, шығармашылық
іс-әрекетке көшеді. Бастауыш мектеп оқушылары проблемалық міндеттерді өз
беті мен шеше алмайды, сондықтан мұғалім оларға проблеманы шешу жолдарын
көрсетеді; проблеманы түгелдей өзі шешеді. Оқушылар проблеманы шешпесе де
танымдық қиындықтарды шешу жолдарын үйренеді. Проблемалық әдістің орта және
жоғарғы сыныптарға пайдасы көп. Проблемалық жағдайды шешуге керекті
білімдер, ақыл-ой жұмысына керекті үлкен белсенділікті талап етеді.Оны
оқушылар өз беті мен немесе мұғалімнің көмегімен шешеді.Проблемалық
жағдайды жасаудағы мақсат- оқуды қиындату арқылы оқу матералын меңгерту,
баланың ақыл-ойының жұмыс істеуі. Пробламалық жағдайға сұрақ қою, болжам
айту, дәлелденбеген пікірлерді талдау арқылы жасалынатын диаграмма жасау.
Оқушылар шығармашылық пен жұмыс істеп, білімдерін емін еркін естеріне
түсіреді.Проблемалық әдіс оқушыларды тақырыпқа қарама-қайшылықтарды
түсінуге, болжамдар айтуға, дәлелдер келтіруге , шешім табуға үйретеді.

6 – тақырып.
Таңдамалы лекция.
(1сағат)
Жоспар:
1. Таңдамалы лекцияға сипаттама.
2. лекция тақырыптары.
3. лекцияның мазмұны.
4. лекцияның мазмұндамасы.

