Рентген сәулелер

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

1. Рентген сәулелер

2. Рентген сәулелерінің ашылуы

3. Рентген сәулелерінің қасиеттері

4. Рентген сәулелерінің дифракциясы

5. Рентген сәулелерінің қолданылуы

6. Рентген түтігінің құрылысы

Рентген сәулелер

Рентген сәулелерінің жұтылу дәрежесі заттың тығыздығына пропорционал. Сондықтан рентген сәулелерінің жәрдемімен адамның ішкі ағзаларының фотографиясын алуға болады.

Қазір біздің еліміздегі барлық азаматтар жылына бір рет флюорографиядан өтуге тиіс. Рентген сәулелерінің жәрдемімен адам ауырғанын сезе бастаудан бұрын, ауруды алдын ала анықтап білу үшін кеуде клеткаларының суреті түсіріледі.

Рентген сәулелерінің ашылуы. Бұл сәулелерді 1895 жылы неміс физигі Вильгельм Рентген ашқан. Рентген өзіне дейінгі көптеген ғалымдардың мән бермеген және аңғара қоймағандарын байқай білді. Осы ерекше қабілеті оның тамаша жаңалық ашуына жәрдемдесті.

XIX ғасырдың аяғында аз қысымды газдардағы разряд физиктердің назарын жаппай аударды. Бұл жағдайларда газ - раз рядтық түтіктерде өте шапшаң электрондардың ағыны туғызыл ған. Сол уақытта оларды катод сәулелері деп атаған. Бұл сәулелер дің табиғаты ол кезде сенімді түрде тиянақтала қоймаған еді, тек бұл сәулелердің шығатын басы түтіктің катодында екені ғана мәлім болған.

Катод сәулелерін зерттеумен шұғылданған Рентген, фотоплас тина қара қағазға ораулы тұрғанына қарамастан, разрядтық түтік шенің маңында ағарып қалған. Осыдан кейін ол тағы бір таңғалар лық құбылысты байқады. Барийдің платина ерітіндісіне батырыл ған қағаз экранға разрядтық түтікшені орағанда, экран ағара бас тайтыны байқалды. Оның үстіне, Рентген түтікше мен экранның арасына қолын ұстағанда экранда қолдың нобайының қылаң рең кінде сүйектердің қара көлеңкелері көрінеді.

Ғалым разрядтық түтікшемен жұмыс істегенде бұрын белгі сіз күшті, өтімді сәуле пайда болатынын түсінді. Ол оны Х - сәу лелер деп атады. Соңынан бұл сәулелерге “ рентген сәулелері ” деген термин берік қалыптасты.

Рентген жаңа сәуле катод сәулелерінің шыны түтіктің қабыр ғаларына соқтығысқан орындарында пайда болатынын байқаған. Бұл орында шыны жасылдау жарық шығарған. Х - сәулелер шап шаң электрондарды кез келген кедергімен, атап айтқанда металл электрондармен тежегенде пайда болатынын кейінгі тәжірибелер көрсетті.

Рентген сәулелерінің қасиеттері. Рентген ашқан сәулелер фотопластинаға әсер етеді, ауаның иондалуын туғызады, бірақ кез келген бір заттардан айтарлықтай шағылмайды және сынбайды. Электромагниттік өріс олдардың таралу бағытына ешқандай әсе рін тигізбейді.

Осыдан кейін бірден рентген сәулелері электрондардың ке нет тежелуінен шығатын электромагниттік толқындар деген бол жам жасауда. Спектрді көрінетін бөлігінің жарық сәулелері мен ультракүлгін сәулелерінен өзгеше рентген сәулелерінің толқын ұзындықтары біршама кіші болады. Кедергіге соқтығысатын элек трондардың энергиясы неғұрлым көп болса, олардың толқын ұзындығы соғұрлым кіші болады. Рентген сәулелерінің жоғары өтімділігі және басқа ерекшеліктері дәл осы толқын ұзындығы ның шағын болуымен байланыстырылады. Бірақ бұл гипотеза дәлелдеуді керек етті және ондай дәлелдеулер Рентген ашқаннан кейін 15 жылдан соң жасалды.

Рентген сәулелерінің дифракциясы. Алғаш рентген сәуле лердің қорғасын пластиналардың өте жіңішке саңылау арқылы жіберген, бірақ дифракцияға ұқсас еш нәрсе байқалмаған. Неміс физигі Макс Лауэ жасанды бөгеттерден сол толқындардың диф ракциясын байқау үшін рентген сәулелердің толқын ұзындығынтым кішкене болар деп жорыды. Периодты құрылымы бар кристал, ұзындықтары атом өлшемдерімен шамалас келетін толқындардың дифракциясын туғызатын, табиғи құрылғы болып табылады. Дифракциялық көріністі зерттеу рентген сәулелерінің толқын ұзындығын анықтауға мүмкіндік береді. Ол ультракүлгін толқын ұзындығынан қысқа және шамасы жағынан атом өлшемдеріне тең болып шықты.

Рентген сәулелерінің қолданылуы. Рентген сәулелері көптеген өте маңызды практикалық қолдау тапты. Медицинада олар аурудың диагнозын дұрыс қою үшін, сондай-ақ рак ауруын емдеу үшін қолданылады .

Рентген сәулелердің ғылыми зерттеулерде өте кең түрде қолдануда. Рентген сәулелері кристалдар арқылы өткендегі дифракциялық көрінісіне қарап, кеңістікке атомдардың орналасу ретін - кристалдардың құрылымын анықтау мүмкіндігі туады. Органикалық емес критал заттар үшін мұны орындау онша қиын болмады. Рентген - құрылымдық анализ арқылы өте күрделі органикалық қосылыстардың, белоктардың құрылысын түсіндіруге мүмкіндіктер бар. Атап айтқанда, он мыңдаған атомдардан құралған, гемоглобин молекуласының құрылымы анықталған.

Рентген сәулелерінің қолданылатын жерлерінің ішінен рентгендік дефектоскопияның - құймалардағы ақауларды, рельстердегі сызаттарды табу, пісірілген жіктердің сапасын анықтау тағы басқа әдісін айта кетуге болады.

Рентгендік дефектоскопия бұйымдарда қуыс немесе бөгде қосылыстар бар болса, рентген сәулелердің жұтылуы өзгеретініне негізделген.

Рентген түтігінің құрылысы. Қазіргі кезде рентген сәулелерін шығарып алу үшін рентген түтіктері деп аталатын әбден жетілдірілген құрылғылар жасалған.

Катод 1 вольфрамнан жасалған қылсым, ол термоэлектрондық эмиссия есебінен электрондар шығарады. Целиндр 3 электрондар ағынын фокустайды, сонан соң олар металл электродпен 2 (анодпен) соқтығысады. Осыдан рентген сәулелері туындайды. Анод пен Катодтың арасындағы кернеу бірнеше ондаған киловольтқа жетеді. Түтікте, толық вакуум жасалады; ондағы газдың қысымы 10 ־ - 10 ־ мм сын. Бағ - на тең болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.