Солтүстік Америка құрлығының климаттық ерекшлеліктері

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Солтүстік Америка құрлығының климаттық ерекшлеліктері

Солтүстік Америка оған жататын аралдармен қоса солтустік ендіктін 83
және 7○ аралығында жатыр, яғни солтүстіктен оңтүстікке қарай солтүстік
жарты шардың экваторлық белдеуден басқа климаттық белдеулерін түгел
камтиды. Сонымен бірге материктің мейлінше енді және көлемді бөлігі
субарктикалық және қоныржай белдеулерде, ал неғурлым аз бөлігі субтропиктік
белдеуде жатыр. Тропиктік және субэкваторлык белдеулер шегінде Солтүстік
Американың мейлінше жіңішкерген оңтүстік бөлігі бар; ал арктикалық
белдеу негізінен аралдарды қамтиды. Ендік бағытындағы орнының мұндай
ерекшеліктері материктің солтүстік және оңтүстік бөліктерін күннің
жылытуында және оның көлемді солтүстік жағындағы жаз және қыстың
радиациялық жағдайларында орасан зор өзгешеліктер тудырады. Күн
радиациясының жылдық мөлшері онтүстік-батыста әр шаршы сантиметрге шакқанда
түсетін 180 килокалориядан Кана-даның солтустік жағында — 80 килокалорияға
дейін кемиді. Жер бетінің негізгі элементтері субмеридиандар (меридианға
таяу) бойында көсіліп жататын Солтүстік Американың орографиясы шығыстан,
яғни Атлантика жақтан ауа ағынының келуіне ко-лайлы болады, өйткені бұл
жақта елеулі орографиялық кедергілер жоқ. Ал Тынық мұхит жактан енген ауа
ағыны Кордильер тауларына тіреліп, материктің тукпіріне өте алмайды.
Солтустік Музды мухит пен Мексика шығанағының аралығында материктің орта
шенін алып жаткан жазық алқаптардың болуы және кеңінен созылып жатқан
орографиялық кедергілердің кездеспеуі арктикалық және тропиктік ендіктер
аралығында меридиандық бағытта жылдың барлык маусымында ауа ағынының
алмасуына жағдайлар жасайды.
Солтүстік Американың басым бөлігінің үстіндегі атмосфераның айналым
ағындарының негізгі түрі — батыс пен шығыс аралығындағы ауысуы. Алайда
материктің орографиялық ерекшеліктеріне қарай мұхит ауасының әсері
негізінен алғанда Тынық мұхит жағалауы мен Кордильердің батыс беткейіне
ғана тие алады. Орталык Америкаға және ішінара Мексикаға Солтүстік
Атлантика максимумының батыс жақ шетінің және соған байланысты пассатты
(тропиктік белдеулер желі) ауа ағынынын ықпалы тиеді. Ал, солтүстік
ендіктің 40°-нан оңтүстікке таман Тынық мұхит жағалауы Тынық мұхит
максимумының шығыс жак бетінің әсерінде болады. Орталык Американың қиыр
оңтүстігіне жаз мезгілінде экваторлық муссон желдері келіп жетеді.
Солтустік Америка материгі орографиясының ерекшеліктері, арктикалық
және тропиктік су бассейндерінің біршама таяу жатуы, куннің жердін бетін
жылытуындағы орасан зор айырмашылықтар мен ауа ағыны бағыттарының күштілігі
тропосферада дауылдар мен қүйындардың (торнадо) —сұрапыл желдердің пайда
болуына жағдай жасайды. Дауылдар (бүл Шығыс Азиядағы тайфундардын бір түрі)
әсіресе материктің Атлант мұхиты маңындағы бөліктері мен Орталык Америка
аралдарына тән жайт. Ал күтпеген жерден көтеріліп шыға келетін күшті
құйындар – торнадолар - негізінен Америка Құрама Штаттарының континенттік
штаттарына тән құбылыстар.
Жылдың қыс мезгілінде субтропиктік максимум мейлінше онтүстік жақта
байқалады және жаздағыға қарағанда әлсіздеу келеді. Сондықтан Атлантика
үстіндегі ауа кысымы материктегімен салыстырғанда төмен және материктегі
континенттік ауаның Атлант мұхиты жағына қарай ауысуы басым болады. Біршама
арктикалык суық ауа таскыны қыс кезінде қазан шұңкыры теңіз денгейінен
төмен жатқан Баффин шығанағының батыс шеті арқылы материктің онтүстік
бөлігіне өтеді, кейде тіпті Флоридаға дейін жетеді де, онда температураның
күрт төмендеуіне ықпалын тигізеді. Орталық Америкада қыс кезінде пассат
желінің таралуының әсері күшті сезіледі. Сонымен бірге Атлант мұхмтынын
біршама жылы әрі ылғалды тропиктік ауасы мен Тынык мұхиттын біраз суык
ауасы араларындағы атмосфера фронты Орталық Америкадан шығысқа қарай
ойысады да онда күшті байкалмайды.
Сөйтіп, кыстыгүні материк үстіндегі температураның таралуы мүхиттардың
әсерінен ғөрі күн радиациясына көбірек байланысты болады. Американың
солтүстік бөлігінде январьдық орташа темпаратурасы өте төмен: Канада мен
Алясканың көп жерінде -20○-дан -24° С-ге дейін. Канадалық Арктика
архипелагының аралдарында -36° С және Гренландия аралының орталығында - 44○
С-ге денін суык болады. Бүл кезде Америка Құрама Штаттарының онтүстігіндегі
ауаның температурасы жылы келеді.
Ал Орталык Амернканың оңтүстік бөлігінде +20, тіпті +24° С-ге дейін де
жетеді.
Қыс кезінде жауын –шашын ең көп тусетін жері-Тынық мұхиттың коңыржай және
субтропиктік ендіктерде жатқан жағалаулары.
Жьпдың жылы мезгілінде Солтүстік Американың үлкен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.