Психологтардың іс-әрекетінің кәсіби-әдептік қағидалары

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім:
1.Психологтың нормативтік құжаттары.
2.Психологиялық бөлме немесе психлоогтың қызмет ету кеңістігі.
3.Психологтардың іс-әрекетінің кәсіби-әдептік қағидалары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Л.С.Выготскидің психологиялық теориясын негізгі идеялары іс-
әрекет бағыты дамуының ағымы ретіндегі ғылыми мұраларын талдау В.В.Давыдов,
Л.С.Радзихов, Н.Ф.Талызина зерттеулерінде неғұрлым толық ұсынылған. Олар
Л.С.Выготскидің ғылыми шығармашылығында іс-әрекет басты орын алатынын және
өзінің мәні бойынша бұл психологиялық теорияны іс-әрекет бағыты аясындағы
толыққанды бағыт ретінде қарастыруға болатынын көрсетті. Олардың пікірінше,
іс-әрекет бағыты ретінде Л.С.Выготскиййдің теориясының негігі идеяларына
мына жағдайларды жатқызуға болады.
1.Адамдардың практикалық іс-әрекетінің психология үшін маңыздылығы,
2.Сананы еңбек іс-әрекетімен тығыз байланыста қарастыру,
3.Психикалық процестердің (олардың генезисі мен құрылымы) адамзаттың тарихы
дамыған құралдық, заттық-практикалық іс-әрекетінің себептендіруі туралы
теориялық жағдайларды жасау. Л.С.Выготскийдің атап көрсетуінше, психика
еңбек іс-әрекетімен себептендіріледі және заттық практикалық іс-әрекет
психиканы себептендіретін ақиқат болып табылады.
4.Психиканың іс-әрекеттік себептенуі туралы тезис мазмұнының нақтылануы. Іс-
әрекеттік себептендірілу сияқты іс-әрекеті мен психикалық қызмет
құрылымында ұқсастықтардың болуын жорамалдайды, яғни еңбек іс-әрекеті мен
психикалық процестер құрылымында принціпті ұқсастықтар бар. Еңбек процесі
–психологиялық психологиялық процестер, еңбек құралдары психологиялық
құралдар ұғымымен ұқсас.
5.Психикалық қызметтер мен еңбек іс-әрекетінің ұқсастығының құрылымы мен
генезисінде құралдық жанамалану кезеңі қатысады. Себептендіру онто-және-
филогонез барысындағы жанамалау механизімі ретінде түсіндіреді.
Себептендіру өткізгіштері- адамның тарихы іс-әрекетінің өнімдері,
белгілік,камуникациялық жүйе сияқты психологиялық құралдар болып табылады.
Іс-әрекет бағыты дамуы бағдарларындағы Л.С.Выготский мен оның ізбасарлары
көзқарастарындағы алшақтықтар.
Жалпы психология ғылымындағы іс-әрекет бағытының дамуында \екі бағдарды
бөліп шығаруға болады. Бірінші бағдар психика дамуының белгілік рәміздік
жүйесімен (Л.С.Выготский), екіншісі психика дамуының іс-әрекеттік жүйесімен
(Л.Н.Леонтьев, А.Р.Лурия т.б) байланысты. Л.С.Выготский іс-әрекет бағытының
негізін қалаушы бола отырып, өз зерттеулерінде іс-әрекеттің бірінші
әдіснамалық қызметіне дәлірек айтқанда, іс-әрекетті жалпы түсіндіруші
принцип ретінде ерекше назар аударды. Ол өзінің жоғары психикалық қызметі
туралы психологиялық теориясын адамның практикалық іс-әрекеті категориясын
индивидуалдық категория ретінде пайдалана отырып жасап шығарады.
Л.С.Выготский психикалық қызмет генезисінің негізі болып табылатын
психологиялық құрал немесе белгі идеясын дамыта отырып, адамзаттың тарихи
дамушы заттық іс-әрекетінің психологияландыру құрал ретінде кез келген
жоғары психалық қызмет бастапқыда интерпсихологиялық, тек кейіннен
интерапсихологиялық сипатта болады деген тезисті тұжырымдады.Л.С.Выготский

Л.С.Выготскийдің шәкірттері А.Н.Леонтьев, А.Р.Лурия және т.б.психологиядағы
іс-әрекет бағытын жетілдіре отырып, іс-әрекеттің екінші әдіснамалық
психологиядағы дәлірек айтқанда, іс-әрекет зерттеу пәні ретіндегі қызметіне
ерекше назар аударды. Олар Выготский сияқты іс-әрекетті түсіндіруші жағынан
көрді, алайда белгі және белгілер жүйесін іс-әрекет мәселесі аясында
қарастырған жоқ. Іс-әрекетті зерттеу пәні ретінде қарастыруда А.Н.Леонтьев
және т.б. жеке-дара іс-әрекет идеясын жасады. Мұнда іс-әрекеттің жеке-дара
категория ретіндегі психологияландыру мәселесі шешілді.