Лекцияның мәтіні:
Таңдамалы лекция- психологтың ғылыми ірекетінің бір формасы ретінде .
Лекцияның негізгі мақсаты:
1. Жалпы психологиялық сауаттылықты ашу,психологтың білімі мен оған деген
қызығушылықты кең және терең меңгеруге үйрету.
2. Жеке тұлғалық және профисиональді адамның өзара қарым-қатынасын
кеңейту.
Бұл мақсаттардың дамуы-қарапайым емес.Лекция өту лектордың үлкен
тіжірибесіне байланысты, психологияның сапасы, басқада ғылымдар сияқты:
лекцияның тақырыбы.
ақпараттың мазмұны, лекцияда қозғалатын тақырыптар.
тақырыптың әдісіне , лектордың тәжірибиесіне байланысты.
Лекция тақырыбын лектор өзі таңдайды, аудитория құрамына, жас және дербес
ерекшеліктеріне, дайындық және мәдени деңгейіне байланысты таңдайды.Бұл
заңдылқтарды алдын ала білу қажет. Аудиториямен толық танысып алған соң,
лекцияның мазмұнын, мәселені алға қоя алады. Лекция мазмұнын барынша
аудиторияға қызықтыратындай етіп,таңдау керек.Егер топта жасы кішкентай
оқушылар болса, олар үшін ойлауды талап ететін аумақтар, психологиялық
ойындарды қажет етеді. Жасөспірімдерге ата- ана мен туыстарын және өарама –
қарсы жыныстылар мен қарым-қатынас туралы зейін қойып тыңдайды. Жастық шақ
кезеңдеріндегі ең қызығатын психологиялық мінез-құлық , махаббат және
тұрмыс құру прорблемалары болып табылады. Ата –аналарды балаларды
тәрбиелеу, оқуына қалай көмектесем, сонымен қатар қарым-қатынас мәселесі
қызықтырады. Егер топта алдын психологтан кеңес алғандар бар болса,
психологияның шебер ірекеттерінің дамуына , психологтың көп проблемаларына
көмек бере алатындығын біледі.
Лекцияның мазмұны басқада ғылыми академиялық лекциялар сияқты
өзіне тән ерекшеліктері бар. Лекцияның мазмұны ғылыми негізге сүйенуі, көп
мәліметтер мен қамтылған, тыңдарманды қызықтыра білу керек. Ғылыми
деңгейі басқа академиялық лекциялар сияқты өз деңгейі бар. Лекцияның
басында бірнеше концепциялар , тұжырымалар,олардың авторлары жазылады.
Сонымен қатар көптеген тұжырымдамалар авторлардың көзқатасы мен қоса
лектордың өзі де пікір айтуы қажет.Тек ғылыми негізде ғана емес, ғылыми
экспримент тәсілдерін де қолдану, мақсатқа бағытталған . Егер тек ғылыми
мәселелер бойынша ғана өтілсе, лекция түсініксіз және мағанасыз болады.
Лекция барысында кездескен терминдерді түсіндіру де өз септігін тигізеді.
Психолгия спецификалық терминдрге өте бай болғандықтан, тыңдарман қауымға
түсініксіз жерлері кездеседі. Студент психология ғылымының сөзімен түсіну
кереук. Лекцияда психологиялық терминдерді аз қолдану қажет, терминдер
кезінде сабақта байланыстыра түсіндіру керек, сонда ғана лекция өз
мағанасын табады. Меңгеруге септігін тигізеді.Лекцияда келтірілген
ақпараттар өмірге сай иллюстрациялық әдістер пайдалану керек. Лекциянығ
көлемі шектеулі болу керек. Негізі лекция 30-50 минутқа құралады. Ол
тыңдармандармен тікелей байланысты. Лекция мазмұны дайындалған материалдың
жан-жақты қызықты болуына байланысты.
1. тыңдармандар әлі естімеген, жаңа болуы.
2. өмірге жақын.
3. тыңдарманға жеке және прафисионалды мәні бар болса.
Лекция оқылуы индивидуалды жеке айырмашылықтарына және тәжірибелік
қабілетіне тікелей байланысты. Бірнеше әдістемелік пікірлер :
• ең алдымен аудиторияға байланыс орнатыңыз. Қарым-қатынаста
дауыс көтермей бірқалыпты дауыс шығарыңыз.
• Лекцияда әңгіме, әңгімелесу әдісін пайдаланыңыз.
• Аудиторияны бақылаңыз,Оқу мәнерін алмастырып тұрыңыз.
• Оптималды темп қолданыңыз, асықпаңыз аудитория әрекетін
бақылаңыз.
• Сөзді анық айтыңыз.
• өз-өзіңізді ұстаңыз.
• Қызығушы тыңдарманға 1-2 бағыт бағдар көрсетуді ұмытпаңыз.
Әдебиеттер жаңа сатып алуға немесе библиотекада бар болсын, жарнама
пайдаланыңыз.

Әдістемелік мінез-құлық, семинарға дайындық жіне практикалық сабақ.

Жоспар :
1. Семинар сабақтары.
2. Практикалық сабақтар.

