ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ЖАЛПЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ ПСИХОЛОГИЯ ПӘНІ, МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ ӘДІСТЕРІ

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 150 бет
Таңдаулыға:

1-дәрісбаян

Жоспар:

1. Психология пәні

2. Психологияның маңызы және оның міндеттері

3. Психологияның әдістері

4. Психологияның салалары

Психология - психикалық құбылыстардың пайда болуын, даму және қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым.

Психикалық құбылыстар бізді қоршап тұрған сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының мидағы әр түрлі бейнелері болып табылады. Психологиялық құбылыс (түйсік, елес, ой, сезім, ерік, қабілет, мінез, әдеті, т. б. ) көпшілігімізге өз тәжірибемізден жақсы мәлім, күнделікті тілімізде жиі кездесетін ұғымдар. Бір қарағанда бұлардың мәнін әрқайсымыз тез ажырата да білетін сияқтымызмыз. Бірақ психикалық құбылыстардың мәнін ғылыми түрғыдан түсіну арқылы жан-жақты ажыратуға болады. Осы мәселені ғылыми жолмен баяндауды, олардың өзіндік заңдылықтарын айқындауды сөз болып отырған психология ғылымы қарастырады. Психология - ерте заманнан келе жатқан білім салаларының бірі. Оның дүниеге тұңғыш келген жері - ежелгі Греция. "Психология" грек-тіқ екі сөзінен түрады: оның біріншісі - "псюхе" (жан), екіншісі "логос" (сөз, ілім) . Сөйтіп бұл сөзді жан туралы ғылым деп түсінген жөн. Адам баласы аспанның көгілдір, ағаш жапырақтарының жасыл екендігін көреді, даладан келіп жатқан әр түрлі дыбыстарды естиді, бір заттардың суық, екінші бір заттардың ыстың екендігін сезінеді, яғни әрбір адам өзінің айналасындағы заттарды

түйсініп қабылдауға қабілетті болып келеді. Адамда ойлау, сөйлеу қабілеті бар. Адам баласы бұрын болған оқиғаларды есте сақтайды, келешек туралы, ойлайды. Бұл жағдай ес пен қиялдың арқасында болады] Көп жағдайлар адамдарда қуану, не ренжу сезімін туғызады. Адам бір нәрсеге ұмтылады, сол мақсатқа жету үшін еркін көрсетеді.

Психология ғылымы. Қазаңстанда іргелі ғылыми зерттеулер соңғы жетпіс жыл көлемінде ғана өркен жайып, дами бастағаны белгілі. Бұл жагдай, әрине, психология ғылымына да ортақ болатын. Әрине, осы ғылымның алдагы жерде гүлдеп шешек атуына, біртіндеп қанатының қатаюына бірсыпыра алғышарттар сонау ерте замандардан (әл-Фараби, Абай, Шәкәрімнің психологиялық ілімдері) Қазан төқкерісіне дейінгі кезеңдерде, сондай-ақ 20-жылдарда (М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов еңбектері) біршама жасалған болатын. Мәселен, Бөкей Ордасында шыққан "Мұғалім" журналында(1919ж. ), Ғ. Қарашаевтіқ бірнеше пәлсапалық, психологиялық сипаттағы туындылары, Н. Құлжанованық "Мектепке дейінгі тәрбие" (1923 ж. ), "Ана мен бала" кітаптарында да адамның жан қуаттары жөнінде сөз қозғалған еді. Қазаңстанның сол кездегі астанасы Орынборда кейіннен сол кездегі КСРО Педагогикалык; ғылымдар академиясының корреспондент-мүшесі болған профессор В. Я. Струминскийдің "Психология" кітабының жарық көруі айтарлықтай оқиға болды. Өйткені орталықтан шалғай шетте жатқан Қазаңстанда жан туралы ғылымның іргелі мәселелері Струминский кітабында кеңес өкіметі тұсында тұқғыш рет күн тәртібіне қойылып еді. Автор психологияны маркстік түргыдан құруғаа талпынғанмен, бірақ мұнысы ойдағыдай болмады. Өйткені ол психологияны ғылыми түргыдан баяндаймын деп, механистік материализмге ұрынды. Мұнысы сол кез жағдайында кешірімді де еді. Кітап авторының сол кездегі практикалық қызметі (Струминский 20-жылдары Орынбордағы Қазақ ағарту институтының ректоры болған - Қ. Ж. ) Қазақ топырағына ғылыми-психологиялық идеялардың алғашқы ұрығын сепкендігіне еш кұмән жоқ. Оның бұдан басқа бірнеше еңбектері Орынборда шығатын