1.Психологтың нормативтік құжаттары.
Психологиялық қызмет туралы жалпы жағдайға байланысты психолог
міндеттері мен құқықтары анықталған.
Психолог міндеттері;
1.Білім беру саласындағы Республика заңдарын орындау;
2.Шешім қабылдап, проблемаларды қарастыруда кәсіби шеңберден шықпау;
3.Өзінің кәсіби білімін үнемі арттырып отыру;
4.Нақты кәсіптік білімі жоқ адамдардың диагностикалық, коррекциялық
зерттеулер жүргізуіне тыиым салу;
5.Барлық мәселелерді шешуде балалардың психологиялық дамуын ескеру;
6.Атқарылатын жұмыстардың міндеттерімен әдістері туралы нұсқауларды
кәсіптік жағынан басқаратын адамдар бергенде оларды нақты орындау;
7.Баланың психологиялық дамуын шешу мәселесінде мектеп ұжымына қажетті
нәрселерді көрсету;
8.Кәсіптік құпияны жарияламау;
9.Барлық психологиялық зерттеу нәтижелерін жазып,арнайы құжаттарға тіркеп
отыру;
10.Психологиялық көмекті қажет ететіндерге дер кезінде қажетті ішшараларды
ұйымдастыру;
Психолог құқығы:
1.Оқушылармен және басқа талапкерлермен жүргізілетін жұмыстың нақты
міндеттерін өз бетінше шешуге, әдіс тәсілдерін дербес таңдап, жұмыстардың
кезегін анықтауға;
2.Кәсіби міндеттерін сапалы орындауға қажетті жағдай жасауда мектеп
басшыларынан талап етуге;
3.Жоғарғы орындардан түскен нұсқаулар этикалық ұстанымдарға қайшылас келген
жағдайда оны орындаудан бас тартуға;
4.Қажетті құжаттармен танысуға;
5.Психодиагностикалық, психокаррокциялық әдіс-тәсілдерді іріктеп алуға және
оларды дайындауға;
6.Мектеп оқушыларын топтық және жеке зерттеулерден өткізуге;
7.Медециналық және дефектологиялық мекемелерге сұраныс жасауға;
8.Баланың болашағын анықтау үшін медициналық, педагогикалық-психологиялық
т.б. камиссялар кеңесіне қатысуға;
9.Тәжірибе алмасу мақсатында ғлыми әдістемелік көпшілік жұрналдарына
материалдар жариялауға;
10.Психологиялық білімдерді насихаттауға;
11.240сағат көлемінде номативтік және факультативтік сағат алуға;
12.Оқушыларды мамандыққа баулу және кәсіби бағдар беруге;
13.Отбасына психологиялық қызмет көрсетуге.

2.Психологиялық бөлме немесе психлогтың қызмет ету кеңістігі.

Психолог және басшы
Ұйымның басшысы диагностикалық немесе кеңес беруші бағдарламаларды жүзеге
асыру үшін психологты тарту жайында шешім қабылдайды. Осыдан кейін оның өзі
немесе басқа бір адам оның тапсырмасы бойынша кеңес беруші фирмамен немесе
нақты кеңесшімен байланысады. Психолог және оны күтіп тұрған жұмыс үшін
осындай алғашқы мезеттер маңызды; келіссөздердің деңгейі көзделген
бағдарламаның және оған деген қатынастың күрделілігін айқындайтын
көрсеткіштердің бірі болып табылады. Психолог басшының шақырылған маманмен
тиімді өзгерістерді жасауға мүмкіндік беретін қатынастардың қалыптасуына
барлық күшін жұмсайтынына үміттене алады.
Басшы психологтың қызметіне тапсырыс бергенде ұжымдағы жағдай азды
көпті жағымды болған уақыттың өзінде жағымсыз бетбұрыстарды іздеп, не
болжап, ондағы моралды психологиялық жағдайды мөлшерден тыс сыни бағалауы
да мүмкін. Егер де шынымен осындай жағдай орын алып, психолог осыны айтуға
міндетті болса, басшылықтың ұйымда еш нарсені өзгертудің қажеті жоқ
екендігіне қалай көздерін жеткізуге болатыны жайлы мәселе туындайды.
