Түркияның қылмыстық заңнамалары - Қылмыстық кодекс және Қылмыстық іс жүргізу кодексі сипаттамасы және ерекшеліктері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі

Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Әлеуметтік ғылымдар факультеті

6М030100-Құқықтану

Магистрдің өзіндік жұмысы

Тақырыбы: «Түркияның қылмыстық заңнамалары - Қылмыстық кодекс және Қылмыстық іс жүргізу кодексі: сипаттамасы және ерекшеліктері»

Орындаған: МЗК-711

магистрант Шәуенова Н. Қ.

Қабылдаған: з. ғ. д., профессор Накипов Б.

Түркістан, 2017

Кіріспе

1839 жылы Танзимат реформасының алдында Осман империясындағы қылмыстық заңнама империялық бұйрықтар мен Ислам заңдарына бағынышты еді. 1840 жылы Танзимат декларациясы қабылданған соң, «Империялық Қылмыстық Кодекс» (Ceza Kanunname-I Humayun) деп аталатын қылмыстық кодекс қабылданды. 1926 жылы, Республика декларациясы қабылданған соң, Түркияның Қылмыстық кодексі күшіне енді. Ол 1889 жылғы Италияның Қылмыстық Кодексіне негізделген. Түркияның Қылмыстық Кодексі қолданыста болғанда ол реформаланып, мәтіні көп рет өзгертілген. Түркияның Қылмыстық кодексі заманауи болғанымен, ол Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі дамуға ықпал ете алмады және әлеуметтік өзгерістерге сәйкес келмеді. Осы тұрғыдан, басты мәселе кодекстің өзі емес, оны өзгертудің саяси және әлеуметтік қабылданбауы болды. Жоғарыда аталғандардан өзге, Кодексті өзгертудің өзге маңызды себебі ескі Кодекстің он тоғызыншы ғасырдың қылмыстық философиясы бойынша жазылғандығы еді. Осы мәселелерді шешу үшін және келісім секілді жаңа институттарды қабылдау үшін, сондай-ақ, технологиялық және индустриалдық дамуларға тікелей қатысты табиғатқа қарсы қылмыстар және кибер-қылмыс секілді әрекеттердің жаңа түрлерінің қылмыстық сипатын жіктеу үшін жаңа заң қабылдау өзекті мәселеге айналды. Түркияның жаңа кодексі 2004 жылы қабылданып, 2005 жылы 1 маусымда күшіне енді. Осы мақсаттарға байланысты, Қылмыстық Кодекстің басты мақсаты жоғарыда аталған мәселелерді іске асыру болып табылады. Осылайша, Түркияның жаңа Қылмыстық Кодексі Қылмыстық Іс жүргізу кодексі, Жазалауды іске асыру Кодексі және Қорғаныс шаралары және Балаларды Қорғау әрекеттері секілді заң жобаларын біріктіре отырып, қылмыстық жүйені реформалады.

Түркияның Қылмыстық Кодексінің жалпы сипаттамасы

Түркияның Жаңа Қылмыстық кодексі 2004 жылы 26 қыркүйекте қабылданған. Жаңа Қылмыстық Кодекс 2005 жылы 1 маусымда күшіне енген.

Жалпы Қылмыстық Кодекс континенталдық Еуропа мемлекеттерінің заңнамаларына тән дәстүрлі түрде Жалпы және Ерекше бөлімдерге бөлінеді.

Құрылымы бойынша Кодекс үш кітаптан тұрады. Бірінші кітапта қылмыстық жауапкершіліктің жалпы негіздері, қылмыс түсінігі, қылмыстық заңның уақыт пен кеңістіктегі әрекеттері, экстрадация мәселелері, жазаның түрлері, соттаудың салдарлары, жазалау және оны орындау әдістері, жауапкершілікті жеңілдетуші немесе қатаңдатушы жағдайлар, аяқталмаған қылмыстық әрекет үшін жауапкершілік мәселелері, жазалау тәртібі мен мерзімдері баяндалған.

Заңнамалық дәстүрге сәйкес барлық құқықбұзушылықтар қылмыстар мен теріс қылықтарға бөлінеді.