журналдарда жарияланды, сол кездегі мұғалімдердің кәдесіне жарады. Осы кездері Ташкентте П. Н. Архангельскийдің "Жұма оқулары" ("Мектептегі психологиялық зерттеулер") дейтін шағын еңбегі Қазаң тіліне ықшамдалып аударылды. Сол жылдары Қазаңтың біртуар ғұлама ғалым қайраткерлері А. Байтүрсынов, Н. Құлжанова, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, М. Дулатов, X. Досмұхамедов, т. б. педагогика мен психология саласында бірнеше төл тума еңбектер жазды.

/Отызыншы жылдары Қазақ психология ғылымының жекелеген мәселелері Ә. Сыдықовтың (1898-1983 ж. ж. ), С. Қожахметовтіқ (1910-1945 ж. ж. ), С. Балаубаевтың (1902-1972 ж. ж. ) педагогикамен астарластыра жазған бірнеше кітапшалары мен мақалаларында жарық көрді. Сол жылдары "Жаңа мектеп" журналының беттерінде Қазаң психологтарының аға буын өкілдерінің бірі - С. Балаубаевтың бірнеше мақалалары басылды. Мәселен, оның "Қиын балалар" атты мақаласында жас өспірімдердің психологиясындағы кейбір ұстаз бен ата-анаға тәрбие процесінде Қиындық келтіретін кейбір жайттар талдауға алынып сөз болады. Мәселен, мұнда жас өспірімдердің организмінде болатын жыныстың дамудан туындайтын биологиялық өзгерістер, сондай-ақ кейбір ақыл-ойы кеміс балалардың түрлі топтарға бөлінетіндігі жөнінде кең түрде әңгіімеленеді. Қазаңстанда Ұлы Отан соғысына дейін психологиялық мазмұны терең, іргелі, қомақты еңбек-тер жарияланған жоқ. Өйткені бізде осы ғылымның теориялық жақтарын насихаттайтын ғалымдар ол кезде саусақпен санарлық еді.

1938 жылы Т. Тәжібаев Ленинградтан диссертация қорғап, Алматыға оралған кезден бастап психологиялық тақырыпқа жазылған төл еңбектер жиі көріне бастайды.

Қазаңстанда 1935-1948 жылдары арасында аты бүкіл әлемге әйгілі, Ресейдегі педагогикалық психологияның негізін салушылардың бірі - профессор А. П. Нечаев (1870-1948 ж. ж. ) қызмет етті. Нечаев елу жылдан астам психология саласында белсенді қызмет еткен, аты әлемге белгілі ғалым еді. Ол араласпаған психология саласы кемде кем. Ғалым көп жылдар бойына адамның есте сақтау ерекшеліктерін тәжірибе (эксперимент) жүзінде тексе-ріп, оны мектеп практикасьша ендіруді көздеді, яғни психологияның қолданбалы салаларын (жас, педагогикалық психология) дамытуға зор еңбегін сіңірді. Ол - елуден астам кітаптың, жүздеген ғылыми мақалалардың авторы. Олардың кейбірі: "Қазіргі эксперименттік психология және оның мектеп ісіне қатысы" (1908 ж. ), "Кітапхана ісінің психологиялық мәселелері" (1922 ж. ), "Дене тәрби-есінің психологиясы" (1928 ж. ), "Техникалық өнертап-қыштардың психологиясы" (1928 ж. ), "Ес және оны тәрбиелеу" (1930 ж. ), т. б. Ол өмірінің соңғы жылдарында Семейдің Н. К. Крупская атындагы педагогикалық институтында психология пәнінен сабақ берді, сырттан оқитын студенттерге арнап, "Психология" оқулығының қолжазбасын даярлады. Оның 1940 жылы жазып бітірген "Психофизиологиялық синдром дар жүйесі" атты еңбегін (бұл автордың психология саласындағы қырық жылдың еңбегінің қорытындысы) еліміздің көрнекті психолог ғалымдары академиктер Д. Н. Узнадзе мен К. Н. Корнилов өте жоғары бағалады. Оған осы еңбегі үшін диссертация қорғатпай-ақ, педагогика ғылымдарының докторы атағы берілді. Қазаңстанда психология ғылымының өркен жаюына осы ғалымның да зор шапағаты тигені даусыз.

