Шұжық өндіру жабдықтарының классификациясы
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...3
1 Қыртыс майы дегеніміз не?
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...5
2 Шұжық өндіру жабдықтарының классификациясы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.1 Кесу жабдықтары және қыртыс майды (шпик) кесуге арналған жабдықтың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..
... .21
2.2 Технологиялық процесстің қысқаша
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..28
3 Технологиялық сипаттамалар мен есептеулер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
3.1 Қыртыс майды кескіш жабдық және оның жұмыс істеу
принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2 9
3.2 Технологиялық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3.3 Кескіш құралдардың есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 33
3.4 Күштік есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
3.5 Кинематикалық есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 39
3.5.1 Сынабелдікті берілістің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
3.5.2 Буынтықты берілістің
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44
3.5.3 Беріктікке есеп
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 45
3.5.4 Қисықтісті дөңгелектердің тісті беріліс есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45
3.5.5 Беріктік есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 49
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...51
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..52
А Қосымшасы Спецификация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ..53
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы Президентінің 2030 жылға дейінгі даму
стратегиясында қайта өңдеу өнеркәсіптерінің өсу үлесі қажеттілігі басым
көрсетілген. Осы мақсатта 2012 жылға дейінгі бірінші кезеңде ауыл
шаруашылығы және тамақ өндірісінің дамуы реті жүзеге асырылуда.
Тамақ өндірісі кәсіпорындарының нарықтық экономикалық кезеңдегі
алатын орны зор. Себебі бұл кәсіпорындар халықты тағамдармен қатар жұмыс
орындарымен де қамтамасыз етед Ет өндірісінің басты міндеттері болып өнім
сапасын жоғарлату, ресурс және энергия үнемдейтін технологияларымен
техникалық жабдықтарды жасау өндірістің санитарлы-гигиеналық, қауіпсіздік
техникасы жағдайын жақсарту, біртіндеп колмен жасалатын тиеп-түсіру
жұмыстарындағы ауыр жұмыстарды қысқарту, сонымен қатар, жақсы
конструктивті материалдарды қолдану техникалық жабдықтауды жүргізу, өнім
мен шикізатты өндіруді кешенді жүргізуді қамтамасыз ететін құралдар
негізінде кәсіпорынды жабдықтау болып табылады.і.
Қазіргі кезде тамақ өндірісі кәсіпорындары шағын және индустриялдық
технологиялармен жабдықталған. Индустриялдық кәсіпорындар көптеген тамақ
өнеркәсібінің өндіріс орындарымен бірлесіп, технологияларымен қамтамасыз
етілген. Дегенмен, тамақ өндірісі кәсіпорындарының технологиялық
жабдықтарын үнемі жетілдіріп отыру қажет. Оларды жетілдіру келесідей
бағыттарда жүргізіледі:
• машинанңң өнімділігін арттыру;
• машина бөлшектері мен механизмдерінің сенімділігін жоғарылату;
• басқаруы жеңіл механикаландырылған және автоматтандырылған
желілерді шығару;
• машиналарды ауыстырмалы бөлшектермен қамтамасыз етіп, массасын
азайту. т.с.с.
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясында қайта
өңдеу өнеркәсібінің деңгейінің өсу қажеттілігі көзделген. Қазіргі жағдайда,
яғни меншік формасы мен шаруашылық жүргізу әдісінің өзгеруінде шығарылған
өнімнің сапасы үлкен маңызға ие болады, өйткені, тауарлар нарығында
бәсекелестік күрес нәтижесінде тек тиімді өндірісі бар және жоғары сапалы
өнімді кәсіпорын ғана гүлдене алады. Ет өнімдері өнеркәсібінің тиімділігін
жоғарлатудың негізгі факторы болып тағамдық мақсатта өңдеуде ет шикізатын
толық пайдалану болып табылады. Осыған байланысты, технологиялық процесстің
барлық кезеңінде шығындарды азайту нәтижесінде ет ресурстарын көбейту,
шикізатты үнемдеу шараларын жүргізу қажет.
Шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы экономиканың, жан-жақты әрі
нәтижелі секторларының бірі болып табылады, ол ЖҰӨ үлкен бөлігін құрайды
және экономикалық белсенді тұрғындарды жұмыспен қамтамасыз етеді.
Бағдарламада аграрлық сектордың қалыптасуында пайда болған өнімді
өткізуге, бағаны қалыптастыруға, салық және несиемен қамтамасыздандыруға
байланысты мәселелерді шешу жолдары қарастырылған. Бұл бағыттардың
орындалуы ҚР Президентінің Қазақстан Республикасы аймақтық және басымдылық
тұралы бағдарламада шағын кәсіпкерлікті дамыту және қолдау жарлығымен
сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.
Ет өндірісінің басты міндеттері болып өнім сапасын жоғарлату, ресурс
және энергия үнемдейтін технологияларымен техникалық жабдықтарды жасау
өндірістің санитарлы-гигиеналық, қауіпсіздік техникасы жағдайын жақсарту,
біртіндеп колмен жасалатын тиеп-түсіру жүмыстарындағы ауыр жүмыстарды
қысқарту, сонымен қатар, жақсы конструктивті материалдарды қолдану
техникалық жабдықтауды жүргізу, өнім мен шикізатты өндіруді кешенді
жүргізуді қамтамасыз ететін құралдар негізінде кәсіпорынды жабдықтау болып
табылады.
Қазақстан жеделдете жан-жақты жаңғырта жаңарту жолын таңдап алып
отыр. Біз осы заманғы әлемде Қазақстанға және қазақстандықтарға лайықты
орын, бүкіл ел халқының әл-ауқатының өсуі мен тұрмыс деңгейінің елеулі
жақсаруын қамтамасыз ету үшін сыртқы рыноктарға шығып, сенімді орнығуға
міндеттіміз.
Үкімет ұлттық тауарлар мен қызмет көрсетудің бәсекеге қабілеттілігін
қолдауға бағытталған нақты бағдарламалар қабылдауы қажет. Жеке меншік
бизнесті қолдаудың және оның тауарлары мен қызметінің әлемдік рыноктарға
жылжытатын мамандандырылған құрылымдар болуы шарт, мұндай ұйымдардың
әлемдік тәжрибесін зерделеп, оны еліміздің жағдайына бейімдеуіміз керек.
Бұл жолда Қазақстан мен өңірдің нақты жағдайын ескеріп, әрі әлемнің
озық мемлекеттерінің жетістіктерін өзімізде іске асыра отырып, біздің:
Біріншіден, қандай да бір табыстарға қолымыз жетіп үлгерген
секторларды жаңғырта жаңарту қарқынын жеделдете түсуіміз қажет;
Екіншіден, жаңғырта жаңартуды ешқандай алалаусыз Қазақстан
экономикасы мен әлеуметтік өмірінің барлық салаларына тарату керек.
Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры халықтың
кәсіпкерлік әлеуеті мен бастамшылығ ын іске асыруға тырысқан түрлі топтар
үшін қаржы ресурстары үшін сараптама жасаудың нақты қайнарына айналуға
тиіс. Қордың өкілдік желісін кеңейту, өңірлердегі кәсіпкерлікті қолдауға
бағытталған жұмысты күшейту қажет деп Қазақстан Республикасының Президенті
өзінің жолдауында ауылшаруашылық өнімдерінің сапасын жоғарылатуға және оның
Бүкіл Әлемдік Сауда ұйымының талаптарына сай келуге жеткізетін мақсаттары
туралы айтты. Сондықтан да өндірушілер ауылшаруашылық өндірісін
модернизациялау және дайын өнімнің сапасын жоғарылату керек.
Қазіргі кезде елімізде көптеген тамақ өнімдерін өндіретін
шағын және орта кәсіпорындар ашылуда. Сонымен қатар ауылды жерлерде шағын
кәсіпорындар ашу, бұл ауыл тұрғындарын өздерінің шикі заттарын өңдеп дайын
өнім алумен қатар, жұмыспен қамтамасыз етеді. Шағын және орта кәсіпорын
ашу кезінде өндірілетін өнімнің жоғары сапалы болуына және шикі затты толық
пайдаланып қалдықсыз өнім өндіру мақсатын көздейді. Шикізатты қалдықсыз
өндіріп, өндірілген өнімнің жоғары сапалы болуы жаңадан ашылған
кәсіпорындар үшін бәсекеге төтеп бере алуына және өндірісін ары қарай
жетілдіруіне мүмкіндік туғызады.
Ет өндірісінің басты міндеттері болып өнім сапасын жоғарлату,
ресурс және энергия үнемдейтін технологияларымен техникалық жабдықтарды
жасау өндірістің санитарлы-гигиеналық, қауіпсіздік техникасы жағдайын
жақсарту, біртіндеп колмен жасалатын тиеп-түсіру жұмыстарындағы ауыр
жұмыстарды қысқарту, сонымен қатар, жақсы конструктивті материалдарды
қолдану техникалық жабдықтауды жүргізу, өнім мен шикізатты өндіруді кешенді
жүргізуді қамтамасыз ететін құралдар негізінде кәсіпорынды жабдықтау болып
табылады.
Ет өнімдері үлкен сұранысқа ие, соның ішінде шұшық өнімдері ерекше
орын алады. Бұл шұжық өнімдерін өндіретін шағын цехтардың керектігін
аңғартады. Бірақ та елімізде шұжық өндірісі дайын шұжық өнімдерімен толық
қамтымайды. Экономикалық тұрғыдан қарастырсақ тек қана шұжық өнімдері емес
басқа да тамақ өнімдері әлі де шет мемлекеттерден әкелуде. Бұл өзімізде
тамақ өнімдерін өндіретін кәсіпорынның аз, әліде болса қажет екендігін
көрсетеді.
ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 100 нақты қадам ұлт жоспары
шеңберінде агроөнеркәсіп кешені ел экономикасының маңызды бөлігі болып
табылатынын еске сала кетейік, ол ауыл шаруашылығы өнімін өндіру және оны
өңдеу және тұтынушыға жеткізу салаларын қамтиды, сондай-ақ ауыл
шаруашылығын және өңдеу өнеркәсібін өндіріс құралдарымен қамтамасыз етеді.
Сондай-ақ, АӨК халық шаруашылығының маңызды бөлігі болып табылады,
бұл жөнінде Президентіміздің Жолдауында айтылған. Онда ауыл шаруашылығы АӨК
басты бөлімі болып табылатын агроөнеркәсіп кешеніндегі өнімділікті кемінде
екі есе арттыру қажет делінген. Ол оның негізгі өндірістік қорларының 70%-
ға жуығына шоғырлана отырып, Қазақстан аумағындағы АӨК барлық өнімінің
жартысынан астамын береді.