Семинар сөзі грек тілінен аударғанда seminarium деген
мағананы білдіреді.Бұл сабақ түрі римдік мектептерде диспут, оқушылардың
жаңалықтары,мұғалімнің ескертуі мен қорытындылауынан туған.Орта және
жоғарғы мектептерде кең тараған.
Семинар –Жоғарғы оқу орындағы оқыту процессінің жоғарғы бір
формасы.
Семинар мақсаты:
1. Теориялық материалдарды терең оқыту.
2. Ғылыми тақырып ,дағдының қалыптасуы,материалдың қамтылуы, ойлау
дамуының өсуі т.б.
3. Твортчстволық инициатива және қабілетті өзіндік білімді меңгерудің
дамуы.
4. Дағдының қалыптасуы,шығармашылық пікір алмасу арқылы.
Тәжірибелі оқытуда семинар сабақтардың мына түрлері:
Семинар конференция ,студенттер доклад оқиды,онда қатысушылардың
,мұғалімдердің қатысуы мен пікір талас сияқты өтеді.Бұл семинардың кең
тараған түрі.
Семинар дискуссия – бұл проблемалық семинар.ол ғылыми дискуссияға
кіреді.Мұнда студенттердің өзіндік дайындығы ,дискуссияда оны анық көрсете
алады.Мұнда ақпарат әртүрлі,проблемаға әртүрлі көзқарас білдіруі және ол
пән мұғалімдеріне бағытталады.
Сұрақ жауап - өтілген материалмен байланысты.Мұнда өте қарапайым ,мұғалім
аудиторияға сұрақ береді,өз қалауымен жауап беріп баға алады.Осылай мұғалім
есіне түсіреді,жауап арқылы студент баға алады.
Өзгертпелі әңгіме - әңгіме қиын материалды меңгеруде қолданылады.Мұнда
негізгі ой мұғалімде.Әңгімелесу студен ттер жеке ойларын айтуға, дайын
жаңалықтармен шығуға құқылы.
Сонымен қатар жоспар бойынша:кинофильмдер, тәжіибе ,экспримент,
материалды,таблица және схема арқылы көрсету,оқу ролдік ойындар
қолданылады. Ойынды өткізуден алдын сұрақ дайындалады,кем дегенде 2-3
бағалау критерилері анықтаады.топ кейін 2ге және 3ке ішінара
бөлінеді.Әртопқа рөль беріледі.
Семинарда:психологиялық баръер (ұялшшатық,қолайсыздық,сенімсіздік, мұғалімні
нашар қарым –қатынасы.)студенттер күресе алады және белсенді қатысады.олар
білімін нығайтады, тыңдармандарға пікірін жеткізе алады, дискуссияда
дағдасы қалыптасады,қызыметтегі қатынасы бекейді, бастысы материалды
жадында сақтайды.Пән мұғалімі: материалды терең жіне негізді түрде
студенттерге негіз бере алады,жаңа ақпарат бареді,сонымен қатар әр
студенттің өзіндік қателіктері мен мадақтау қасиеттерін бақайды.
Пін мұғалімінің семинарға дайындығы:
1. Кітаптар мен әдістемелік кітаптарды қарап шыққаннан соң семинарға
жоспар түзуге кірісу.
2. Ең алды мен тапсырма құрылады, оның мақсаты анықталады, лекциялық
ақпарат есте қалу үшін қайталанады, ақ паратты тексереді.
3. Семинар сабақтың таңдалған мақсаты мен ақпарат қөздеріне байланысты ,
сабақ жүргізудің формасы анықталады.Осыдын кейін жоспар түзіледі,онда
шешуге талқылауға қойылатын сұрақтар, пайдалынатын әдебиеттер,
беттері көрсетіледі.
4. Таңдалған әдебиеттер мен қоса , тақырып көлеміне , қиындығына
байланысты әдістемелік еңбектер мен хрестоматия пайдалану мақсаты
болады.
5. Уақыт көрсеткіші мен сабақты баұылау кретирилері анықтамасы пайда
болады.
6. Студен тер сабақты меңгергендңгңн тексеру , арнайы ттексеру
сұрақттары, анықтамалық құжаттар , яғни олар жаңа және қызыұты болу
керек.
7. Әрбір сұрраққа студенттер қысқаша дәптерге жазып алулары үшін қысқа
резюме дайындау керек.
8. Жазбаша түрде студентке жоспар беріледі,ол семинарға дайындалғанда
бағыт-бағдар болады.
9. Семинар сабақтың өту барысындағы қателіктер бар болса олардың сапасын