Кейде психолог кеңесшіні басылықен құрастырылып қойған бағдарламаны өз
беделімен қолдайтын маман ретінде шақырады. Бұндай жағдайда психолог
басшылықтың мөлшердн тыс қатыгездігіне және өздерінен ерекшелінетін бағалар
мен ұсыныстары қабылдағысы келмеуіне кездесуі мүмкін.
Басшының енжарлығы басқару жөніндегі психологиялық кеңес беру
тәжірибесінде едауір кең тараған жағдайлардың бірі болып табылады. Ол
толықтай өзара әрекеттестікте, ашық та шығармашылық қызметтестікке
дайынсыздықта көрініс береді. Кеңесші психолог тренер ретінде
өзгерістердің қисыны мен қажеттігін көрсете алады, оларды жүзеге асырудың
неғұрлым оңай тәсілін нұсқай алады. Қалған жағдайлардың барлығы клиенттің
мотивациясына, оның ішкі өзгерістерге қатысты тілегіне байланысты. Психолог
ұйымның барлық пихологиялық проблемаларын шеше алмайды, өйткені проблеманы
шешудің деталдарын, жағдайларды, өз мүмкіндіктерін, адамдарды және көмектің
қажет өлшемін тек клиент қана біледі.
Басшы әрқашан өзінің: тапсырыс беруші және клиенттің ролін орындағанын
сезіне бермейді. Тапсырыс беруші ретінде ол проблеманы келісімге енгізу
үшін оны құрауы тиіс. Сонымен бірге асшы проблеманы түсінгеніне сенімді
болса да, тапсырыс беруші және орындаушы оны тек белгілеп қойып, ал
белгіленген нәрсе бұл толықтай проблема болмасада оның эскизә болып
табылады. Психологтың пайда болуы әлі де қызметкердердің жоғары
қызығушылығын тудыруда. Кеңес беру процесінде басшы клиентке айналады. Оның
топтық іс-шараларға қатысуы маңызды мәселеге ұласады. Кейде басшы кеңес
беру іс-шаралары бойынша лекциялық, семинарлық және басқада сабақтар
жүргізілген жағдайларда сырттай бақылаушының позициясын иеленгісі келеді.
Кейбір тренингтерге басшының қатысқаны немесе қатыспағаны жағдайға
маңызды айырмашылықтарды енгізіп, нақты әдістемелік түзетулерді қажет
етеді. Басшы қоластындағы адамдарға қысым тудырмауы үшін бірқатар шараларды
жүзеге асыруы тиіс, атап айтқанда тренинг кезінде топтағы сәйкес өзгертуі
тиіс. Тенингтен кейін оның басқару қашықтығын қалпына келтіру қажеттігі
пайда болуы мүмкін. Алайда, адамның кеңес берудің топтық түлеріне қатысуы
басқа адамдардағы және оның өзіндегі өзгерістерді түсінуге қомақты
материалды табыс етеді. Тренингге қатыспаған басшы өзгерген, жиі өзгеше
жұмылдырылған және бағдарланған топпен істес болуға міндетті болады.
Психолог және медициналық қызметкер
Психологтың қызметі медицинаның өкілдерімен әртекті де мазмұнды
қатынастарды болжайды. Дәрігер де психологта медициналық және психологиялық
проблемаларды шешуде өзара әрекеттесудің іскер қажеттілігін кешіреді.
Психолог клиентіне қатысты кәсіби медициналық кеңеске жүгінуге мәжбүр
болуы мүмкін, клиенттің психологиялық проблемасы оның денсаулығының
жағдайына байланысты болса, оны медициналық куаландыруға бағыттауы мүмкін.
Психолог медициналық-психологиялық сараптамаға қатысады. Ол медициналық
персоналдың шақыруы бойынша әрқилы профильдегі сырқаттарды
реабилитациялаудың кешенді бағдарламасына қатысады. Психолог сырқаттардың
хирургиялық емдеуге психологиялық даярлау іс-шараларымен айналысады,
ауруларды диагностикалайды. Мұның барлығы психолог пен дәрігердің біріккен
қызметін болжайды.