Шпик (кейде шпиг; нем. тілінен аударғанда Speck — сало) —Тұзды немесе
тұзды – қақталған өнім түріндегі дайындалған шошқа қыртысы майының тығыз
орналасқан салосы.
1. Омыртқа бөлігі 2. Қыры бөлігі
Дайындалуы
Шпик (шошқаның қыртыс майы) етті шпиктеу үшін қолданылады, ет
тартылған өнімдерге, тұзды қырыққабатқа, сорпаға май құюға және тағамды
тікелей тұтынуға арналған.
Дайындалу әдісі
Негізгі массасын, әдетте, тұздау арқылы алады.
Тұздау үшін майдың доральді (жұлын) және бүйір бөліктерінен, әдетте
дәмдеуіштерден, әдетте қара бұрыштан, сарымсақ пен лавр жапырақтарынан
алынған дәмдік қасиеттерді жақсарту үшін көп мөлшерде қосылады.
Венгр стиліндегі бекон паприка қосылған және ысталған қосымша пештен кейін
дайындалады. Олар майды жеп, теріні кесіп, ас тұзы мен дәмдеуіштерді
тазалап, оны жұқа тілімге бөледі.
Бекон кесектерін қуырғаннан кейін, олар крекингтерді алады, балқытылған
шошқа майы смалет деп аталады.
Құрамы
Шпиктің құрамында 1,4% протеин және 92% майы бар. Протеиннің бөлігі
негізінен ақаулы ақуыздар (эластин, коллаген) болып табылады. Май құрайтын
май қышқылдарының көпшілігі қанықпаған (олеин, линолен және т.б.) жатады.
Шектеулі май қышқылдарын негізінен пальмитин және стеарин қышқылдары болып
табылады.
Шпикті (шошқа етінің қыртыс майы) қалай таңдаған дұрыс?
Шошқа етінің қыртыс майы тек пайдасын алып келсін және дәмді болсын
десеңіз, оны дұрыс таңдау қажет. Мамандар тек балғын күйдегі шпикті таңдап
алып, үйге акеліп тұздап, қақтаған дұрыс дейді. Дұрыс таңдау жасауға
көмектесетін бірнеше шарттар:
• Біріншіден, малдың сау екенін көрсететін ветеринариялық мөртабаны
табу керек. Егер олай болмаса, онда тәуекелге жол бермеңіз және мұндай
өнімді сатып алмаңыз.
• Шпикті қаңқаның бүйірінен немесе артынан таңдау керек. Басқа
бөліктерден жасалған қыртыс май қатты болады және терісі қалың
болады. Мамандар сондай-ақ шошқадан майлы шошқа алуды ұсынады. Оны
оңай тексеріп, теріні майдан бөлуге тырысыңыз. Егер ол оңай кетсе,
онда алдыңызда шошқа майы тұр деген сөз.
Шошқа беконының (майдың) пайдасы және емдік қасиеті.
Шошқаның қыртыс майы көптеген ауруларды емдеу үшін халық
медицинасында қолданылады. Мысалы, спиртті маймен ішетін болсаң, адам мас
болып отыр. Мұның себебі, май май жағу құралы ретінде әрекет етеді және
алкогольді сіңіруге қарсы тұрады. Шошқа беконы буындардағы ауырсынумен
күресуге көмектесетін құрал ретінде пайдаланылады. Мұны істеу үшін, ол
күйдіретін және қағазды қағазға орап, жылы сүлгімен зарарсыздандыратын
орынды ластауға тұрарлық.
Сондай-ақ дымқыл экземамен және тіс ауруымен күресуге көмектесетін
рецепттер бар. Салоны маститке және кальяниальды жастықшаларға қолдануға
болады. Шошқа беконы суық тиюді емдеуге көмектеседі, себебі жылыну әсері
бар. Сіз өнімді варикозды тамырдың алғашқы сатысында пайдалана аласыз.
Аспаздық салада қолданылуы
Шошқа етінің қыртыс майы өзіндік дайындалуы бар ерекше тағам болып
табылады, бірақ басқа да тағамдарды дайындау үшін де пайдаланылады. Басқа
тағамдарды сөндіру және қуыру үшін қолданылады. Өнімді ыстауға, тұздауға
және қайнатуға болады. Әрбір ұлттың өзіндік рецепті бар және шошқа етінен
жасалған қыртыс майын жеудің жолы бар. Мысалы, Украинада ол сарымсақпен
жейді, ал Венгрияда ол қызыл бұрышқа салынған.
Шошқа етінің қыртыс майының зияны мен қарсы көрсеткіштері
Шошқа қыртыс майының зияндылығын көп мөлшерде тұтынатын болсаңыз
сезінуге болады. Біріншіден, өнімде жоғары мөлшерде калориялар бар, ол
сіздің сыртқы сын – келбетіңізге теріс әсер етеді және семіздікке әкеледі.
Екіншіден, дене холестеролды жинай алады, бұл жүрек-тамыр жүйесінің әр
түрлі ауруларын тудыруы мүмкін. Сондықтан күніне 30 граммнан артық жеуге
болмайды, сонымен қатар, қуатты шпикте жылу өңделген кезде канцерогендер
пайда болады. Егер сіз расталмаған, тексерілмеген май сатып алсаңыз, онда
гельминттерді жұқтырып алуыңыз мүмкін.
Өнімге жеке төзімсіз адамдарға май тұтынудың керегі жоқ. Майды диеталардан
шығару бауыр, өт көпіршік және өт жолдары бар проблемалар болған кезде
болады. Холестеринді метаболизмі бұзылғанда май қолдануға болмайды.
Шұжық өндіру жабдықтарының классификациясы
ЕТТАРТҚЫШТАР
Ет өндiрiсiнде ет кескiш машиналарын - өнiмдердiң ұсақталған
бөлiктерiнiң дәрежесiне қарап, оларды iрi, орташа және ұсақ
кесетiн машиналар деп бөледi. Осыған сәйкес ет кескiштер орта және ұсақ
кескiштерге жатады.
Қолдану аймағы бойынша ет кескiш машиналар қалыпты және қатырылған кұйдегi
еттi, ферменттi майлы шикiзаттарды және т.б. өнiмдердi ұсақтау ұшiн
қолданады.
Кескiш механизмге шикiзатты тасымалдау әдiсi бойынша:
- механизацияланған көтергiшпен;
- деңгейлерiнiң әртүрлiгi бойынша шикiзатты өздiгiнен тасымалдау.
Цилиндрлерiнiң орналасуы бойынша келесi түрлерге бөлiнедi:
- көлденең цилиндрлi
- қиғаш цилиндрлi
Цилиндрлердiң iшкi қабаттарында тiк немесе спираль тәрiздi кедiр-
бұдыр қабырғалары бар. Олардың болуы өнiмнiң өс бойынша орналасуын
қамтиды. Шнек пен қабырғалар арасындағы саңылау 2 мм-ден үлкен болмауы
керек.
Пiшiнi бойынша шнектер конусты және цилиндрлi болып бөлiнедi.
Өндiрiсте цилиндрлi шнектер көп тараған.
Орамдарының ойылғанына қарап келесi тұрлерге бөлiнедi:
-тұрақты адымды шнектер;
-басы аз адымды, ал аяғына қарай жай азаятын адымды шнектер.
Ет кескiш машиналарының негiзгi сипаттамасы торлардың диаметрi
болып келедi.
Машиналардағы пышақтар формасы бойынша: крест тәрiздi немесе
көп қырлы болып бөлiнедi.
Көп қырлы пышақтардың кемшiлiгi: қырларының көптiгiнен араларында
бос аудан азаяды да, ол жерден ет аз өтедi, яғни көп шығарылуына керi әсер
етедi. Ал араларын үлкен қылып ашу ұшiн, пышақты қырларын жiңiшке қылып
жасайды, олардың төзiмдiлiгiн көтеру ұшiн қырларының ұшына қатаңдық
сақинасын кигiзедi.
ФАРШАРАЛАСТЫРҒЫШТАР
Араластыру процестің жүру сапасы - араластырудың тиімділікпен
қолданылуында және оның жүруі үшін қойылған мақсаттың орындалуында,
сонымен қатар араластыру сапасы араластырғыш құрылғылар мен аппараттың
құрылысына және араласатын сұйыққа берiлетiн энергия шамасына байланысты
болады.
Фаршараластырғыштар екіге бөлінеді:
• барабанды,
• қалақшалы
Фаршараластырғыш келесідей негізгі жұмысшы органдардан тұрады:
тұрқыдан, араластырғыш астаудан, қақпақтан, араластырғыш шнектер мен
жетектен. Тұрқы пісіріліп қосылған қаңқадан тұрады, барлық жағынан
облицовалық қаңылтырлы темірмен қапталған. Қаңқа ішінде араластырғыш
шнектер орналасқан және жетектер буынтықты және цилиндрлі тісті
берілістерден тұрады, бұларға айналыс сыналы белдік арқылы
электрқозғалтқыштан беріледі. Тұрқыға арластырығыш астау бекітілген, оның
ішінде екі араластырғыш шнек орналасқан. Фаршараластырғыштың шнекттері
жетекші және жетектегі шнектер болып бөлінеді. Оларға айналыс
электрқозғалтқыштан сыналы белдік арқылы буынтықты беріліске беріліп одан
жетекші шнектен жетектелуші шнекке цилиндрлі тісті берілістер көмегімен бір-
біріне беру арқылы жүзеге асырылады. Қаңқаның басқа бүйір қабырғасында
фаршты түсіріуге арналған люк орналасқан, ол фарш түсіруге арналған. Люктың
шетшеті нығыз жабылуы үшін резеңке салынған және ол арнайы тұтқа арқылы
бекітіледі. Араластырғыш астауды үстінен қақпақ арқылы жабады. Араластырғыш
астау және қақпақ 9Т18НХ маркалы болаттан дайындалған. Фаршараластырғыш
басқару пульт көмегімен жүзеге асырлады. Фарш машинананың араластырығыш
астауына қолмен немесе арнайы құрал жабдықтардың көмегімен арнайы
компоненттерді қоса отырып жүктеледі. Араласқан фарш люкті ашу арқылы
түсіріліп алынады.
ЖҰҚА ҰСАҚТАУ МАШИНАЛАРЫ
Бұл куттерлерде алдын-ала волчокта ұсақталған өнiммен қатар,
мұздатылған iрi ұлкен кесектi өнiмдi алдын-ала және соңғы ұсақтап,
араластыруға болады. Оларды пiсiрiлген, қақталған шұжық
өнiмдерiнiң өндiрiсiнде фаршты дайындау ұшiн қолданады.