тадап, анализдеу қажет.
10. Семинарды өте ұзақ және қызықсыз лекцияда өткенді қайталап,ақпарат
үлкен көлемде болғаны мен,мағанасы өте қарапайым негіздермен шектеуге
болмайды.
Психология бойынша скминарға мысал келтіру.
Тақырып : “Мен концепсиясы”
Мақсаты: Практикалық психологияны теориялық іс-жүзіне асыру.
Семинар жоспары:
I. Бөлім.(теориялық ) мен концепциясы туралы жалпы түсінік.
Негізгі түсініктер өзін - өзі тану Мен коцепциясы , мен бейнесі , өзін-өзі
бағалау.
1. Көрініс.
Мен концепциясының адам өміріндегі мәні.
2. Көрініс.
Мен концепциясының негізгі функциялары.(В.Т.Барлас: психологиялық
практикум)
- мен концепциясы адамдарда болып жатқан өзгерістерді реттеудің
интерпритациясы.
- Өзге адамдармен қарым-қатынасты анықтайды.
- адамның жүріс-тұрысын анықтайды.
- адам өзі туралы ішкі психологиялық күй жжайын реттейді.
1.3 Практик психологтың мен концепциясының ерекшеліктері.
3.Көрініс.ерекшеліктері: сөздің қарама –қайшылығы, тұрақтылығы, мінез –
құлық және өзін -өзң бағалау.
Тәжірибелік сабақтар:
Тәжірибелік сабақ семиар сабағынан оқу материалын менгеруге негізгі
түсініктерді,ұғымдарды жинайды.
Тәжірибелік сабақтың мақсаты:
1. Студенттерге оқу материалын түсіндіру,интелектуалды оқу әрекетімен
дағдыларын қалыптастыру.
2. Студенттерге теория мен практикалық байланысын орнатуға,жаңа
ситуацияларды жинақтауға ,білімдерін пайдалану.
Ғылыми білімді қолдануда Психологияны оқыту әдістемесілық бөлімдер
қолданылады: сабаққа байланысты схема, таблица, интеррпритация құру арқылы
диагностикаланады.Оқу ақпаратын терең меңгеруге димонстраия әдісі
қолданылады.Оқу тәсілдері арқылы сабақ меңгеріліп қана қоймай , есте ұзақ
саақталады және скабаққа деген қызығушылығы артады.
Диагностикалық әдістің ақсаты- процедура - өңдеу – интерпритация
ретімен жүргізіледі.
“Зейін қою қасиеті ” келесі тапсырмалардан тұрады.
1. Зейін аудару арқылы тапсырманы түсіну, жауабын табу.Бала жазу жазғанда
басында немесе соңында қате жібереді, тақтадағы қателерге мән
бермейді.Бала қажетті орынға емес , жоғары немесе төмен жазады.Осы
жағдайда қандай зейін қасиеті бұзылады?
2. Экспимент актуализацияланады.А.Н. Леонтьев бойынша студеттер жауап
беру керек сұрақтар:
Экспримент мақаты, неге эксприментте нақты осы мәселе қозғалады, оның мәні
қандай?
3. Психолог мұғ алімге сұрақ.8 жасар бала оқу материалын барлық бәндер
бойынша есінде сақтай алмайды.Бұл тапсырманың жауабын міндетті түрде
зерттеушінің және зерттелушінің қатысуымен жүзеге асады.
Тәжірибелік сабаққа дайындық.Семинарға қарағанда басқаша,Мұнда қиын және
өзекті мәселелерді анықтап,әрбір оқу материалынан 2-3 тапсырма дайндау
қажет.Мұндай сабақтардан оқу құралы аз, әдістемелік әдебиеті ауыр және кең
көлемде болуы мүмкін немесе практикалық тапсырманың сұрағңына сәйкес
келмеуі мүмкін.содықтан тапсырма берер алдында мұғалімнің өзі ойлануы
керек.Бұлардың ең қиыны оқу материалы және тапсырма құрамы үлкен емес, қсқа
түрінде болуында.

Психологияда лабараториялық сабақ, тәжірибе және шолу.
1. Психологиядағы лабараториялық сабақтар.
2. Демонстрация.
3. Тәжірибелер.
4. Психологияны оқыту процесіндегі техниклық әдістерді пайдалану.

Лабараториялық жұмыстар оқу процесінің психологиялық қажетті
табалдырық. Олар жалпы және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.