Қазаңстанда психология ғылымының қалыптасуына қолайлы жағдай жасаған басқа факторлар да аз болған жоқ. Соның бірі Ұлы Отан согысы жылдарында Алматы-да, сондай-ақ республиканық кейбір облыс орталықтарында Ресей, Украина, т. б. жерлерден уақытша көшіп келген белгілі ғалымдар қызмет еткені мәлім. Бұлардың арасында психология ғылымының көрнекті өкілдері де бар еді. Мәселен, ҚазПИ-де профессор-психолог М. П. Рубинштейн, Қызылордада белгілі украин психологы, кейін академик болған Г. С. Костюк, Қостанайда профессор В. Я. Резник, т. б. жұмыс істеді. Олар жергілікті ғалымдармен бірлесіп бірнеше еңбектер жазды. Мәселен М. П. Ру-бинштейннің "Батылдың психологиясы" атты зерттеуіне кезінде баспасөз беттерінде жылы лебіз білдірілді. Республикадағы психология ғылымы әсіресе соғыстан кейінгі жылдарда елеулі қарқынмен дами бастады. Оғанда бірнеше сәтті жагдайлар себеп болды. Мәселен, 1947 жылы ҚазПИ-де республика бойынша тұқғыш психология кафедрасы құрылды. 1946 жылғы БК (б) П Орталық Комитетінің орта мектептерде логика мен психология оқыту жөніндегі қаулысына сәйкес 1947-1953 жылдары Қазаң университетінде логика және психология мұғалімдерін даярлайтын бөлім ашылды. 1951-1953 жылдар арасында осы бөлімді жүзге жуық адам бітіріп шықты. Оның көпшілігі психологиядан мамандың алып, республиканық жоғары және орта арнаулы оқу орындарына мұғалімдік қызметке жолдама алды. Республика үшін психолог кадрларды дайындауда проф. Т. Тәжібаевпен бірге соғыс жылдары Саратовтан келген проф. И. Л. Стычинский (1896-1969 ж. ж. ) зор үлес қосты. Осы кезде ҚазПИ мен ҚазМУ-де психологиядан аспирантура ашылды.

Республикада психология саласында диссертация қорғаған алғашқы ұлт кадр лары Е. Суфиев, Ә. Темірбеков, М. Мұқановтар болды. Мәселен, 1952 жылы Қазаң университетінің ғылыми кеңесінде Е. Суфиев "Қазаң мектептерінің бастауыш кластарындағы оқушылардың орыс тілін меңгеруінің психологиясы" атты тақырыпта диссертация қорғады. Мұнда автор Қазаң оқушыларының орыс тілі сабагында ақыл-ойы мен ауызекі сөйлеуінің даму ерекшеліктерін психологиялық түрғыдан талдайды. Автор оқушылардың ұғынуына Қиындық келтіретін кейбір орыс тіліндегі атауларға тоқталып, мұның табиғи-ғылыми жағын И. П. Павловтың жоғары жүйке қызметі туралы іліміне негіздей отырып түсіндіреді, оқушылардың кейбір психикалық функцияларының (қабылдау, зейін, ойлау, т. б. ) дамыту, орыс тілін оқыту әдістерін жетілдіру жөнінде біраз ұсыныс-кеңестер береді. М. Мұқанов "Совет жауынгерлерінің ерлік істерінің психологиялық ерекшеліктері" (1953 ж. ) атты диссертациясында көптеген жергілікті әскери-әдеби архивтік материалдарға сүйеніп, Ұлы Отан соғысының майдандарында Қазаңстандыңтар көрсеткен көптеген ерлік істерге психологиялық талдау жасаса, Ә. Темірбеков мектеп оқушыларында отаншылдың сезімнің қалайша қалыптасатындығын зерттеді (1953 ж. ) .