Ет және ет өнiмдерiн жұқа ұсақтау үшiн толассыз әрекеттi
машиналар қолданылады. Мерзiмдi әрекеттi машиналарға қарағанда олардың
келесi артықшылықтары бар: жоғары өнiмдiлiктi, ағынды жұйеге қосу
мұмкiндiгi бар, жоғары дәрежелi ұсақтау қабiлетiлiгi және т.б.
Машина – паштет, крем, сосиски, сарделка, шұжық, тұшпара және
басқа өнiмдер өндiрiсiнде алдын-ала тор тесiктерiнiң диаметрi 3 мм
волчокта ұсақталған ет және ет өнiмдерiн ұсақтауға арналған. Машина
тамақ өнiмдерiн дайындау жұйесiмен қатар, асханаларда, ресторандарда,
қоғамдық тамақтандыру орындарында және фермерлiк шаруашылықтарда
қолданылады. Бұл машина:
• шикiзаттың бiртектiлiгiнiң және дисперстiлiгiнiң жоғары болуын;
• ұсақтау дәрежесiн реттеу мұмкiншiлiгiн;
• шикiзатты толық ұсақтауды; қамтамасыз ете алады.
Машинаның құрылғысына: қаңқа, белдемше, пышақты головканың тұрығы,
ротор, бұрандалы сақина және түсiргiш гусак. Қаңқа жоғарғы жағында электр
қозғалтқыш және ұсақтағыштың жұмысшы бөлiгi орналасатын плитасы арасында
орналасқан фланец болып табылады. Белдемшенiң ұстiңгi бөлiгiнде пышақты
головканың тұрығын бекiтуге және бұруға арналған құрылғы орналасқан.
Белдемшенiң цилиндрлi бетiнде қақпақпен жабылатын терезе бар. Ол ұсақтағыш
муфтасына қызмет көрсетуге арналған. Пышақты головканың тұрығы негiзгi
жұмысшы орган болып табылады. Оның iшiнде – шикiзатты ұсақтап, тұсiргiш
канал және гусак арқылы қабылдағыш ыдысқа тұсiруге болады.
Пышақты головканың ұстiңгi бөлiгiнде бұрандалы сақинаға арналған
бҰранда, ал бұйiр бетiнде гусакты бекiтуге арналған фланецтi тұсiргiш канал
орналасқан. Пышақты головканың тұрығында – шкаласы 0-ден 1 мм дейiн, бөлгiш
өлшемдерi 0,055 мм сызғыш орнатылған.
Осы шкалаға байланысты бұрандалы сақина бұрылған кезде
қозғалмалы және қозғалмайтын сақина тәрiздi тiстi пышақтардың арасындағы
саңылауды өзгертуге болады.
ШПРИЦТЕР
Ет өнеркәсiбiнде дозалап толтыратын машиналар көп қолданылады.
Қысым әсерiмен қабықшаны механикалы жолмен толтыратын машиналар тобына
шприцтердi жатқызады. Шприцтер шұжық қабықшасын тартылған етпен, сонымен
қатар сүт өнеркәсiбiнде балқытылған сырды жасанды қабықшамен толтыруда
қолданылады.
Өндiрiсте пневматикалық, гидравликалық және механикалықжетектi,
тiк және көлденең ығыстырғыш құралы бар поршендi шприцтер қолданылады.
Поршендi шприцтiң жұмысшы цилиндрiнде фарш аздап
деформацияланады, сондықтан шприцтеу сапасы жоғары.
Поршендi шприцтер құрылғыдан шығарда жоғары қысым жасайды,
сондықтан оларды көбiнесе жартылай қақталған және
шикiдей қақталған шұжықтарды қалыптау үшiн қолданылады.
Поршендi шприцтердiң кемшiлiктерi:
• өнiмдiлiктерi төмен;
• жұмысшы цилиндрдiң жүктелуi және вакуумды өңдеудiң күрделiлiгi;
Оларды болдырмау үшiн арнайы
қоректендiргiш құрылғы қарастырылад ы. Бiрақта оларды орнатқанда фарш
қосымша деформацияға ұшырайды. Бұл фарштың сапасына керi әсерiн тигiзедi.
Үздiксiз әрекеттi ФШ2-ЛМ маркалы вакуумдi шприцi фаршты
вакуумдеуге және шұжық қабықшасын толыруға арналған. Шприц бiр-бiрiне
тәуелсiз жұмыс iстейтiн екi цевкамен шприцтеу процесiнiң ұздiксiздiгiмен
сипатталады. Шприцтер шұжық өнiмдерiн өндiрудiң ағын-механикаландырылған
жұйесiнде және жеке жұмыс атқара алады, сонымен пiсiрiлген, жартылай
қақталған және қақталған шұжықтарды дайындау ұшiн қолданылады.
Шприц станинасы болаттан жасалып, пiсiрiлiп қосылған, тiк бұрышты
пiшiндi болады. Станинаның жоғарғы бөлiгiне жұмысшы шнектердiң тұрығы
бекiтiледi, ол тұрық шойыннан жасалған.
Жұмысшы шнектердiң тұрығының бiр ұшына жұмысшы шнектердiң
төмендеткiштерiнiң жетектерi, ал бiр ұшына цевка бекiтiледi.
Шнектердiң цилиндрлiк тұрығының жоғарғы жағына вакуумдiк головка
жұбымен фаршқа арналған шанақ орнатылады. Бiр шнектiк орамы қарама-қарсы
екiншi орамның бiр кiрмелi жұмысшы шнегiне кiредi.
Әрбiр шектердiң бiр басы төмендеткiштердiң консольды бiлiгiне
орнатылады. Шнектер бiр-брiне қарама-қарсы айналады. Жұмысшы шнектердiң
жетегi АОС2-31-4 маркалы екi асинхронды электрқозғалтқыштан тұрады. Оның
қуаттылығы 3 кВт және минуттық айналыс саны – 1350.
Шприцтiң негiзгi тораптары: станина, жұмысшы шнектердiң тұрығы,
жұмысшы шнектердiң жетегi, вакуум жұйесi, қосу басқышы.
ПРЕСТЕР
Сыртқы күштердiң әсерінен материалдарды қысымымен механикалық
өңдеудейтін жабдықтарды престеу деп атайды. Процестi жетiлдiру, ол
материалдардан сұйық фракцияларды неғұрлым көбiрек бөле отырып, бөлiнген
сұйықтық пен нығыздалған қалдықтың сапасын жоғарлатумен анықталады. Жалпы
престеу мынандай мақсаттарды көздейдi:
- қатты денеден сұйықты ажырату;
- пластикалық материалдарды қалыптау (формалау);
- сусымалы материалды нығыздау;
- материалдарды тесiктерден сығып шығарып, қажеттi пiшiндi өнiм
алу (экструзия);
Қатты денелерден сұйықты сығып шығару екi мақсатты көздейдi:
бiрiншiден, сұйық бағалы компонент ретiнде (шырын, өсiмдiк майлары, және
т.б.) қатты денеден ажыратылып алынады; екiншiден, сұйық бағасыз компонент
ретiнде (iрiмшiктен) ажыратылады. Бұл кезде бiртектi сұйық және бiртектi
нығыздалған қалдық (брикет пiшiндi) алынады. Ол өнiмнiң көлемiн кiшiрейтiп,
жеңiл тасымалдануына және көп сақталуына мүмкiндiк бередi. Бұл жағдайда
материалдың процестi жетiлдiруде берiлген параметрлерi немесе алға қойған
мақсаты өлшемдерi мен формасына және қажеттi технологиялық талаптарының
қанағаттануымен анықталады.
Шыжықты престеу кезінде екі түрлі процесс жүреді: қатты фазадан
(шыжықтан) сұйық фазаның (майдың) бөлінуі және қатты бөлшектердің бірігіп,
күнжараның брикет тәрізді (гидравликалық престерде) немесе әртүрлі
формаларға айналуы
Шыжықты престеу кезінде процестің жақсы жүруі негiзгi мынандай
факторларға тәуелді: шыжық құрамындағы шикізаттардың түріне, вакуумды-
горизанталды қазанда пісірілу режиміне, құрылымына, шыжықтың
температурасына, престеу уаќытына, қысым шамасына, шыжықтың майлылығы мен
ылғалдылғына және ең соңында престің жасалу құрылымына байланысты.
Шыжықтан сұйық фракцияларды бөлiп алуда центрифугалар және
экстракциялауға қарағанда, эксплутациялық және экономикалық артықшылығы мен
меншiктi энергия шығыны жағынан престеу тиiмдi. Бірақта өнiмнiң
технологиялық құрылымы мен ерекшелiгiн ескере отырып, престеу процесi
шыжықтағы майдың мөлшерi 25-6 % аралығында болған кезде қолданылған тиiмдi
деп саналады.
КУТТЕРЛЕР
Куттер станинадан, пышақтық бiлiктiң жетегiнен, пышақтық бiлiктен,
шанақтан, тостағаннан, тостаған жетегiнен, жетектi түсiргiштен, қорғаныс
қақпағынан және электрлiк қондырғыдан тұрады.
Куттер станинасы шойыннан құйылған, бiр-бiрiмен болттық қосылыспен
қатаң жалғанған екi жеке бөлiктен: станинадан және жоғарғы тұрықтан тұрады.
Станинада және жоғарғы тұрықта барлық қорғаушы бiрлiктердi бекiту
жүргiзiледi. Тұрықтың жоғарғы жағында тербелу ұштiректерiнде пышақтық бiлiк
, ал консольдiк бөлiгiнде алты пышағы бар төлке орнатылған.
Пышақты бiлiктiң айналуы сыналы белдiктi берiлiс арқылы моторлық
плитада орнатылған электрқозғалтқышпен жүргiзiледi. Тостаған
қос жылдамдықты қозғалтқышпен айналысқа түседi.
Фаршты түсiргiш механизм станинаның төменгi бөлiгiнде бекiтiлген.
Қауiпсiз жұмыс iстеу шартын қамтамасыз ету үшiн, сонымен қатар дайындалған
фарштың сыртқа лақтырылуын жою үшiн пышақтардың және тостаған бөлiктерiнiң
жұмыс зонасы сыртынан қорғаныс қақпағымен жабылады.
Қорғаныс қақпақ көтерiңкi жағдайда өзiндiк салмағы есебiнен тiрекпен
бекiп қалады, ал түсiңкi жағдайда реттелетiн тiрекпен ұсталып тұрады.
Қорғаныс қақпақ оның астына ұсақталған өнiмдi пышаққа бағыттайтын
арнайы қыстырғыштарды (скребки) бекiтедi. Пышақтардың жұмсы аймақтарының
үстiңгi жағында орналасқан қақпақ бөлiгiнiң үстi болат бетпен қапталған.