Қылмыстар - Екінші, теріс қылықтар - Үшінші кітапта қарастырылған. Көптеген елдердің қылмыстық құқығы бойынша теріс қылықтардың көп бөлігі әкімшілік құқық бұзушылыққа жатады. Алайда, қылмыстық құқықтың түрік доктринасы қылмыстардың жаза түрлеріне қарай жіктелуіне негізделеді. Мұндай жағдайда Кодекстегі әрекеттер үш топқа бөлінген деуге негіз бар: бірінші топ - ауыр қамау және ауыр ақшалай айыппұл, екінші - қамау және ақшалай айыппұл, үшінші топ - жеңіл қамау және жеңіл ақшалай айыппұл. Қатаң қамау бір жылдан өмір бойыға дейін азапты жұмыстарды білдіреді. Рецидивичтер үшін ол бір адамдық қамаудан басталады. Әдеттегі қамау 20 жылға дейін бекітіледі және мәжбүрлі еңбекпен байланысты. Кейбір жағдайларда сотталу қоғамдық мансаптарды иемденуге, кейбір мамандықпен немесе белгілі бір қызметпен айналысуға тыйым салуы мүмкін.

Түркияның Қылмыстық Кодексінің ерекшелігінің бірі - Еуропалық Одақпен интеграциялану процесінде өлім жазасы қарастырылған қылмыстардың саны айтарлықтай азайғанымен, өлім жазасының сақталуы. Одан бөлек, 2003 жылы 15 қаңтарда Түркия Адам құқықтарын қорғау мен өлім жазасына қатысты негізгі бостандықтар туралы Конвенцияның №6 Хаттамасына қол қойғанын ескеру қажет. Жетекші еуропалық құрылымдардың бұл мәселе бойынша позициясы белгілі бір мөлшерде өлім жазасын қолданудың сферасын азайтуға ықпал етті. №4771 Заңға сәйкес өлім жазасы тек соғыс уақытында жасалған қылмыстар үшін қолданылады. Түркияның құқықтық жүйесі үшін ең даулы мәселелерінің бірі 1990 жылдары өлім жазасы мәселесі болды. Өлім жазасының сақталуы Түркияның Еуропалық одаққа кіруіне кедергі келтірді. 1990 жылы Қылмыстық кодекстің 16 бабында мемлекетке, үкіметке және Конституцияға қарсы қылмыстар үшін міндетті шара ретінде өлім жазасы қарастырылған еді. Одан бөлек, Қылмыстық кодекстің 8 бабында кісі өлімі секілді қылмыстар үшін немесе нәтижесінде өзге адам өлім жазасына кесілген қылмыстар үшін өлім жазасы қарастырылған еді. Түркияның Әскери-қылмыстық кодексі, Мемлекетке опасыздық жасау туралы Заңның екі бабы, Контрабанда туралы Заңның бір бабында жазалаудың міндетті шарасы ретінде өлім жазасы қарастырылған.

Соңғы рет бұл жаза 1984 жылы қолданылған. 2002 жылы 2 тамызда Түркияның парламенті өлім жазасына қарсы дауыс берді. Дегенмен, соғыс немесе соғыс қаупі төнген жағдайда түрік үкіметі өлім жазасын қолдана алады. Қалған жағдайларда ең ауыр жаза - өмір бойы бас бостандығынан айыру.

Түркияның Қылмыстық Кодексінің «Қылмыстар» деген атаудағы екінші кітабы бөлімдерге, бөлімдер - тарауларға, тараулар - баптарға бөлінеді. Баптардың атаулары болмайды.

Екінші кітап «Мемлекет мүддесіне қарсы қылмыс» деп аталатын бірінші бөліммен ашылады. Бірінші бөлім төрт тараудан тұрады: бірінші тарау «Мемлекеттің халықаралық мүдделеріне қарсы қылмыстар», екінші тарау «Мемлекеттік билікке қарсы қылмыстар», үшінші тарау «Шетелдік мемлекеттер, олардың басшылары мен елшілеріне қарсы қылмыстар», төртінші тарау «Алдыңғы тарауларға қолданылатын жалпы ережелер» деп аталады.

Сыртқы қауіпсіздікке қарсы (Түркияның Қылмыстық Кодексінің терминологиясы бойынша, «мемлекеттің халықаралық мүдделеріне қарсы») қылмыстар Қылмыстық Кодекстің екінші кітабының бірінші бөлімінің бірінші тарауына қосылған баптармен қарастырылады.

Қылмыстық Кодексінің ерекшеліктері

Түркия Республикасы мен Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодекстерінің басты ұқсас тұсы екеуі де Жалпы және Ерекше бөлімдерден тұратындығы. Дегенмен Түркияның Қылмыстық Кодексінде Ерекше бөлім екі кітапқа бөлінген: 1) Қылмыстар; 2) Қылмыстық Теріс Қылықтар.