Осы жылдары республиканық психология ғылымы саласындағы сұраныстарына орайлас бұлардан басқа да бірнеше диссертациялар қорғалды, жеке еңбектер жарық көрді. Мәселен, Қазақтың Абай атындағы пединститу-тының ғалымдары халқымыздың интеллект, ақыл-ой ерекшеліктерін этнопсихология, этнолингвистика, салыстырмалы психология ғылымдары түрғысынан зерттей бастады. Осындай тақырыптардың бірінде "Хат танымай-тын адамдардың затты топтастыруының ерекшеліктері" (В. В. Стативкин), "Жұмбақты шешудің психологиясы" (Қ. Нұрғалиев), Айтыс өнері мен мақал-мәтелдердегі кісінің ақыл-ой ерекшеліктерінің көрінісі (М. Мұқанов) зерттелді. Кейіннен психология ғылымының жеке салаларынан да (жалпы, бала, педагогикалық, әлеуметтік, спорт, т. б. ) зерттеулер жүргізіліп, бірнеше еңбектер жазылды. Олардың қатарына Ш. Бәймішеваның "Ней-ропсихологиядағы синдромдың талдау формалары", М. Мұқановтың "Қабылдау мен есту микроструктуралық талдау", Б. Есенғазиеванық "Силлогизм және ойды психологиялық талдау", Қ. Шернияздаеванық "Мектеп жасына дейінгілердің қабылдау ерекшеліктері", т. б. зерттеулерін жатқызуға болады. Психологияның жекелеген салалар бойынша (жалпы жас, педагогикалық этникалық, спорт, т. б. ) бірнеше монография жарық көрді. Олардың кейбірі: М. Мұқанов, "Педагогикалық психология очерктері" мен "Ақыл-ой өрісі", Н. Жанділдиннің "Ұлттың психологияның табиғаты", Ө. Жөкебаевтың "Қылмыскер мінез-құлқының әлеуметтік-психологиялық аспектілері", Ғ. Досболовтың "Алдын ала тергеудің психологиясы", Н. Фелифоровтың "Басқарудың әлеуметтік-психо-логиялық негіздері", В. Яковлевтіқ "Діндардың жан дүниесі", Ә. Алдамұратовтың "Қызықты психологиясы", Р. И. Илешованық "Медицинальщ психология", т. б. Осыжылдары проф. Қ. Жарықбаев психологиялық еңбектер жариялауда өндіре әрекет етті. Оның қаламынан 60-90 жылдар арасында "Психология" (1962 ж. ), "Қазаң ағартушылары жастар тәрбиесі туралы" (1965 ж. ), "Қазаңстанда психологиялық ой-пікірлердің дамуы" (1968 ж. ), "Әл-Фараби" (1978 ж. ), "Аталар сөзі - ақылдың көзі" (1980 ж. ), "Ұстаздың еткен жалықпас" (1987 ж. ), "Ақылдың кені" (1991ж. ), т. б. Соңғы жылдары Қазаң халқының сан ғасырлық тәлім-тәрбиелік ой-пікірлерінің даму жолдарын көрсететін диссертациялар қорғалып, бірнеше төл-тума еңбектер жарық көрді. Олардың қатарына В. Чистов-тын, "Әбу Нәсір Әл-Фарабидің психологиялық мұрасы" (М., 1989 ж. ), Қ. Шәймерденованық "Абай Құнанбаевтың педагогикальқ көзқарастары" (Алматы, 1988 ж. ), К. Ыбыраеванық "Мұхтар Әуезовтің педагогикалық көзқарастары" (Алматы, 1991 ж. ), А. Ақажанованық "Қазаң-станда жас және педагогикалық психологияның дамып, қалыптасуы" атты болады. Қазірде Ш. Құдайбердіұлы, А. Байтүрсынов, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытовтардың тәлім-тәрбиелік мұралары зерттелуде, бұлардың психологиялық көзқарастары жайлы бірнеше еңбектер жарияланды. 1988 жылдан бастап Қазаң, кейіннен Қарағанды, Қазаң педагогикалық, Шыгыс Қазаңстан университеттерінде, Ақтөбе пединститу-тында психолог кадрлары даярлана басталды. Қазаң тілінде бірнеше психологиялық төлтума оқу құралдары мен оқулықтар, терминологиялық сөздіктер, библиографиялық көрсеткіштер, ұлттың психология салаларынан арнаулы дәрістердің бағдарламасы, т. б. басылымдар жарық көрді. Республикадағы психология ғылымының дамып, өркендей түсуіне: "Ойлау және қарым-қатынас" атты бүкілодақтың симпозиумы (Алматы, 1973 ж. ), "Кісінің белсенділігі және оқыту мәселесінің психологиясы" атты республикалық конференция (Целиноград, 1976 ж. ), "Мектеп реформасының талаптарына орай бала және педагогикалық психологияның проблемаларын жанданды-ру" (Алматы, 1986 ж. ), академик Т. Тәжібаевтың туғанына 80 жыл толуына байланысты өткізілген "Қазаңстандағы психология және педагогика ғылымдарының өзекті проблемалары" атты ғылыми-теориялық конференция (Алматы, 1990 ж. ), сондай-ақ 1992 жылғы "Хальщ педагогикасы мен психология дәстүрлерінің оқу-тәрбие ісінде" қолданылуы ғылыми-практикалық конференцияның материалдары үлкен демеу болды. Қазірде психологияның әр түрлі саласынан 70-тен аса ғылым кандидаты мен бес доктор, профессорлар бар. Бұлардың кейбірі ұлттың психологияның дамуына елеулі үлес қосып отыр.

Республикада 1958 жылдан бастап Қазаң республикалық психологтар қоғамы, жастар қалалық зерттеу орталығы (1987 ж. ), "Отбасы қызметі" атты консультациялық кабинет жұмыс істейді. Психологиялық проблемаларды зерттеу ісімен 20 педагогикалық институт пен бес университеттіқ арнаулы кафедралары айналысады. Қазіргі кезде үш жүзден астам ғылыми қызметкер психологиялық зерттеулер жүргізуде, орта арнаулы, жоғары оқу орындарында студенттерге дәріс оқумен айналысуда. Бұлардың 70-тен астамы психология ғылымының кандидаттары мен доктор профессорлары. Ғылыми кадрлар даярлау ісімен профессор Қ. Жарықбаев, Н. А. Лоғанова, Ж. Намазбаева, Б. Хамзин, В. Шабелышков, т. б. ғалымдар айналысып жүр. Соңғы кездері әсіресе жариялылық, демократиялық бетбұрыстар республиканық егемендік алып, тәуелсіздігін жариялаған тұста психологиялық зерттеулердің комплексті тақырыптары қолға алынып, оларды ұлт өміріне орайластыра жүргізудің қажеттігі сезіне бастады. Осындай тақырыптарға біздегі ауыл-село мектептерінің әлеуметтік-психологиялық мәселелері, мал шаруашылыгы түрлі салаларына қатысты мамандыңтың психологиялық ерекшеліктері, жетім балалар үйлері мен мектеп-интернаты, лицей, медресе оқушыларының психологиялық ерекшеліктері, ақыл-есі кенжелеу дамыған балаларды оқытып тәрбиелеу мен талантты, дарынды шәкірттердің психологиясын зерттеу, қос тілділік пен көп тілділіктік психологиялық астарларын іздестіру, ұлт (Қазаң) мектептерінің бағдарламаларының психологиялық аспектілері, оларға тиісті өзгерістер енгізу, кешкі, сырттай оқытатын орта мектептердің, кәсіптік-техникалық училищелердің оқу мазмұнын анықтау, орта арнаулы, жоғары оқу орындарының толып жатқан психологиялық мәселелерін қарастыру міндеттері алда тұрған келелі проблемалар болып саналады. Халықтық педагогика көтерген тәліми мәселелерді адамның жан дүниесіне орайластыра баяндайтын қол-данбалы мәні зор психология ғылымының бір саласы -халықтық психология деп аталады. Мұнда ғасырлар бойы сұрыптала жинақталып, жүйеге тұскен ұлттың дәстүр, салт-сана, әдет-гұрып, ұрпақтан-ұрпаққа біртіндеп жалғасатын адамгершілік, ақыл-ой, эстетикалық, еңбек, дене, т. б. таптаурынды болған нормалар мен принциптер, яғни халықтық жан дүниесі, өзіндік мінез-құлқы, іс-әрекетінің ішкі астарлары сөз болады. Халықтық психология - психика мен мінез-құлықтың қанға "сіқген", тез өзгеріп не жоғалып кетпейтін ұлттың белгісі, мезгіл мөлшерімен алғанда ұзақ дәуірдің желісі. Ұлттың дәстүр мен салт-сананың адам психикасынан елеулі орын алатын біркелкі тұрақты құбылыс екендігін әр кездері ғұмыр кешкен ғұламалар ерекше атап көрсеткен еді. Халықтық психология - адамдардың қоғамдық көне жеке тәжірибесінен, өмірдегі пайымдауларынан туындайтын қарапайым психологиялық білімдердің жүйесі. Бұл - адам мінез-құлқының көптеген жақтарын қамтып, белгілі этностың өзіне тән психикасы жөнінде біршама мәнді мағлұматтар беретін ілім-білімдердің жүйесі. Әйтсе де арнайы дәл ғылыми жүйеге негізделмегендіктен, бұлар адам психологиясын жан-жақты ажыратуға жарай бермейді. Мұндай жағдайда біз тек ғылыми психологияның теориялық мәселелерін зерттеу-мен, этнографиямен астарласа дамыған этнопсихология дейтін арнаулы ғылым саласы шұғылданады. Этнопсихология - әрбір халықтық рухани әрекетінің (миф, фольклор, тіл, дәстүр, салт, әдет-гұрып, дін, т. б. ) жемісін, сол халықтық психологиясын, сана-сезімін көрсететін негізгі өлшемдердің бірі деп есептейді. Этнопсихология жеке ғылым ретінде XIX ғасырдың орта шенінде Ресейде, кейінірек Батыс Еуропа елдерінде (Лацариус, Штейнталь, Вундт, т. б. ) пайда болды. Қазаң топырагында бұл мәселемен көбірек айналысқан Шоқан Уәлиханов еді. Оның еңбектерінде "халық рухы" дейтін атау жиі кездеседі. Мұны "халықтық психология" ұғымының синонимі деуге болады. Бұл жайт біртуар Қазақ ғалымының сол кездегі еуропалық этнопсихологтардың еңбектерінен хабардар болғандығын жақсы байқатады.