µсақталған өнiмдi тостаған түсiру қолмен iске асады. Еттi пышақтарға беру
тостағанның айналысымен, ал дайын ұсақталған өнiмдi тостағаннан түсiру –
түсiргiш механизмнiң көмегiмен iске асады. Түсiргiш механизмнiң жұмысшы
құралы электрқозғалтқыштан қозғалыс алатын алюминиден жасалған тәлеңке
болып табылады.
Түсiргiш жеңiл көтерiлуi үшiн, ол орнатылған мезанизм арнайы өс
бойымен еркiн тербеледi. Түсiргiш көтерiңкi жағдайда өс салмағы есебiнен
бекiледi. Тостағанның жұмысшы кеңiстiгiнiң үстiндегi түсiргiштiң бiлiгi
құбырдың ортасынан өткiзiлген. Ол құбырдың бiр ұшы түсiргiш редукторы
тұрығымен жалғағыш арқылы қатаң бекiтiлген, ал екiншi ұшына темiр скребок
бекiтiлген.
Бұл скребок – түсiргiш тәлеңкесiнiң сыртқы бетiн фарштан тазарту
және тостағанның ернеуiнде орнатылған науаға бағыттау қызметiн атқарады.
Түсiргiш мезанизмiнiң электрқозғалтқышы автоматты түрде
iске қосылады. Электрқозғалтқыш тәлеңкенiң көтерiңкi жағдайында жұмыс
iстемейдi, тек ол төмен түскеннен кейiн ғана iске қосылады. Фаршты түсiру
механизмi тостағандағы фаршты толығымен тазарта алмайды. Толық
механикаландырылған түрде тазарту үшiн түсiргiштiң тәлеңкесiн тостағанның
бетiмен тығыс жанасқанша түсiру қажет болады.
АРАЛАСТЫРҒЫШТАР
Материалдарды араластыру үшін әртүрлі араластырғыштар, миксерлар
және жұмысшы органдардың көмегімен компоненттерді ыдыстың барлық
көлемінде біртекті етіп араластыратын құрылғылар қолданылады. Араластыру
процесі тамақ және ет–сүт өндірісінде әртүрлі эмульсия және суспензия,
сонымен қатар жентектелген ет, қамыр, тәттілер массасын дайындауда кеңінен
қолданылады.
Сұйық орталарды араластырудың негізгі үш тәсілі болады:
1) механикалық - әртүрлі құрылысты араластырғыштар жәрдеміме н;
2) пневматикалық - сығылған ауа немесе инертті газдар жәрдемімен;
3) циркуляциялық - насостар немесе соплалар жәрдемімен.
Ауамен және циркуляциялық араластыру тәсілдері жоғары тиімділікті
болып келеді, бірақ мынадай кемшіліктері бар:
1) салыстырмалы түрде көп энергия шығыны;
2) ауамен араластырғанда тамақтың ашу тотығу мүмкіншілігі немесе оның
жылжымалық фазасының булану мүмкіншілігі.
Араластырудың тамақ өндірісіндегі кең тараған тәсілі
– механикалық араластыру. Механикалық араластыру әртүрлі құрлысты
қалақтары бар араластырғышпен рамалы, қалақты, пропеллері, турбиналы,
жалпақ қалақты т.б. жүргізіледі.
Араластыру тәсілдерін, ыдыстың немесе араластырғыштың түрін,
конфигурациясын, қалақшалардың формасы мен қозғалыс жылдамдығын
араластырылатын массаның жағдайына, түріне және басқа факторларға
байланысты таңдайды.
Сұйықта барлық массаның қозғалысында араластыру жүрмейді, сондықтан
ыдыстың қабырғасында қозғалмайтын қалақшалар орнатады.
Кеңінен қолданылатын тағы бір түрі қалақшалары көлденең, тігінен және
көлбеу орналасқан комбинирленген рамалы құрылысты араластырғыштар.
Араластыру процестің жүру сапасы - араластырудың тиімділікпен
қолданылуында және оның жүруі үшін қойылған мақсаттың орындалуында,
сонымен қатар араластыру сапасы араластырғыш құрылғылар мен аппараттың
құрылысына және араласатын сұйыққа берiлетiн энергия шамасына байланысты
болады.
Фаршараластырғыштар екіге бөлінеді:
• барабанды,
• қалақшалы
Фаршараластырғыш келесідей негізгі жұмысшы органдардан тұрады:
тұрқыдан, араластырғыш астаудан, қақпақтан, араластырғыш шнектер мен
жетектен. Тұрқы пісіріл қосылған қаңқадан тұрады, барлық жағынан
облицовалық қаңылтырлы темірмен қапталған. Қаңқа ішінде араластырғыш
шнектер орналасқан және жетектер буынтықты және цилиндрлі тісті
берілістерден тұрады, бұларға айналыс сыналы белдік арқыл
электрқозғалтқыштан беріледі. Тұрқыға арластырығыш астау бекітілген, оның
ішінде екі араластырғыш шнек орналасқан. Фаршараластырғыштың шнекттері
жетекші және жетектегі шнектер болып бөлінеді. Оларға айналыс
электрқозғалтқыштан сыналы белдік арқылы буынтықты беріліске беріліп одан
жетекші шнектен жетектелуші шнекке цилиндрлі тісті берілістер көмегімен бір-
біріне беру арқылы жүзеге асырылады. Қаңқаның басқа бүйір қабырғасында
фаршты түсіріуге арналған люк орналасқан, ол фарш түсіруге арналған. Люктың
шетшеті нығыз жабылуы үшін резеңке салынған және ол арнайы тұтқа арқылы
бекітіледі. Араластырғыш астауды үстінен қақпақ арқылы жабады. Араластырғыш
астау және қақпақ 9Т18НХ маркалы болаттан дайындалған. Фаршараластырғыш
басқару пульт көмегімен жүзеге асырлады. Фарш машинананың араластырығыш
астауына қолмен немесе арнайы құрал жабдықтардың көмегімен арнайы
компоненттерді қоса отырып жүктеледі. Араласқан фарш люкті ашу арқылы
түсіріліп алынады.
Аспалы жолдар технологиялық ағынның топтасу тәсiлi болып табылады.
Ол өнiмдi есептеу процесiндегi сияқты өнiмнiң берiлiсiне және ауыр жүктердi
цехаралық тасымалдауға негiзделген.
негiзгi қасиеттерi мыналар:
-қайта өңдеу процесi кезiнде өнiмнiң ластануы болмайды;
-қосымша қозғалмалы оперциясыз жан-жақтан өнiм өңдеу жағдайы пайда
болады;
-цехтарда талап етiлетiн санитарлы-гигиеналық жағдайларын
қолдану мүмкiншiлiктерi қамтамасыз етiледi;
-ветеринарлы-санитарлық бақылау талабына сәйкес аспалы
жолдардағы өiмдер ағыннан шғарылады немесе қосылады.
Аспалы жолдар классификациясы. Классификацияны маңызды белгiлер
қатарымен жүргiзу қабылданған.
• Салмақ түсу бойынша. Аспалы жолдар механикалық салмақпен конвейерлi
немесе механикалық салмақсыз – конвейерсiз болады.
• Орналасуы бойынша. Аспалы жолдар жазықтықты (тiк, көлденең, көлбеу)
және кеңiстiктi болады.
• Салмақ органының түрi бойынша. Аспалы жолдар шынжырлы, арқанды шнектi
және штангiлi болуы мүмкiн.
• Қозғалыс түрi бойынша. Аспалы жолдар толассыз және үздiксiз қозғалыста
болады.
• Жүк көтеретiн органының конструкциясы бойынша:
-троллея және iлгекті;
-бекiтiлген iлгектi;
• Жүкке конвейерлi шынжырдан қозғалыс беру түрi бойынша: итергiш және
жүк тасымалдағыш.
• Жетек түрi бойынша. Аспалы жолдар электрлi гидравликалы жiне
пневматикалық болады.
• Жетек саны бойынша: бiр жетектi, көп жетектi және топты жетектi болып
келедi.
• Орналасуы бойынша:
-малдың бiр түрiн қайта өңдеуге арналған қарапайым аспалы жолдар.
-малдың бiрнеше түрiн қайта өңдеуге арналған универсалды аспалы жолдар.
(Захаров конвейерi)
Ауырлық коэффициентi аз болса, соғұрлым жүктiң қозғалысы үшiн қажеттi
салмақта аз болады. Ауырлық коэффициентiн азайту үшiн майлау қажет. Адымды
iлгек майланбаған рельске қарағанда майланған рельсте жақсы қозғалады.
Бiрақта сырғанау негiзiнде жүктi тасымалдаудың сәйкес варианты
қолайлы емес, ол жүк тасымалдаудың екi вариантын бередi:
• қозғалмалы роликтерде
• iлгектi-қозғалмалы роликтерде
Сәйкес қозғалмалы iлгектерi бар роликтер ет өндiрiсiнде троллея
деп аталады.
Троллея мына жағдайларда қолданылады:
-Iрi қара малды қансыздандыру, бөлшектеу және тасымалдау конвейерлерiнде;
-Шошқаны бөлшектеу конвейерлерiнде;
-еттi ұша мен жартылай ұшаларды сақтау, салқындату, мұздатуға
арналған өндiрiстiк тоңазытқыштарда қолданылатын барлық тасымалдау
конвейерлерiнде;
Жұмсақ салмақты байланысқан роликтер, яғни iлгектi шынжыр ұсақ малды
қайта өңдеу желілерінде кеңiнен қолданылады.
Тамақ өнеркәсібінде ұсақталатын материалдардың түрлері өте әртүрлі,
сондықтан оларды ұсақтайтын машиналардың түрлері де әртүрлі. Дегенмен,
машиналар мынадай жалпы талаптарга жауап берулері керек:
1) машиналардың істен шығатың ұсақтағыш элементтерін алмастыру тез және
оңай болу керек;
2) ұсатылған материалдың бөлшектерінің өлшемдері бірдей және ұсақтағыштың
құрылымы ұсақтау дәрежесін мүмкіндігінше тез және оңай өзгертетін болу
керек.
3) құрғақ материалдарды ұсақтағанда шаң аз шығу керек;
4) белгілі дәрежеге дейін ұсақталған материал ұсатқыштан тез шығарылуы
керек;
5) ұсақтағыштың массасы мүмкіндігінше аз болуы керек.
Тамақ өнеркәсібінде негізгі технологиялық процестердің бірі кесу болып
табылады. Мысалы, тәтті тағам бұйымдары өндірісінде - кәмпит массасын, нан
өндірісінде - қамыр массасын, консерві өндірісінде - көкөніс пен жеміс-
жидектерді, қант өндірісінде - қызылшаны, ет өндірісінде - етті кесу керек
болады.
Бұл материалдардың физикалы-механикалық қасиетіері әртүрлі
болғандықтан, оларды кесу тәсілдері, кесетін құрал мен құрылғының түрлері,
кесу жылдамдығы әртүрлі болады.