Одан кейінгі ерекшелігі - гипотезаның болмауы. Яғни Қазақстанның Қылмыстық Кодексінде қандай да бір қылмыс яки қылмыстық теріс қылық болмасын, әрбір бапта гипотезамен нақты көрсетілген. Осы тұрғыдан азаматтарға қажетті бапты іздеп табу, оқу өте жеңіл болып келеді. Ал Түркияның Қылмыстық Конституциясында гипотеза жоқ болғандықтан, қандай да бір қылмыс не қылмыстық теріс қылық туралы бапты оқу үшін түгелімен Қылмыстық Кодексті оқуға тура келеді.

Түркияның Қылмыстық Кодексі бойынша қылмыс бойынша жазаның түрлері: А) өлім жазасы;

Б) ауыр қамау;

В) қамау;

Г) Ауыр ақшалай айыппұл;

Д) Қоғамдық қызмет атқару;

Қылмыстық теріс қылық үшін:

А) жеңіл қамау;

Б) жеңіл ақшалай айыппұл;

В) белгілі бір мамандықпен немесе қолөнермен айналысу құқығынан айыру.

ҚР Қылмыстық Кодексінің 40 бабы бойынша қылмыстық теріс қылық үшін түзеу жұмыстары мен қоғамдық жұмыстарға тарту жазалары қолданылады.

Одан соң Түркияның Қылмыстық Кодексінде аборт жасату 10 аптаға дейінгі мерзімде заңды, одан кейін қылмыстық теріс қылық болып саналса, бізде ол тұрғыда тек ананың денсаулығына зиян келтірген дәрігерге шаралар қолданылатындығы көрсетілген.

Сонымен бірге, Түркияның Қылмыстық Кодексінде өзге тұлғаның несие картасын заңсыз пайдалану 3-6 жыл мерзімге бас бостандығынан айыруға алып келетіндігі көрсетілген. Ал Қазақстандық Қылмыстық Кодексте нақты несие карталары туралы бап жоқ. Тек өзгенің дүние-мүлкін, ақшасын заңсыз иемдену туралы айтылады.

Сонымен бірге, Түркияның Қылмыстық Кодексінде әуеге оқ атқаны үшін 25 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қолданылатындығы көрсетілген. Қазақстанда қаруды рұқсатсыз пайдалану, онымен өзге тұлғаны жариялау жөнінде баяндалған.

Сонымен бірге, елдегі террористтік актілерге сәйкес өзгертулерге байланысты, күдіктіні ешқандай ордерсіз қамаққа алуға болады. Алайда күдіктіні еш дәлелсіз 24 сағаттан артық ұстауға болмайды.

Сонымен бірге, журналист өзінің материалы үшін жауапты. Журналисттік материалдан соң, бір адам өз өзіне қол жұмсайтын болса, журналист 10 жылға дейін бас бостандығынан айырылады. Қазақстандық Қылмыстық Кодексте нақты мұндай бап жоқ. Бізде журналистерге қандай да бір ақпараттарды шығаруға немесе шығармауға қысым көрсетілсе, журналисттің өзіне немесе отбасы мүшелеріне қауіп тудырса деген жағдайлар баяндалған.

Сонымен бірге, қызыл түске тоқтамай өтіп кетіп, жаяу жүргіншілердің өліміне алып келсе - 25 жылға дейін түрмеге жабылады Түркияның Қылмыстық Кодексі бойынша.

Сонымен бірге, Түркияның Қылмыстық Кодексінде қауіпсіздік күштері жеке компьютерлерді тексере алады деп көрсетілген.

Түркияның Қылмыстық Кодексі бойынша сәйкес құжаттарсыз, адам ағзаларын ауыстыру 5-тен 9-жылға дейін бас бостандығынан айыру қаупін тудырады. Ал, Қазақстанда осыған ұқсас оқиға орын алғаны есімізде. Яғни, ешқандай құжатсыз қайтыс болған адамның ағзасын тірі адамға ауыстырып салған дәрігерге ешқандай жаза қолданылмады. Себебі бізде оған тыйым салатын заң жоқ.

Жалпы Түркияның Қылмыстық Кодексінде Терроризм және Экстремизм жөнінде арнайы баптар жоқ. 1991 жылы қабылданған «Терроризмге қарсы әрекет туралы» 3713 Заңда Кодекстің 125, 147, 148, 149, 156 баптары террористік әрекеттерге теңестірілгендігі жөнінде жазылған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.