Спектор инфрақызыл және ультракүлгін сәулелер

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Спектор инфрақызыл және ультракүлгін сәулелер.
Көрінетін сәуле шығарумен Жарық сәуле шығару атаулының барлық түрі
бітіп қалмайды. Көрінетін сәуле шығарумен көршілес инфрақызыл және
ультракүлгін сәулелер бар.
Инфрақызыл сәуле шығару. Прибордың сезгіш элементтінің қара
пластинасын спектрдің қызыл ұшына қарай жылжыта қозғағанда,
температураның артқаны байқалады. Егер пластинаны, көздің жарықты байқай
қоймайтын, спектрдің қызыл ұшына қарай ығыстырсақ, онда пластинаның
бұрынғыдан да күштірек қызатынын байқаймыз. Осы қызу туғызатын
электромагниттік толқындар инфрақызыл деп аталады. Оларды кезкелген
қыздырылған дене, тіпті жарықталынбаса да, шығарады. Мысалы. Жағылған пеш
немесе пәтерді инфрақызыл толқындар шығарады, олар айналасындағы денелерді
едәуір қыздырады. Сондықтан инфрақызыл толқындарды көбінесе жылулық деп
атайды.
Көз қабылдай алмайтын инфрақызыл толқындардың ұзындықтары жарық
толқындарының ұзындығынан артық болады. Электр доғасы мен қыздыру шамының
сәуле шығару энергиясының максимумы инфрақызыл сәулелерге сәйкес келеді.
Инфрақызыл сәулені лак қосып боялған нәрселерді, көкөністі, жемістерді
кептіру үшін пайдаланады. Көзбен көріне қоймайтын объектінің инфрақызыл
кескінін көрінетін кескінге айналдыратын приборлар жасалған. Қараңғыда
көруге мүмкіндік беретін дүрбілер мен оптикалық көздегіштер дайындалады.
Ультракүлгін сәуле шығару. При6ор спектрдің күлгін ұшынан әрі қарай
температураның аз да болса жоғарылағанын анықтайды. Ендеше толқын ұзындығы
күлгін жарықтың толқын ұзындығынан қысқа электромагниттік толқындар да
бар. Оларды ультракулгін толқындар деп атайды.
Ультракүлгін сәуле шығаруды люминесценттеуші затпен жабылған
экранның көмегімен байқауға болады. Экранның спектрдің күлгін аймағынан
тыс жатқан сәулелер түсетін бөлігі жарық шығара бастайды.
Ультракүлгін сәулелердің химиялық активтілігі жоғары болып келеді.
Ультракүлгін сәулені фотоэмульсия өте сезгіш келеді. Бұған қараңғыланған
үйде фотоқағазға спектрді проекциялау арқылы көз жеткізуге болады.
Көрінерлік спектр аймағындағы қарағанда, спектрдің ұшынан әрі қарай қағаз
көбірек қараяды.
Ультракүлгін сәулелер көру бейнесін туғызбайды, олар көрінбейді. Бірак
ол көз торы мен теріге орасан зор әсер етеді және бұлдіреді. Күннің
ультракүлгін сәулелері атмосфераның жоғарғы қабаттарында нашар жүтылады.
Сондықтан биік тауда қара шыны кезілдіріксіз және ұзақ уақыт киімсіз қалуға
болмайды. Шыны ультракүлгін сәулелерді кеп жүтады. Сондықтан көрінетін
спектрге арналған мелдір шыны көзілдірік те көзді ультракүлгін сәулелерден
қорғайды.
Дегенмен, ультракүлгін сәулелердің аз мөлшерінің емдік әсері бар.
Сондықтан, әсіресе жас кезде күн кезівде шамалап болу пайдалы: ультракүлгін
сәулелер орғанизмнің өсуіне және нығаюына себін тигізеді. Тері тканіне
тікелей әсерінен басқа (қорғаныш пигмент — күнге тотығудың 2 витаминінің
пайда болуы), ультракүлгін сәулелер орғанизмдегі тіршілікке қажетті
функциялардың жұмысын жақсартады, орталық нерв жүйесіне әсерін тигізеді.
Ультракүлгін сәулелер сондай-ақ бактерицидті әсер көрсетеді. Олар ауру
туғызатын бактерияларды жояды, сондықтан осы мақсат үшін медицинада
пайдаланылады.
Қызған дене толқын ұзындыгы көрінетін сәуленің толқын ұзындығынан
артық инфракүлгін сәулелерді кебірек шығарады. Ультракүлгін сәуле қысқа
толқынды және химиялық активтілігі жоғары болып келеді.

РЕНТГЕН СӘУЛЕЛЕРІ
Инфрақызыл және ультракүлгін сәулелер жайында бәрің бірдей естімеген
де боларсыңдар бірақ рентген сәулелерінің бары жөнінде, әрине, кім де болса
біледі. Бұл тамаша сәулелер кәдімгі жарық үшін мөлдір емес денелерден етіп
кетеді.
Рентген сәулелерінің жүтылу дәрежесі заттың тығыздығына пропорционал.
Сондықтан рентген сәулелерінің жәрдемімен адамның ішкі ағзаларының
фотографиясын алуға болады. Бұл фотографияларда қаңка сүйектерін және
жұмсақ тканьдардың әр түрлі өзгерістерін оңай ажыратуға болады.
Қазір біздің еліміздегі барлық азаматтар жылына бір рет
флюорографиядан етуге тиіс. Рентген сәулелерінің жәрдемімен адам ауырғанын
сезе бастаудан бұрын, ауруды алдын ала анықтап білу үшін, кеуде
клеткаларының суреті түсіріледі.
Рентген сәулелерінің ашылуы. Бұл сәулелерді 1895 ж. неміс физигі
Вильгельм Рентген ашқан. Рентген өзіне дейінгі көптеген
ғалымдардық мән бермеген және қоймағандарын байқай білді. Осы ерекше
қабілеті оның тамаша жаңалық ашуына жәрдемдесті.
XIX ғасырдың аяғында аз қысымды газдардағы разряд физиктердің
назарын жаппай аударды. Бұл жағдайларда газ-разрядтық түтіктерде өте шапшаң
электрондардың ағыны туғызылған. Сол уақытта оларды катод сәулелері деп
аталған. Бұл сәулелердің табиғаты ол кезде сенімді түрде тиянақтала
қоймаған еді, тек бұл сәулелердің шығатын басы түтіктің катодында екені
ғана мәлім болған.
Катод сәулелерін зерттеумен шұғылданған Рентген, фотопластина қара
қағазға ораулы түрғанына қарамастан, разрядтық түтікшенің маңында ағарып
қалған. Осыдан кейін ол тағы бір таңқаларлық құбылысты байқады. Барийдің
платина ерітіндісіне батырылған қағаз экранға разрядтық түтікшені
орағанда, экран ағара бастайтыны байқалды. үстіне, Рентген түтікше мен
экранның арасына қолын ұстағанда экранда қолдың нобайының қылаң реңкінде
сүйектердің қара көлеңкелері көрінеді.
Ғалым разрядтық түтікшемен жұмыс істегенде бұрын
белгісіз күшті, етімді сәуле пайда болатынын түсінді. Ол оны Х -сәулелер
деп атады. Соңынан бұл сәулелерге рентген сәулелері деген термин
берік қалыптасты.
Рентген жаңа сәуле катод сәулелерінің (шапшаң электрондар ағыны) шыны
түтіктің қабырғаларына соқтығысқан орындарында пайда болатынын
байқаған. Бұл орында шыны жасылдау жарық шығарған. Х-сәулелер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.