Кесу машиналарына қойылатын талаптар:
- жоғары өнімділікті;
- кесіліен өнімнің сапасы жоғары;
- пайдалану қарапайымдылығы;
- аз энергетикалық шығын;
- өлшемдері кіші.
Тамақ материалдарын кесетін құрылғылар мынадай түрлерге бөлінеді:
1. қолдануына байланысты: қатты, морт, серпімді-тутқыр-пластикалы және
әртекті материалдарды кесу үшін.
2. жұмыс істеу әрекетіне байланысты: мерзімді,үздіксіз және жартылай
үздіксіз әрекетті;
3. кесу құралының түріне байланысты: пластиналы, дискалы, ішекті
(струналы), гильотинды, роторлы, ультрадыбысты, лазерлі;
4. 4) кесу құральның қозғалысына байланысты: айналмалы, қайтымды-
ілгермелі, жазық параллельді, бұрылысты, тербелісті;
5) кескен кездегі кесілген материалдың қозғалысына және оның бекітілу
түріне байланысты.
5. 6.12-суретте кесу құралдарының роторлы, гильотинды, дискалы және
ішекті (струналы) түрлері келтірілген.
6.І2-сурет. Кесу құралдарының түрлері:
а - ротор; б - гильотинды пышақ; в -дискалы пышақ; г - ішекті (струна)
пышақ.
Кесу теориясы. Материалдарды кескенде оларға белгілі бір пішін және өлшем
беріледі. 6.13-суретте материалдарды кесу тәсімі көрсетілген. Кесу кезде
шекаралық қабаттың бұзылуы салдарынан материалдар бөліктерге бөлінеді.
Суретте көрсетілгендей бұзылу алдында серпімді және пластикалық деформация
болады. Бұл деформациялар кесу кұралына сыртқы қүштің әсер етуінен болады.
Кернеу материалдың уақытша кедергісіне теңескенінде материал бұзылады.
Кесу кездегі жұмыс серпімді және пластикалы деформацияға, сонымен
бірге кесу құралымен материал арасындағы үйкелісті женуге жұмсалады.
Кесу жұмысы теориялық жолмен былай анықталады: Кесу құралы (пышақ)
жиегінің 1 м ұзындығына материалды бұзатын күшті Р(Нм) деп белгілейік.
Ауданы l·l (м2)материалды кесуге жұмсалған жұмыс А (Дж)
1 м2 ауданға жұмсалған кесудің меншікті жұмысы - Амен ( Джм2 )
6.13-сурет. Материалды кесу тасімі: 1-кесілетін материал; 2-кесу құралы; 3-
пластикалық деформация аймағы; 4-серпімді деформация аймағы; 5-шекаралық
аймақ; 6 -бұзылу сызығы.
6.14-сурет. Дискалы кесу: 1- дискі; 6.14-сурет.а-пышақты рама; б-пышақты
2-қозғалмайтын барабан; 3-қаптама; рамаға орналастыру тәсімі: 1-пышақты
4-пышақты рамалар көтеру; 2-санылау; 3-планка; 4-пышақ.
Бұл машина тіліктерді бар айналмалы горизонталь дискі (1) және оның
үстіне орналасқан қозғалмайтын барабаннан (2) құралған. Дисканың
тіліктеріне пышақтары бар рамалар орнатылған (6.14 а,б-суреттер). Барабан
кесілетін қызылшамен толтырылады. Дискі айналғанда қызылша ауырлық күші
әсерінен пышаққа жақындайды да пшақтың пішініне сәйкес пішінде кесіледі.
6.15 -суретте ортадан тепкіш кесудің тәсімі келтірілген. Бұл кескіште
пшақтар (1) цилиндрлі корпустың жасаушысы бойынша орналасқан. Қалақтары (4)
бар улитканың (3) пышақ жиегіне қарама-қарсы минутына 100 (120 рет
айналғанында қызылша қалақтармен (4) іліп алынып, пышаққа итеріліп беріледі
де, кесіледі. Сосын кесілген өнім корпуспен қаптама (5) арасындағы кеңістік
арқылы шығарылады.
6.15-сурет. Ортадан тепкіш кесу: 1- 6.16-сурет. Картоп үккіш: 1-барабан;
пышақ; 2- цилиндрлі конус; 3-улитка; 2-тісті аралар; 3,4 - қысатын
4-қалақтар; 5-қаптама. бұғаулар; 5- тор.
6.16-суретте көрсетілген үккіш машина крахмал сірне өндірісінде
картопты майдалауда қолданылады. Бұл машинанын жұмыс органы 50 мс
жылдамдықпен айналатың тісті аралары (2) бар барабан (1). Ұсақтау дәрежесі
екі қысатын бұғаулары арқылы реттеледі. Үстіңгі бұғаудың жұмыс беті болат
стержендерінен, ал астыңғы бұғаудігі - аралардан жасалған. Үккішке түскен
картоп айлалатын барабанмен корпус арасына қыстырлып аралармен үгіледі.
Картоптың сонғы үгілуі барабан және бұғаулары арасында болады. Майдалау
дәрежесін көбейту үшін үккіштің астыңғы жағына тор (5) орнатады.
6.17-суретте тәтті тағам өндірісінде қолданатын роторлы кесу
көрсетілген. Қалып машиналарының кәмпит массасы (3) науа (2) арқылы кесу
құралдарына беріледі. Пышақтар еркін айналатын роторға орнатылады. Әр
ширатылып шыққан масса үшін өзінің роторы болады. Ширатылған массаның
жылжуының әсерінен ротор айналады. Кесілген кәмпиттер (5) конвейер
лентасына (6) беріледі.
6.17-сурет. Роторлы кесу. 6.18-сурет. Зырылдауық
6.18-суретте тоңазытылған және жаңа етті, нанды, картопты,
қызылшаны және т.б. кесуге арналған зырылдауық көрсетілген. Өндірістерде
қолданылатын зырылдауықтың құрылымы ет жаншығыштың құрылымы сияқты болады.
Материал шнек арқылы пышақты торға қысылып, материал бөлшектері
тесіктен жаншылып шығады, ал торға қысылған ұздіксіз айналатын жазық
пышақтың жүзімен материал кесіледі. Шнектің айналу саны 600 - 200 минутына.
Шұжық жасауға арналған шпикті ұсақтау
Шошқа етінің қыртыс майларын тағамдық құндылығын арттыру және
тауарлық көрінісін жақсарту үшін тартылған ет өнімдеріне қосылады.
Шұжықтардың тағамдық құндылығы майдың жоғары калориялық құрамына байланысты
жоғарылайды және тауарлық көрінісін жетілдіріледі, себебі майдың саны мен
мөлшеріне байланысты кесектерге белгілі бір үлгіні жасайды.
Шошқа етінің қыртыс майы фаршқа текшелер мен тікбұрышты призмалар
түрінде қосылады, олардың пішіні мен өлшемдері рецептпен белгіленеді.
Кейде бекон кесектерінде шұжықтың атын анықтауға болады.
Шұжық өндірісінде жаңа піскен және тұздалған шпик қолданылады.
Шпиктің дайындалуы теріден тазарту, тұздан және ықтимал
ластаушылардан тазалау, белгілі бір пішін мен өлшемнің бөліктеріне
салқындату және майдалау болып табылады.
Тері пышақпен қолмен немесе арнайы машинамен майдан алынады.
Теріні алып тастағаннан кейін шпик 120 мм ені мен 450 мм ұзындықта
кесіліп, 0 ° C температураға дейін салқындатылады.
Мұны жасау керек, себебі шпогорезка беконын кейіннен кесу кезінде машина
жұмысшы бөліктерінің қысымына ұшырайды, оның бөліктері кесіліп,
деформациялануы мүмкін
Шұжықтарды дайындау кезінде бұл бекон оңай еріп кетеді, дайын шұжықтың
сапасы төмендейді.
Стандартты бөлшектер үшін май әртүрлі конструкциялардың шпигорезкиге
бөлінеді: тік және көлденең, диск немесе плиталық пышақтармен, беконды
автоматты немесе қолмен беру арқылы.
Бекон автоматты түрде беруімен Shpognoreki гидравликалық немесе
механикалық жетегі бар тік құрылымнан жасалған.
Пышақтар рамкаларға бекітіледі; екі рамка шаршы торды құрайды, оның
көмегімен ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...3
1 Қыртыс майы дегеніміз не?
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...5
2 Шұжық өндіру жабдықтарының классификациясы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.1 Кесу жабдықтары және қыртыс майды (шпик) кесуге арналған жабдықтың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..
... .21
2.2 Технологиялық процесстің қысқаша
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..28
3 Технологиялық сипаттамалар мен есептеулер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
3.1 Қыртыс майды кескіш жабдық және оның жұмыс істеу
принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2 9
3.2 Технологиялық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3.3 Кескіш құралдардың есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 33
3.4 Күштік есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
3.5 Кинематикалық есептеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 39
3.5.1 Сынабелдікті берілістің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
3.5.2 Буынтықты берілістің
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44
3.5.3 Беріктікке есеп
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 45
3.5.4 Қисықтісті дөңгелектердің тісті беріліс есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45
3.5.5 Беріктік есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 49
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...51
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..52
А Қосымшасы Спецификация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ..53
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы Президентінің 2030 жылға дейінгі даму
стратегиясында қайта өңдеу өнеркәсіптерінің өсу үлесі қажеттілігі басым
көрсетілген. Осы мақсатта 2012 жылға дейінгі бірінші кезеңде ауыл
шаруашылығы және тамақ өндірісінің дамуы реті жүзеге асырылуда.
Тамақ өндірісі кәсіпорындарының нарықтық экономикалық кезеңдегі
алатын орны зор. Себебі бұл кәсіпорындар халықты тағамдармен қатар жұмыс
орындарымен де қамтамасыз етед Ет өндірісінің басты міндеттері болып өнім
сапасын жоғарлату, ресурс және энергия үнемдейтін технологияларымен
техникалық жабдықтарды жасау өндірістің санитарлы-гигиеналық, қауіпсіздік
техникасы жағдайын жақсарту, біртіндеп колмен жасалатын тиеп-түсіру
жұмыстарындағы ауыр жұмыстарды қысқарту, сонымен қатар, жақсы
конструктивті материалдарды қолдану техникалық жабдықтауды жүргізу, өнім
мен шикізатты өндіруді кешенді жүргізуді қамтамасыз ететін құралдар
негізінде кәсіпорынды жабдықтау болып табылады.і.