Психологиялық тұрғыда ойлайтын дәрігер интуитивті психологиялық
білімдерінің емдеу курсын тиімді жүзеге асыруға жетпейтінін сезсе,
денсаулықтың орнына келуі үшін саногенді ойлаудың, аурудың бұрмаланған ішкі
көрінісінің немесе басқа да психологиялық себептерінің кедергі болғанына
күдіктенсе психологқа келеді.
Дәрігер мен психологтың одақтастығы ортақ мақсаттарды қалыптастыруда
әрі сол мақсаттарға жетуде бірігіп үзеге асыруы тиіс бір-бірін өзара
толықтыратын әрекетерден басталады. Дәрігер патологиялық синдромды
нақтылауда психологтың көмегіне мәжбүр болады.Аурудың өзі және нақты
диагностикалық және емдеу процедуралары, ең алдымен хирургтың қатысуы тұлға
үшін сихологиялық салдары біршама ұзаққа созылуы мүмкін қуатты стрессорлар
болып табылады. Аурумен байланысты психологиялық проблемалардың бүкіл
кешенін шешуде психологтар едәуір кең ауқымда қатыстырылуы тиіс. Олардың
кәсіби үлесі сырқаттардың палаталарындағы психологиялық ахуалды жақсарту
үшін медициналық персонал мен аурулардың өзара қатынастарында және көптеген
басқа жағдйларда қажет.
Психолог және заңгер
Заңгерлік тәжіирбедегі психологиялық ақпарат тергеу қызметінде, адвокаттық
іс-әрекетте және сот өндірісінде өолданылады. Заңгерлік іс-әрекеттің
қайсыбір түріне қатысқан психолгтың міндеті, қоғамдық өмірдің әділет
органдарындағы айрықша психологиялық проблемаларды шешуде оларға көмек
көрсетуде.Оның басты қызметі кінәлілердің, куәлердің және жәбірленушілердің
тұлғасы мен мінез-құлқының жеке-даралық ерекшеліктерін нақты да обьективті
бағалау үшін сәйкес деректердің зерттеу әдістерімен арнайы психологиялық
білімдерді қолдануда көптеген басым жағдайда сарапшы-психолог ғылыми
біліктілігінің шегінде анықталған деректердің кәсіби бағасын білуі тиіс.
Тергеуші сияқты, адвокатта адамдар мінез-құлықтарының мотивтерін,
олардың қабілеттерін, өзара қатынастарын және басқада психикалық және
әлеуметтік-психологиялық құбылыстарды және қылмысты мінез-құлықтың
ерекшеліктерін сынауда кінәнің дәрежесін, қайсыбір қылықтардың орындалу
мүмкіндіктерін бағалауда маңызды болуы мүмкін ғылыми-психологиялық
көзқарастарын алға тартады...
Заң мамандықтарының өкілдері психологқа сұраныстарын құруда, адам
мінез-құлықының жалпылаған үлгісіне, өзінің психологилялық факторлардың
қылмыстық жәнезаңға бағынатын мінез-құлықтағы рөлі жайындағы түсінігіне
бағдарланады.
Сот психологиялық сараптамаға қатысушы психолог төмендегідей
міндеттерді шешеуі мүмкін:
- Психикалық дамуының тежелгендігінің белгілері байқалған кәмілеттік
жасқа толмаған айыпталушылардың өз әрекеттерінің мәнін сезіну
сезінбеулерін және оларды басқару қабәлеттерін анықтау.
- Психикалық дені сау жәбірленушілер мен куалардың іс үшін маңызды
жағдайларды дұрыс қабылдау және бағалау әрі ол жайында дұрыс куалікті
беру қабілеттерін анықтау.
- Субъектінің жауапқа тартылған әр кезіндегі санасы мен мінез-құлқына
мәнді ықпал етуі мүмкін аффектіні айқындау.
- Көлікте кәсіби қызметтерді орындау сапасына ықпал ететін және қауіп
төндіретін іс-әрекеттің басқа да түрлеріндегі психикалық күйлердің
мүмкіндіктерін психологиялық бағалау.
- Айыпталушының немесе өзге адамның мінез-құлқына мәнді ықпал етуі
мүмкін даралық психологиялық ерекшеліктерді диагностикалау.
- Адам мінез-құлқының жетекші мотивтерін тұлғаны сипаттайтын маңызды
психологиялық ерекшеліктер ретінде анықтау.
- Адамның өз-өзіне қол жұмсауына дейінгі кезеңдегі қол жұмсаудың себебі
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.