Психикалық құбылыстардың жіктелуі

Психикалык құбылыстар

психикалық процестер

психикалық қалып

психикалық қасиеттер

Біздің түйсіктеріміз, қабылдауларымыз, ес, ойлау, сөйлеу, қиял, еркіміз психикалық процестер деп аталады. Кейде психикалық процестер неғұрлым күрделеніп кетсе, онда адам белгілі бір толқуды басынан кешіреді, бұл психикалық қалып деп аталады. Мәселен, оқушынық сабаққа деген зейінділігі немесе селсоқтыгы, адамда болатын шаттану не ренжу осындай жағдайлар, т. б. .

Әрбір адамда өзіне тән кейбір ерекшеліктері болады. Мәселен, бір адам кітап оқуға ықыласы күшті болады, екінші бір адам математикаға қабілетті болып келеді, енді біреулері қызба болып келеді, мұндай адамды темпераменте адам дейді, екінші біреулері байсалды, мұндай адамды мінезге бай адам дейміз.

Қабілет, темперамент, мінез - бұл адамның психикалық қасиеттері. Психикалық процестер, психикалық жағдай және психикалық қасиеттер бір-бірімен тыгыз байланысты, бұлардың жиынтығы психика болып саналады.

Осы айтылып кеткен психикалық процестер, жагдайлар, қасиеттер бір қалыпта түрмай, адамның іс-әрекетінде дамып, өзгеріп отырады. ІБұл өзгерістер заң бойынша болып отырады.

Адамның психикасын, оның психикалық іс-әрекетінің заңдылықтарын зерттейтін ғылымды психология деп атайды.

Жан туралы ғылыми түсінік ежелгі грек ғалымы Аристотель (б. э. д. 384-322 ж. ж. ) есімімен байланысты. 2500 жылға созылған осынау кезеңде психология басқа ғылымдармен (философия, медицина, әдебиет, жаратылыстану, т. б. ) араласа, астарласа дамып келді. XIX ғасырдың екінші жартысынан былай қарай ғалымдар жан құбылыстарын (түйсік, ес, ойлау, қиял, т. б. ) эксперимент (тәжірибе) жүзінде әр түрлі құрал-жабдық аспаптардың көмегімен зерттей бастады. Осы кезден бастап психология өз алдына дербес отау тігіп, тәжірибелік ғылым ретінде дами бастады. Ғылымның осы саласына экспериментті тұңғыш енгізген неміс ғұламасы В. Вундт (1838-1920 ж. ж. ) болды.

Психология ғылымының тарихы да біріне-бірі қарама-қарсы жоғарыда аталған екі бағыттың үздіксіз ой-пікір, талас-тартысына толы. Мәселен _А ертедегі грек ойшылдарының бірі Демокрит (б. э. д. 4&0-370 ж. ж. ) сол кездің өзінде-ақ жанды (психика) оттың атомдарындай қозғалмалы қасиет деп түсіндірді. Ол жанның мәңгі еместігін, оның өсіп, өшіп отыратындығын айтып, материалистік тұжырым жасады. Сол заманның екінші бір ойшылы, идеалист Платон (427-347ж. ж. ), керісінше, жан мәңгі өлмейді, өшпейді деп тұжырымдады.

Психологияның маңызы және оның міндеттері

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.