Қазіргі кезде тамақ өндірісі кәсіпорындары шағын және индустриялдық
технологиялармен жабдықталған. Индустриялдық кәсіпорындар көптеген тамақ
өнеркәсібінің өндіріс орындарымен бірлесіп, технологияларымен қамтамасыз
етілген. Дегенмен, тамақ өндірісі кәсіпорындарының технологиялық
жабдықтарын үнемі жетілдіріп отыру қажет. Оларды жетілдіру келесідей
бағыттарда жүргізіледі:
• машинанңң өнімділігін арттыру;
• машина бөлшектері мен механизмдерінің сенімділігін жоғарылату;
• басқаруы жеңіл механикаландырылған және автоматтандырылған
желілерді шығару;
• машиналарды ауыстырмалы бөлшектермен қамтамасыз етіп, массасын
азайту. т.с.с.
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясында қайта
өңдеу өнеркәсібінің деңгейінің өсу қажеттілігі көзделген. Қазіргі жағдайда,
яғни меншік формасы мен шаруашылық жүргізу әдісінің өзгеруінде шығарылған
өнімнің сапасы үлкен маңызға ие болады, өйткені, тауарлар нарығында
бәсекелестік күрес нәтижесінде тек тиімді өндірісі бар және жоғары сапалы
өнімді кәсіпорын ғана гүлдене алады. Ет өнімдері өнеркәсібінің тиімділігін
жоғарлатудың негізгі факторы болып тағамдық мақсатта өңдеуде ет шикізатын
толық пайдалану болып табылады. Осыған байланысты, технологиялық процесстің
барлық кезеңінде шығындарды азайту нәтижесінде ет ресурстарын көбейту,
шикізатты үнемдеу шараларын жүргізу қажет.
Шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы экономиканың, жан-жақты әрі
нәтижелі секторларының бірі болып табылады, ол ЖҰӨ үлкен бөлігін құрайды
және экономикалық белсенді тұрғындарды жұмыспен қамтамасыз етеді.
Бағдарламада аграрлық сектордың қалыптасуында пайда болған өнімді
өткізуге, бағаны қалыптастыруға, салық және несиемен қамтамасыздандыруға
байланысты мәселелерді шешу жолдары қарастырылған. Бұл бағыттардың
орындалуы ҚР Президентінің Қазақстан Республикасы аймақтық және басымдылық
тұралы бағдарламада шағын кәсіпкерлікті дамыту және қолдау жарлығымен
сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.
Ет өндірісінің басты міндеттері болып өнім сапасын жоғарлату, ресурс
және энергия үнемдейтін технологияларымен техникалық жабдықтарды жасау
өндірістің санитарлы-гигиеналық, қауіпсіздік техникасы жағдайын жақсарту,
біртіндеп колмен жасалатын тиеп-түсіру жүмыстарындағы ауыр жүмыстарды
қысқарту, сонымен қатар, жақсы конструктивті материалдарды қолдану
техникалық жабдықтауды жүргізу, өнім мен шикізатты өндіруді кешенді
жүргізуді қамтамасыз ететін құралдар негізінде кәсіпорынды жабдықтау болып
табылады.
Қазақстан жеделдете жан-жақты жаңғырта жаңарту жолын таңдап алып
отыр. Біз осы заманғы әлемде Қазақстанға және қазақстандықтарға лайықты
орын, бүкіл ел халқының әл-ауқатының өсуі мен тұрмыс деңгейінің елеулі
жақсаруын қамтамасыз ету үшін сыртқы рыноктарға шығып, сенімді орнығуға
міндеттіміз.
Үкімет ұлттық тауарлар мен қызмет көрсетудің бәсекеге қабілеттілігін
қолдауға бағытталған нақты бағдарламалар қабылдауы қажет. Жеке меншік
бизнесті қолдаудың және оның тауарлары мен қызметінің әлемдік рыноктарға
жылжытатын мамандандырылған құрылымдар болуы шарт, мұндай ұйымдардың
әлемдік тәжрибесін зерделеп, оны еліміздің жағдайына бейімдеуіміз керек.
Бұл жолда Қазақстан мен өңірдің нақты жағдайын ескеріп, әрі әлемнің
озық мемлекеттерінің жетістіктерін өзімізде іске асыра отырып, біздің:
Біріншіден, қандай да бір табыстарға қолымыз жетіп үлгерген
секторларды жаңғырта жаңарту қарқынын жеделдете түсуіміз қажет;
Екіншіден, жаңғырта жаңартуды ешқандай алалаусыз Қазақстан
экономикасы мен әлеуметтік өмірінің барлық салаларына тарату керек.
Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры халықтың
кәсіпкерлік әлеуеті мен бастамшылығ ын іске асыруға тырысқан түрлі топтар
үшін қаржы ресурстары үшін сараптама жасаудың нақты қайнарына айналуға
тиіс. Қордың өкілдік желісін кеңейту, өңірлердегі кәсіпкерлікті қолдауға
бағытталған жұмысты күшейту қажет деп Қазақстан Республикасының Президенті
өзінің жолдауында ауылшаруашылық өнімдерінің сапасын жоғарылатуға және оның
Бүкіл Әлемдік Сауда ұйымының талаптарына сай келуге жеткізетін мақсаттары
туралы айтты. Сондықтан да өндірушілер ауылшаруашылық өндірісін
модернизациялау және дайын өнімнің сапасын жоғарылату керек.
Қазіргі кезде елімізде көптеген тамақ өнімдерін өндіретін
шағын және орта кәсіпорындар ашылуда. Сонымен қатар ауылды жерлерде шағын
кәсіпорындар ашу, бұл ауыл тұрғындарын өздерінің шикі заттарын өңдеп дайын
өнім алумен қатар, жұмыспен қамтамасыз етеді. Шағын және орта кәсіпорын
ашу кезінде өндірілетін өнімнің жоғары сапалы болуына және шикі затты толық
пайдаланып қалдықсыз өнім өндіру мақсатын көздейді. Шикізатты қалдықсыз
өндіріп, өндірілген өнімнің жоғары сапалы болуы жаңадан ашылған
кәсіпорындар үшін бәсекеге төтеп бере алуына және өндірісін ары қарай
жетілдіруіне мүмкіндік туғызады.
Ет өндірісінің басты міндеттері болып өнім сапасын жоғарлату,
ресурс және энергия үнемдейтін технологияларымен техникалық жабдықтарды
жасау өндірістің санитарлы-гигиеналық, қауіпсіздік техникасы жағдайын
жақсарту, біртіндеп колмен жасалатын тиеп-түсіру жұмыстарындағы ауыр
жұмыстарды қысқарту, сонымен қатар, жақсы конструктивті материалдарды
қолдану техникалық жабдықтауды жүргізу, өнім мен шикізатты өндіруді кешенді
жүргізуді қамтамасыз ететін құралдар негізінде кәсіпорынды жабдықтау болып
табылады.
Ет өнімдері үлкен сұранысқа ие, соның ішінде шұшық өнімдері ерекше
орын алады. Бұл шұжық өнімдерін өндіретін шағын цехтардың керектігін
аңғартады. Бірақ та елімізде шұжық өндірісі дайын шұжық өнімдерімен толық
қамтымайды. Экономикалық тұрғыдан қарастырсақ тек қана шұжық өнімдері емес
басқа да тамақ өнімдері әлі де шет мемлекеттерден әкелуде. Бұл өзімізде
тамақ өнімдерін өндіретін кәсіпорынның аз, әліде болса қажет екендігін
көрсетеді.
ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 100 нақты қадам ұлт жоспары
шеңберінде агроөнеркәсіп кешені ел экономикасының маңызды бөлігі болып
табылатынын еске сала кетейік, ол ауыл шаруашылығы өнімін өндіру және оны
өңдеу және тұтынушыға жеткізу салаларын қамтиды, сондай-ақ ауыл
шаруашылығын және өңдеу өнеркәсібін өндіріс құралдарымен қамтамасыз етеді.
Сондай-ақ, АӨК халық шаруашылығының маңызды бөлігі болып табылады,
бұл жөнінде Президентіміздің Жолдауында айтылған. Онда ауыл шаруашылығы АӨК
басты бөлімі болып табылатын агроөнеркәсіп кешеніндегі өнімділікті кемінде
екі есе арттыру қажет делінген. Ол оның негізгі өндірістік қорларының 70%-
ға жуығына шоғырлана отырып, Қазақстан аумағындағы АӨК барлық өнімінің
жартысынан астамын береді.
Шпик (кейде шпиг; нем. тілінен аударғанда Speck — сало) —Тұзды немесе
тұзды – қақталған өнім түріндегі дайындалған шошқа қыртысы майының тығыз
орналасқан салосы.
1. Омыртқа бөлігі 2. Қыры бөлігі
Дайындалуы
Шпик (шошқаның қыртыс майы) етті шпиктеу үшін қолданылады, ет
тартылған өнімдерге, тұзды қырыққабатқа, сорпаға май құюға және тағамды
тікелей тұтынуға арналған.
Дайындалу әдісі
Негізгі массасын, әдетте, тұздау арқылы алады.
Тұздау үшін майдың доральді (жұлын) және бүйір бөліктерінен, әдетте
дәмдеуіштерден, әдетте қара бұрыштан, сарымсақ пен лавр жапырақтарынан
алынған дәмдік қасиеттерді жақсарту үшін көп мөлшерде қосылады.
Венгр стиліндегі бекон паприка қосылған және ысталған қосымша пештен кейін
дайындалады. Олар майды жеп, теріні кесіп, ас тұзы мен дәмдеуіштерді
тазалап, оны жұқа тілімге бөледі.
Бекон кесектерін қуырғаннан кейін, олар крекингтерді алады, балқытылған
шошқа майы смалет деп аталады.
Құрамы
Шпиктің құрамында 1,4% протеин және 92% майы бар. Протеиннің бөлігі
негізінен ақаулы ақуыздар (эластин, коллаген) болып табылады. Май құрайтын
май қышқылдарының көпшілігі қанықпаған (олеин, линолен және т.б.) жатады.
Шектеулі май қышқылдарын негізінен пальмитин және стеарин қышқылдары болып
табылады.
Шпикті (шошқа етінің қыртыс майы) қалай таңдаған дұрыс?
Шошқа етінің қыртыс майы тек пайдасын алып келсін және дәмді болсын
десеңіз, оны дұрыс таңдау қажет. Мамандар тек балғын күйдегі шпикті таңдап
алып, үйге акеліп тұздап, қақтаған дұрыс дейді. Дұрыс таңдау жасауға
көмектесетін бірнеше шарттар:
• Біріншіден, малдың сау екенін көрсететін ветеринариялық мөртабаны
табу керек. Егер олай болмаса, онда тәуекелге жол бермеңіз және мұндай
өнімді сатып алмаңыз.
