Саяси әлеуметтанудың объектісі мен пәні

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
1. Саяси әлеуметтанудың объектісі мен пәні
2. Саяси жүйе ұғымы, қызметтері мен құрылымы
3. Саяси жүйенің жіктелуі

1
Саяси әлеуметтанудың объектісі мен пәні
Ең алдымен саяси әлеуметтанудың саясаттанудан айырмашылығын
ашып алғанымыз дұрыс болар. Саяси әлеуметтану мен саясаттанудың
айырмашылығы олардың пәнінде. Саясаттану қоғамның тек бір ғана-
саласын зерттейді- (саяси саласын яғни, саяси жүйе, ондағы мемлекеттік
билік, жаулап алу, мемлекеттікті сақтап қалу т.б.) Ал саяси әлеуметтану
қоғам тұтастай мемлекетке, партияларға, әлеуметтік саяси ұйымдарға,
индивидтерге қалай әсер етеді және олардың мінез-құлқы қандай деген
сұраққа жауап іздейді. Ол саясатты әлеуметтік құрылым мен формалсыз
әлеуметтік институттарға, қоғамдық пікір мен мінез-құлыққа анализ жасау
негізінде тұлғалардың (жан – жақты) психологиялық, әлеуметтік мәдени
комплексіне, әлеуметтік-саяси процесстер, нормалар мен қарым-қатынастарға
анализ жасау арқылы қарастырады.
Саяси әлеуметтанудың пәні әлеуметтік құрылым мен процестердің саяси
әлеммен өзара әрекеттесуі болып табылады.
Саяси әлеуметтану өзіне саясаттанудың жалпы теориясын (саяси билік оның
басқа әлеуметтік құбылстардан айырмашылығы және солармен байланысы) және
саясаттың. әлеуметтік аспектілерін (тұлғалардың, әлеуметтік топтардың,
бұхралық қозғалыстардың, институттардың т.б. қажетіліктері, мүдделері,
қызметі) қамтиды. Ол әлеуметтік-саяси қатынастардың үш деңгейін зерттейді:
әлеуметтік-саяси жүйенің қызмет етуінің жалпы заңдары; әртүрлі елдердегі
әлеуметтік-саяси процестердің спецификалық ерекшеліктері; саяси қызметтің
жеке түрлері.
Саяси жүйе ұғымы, қызметтері мен құрылымы
Зерттеушілер саяси жүйенің мынадай негізгі төрт белігін атайды: 1) саяси
институттар; 2) саяси қатынастар; 3) саяси ережелер; 4) саяси мәдениет.
Соларға қысқаша сипаттама берелік.
Саяси институттарға (ұйымдар, мекемелер) мемлекет, саяси партиялар,
кәсіподақтар, кооперативтік, жастар, әйелдер, т.б. ұйымдар мен бірлестіктер
жатады. Бұл ұйымдардың бәрі таптық, топтық, ұлттық, жыныстық, кәсіби, жас
мөлшеріне қарай және т.с.с. байланысты пайда болатын көптеген әлеуметтік
мақсат-мүдделерді білдіріп, қорғау үшін құрылады.
Солардың ішіндегі ең негізгісі — мемлекет. Ол қоғамда белгілі бір тәргіпті
орнатады, оны басқарады, экономикалық және әлеуметтік құрылымын қорғайды.
Ол үшін мемлекеттің арнайы аппараты, еріксіз көңдіретін күштеу, зорлау
органдары (әскер, сот, полиция, милиция және т.т.) болады. Солардың
көмегімен ол адамдардың жұріс-тұрыс, іс-әрекетін реттейді. Мемлекет қоғам
атынан оның ішкі және сыртқы саясатын атқара алады.
Мемлекеттік емес ұйымдардың арасында қазіргі қоғамның саяси өміріңде ең
үлкен рөл атқаратындар — саяси партиялар. Олар мемлекеттік билікті жүзеге
асыруға, саяси жүйені, идеологиялар мен доктриналарды, қоғамдық пікірді,
саяси сана мен мәдениетті қалыптастыруға ат салысады.
Қоғамның ен бұқаралық ұйымына кәсіптік одақтар жатады Олардың ықпалы әр
елде әр түрлі. Біздің елімізде олар халық шаруашылығын өркендетудің маңызды
міндеттерін шешуге қатысады. Еңбекшілердің заңды талаптарын қорғайды, еңбек
заңдарының қатаң сақталуын қадағалайды. Олардың денсаулығын сақтауға,
мәдени-тұрмыстық қажетін өтеуге қамқорлы жасайды. Тұрғын үйлерді бөлу,
балалар бақшасына орналастыру, мектеп оқушыларының жазғы демалысын
ұйымдастыру жұмыстарын басқарады. Қазір оның ықпалы төмендеп кетті.
Қоғамның саяси жүйесіне діни ұйымдар да кіреді. Олардың рөлі, әсіресе,
феодалдық коғамда зор болды. Ол кезде олар ақсүйектер билігінде өздеріне
қаратқысы келді. Сондықтан олар мемлекеттік билікпен қатар өздерінің заң
шығарушы, атқарушы, сот билігін де құрды. Олардың ішіңдегі ең озбыры
католик шркеуінің XIII ғасырда өздеріне қарсыларды ерекше қатал қудалаған
сот, полиция ұйымы — инквизиция еді. Олар 5 миллионға жуык адамды қуғын-
сүргінге салып, біразын тірідей отқа жағып жіберді. Капитализм кезінде дін
орындарының әсері әлдеқайда бәсеңдеді, бірақ саяси өмірде ықпалын тоқтатқан
жоқ. Бұрынғы Кеңестер Одағы кезінде олар қатгы қудаланған болатын. Қазіргі
кезде жағдай өзгерді. Қайткен күнде де сонында миллиондаған дінге
сенушілері бар ұйыммен санаспауға болмайды.
Қоғамдық жүйенің екінші бөлігін саяси қатынастар құрайды. Оған таптардың,
этникалық бірлестіктердің, тұлғалар мен қоғамның, азамат пен мемлекеттің
арасындағы қатынастар кіреді. Олардың басқа (экономикалық, ұлттық, діни,
жанұялык және т.с.с.) қатынастардан айырмашылығы мұнда олардың саяси және
мемлекеттік билікке қатынасы көрініс береді.
Саяси жүйенің үшінші бөлігі болып саяси ережелер (нормалар) есептеледі.
Олар саяси институттардың өзара бірлесіп әрекет етуін қамтамасыз етеді және
саяси жүйенің ережелік негізін құрайды. Олардың ішіндегі ең маңыздысына
Конституция және соған сүйенетін заңдар мен басқа нормативтік актілер
жатады. Оларға белгіленген тәртіпті бұзғаны үшін мемлекет тарапынан шаралар
қолданылады. Сонымен қатар саяси қызметті атқару үшін қоғамдық ұйымдар
жасаған және солардың ішіндегі қатынастарды реттеуге арналған ережелердің
де маңызы зор. Оларға ең алдымен сол ұйымдардың жарғылық ережелері жатады.
Саяси жүйеніңтөртінші белгісі — саяси мәдениет. Ол саяси сана мен іс-
әрекетте, саяси көзқарастарда, идеяларда, теорияларда, саяси
тұғырнамаларда, бағдарламаларда, шешімдерде, , саяси ережелерге қатынаста
көрініс табады.
Саяси жүйенің көрсетілген бұл төрт бөлігі үздіксіз дамып отырады. Олар
өздеріне тән арнайы әдіс-тәсілдерді пайдалана отырып, белгілі бір мақсаттар
мен қызметтерді атқарады. Олар бір-бірімен тығыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.