Қазақ ұлттық салт-дәстүрлері: өмір кезеңдері мен сақталу мәселелері

«Асыл мұра» клубының ашық отырыстың тақырыбы: «Дәстүріңді сақтау - елдігіңді сақтау».

Мақсаты: Білімдік. Оқушыларға қазақ халқының ұлттық салт - дәстүрімен таныстыра отырып, оның озығы мен тозығы туралы жан - жақты түсінік беру.

Қазақ халқының салт - дәстүрлері баланың дүниеге келуімен, өмірінің соңына дейін жүргізілген әдет-ғұрыптарына байланысты болған.

І. Бала дүниеге келерде : «Құрсақ шашу» дәстүрі аталып өтеді. Онда жас келін бала көтерсе абысын - ажындары, енелері әйелдерді шақырып, құрсақ тойын жасап, келіннің аман-сау қол аяғын бауырына алуына тілек білдіріп, шашу шашқан. Қазақ халқы бала көтерген әйелге тәрбиелік бағыт берген: биік тауға қара - көңілің өседі, көңілін өссе - сәбиің кең пейілді болады, жайқалған шөпке, жайнаған гүлге қара - сәбиің шырайлы болады, бұлақтың кошін аш-бала қайырымды болады деп, - улағатты тәлімін беріп, таным - талғамын үштап баулыған. Міне бұл ұлттық ұғымның улағаты.

Бала дүниеге келгенде: сүйінші, шілдехана, көрімдік, қайырлы болсын айту, баланы қырқынан шығару, тымаққа салу, бесікке салу, тұсау кесу, сүндеттеу салт - дәстүрлері жүргізіледі.

ІІ. Қазақ халқында бала ер жеткенде, қыз бой жеткенде қолданылатын салт - дәстүрлері бар : саушы жіберу, құда түсу, қалың мал, жасау, қыз ұзату, шарғы, келін түсіру, шашу, киіт, сыбаға, құйрық-бауыр асату, ілу салу, сірге мөлдіреттер, селт еткізер т. б.

Ән орындайтын: Өтеуов Ерқанат. «Балам - балам жан балам».

ІІІ. Қазақ халқының мәдени іс - шараларына баланысты қолданылатын салт - дәстүрлер :

Той: 1. Үйлену тойы - келін түсіру, қыз узату.

2. Сүндет той - ол мұсылман халықтарында ұлды сүндетке

отырғызу кезінде өткізіледі.

3. Бесік тойы.

4. Тұсау кесу тойы.

5. Тілашар тойы.

6. Тана бау тойы - айрықша қуаныш.

7. Тілеу тойы.

Қазіргі кезде заман ағымына орай тойдың түрлері көп. Мысалы: күміс той, алтын той т. б.

Той- халықтың бас қосуы, көңіл қуанышы. Той барлық халықтар мен ұлттарда болады. Оның ұлттық салт - санасы, рәсімі әр түрлі. Той бастар, қоштасу, жар-жар, сыңсу, беташар, қонақ кәде, ас беру.

ІV. Күндерікті тұрмыс - тіршілікке байланысты қолданылатын салт-дәстүрлер: асар, байлау, бастаңғы, енші, ерулік, жиенқұрық, айрылысар көже, қазан шегелеу, қалау, сауын алу, сәлем беру, базарлық, байғазы, деңгене, жылу, көңіл сұрау, қол ұшын беру, қымызмурындық, өсиет айту, төркіндеу.

Ән орындайтын: Өтеуов Ерқанат. «Шілдехана бесік той».

V. Діні мейрамдарға байланысты қолданылатын салт-дәстүрлер : айт, айттық, жараназан, зікір салу, садақа беру, әмеңгерлік, жұмалық.

VІ. Ұлттық ойын- сауықтарда қолданыталын салт - дәстүрлер: бәйге, қыз куу, салбұрын, сонар, көкпар, атлыбақан, мүше алу, тоқым қағар, қынаменде.

VІІ. Дау жанжалдарда қолданылатын салт - дәстүрлер : айып, дүре салу, араша, дау, қүн.

VІІІ. Адам қаза болғанда, дүниеден өткенде жүргізілетін салт-дәстүрлер: арыздасу, естірту, көңіл айту, жоқтау, жаназа, әруақты еске алу.

ЖОСПАР

І. Бала дүниеге келерде.

ІІ. Қазақ халқында бала ер жеткенде, қыз бой жеткенде қолданылатын салт - дәстүрлері.

ІІІ. Қазақ халқының мәдени іс - шараларына баланысты қолданылатын салт - дәстүрлер.

ІV. Күндерікті тұрмыс - тіршілікке байланысты қолданылатын салт-дәстүрлер.

V. Діні мейрамдарға байланысты қолданылатын салт-дәстүрлер.

VІ. Ұлттық ойын- сауықтарда қолданыталын салт - дәстүрлер.

VІІ. Дау жанжалдарда қолданылатын салт - дәстүрлер.

VІІІ. Адам қаза болғанда, дүниеден өткенде жүргізілетін салт-дәстүрлер.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс