Бейбітшілік уақытындағы төтенше жағдайлар

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Бейбітшілік уақытындағы төтенше жағдайлар.
Тақырыбы: Соғыс уақытындағы төтенше жағдайлар.

● Мақсаты: Студенттерді төтенше жағдайлар саласындағы теориялық біліммен
қамтамсыз ету. Төтенше жағдайлардың негізгі түсініктерін, терминдерін,
пайда болу себептері бойынша жіктелуін, оларды алдын алу және болжау.

● Дәріс жоспары:
1. Курсты игеру барысында қолданатын негізгі терминдер, түсініктер,
анықтамалар, аббревиатуралар, шартты белгілер.
2. Төтенше жағдайлар және олардың негізгі белгілері. Таралу масштабы,
пайда болу себептері бойынша төтенше жағдайлардың жіктелуі.
3. Табиғи сипаттағы ТЖ. Пайда болу себептері. Зілзалардың жіктелуі.
Мемлекет тұрғындарға мен шаруашылық объектілеріне келтіретін
зардаптары, оларды алдын алу және болжау мүмкіндігі.
4. Техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар. Пайда болу себептері
5. Әлеуметтік жанжалды төтенше жағдайлар. Пайда болу себептері
6. Азаматтық қорғаныс бойынша тұрғылықты мекендерді топтарға, шаруашылық
обьектілерін категорияларға жатқызу.
7. Қару түсінігі. Қазіргі уақытта пайдаланатын зақымдау құралдар.
Қарпайым шабуыл қарудың қысқаша сипаттамасы. Ядролық қару. Химиялық
қару. Бактериолгиялық қару.

● Дәріс тезистері:
Төтенше жағдай –авария, зілзала немесе апат салдарынан болған,
адамдардың қаза болуына әкелеп соққан немесе әкеліп соғуы мүмкін, олардың
денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргізуші обьектілерге нұсқан
келтірген немесе келтіруі мүмкін, халықты едәуір дәрежеде материалдық
шығындарға ұшыратып, тіршілк жағдайын бұзған, белгілі бір аумақта туындаған
жағдай.
Төтенше жағдайлардың басты көрсеткіші – бүлдіру процесстерінің айқындылығы,
оларды қалыпқа келтіру үшін қосымша күш пен қаражатты тарту және айрықша
шешім қабылдауды талап етеді.

Төтенше жағдайлар үш негізгі белгілер бойынша жіктелінеді:
• Пайда болу саласы бойынша
• Ведомстволық қатыстығы бойынша
• Таралу масштабы бойынша

Пайда болу саласы бойынша төтенше жағдайлар:
• Табиғи
• Техногенді
• Әлеуметтік – жанжалды

Ведомстволық қатыстығы бойынша төтенше жағдайлар:
• құрылыста
• өндірісте
• көлікте
• ауыл шаруашылығында
• орман шаруашылығында
• көліктік байланыстарда (газ өткізгіштер, мұнай өткізгіштер)

Таралу масштабы бойынша төтенше жағдайлар:
• обьектілік (зардаптардың таралуы қондырғыда, цехте, обьектіде
шектеледі)
• жергілікті (таралуы елді мекендерде, аймақта, облыста шектеледі)
• аймақтық (таралуы бірнеше облыста шектеледі)
• глобальды (зардаптардың Қазақстан Республикасында және шектес
мемлекеттердің аумағына таралады).

Тұрғындар мен мемлекеттік шаруашылық кешеніне дүлей зілзалардың
келтіретін зардаптары.
Табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар келтіретін санитарлық шығындардың
құрылымы мен көлемі ТЖ болған аймақтын тұрғындар тығыздылығына
байланысты, хабарландырудың деркезілігіне апат орнымен тұрғылықты
мекеннің арақашықтығына, медициналық мекемелердің орналасуына, қоршаған
ауаның температурасына, жыл, тәулік мезгіліне, және басқа да
ерекшеліктеріне байланысты өзгереді.
2003 жылы Қазақстан Республикасында 4364 табиғи сипаттағы төиенше
жағдайлар болған, 5811 адам зардап шеккен, с.і. 808 адам мерт болған,
материалдық шығыны 409,3 млн. тенге құрайды.
Гидрометеорологиялық және геологиялық қауіпті құбылыстардың (қар
көшкіні, дауылдар, көктем-жазғы су тасқындары, су қоймалардың су
деңгейінің көтерілуі

Төтенше жағдайлардың негізгі ұйымдары және жіктелуі.

Адам қоғамында сырқаттанушылықтың таралуы мен пайда болуы жөнінде ілім
ретіндегі эпидемиологиясының анықтамасына қарағанда төтенше жағдайлар
эпидемиологиясы пәнін төтенше жағдайлар (ТЖ) зонасында тұрғындар
арасындағы жаппай сырқаттанушылықтың алдын-алу жүйесі жөніндегі ілім
ретінде негіздеуге болады.
Төтенше жағдайлар – бұл адамдар өліміне, олардың денсаулығына,
айтарлықтай материалдық шығынға ұшыратын және тұрғындардың өмір сүру
жағдайларын нашарлататын: авариялар, ауыртпалықтар немесе катастрофалардың
нәтижесінде пайда болатын белгілі бір аймақтағы жағдайлар.
ТЖ табиғи және техногенді сипатта болып ажыратылады.
Табиғи сипаттағы ТЖ – бұл стихиялық ауыртпалықтар (жер сілкіну, сел,
су тасқыны, құлау және т.б.), табиғи өрт, эпидемия, эпизоотия,
ауылшаруашылық өсімдіктері мен ормандардың зиянды жәндіктермен
зақымдалуынан болатын төтенше жағдайлар.
Техногенді сипаттағы ТЖ-лар адам әрекетіне байланысты және де
өнеркәсіптік, келіктік және де басқа авариялармен, жарылыс, өрт,
биологиялық қауіпті заттарды шығаратын немесе шығару қаупі бар
авариялармен, құрылыстар мен ғимараттардың кенеттен құлауымен, плотинаның
жарылуымен, тазалау құрылымдарында, энергетикалық және коммуникациялық
қамтамасыз ету жүйелеріндегі авариялармен тудырылған жағдайлар.
Төтенше жағдай жарияланған белгілі бір территория ТЖ зонасы болып
табыады. Ол территорияда бір ғана себептен болған, әсер ету сипаты бойынша
біркелкі не болмаса әр түрлі бірнеше ошақтар жиынтығы болып бөлінеді.
Төтенше жағдай ошағы – бұл зақымдаушы факторлардың әсеріне тұрған
адамдар мен құрылыстары бар территория.
Таралу масштабы бойынша бөлінеді:
- объектілік, таралуы цехтағы қондырғы және (өнеркәсіп орындарының)
объектілерімен шектеледі;
- жергілікті, зардабының таралуы тұрғындар пункті аудан, облыспен
шектелгеді;
- аймақтық, зардабының таралуы бірнеше облыстармен шектеледі.
- глобальді-зардабының таралуы Қазақстан Республикасы мен көршілес
мемлекет территорияларын қамтиды.
Адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіру дәрежесіне байланысты
бөлінеді:
- Апаттар – бұл техногенді ТЖ, объектідегі жұмысшылардың және көрші
территориядағы тұратын тұрғындардың денсаулығына қауіп төндіретін,
құрылымдар мен қондырғылардың, механизмдерінің зақымдалуы,
технологиялық процестің бұзылу себебінен болады;
- Стихиялық ауыртпалықтар – бұл белгілі бір территориядағы тұратын
тұрғындардың денсаулығына қауіп төндіретін, табиғи сипаттағы қирау
құбылыстарының әсерінен болатын төтенше жағдайлар.
- Катастрофа – бұл ТЖ-дың аймақтық немесе глобальді масштабта
білінетін, техногенді немесе табиғи сипаттағы қирау құбылыстары.
Медициналық тұрғыдан катастрофаны адам өмірі мен денсаулығына өте
қауіпті, кенеттен әрі жылдам өтетін жағдай деп түсіндіруге болады.
Адамзаттың өзінің болуына қауіпті, адам өліміне әкелетін,
техногенді, табиғи немесе экологиялық құбылыстар ғана катастрофа
бола алады.
ТЖ медициналық зардабы – бұл тұрғындар арасындағы санитарлық шығын, ТЖ
ауданындағы санитарлық-гигиеналық және эпидемиологиялық жағдайлармен
асқынған, зақымдану ошағындағы адамдардың психикасының бұзылуы,
территориалды денсаулық қорғау басқарма жүйесінің ұйымшыл болмауы,
медициналық күштер мен құралдар шығыны.
ТЖ-дың алдын-алу – бұл уақытында ұтымды жүргізілетін шаралар кешені
және олар материалдық шығындар көлемін төмендетуге, адамдардың өмірі мен
денсаулығын қорғауға, ТЖ-дың пайда болу қаупін мүмкіндігінше максимальді
төмендетуге бағытталған.
ТЖ-ды жою – бұл құтқару, апатты қалпына келтіру және басқа да шұғыл
жүргізілетін жұмыстар, төтенше жағдай пайда болған кезде жүргізілетін және
адамдардың өмірі мен денсаулығын сақтауға, сондай-ақ ТЖ зонасын жоюға және
материалдық шығын көлемін төмендетуге бағытталған.
ТЖ кезінде тұрғындарды, қоршаған ортаны және шаруашылық объектілерін
қорғаудың негізгі принциптері болып табылады:
- жариялылық, ТЖ-дың пайда болуын алдын-ала болжауы, тұрғындарды
хабарландыру және оларды жоюға шаралар ұйымдастыру.
- Қауіп тудыратын алдын-ала анықтау ТЖ ескерту шаралар ұйымдастыру.
- Міндетті түрде құтқару, қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу, жедел
медициналық көмек көрсету, зардап шеккен тұрғындармен жұмыскерлерді
әлеуметтік қорғау, шығындарды өтеу.
Төтенше жағдайлардың сипатты белгілері:
- Тұрғындар арасында инфекцияның эпидемиялық таралуы, региондарға
инфекцияның енуіне қауіп тууы;
- Инфекцияның аймақтан тыс жаппай таралуы және тасымалдауына қауіп
тууы;
- Адамдардың жаппай жұқтыруы және көптеген ошақтардың пайда болуы;
- Инкубациялық кезеңнің қысқаруы, инфекция көзінің анықталмауы,
сыртқы орта объектілерінің зақымдалуы себебінен тұрғындардың үнемі
қарым-қатынаста болуы, қоздырғыш дозасының көбеюі және адамдардың
қорғаныс қабілетінің (резистенттілігінің) төмендеуі;
- Сырқаттанушылықтың жоғарлауы, аурудың ауыр формалары мен өлім
санының көбеюі;
- Инфекция ошағының ұзақтығы және дер кезінде диагностика
жүргізілмеуі себепті және ауруларды кеш оңашалауға байланысты ауру
көзімен тұрғындардың қатынаста болуы;
- Инфекцияның таралуына байланысты әлеуметтік және экономикалық
шығынның көбеюі;
- Жергілікті денсаулық саутау органдарының, техникалық немесе арнайы
дайындықтан өткен персоналдың болмауы, қажетті ресурстармен
жабдықтардың жетіспеуіне (дәрілер, вакциналар, лабораторлық
материалдар, дезинфекциялық, дезинсекциялық, дератизациялық заттар)
байланысты төтенше эпидемиялық жағдайлармен күресе алмауы.
Ситуацияның түрлері жергілікті екі факторларға байланысты болады:
а) аймақтың эпидемиялық жағдайы;
б) қоздырғыштың берілу жоладырының болуы немесе жоқтығы.
Қазіргі заманғы мәселелерге байланысты Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау
ұйымдардың комитеті (БДҰ) катастрофаның шығуына байланысты жіктелуін
ұсынады:
I. Табиғи, адам іс-әрекетіне байланыссыз (стихиялық апат)
а) метеорологиялық – дауылдар (тайфундар, құйындар, циклондар,
борандар, аптап ыстық, аяз, құрғақшылық т.б.);
б) теллурикалық және тектоникалық – жер сілкіну, вулкандардың ашылуы
және т.б.;
в) топологиялық – су тасқыны, селдер, құлама қорлар;
г) космостық – метеориттер мен басқа да космостық катастрофалар.
II. Жасанды немесе антропогенді (адам іс-әрекетімен байланысты).
а) транспортты – авиациялық, теміржолдық, автокөліктік, өзен мен меңіз
флотындағы апаттар;
б) өндірістік – химиялық, механикалық, радиациялық, термиялық
энергияның, бактериологиялық агенттің босап шығуы;
в) арнайы – эпидемиялар, соғыстар;
г) әлеуметтік – аштық, терроризм, қоғамдық – тәртіпсіздіктер,
алкоголизм, нашақорлық, токсикомания.
1996 жылдың 10 сәуірінде И153 шыққан Қазақстан Республикасының
Денсаулық қорғау департаментінің бұйрығында ТЖ критерилеріне келтірілген
көрсеткіштердің бірі белгілі болған кезде тез арада хабарландыруды талап
ететін, ТЖ-дың уақытша критерилері мен жіктелуі өңделген.

Жедел хабарландыруды талап ететін төтенше жағдайлардың уақытша критерилері
мен жіктелуі.

И 153 бұйрыққа сәйкес келтірілген көрсеткіштердің бірі белгілі болған
кезде ТЖ оперативті штабының жедел хабарлауын талап ететін, ТЖ-дың негізгі
уақытша критерилері келесі болып табылады (критерий номерлері ТЖ жіктелуі
номерлеріне сәйкес келеді (1 кесте)):

1. Зардап шеккендердің саны 5 адам және одан көп.
2. Зардап шеккендердің саны 10 адам және одан көп -
1.1; 1.2; 1,4; 1.5; 1.7; 1.8; 1.9; 2.1; 2.2; 2.3; 3,1.
3. Зардап шеккендердің саны 15 адам және одан көп – 1,6.
4. Өлгендер саны 2 адам және одан көп – 1,1; 1,2; 1,3; 1,4; 1,5; 1,7;
1,8; 1,9; 2,1; 2,2; 2,3; 3,1.
5. Өлгендер саны 4 адам және одан көп – 1,6.
6. Медико-санитарлық зардабын өз күштерімен жоюға қабілетсіз - 1,1; 1,2;
1,3; 2,1.
7. Адамдардың патогенділігі 1-2 топтардағы инфекциялық сырқаттанушылық
қоздырғыштарымен қауіптілігі 1-2 кластағы улы химиялық заттармен
зақымдану фактісі – 1,5.
8. белгілі инфекциялармен адамдардың топтық сырқаттанушылығы 20 адам және
одан көп –2,4.
9. Этиологиясы белгісіз адамдардың топтық сырқаттанушылығы 10 адам – 2,4.
10. Адамдардың диагнозы белгісіз қызбалық сырқаттанушылығы 5 адам – 2,4.
11. Өлім немесе сырқаттанушылық деңгейі орта статистикадан 2 немесе – 2,4
есе жоғары.
12. Жануарлар мен өсімдіктерді аса қауіпті инфекция қоздырғыштарымен
жұқтыру – 1,5.
13. Жаппай сырқаттанушылық немесе жануарлардың өлу фактісі – 2,4.
14. Зақымдаушы факторлардың санитарлық-қорғау зонасына шығуы,
тұрғындардың зақымдалуына қауіп төну – 1,3; 1,2.
15. Ауданның санитарлық-эпидемиологиялық жағдайының кенеттен нашарлауы,
жұқпалы аурулардың пайда болу каупі – 1,6.
16. Іркіңді сулардың немесе суды ластайтын заттардың концентрациясының
көбеюі – 10 және одан да көп – 1,7.
17. ПДК (ПДУ) шектеліп рұқсат етілген және шектеліп жоғарлауы 100 рет
одан да рұқсат етілген деңгей көп – 1,9; 1,4.
18. Шектеліп рұқсат етілген концентрация (ШРК) жоғарлауы 50 және одан да
көп – 3,1; 3,2.
19. ПДК жоғарылауы 8 сағат ішінде 30-49 және одан да көп – 3,2.
20. ПДК 2 тәулік ішінде 20-29 және одан да көп – 3,2.
21. Тәжірибеде зардап шеккендер мен госпитализация қажет ететін
адамдардың санына байланысты ТЖ жіктеліп, қолданылады.
Осы белгілеріне сәйкес олар 2 топқа бөлінеді:
- Аз ТЖ – жануарлар қайтыс болғандар 100 адам немесе
госпитализациялауды қажет ететіндер 50 адам;
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.