• Шпикті қаңқаның бүйірінен немесе артынан таңдау керек. Басқа
бөліктерден жасалған қыртыс май қатты болады және терісі қалың
болады. Мамандар сондай-ақ шошқадан майлы шошқа алуды ұсынады. Оны
оңай тексеріп, теріні майдан бөлуге тырысыңыз. Егер ол оңай кетсе,
онда алдыңызда шошқа майы тұр деген сөз.
Шошқа беконының (майдың) пайдасы және емдік қасиеті.
Шошқаның қыртыс майы көптеген ауруларды емдеу үшін халық
медицинасында қолданылады. Мысалы, спиртті маймен ішетін болсаң, адам мас
болып отыр. Мұның себебі, май май жағу құралы ретінде әрекет етеді және
алкогольді сіңіруге қарсы тұрады. Шошқа беконы буындардағы ауырсынумен
күресуге көмектесетін құрал ретінде пайдаланылады. Мұны істеу үшін, ол
күйдіретін және қағазды қағазға орап, жылы сүлгімен зарарсыздандыратын
орынды ластауға тұрарлық.
Сондай-ақ дымқыл экземамен және тіс ауруымен күресуге көмектесетін
рецепттер бар. Салоны маститке және кальяниальды жастықшаларға қолдануға
болады. Шошқа беконы суық тиюді емдеуге көмектеседі, себебі жылыну әсері
бар. Сіз өнімді варикозды тамырдың алғашқы сатысында пайдалана аласыз.
Аспаздық салада қолданылуы
Шошқа етінің қыртыс майы өзіндік дайындалуы бар ерекше тағам болып
табылады, бірақ басқа да тағамдарды дайындау үшін де пайдаланылады. Басқа
тағамдарды сөндіру және қуыру үшін қолданылады. Өнімді ыстауға, тұздауға
және қайнатуға болады. Әрбір ұлттың өзіндік рецепті бар және шошқа етінен
жасалған қыртыс майын жеудің жолы бар. Мысалы, Украинада ол сарымсақпен
жейді, ал Венгрияда ол қызыл бұрышқа салынған.
Шошқа етінің қыртыс майының зияны мен қарсы көрсеткіштері
Шошқа қыртыс майының зияндылығын көп мөлшерде тұтынатын болсаңыз
сезінуге болады. Біріншіден, өнімде жоғары мөлшерде калориялар бар, ол
сіздің сыртқы сын – келбетіңізге теріс әсер етеді және семіздікке әкеледі.
Екіншіден, дене холестеролды жинай алады, бұл жүрек-тамыр жүйесінің әр
түрлі ауруларын тудыруы мүмкін. Сондықтан күніне 30 граммнан артық жеуге
болмайды, сонымен қатар, қуатты шпикте жылу өңделген кезде канцерогендер
пайда болады. Егер сіз расталмаған, тексерілмеген май сатып алсаңыз, онда
гельминттерді жұқтырып алуыңыз мүмкін.
Өнімге жеке төзімсіз адамдарға май тұтынудың керегі жоқ. Майды диеталардан
шығару бауыр, өт көпіршік және өт жолдары бар проблемалар болған кезде
болады. Холестеринді метаболизмі бұзылғанда май қолдануға болмайды.
Шұжық өндіру жабдықтарының классификациясы
ЕТТАРТҚЫШТАР
Ет өндiрiсiнде ет кескiш машиналарын - өнiмдердiң ұсақталған
бөлiктерiнiң дәрежесiне қарап, оларды iрi, орташа және ұсақ
кесетiн машиналар деп бөледi. Осыған сәйкес ет кескiштер орта және ұсақ
кескiштерге жатады.
Қолдану аймағы бойынша ет кескiш машиналар қалыпты және қатырылған кұйдегi
еттi, ферменттi майлы шикiзаттарды және т.б. өнiмдердi ұсақтау ұшiн
қолданады.
Кескiш механизмге шикiзатты тасымалдау әдiсi бойынша:
- механизацияланған көтергiшпен;
- деңгейлерiнiң әртүрлiгi бойынша шикiзатты өздiгiнен тасымалдау.
Цилиндрлерiнiң орналасуы бойынша келесi түрлерге бөлiнедi:
- көлденең цилиндрлi
- қиғаш цилиндрлi
Цилиндрлердiң iшкi қабаттарында тiк немесе спираль тәрiздi кедiр-
бұдыр қабырғалары бар. Олардың болуы өнiмнiң өс бойынша орналасуын
қамтиды. Шнек пен қабырғалар арасындағы саңылау 2 мм-ден үлкен болмауы
керек.
Пiшiнi бойынша шнектер конусты және цилиндрлi болып бөлiнедi.
Өндiрiсте цилиндрлi шнектер көп тараған.
Орамдарының ойылғанына қарап келесi тұрлерге бөлiнедi:
-тұрақты адымды шнектер;
-басы аз адымды, ал аяғына қарай жай азаятын адымды шнектер.
Ет кескiш машиналарының негiзгi сипаттамасы торлардың диаметрi
болып келедi.
Машиналардағы пышақтар формасы бойынша: крест тәрiздi немесе
көп қырлы болып бөлiнедi.
Көп қырлы пышақтардың кемшiлiгi: қырларының көптiгiнен араларында
бос аудан азаяды да, ол жерден ет аз өтедi, яғни көп шығарылуына керi әсер
етедi. Ал араларын үлкен қылып ашу ұшiн, пышақты қырларын жiңiшке қылып
жасайды, олардың төзiмдiлiгiн көтеру ұшiн қырларының ұшына қатаңдық
сақинасын кигiзедi.
ФАРШАРАЛАСТЫРҒЫШТАР
Араластыру процестің жүру сапасы - араластырудың тиімділікпен
қолданылуында және оның жүруі үшін қойылған мақсаттың орындалуында,
сонымен қатар араластыру сапасы араластырғыш құрылғылар мен аппараттың
құрылысына және араласатын сұйыққа берiлетiн энергия шамасына байланысты
болады.
Фаршараластырғыштар екіге бөлінеді:
• барабанды,
• қалақшалы
Фаршараластырғыш келесідей негізгі жұмысшы органдардан тұрады:
тұрқыдан, араластырғыш астаудан, қақпақтан, араластырғыш шнектер мен
жетектен. Тұрқы пісіріліп қосылған қаңқадан тұрады, барлық жағынан
облицовалық қаңылтырлы темірмен қапталған. Қаңқа ішінде араластырғыш
шнектер орналасқан және жетектер буынтықты және цилиндрлі тісті
берілістерден тұрады, бұларға айналыс сыналы белдік арқылы
электрқозғалтқыштан беріледі. Тұрқыға арластырығыш астау бекітілген, оның
ішінде екі араластырғыш шнек орналасқан. Фаршараластырғыштың шнекттері
жетекші және жетектегі шнектер болып бөлінеді. Оларға айналыс
электрқозғалтқыштан сыналы белдік арқылы буынтықты беріліске беріліп одан
жетекші шнектен жетектелуші шнекке цилиндрлі тісті берілістер көмегімен бір-
біріне беру арқылы жүзеге асырылады. Қаңқаның басқа бүйір қабырғасында
фаршты түсіріуге арналған люк орналасқан, ол фарш түсіруге арналған. Люктың
шетшеті нығыз жабылуы үшін резеңке салынған және ол арнайы тұтқа арқылы
бекітіледі. Араластырғыш астауды үстінен қақпақ арқылы жабады. Араластырғыш
астау және қақпақ 9Т18НХ маркалы болаттан дайындалған. Фаршараластырғыш
басқару пульт көмегімен жүзеге асырлады. Фарш машинананың араластырығыш
астауына қолмен немесе арнайы құрал жабдықтардың көмегімен арнайы
компоненттерді қоса отырып жүктеледі. Араласқан фарш люкті ашу арқылы
түсіріліп алынады.
ЖҰҚА ҰСАҚТАУ МАШИНАЛАРЫ
Бұл куттерлерде алдын-ала волчокта ұсақталған өнiммен қатар,
мұздатылған iрi ұлкен кесектi өнiмдi алдын-ала және соңғы ұсақтап,
араластыруға болады. Оларды пiсiрiлген, қақталған шұжық
өнiмдерiнiң өндiрiсiнде фаршты дайындау ұшiн қолданады.
Ет және ет өнiмдерiн жұқа ұсақтау үшiн толассыз әрекеттi
машиналар қолданылады. Мерзiмдi әрекеттi машиналарға қарағанда олардың
келесi артықшылықтары бар: жоғары өнiмдiлiктi, ағынды жұйеге қосу
мұмкiндiгi бар, жоғары дәрежелi ұсақтау қабiлетiлiгi және т.б.
Машина – паштет, крем, сосиски, сарделка, шұжық, тұшпара және
басқа өнiмдер өндiрiсiнде алдын-ала тор тесiктерiнiң диаметрi 3 мм
волчокта ұсақталған ет және ет өнiмдерiн ұсақтауға арналған. Машина
тамақ өнiмдерiн дайындау жұйесiмен қатар, асханаларда, ресторандарда,
қоғамдық тамақтандыру орындарында және фермерлiк шаруашылықтарда
қолданылады. Бұл машина:
• шикiзаттың бiртектiлiгiнiң және дисперстiлiгiнiң жоғары болуын;
• ұсақтау дәрежесiн реттеу мұмкiншiлiгiн;
• шикiзатты толық ұсақтауды; қамтамасыз ете алады.
Машинаның құрылғысына: қаңқа, белдемше, пышақты головканың тұрығы,
ротор, бұрандалы сақина және түсiргiш гусак. Қаңқа жоғарғы жағында электр
қозғалтқыш және ұсақтағыштың жұмысшы бөлiгi орналасатын плитасы арасында
орналасқан фланец болып табылады. Белдемшенiң ұстiңгi бөлiгiнде пышақты
головканың тұрығын бекiтуге және бұруға арналған құрылғы орналасқан.
Белдемшенiң цилиндрлi бетiнде қақпақпен жабылатын терезе бар. Ол ұсақтағыш
муфтасына қызмет көрсетуге арналған. Пышақты головканың тұрығы негiзгi
жұмысшы орган болып табылады. Оның iшiнде – шикiзатты ұсақтап, тұсiргiш
канал және гусак арқылы қабылдағыш ыдысқа тұсiруге болады.
Пышақты головканың ұстiңгi бөлiгiнде бұрандалы сақинаға арналған
бҰранда, ал бұйiр бетiнде гусакты бекiтуге арналған фланецтi тұсiргiш канал
орналасқан. Пышақты головканың тұрығында – шкаласы 0-ден 1 мм дейiн, бөлгiш
өлшемдерi 0,055 мм сызғыш орнатылған.
Осы шкалаға байланысты бұрандалы сақина бұрылған кезде
қозғалмалы және қозғалмайтын сақина тәрiздi тiстi пышақтардың арасындағы
саңылауды өзгертуге болады.
ШПРИЦТЕР
Ет өнеркәсiбiнде дозалап толтыратын машиналар көп қолданылады.
Қысым әсерiмен қабықшаны механикалы жолмен толтыратын машиналар тобына
шприцтердi жатқызады. Шприцтер шұжық қабықшасын тартылған етпен, сонымен
қатар сүт өнеркәсiбiнде балқытылған сырды жасанды қабықшамен толтыруда
қолданылады.
Өндiрiсте пневматикалық, гидравликалық және механикалықжетектi,
тiк және көлденең ығыстырғыш құралы бар поршендi шприцтер қолданылады.
Поршендi шприцтiң жұмысшы цилиндрiнде фарш аздап
деформацияланады, сондықтан шприцтеу сапасы жоғары.
Поршендi шприцтер құрылғыдан шығарда жоғары қысым жасайды,
сондықтан оларды көбiнесе жартылай қақталған және
шикiдей қақталған шұжықтарды қалыптау үшiн қолданылады.
Поршендi шприцтердiң кемшiлiктерi:
• өнiмдiлiктерi төмен;
• жұмысшы цилиндрдiң жүктелуi және вакуумды өңдеудiң күрделiлiгi;
Оларды болдырмау үшiн арнайы
қоректендiргiш құрылғы қарастырылад ы. Бiрақта оларды орнатқанда фарш
қосымша деформацияға ұшырайды. Бұл фарштың сапасына керi әсерiн тигiзедi.
Үздiксiз әрекеттi ФШ2-ЛМ маркалы вакуумдi шприцi фаршты
вакуумдеуге және шұжық қабықшасын толыруға арналған. Шприц бiр-бiрiне
тәуелсiз жұмыс iстейтiн екi цевкамен шприцтеу процесiнiң ұздiксiздiгiмен
сипатталады. Шприцтер шұжық өнiмдерiн өндiрудiң ағын-механикаландырылған
жұйесiнде және жеке жұмыс атқара алады, сонымен пiсiрiлген, жартылай
қақталған және қақталған шұжықтарды дайындау ұшiн қолданылады.
Шприц станинасы болаттан жасалып, пiсiрiлiп қосылған, тiк бұрышты
пiшiндi болады. Станинаның жоғарғы бөлiгiне жұмысшы шнектердiң тұрығы
бекiтiледi, ол тұрық шойыннан жасалған.
Жұмысшы шнектердiң тұрығының бiр ұшына жұмысшы шнектердiң
төмендеткiштерiнiң жетектерi, ал бiр ұшына цевка бекiтiледi.
Шнектердiң цилиндрлiк тұрығының жоғарғы жағына вакуумдiк головка
жұбымен фаршқа арналған шанақ орнатылады. Бiр шнектiк орамы қарама-қарсы
екiншi орамның бiр кiрмелi жұмысшы шнегiне кiредi.
Әрбiр шектердiң бiр басы төмендеткiштердiң консольды бiлiгiне
орнатылады. Шнектер бiр-брiне қарама-қарсы айналады. Жұмысшы шнектердiң
жетегi АОС2-31-4 маркалы екi асинхронды электрқозғалтқыштан тұрады. Оның
қуаттылығы 3 кВт және минуттық айналыс саны – 1350.
Шприцтiң негiзгi тораптары: станина, жұмысшы шнектердiң тұрығы,
жұмысшы шнектердiң жетегi, вакуум жұйесi, қосу басқышы.
ПРЕСТЕР
Сыртқы күштердiң әсерінен материалдарды қысымымен механикалық
өңдеудейтін жабдықтарды престеу деп атайды. Процестi жетiлдiру, ол
материалдардан сұйық фракцияларды неғұрлым көбiрек бөле отырып, бөлiнген
сұйықтық пен нығыздалған қалдықтың сапасын жоғарлатумен анықталады. Жалпы
престеу мынандай мақсаттарды көздейдi:
- қатты денеден сұйықты ажырату;
- пластикалық материалдарды қалыптау (формалау);
- сусымалы материалды нығыздау;
- материалдарды тесiктерден сығып шығарып, қажеттi пiшiндi өнiм
алу (экструзия);
Қатты денелерден сұйықты сығып шығару екi мақсатты көздейдi:
бiрiншiден, сұйық бағалы компонент ретiнде (шырын, өсiмдiк майлары, және
т.б.) қатты денеден ажыратылып алынады; екiншiден, сұйық бағасыз компонент
ретiнде (iрiмшiктен) ажыратылады. Бұл кезде бiртектi сұйық және бiртектi
нығыздалған қалдық (брикет пiшiндi) алынады. Ол өнiмнiң көлемiн кiшiрейтiп,
жеңiл тасымалдануына және көп сақталуына мүмкiндiк бередi. Бұл жағдайда
материалдың процестi жетiлдiруде берiлген параметрлерi немесе алға қойған
мақсаты өлшемдерi мен формасына және қажеттi технологиялық талаптарының
қанағаттануымен анықталады.
Шыжықты престеу кезінде екі түрлі процесс жүреді: қатты фазадан
(шыжықтан) сұйық фазаның (майдың) бөлінуі және қатты бөлшектердің бірігіп,
күнжараның брикет тәрізді (гидравликалық престерде) немесе әртүрлі
формаларға айналуы
Шыжықты престеу кезінде процестің жақсы жүруі негiзгi мынандай
факторларға тәуелді: шыжық құрамындағы шикізаттардың түріне, вакуумды-
горизанталды қазанда пісірілу режиміне, құрылымына, шыжықтың
температурасына, престеу уаќытына, қысым шамасына, шыжықтың майлылығы мен
ылғалдылғына және ең соңында престің жасалу құрылымына байланысты.
Шыжықтан сұйық фракцияларды бөлiп алуда центрифугалар және
экстракциялауға қарағанда, эксплутациялық және экономикалық артықшылығы мен
меншiктi энергия шығыны жағынан престеу тиiмдi. Бірақта өнiмнiң
технологиялық құрылымы мен ерекшелiгiн ескере отырып, престеу процесi
шыжықтағы майдың мөлшерi 25-6 % аралығында болған кезде қолданылған тиiмдi
деп саналады.
КУТТЕРЛЕР
Куттер станинадан, пышақтық бiлiктiң жетегiнен, пышақтық бiлiктен,
шанақтан, тостағаннан, тостаған жетегiнен, жетектi түсiргiштен, қорғаныс
қақпағынан және электрлiк қондырғыдан тұрады.
Куттер станинасы шойыннан құйылған, бiр-бiрiмен болттық қосылыспен
қатаң жалғанған екi жеке бөлiктен: станинадан және жоғарғы тұрықтан тұрады.
Станинада және жоғарғы тұрықта барлық қорғаушы бiрлiктердi бекiту
жүргiзiледi. Тұрықтың жоғарғы жағында тербелу ұштiректерiнде пышақтық бiлiк
, ал консольдiк бөлiгiнде алты пышағы бар төлке орнатылған.
Пышақты бiлiктiң айналуы сыналы белдiктi берiлiс арқылы моторлық
плитада орнатылған электрқозғалтқышпен жүргiзiледi. Тостаған
қос жылдамдықты қозғалтқышпен айналысқа түседi.
Фаршты түсiргiш механизм станинаның төменгi бөлiгiнде бекiтiлген.
Қауiпсiз жұмыс iстеу шартын қамтамасыз ету үшiн, сонымен қатар дайындалған
фарштың сыртқа лақтырылуын жою үшiн пышақтардың және тостаған бөлiктерiнiң
жұмыс зонасы сыртынан қорғаныс қақпағымен жабылады.
Қорғаныс қақпақ көтерiңкi жағдайда өзiндiк салмағы есебiнен тiрекпен
бекiп қалады, ал түсiңкi жағдайда реттелетiн тiрекпен ұсталып тұрады.
Қорғаныс қақпақ оның астына ұсақталған өнiмдi пышаққа бағыттайтын
арнайы қыстырғыштарды (скребки) бекiтедi. Пышақтардың жұмсы аймақтарының
үстiңгi жағында орналасқан қақпақ бөлiгiнiң үстi болат бетпен қапталған.
µсақталған өнiмдi тостаған түсiру қолмен iске асады. Еттi пышақтарға беру
тостағанның айналысымен, ал дайын ұсақталған өнiмдi тостағаннан түсiру –
түсiргiш механизмнiң көмегiмен iске асады. Түсiргiш механизмнiң жұмысшы
құралы электрқозғалтқыштан қозғалыс алатын алюминиден жасалған тәлеңке
болып табылады.
Түсiргiш жеңiл көтерiлуi үшiн, ол орнатылған мезанизм арнайы өс
бойымен еркiн тербеледi. Түсiргiш көтерiңкi жағдайда өс салмағы есебiнен
бекiледi. Тостағанның жұмысшы кеңiстiгiнiң үстiндегi түсiргiштiң бiлiгi
құбырдың ортасынан өткiзiлген. Ол құбырдың бiр ұшы түсiргiш редукторы
тұрығымен жалғағыш арқылы қатаң бекiтiлген, ал екiншi ұшына темiр скребок
бекiтiлген.
Бұл скребок – түсiргiш тәлеңкесiнiң сыртқы бетiн фарштан тазарту
және тостағанның ернеуiнде орнатылған науаға бағыттау қызметiн атқарады.
Түсiргiш мезанизмiнiң электрқозғалтқышы автоматты түрде
iске қосылады. Электрқозғалтқыш тәлеңкенiң көтерiңкi жағдайында жұмыс
iстемейдi, тек ол төмен түскеннен кейiн ғана iске қосылады. Фаршты түсiру
механизмi тостағандағы фаршты толығымен тазарта алмайды. Толық
механикаландырылған түрде тазарту үшiн түсiргiштiң тәлеңкесiн тостағанның
бетiмен тығыс жанасқанша түсiру қажет болады.
АРАЛАСТЫРҒЫШТАР
Материалдарды араластыру үшін әртүрлі араластырғыштар, миксерлар
және жұмысшы органдардың көмегімен компоненттерді ыдыстың барлық
көлемінде біртекті етіп араластыратын құрылғылар қолданылады. Араластыру
процесі тамақ және ет–сүт өндірісінде әртүрлі эмульсия және суспензия,
сонымен қатар жентектелген ет, қамыр, тәттілер массасын дайындауда кеңінен
қолданылады.
Сұйық орталарды араластырудың негізгі үш тәсілі болады:
1) механикалық - әртүрлі құрылысты араластырғыштар жәрдеміме н;
2) пневматикалық - сығылған ауа немесе инертті газдар жәрдемімен;
3) циркуляциялық - насостар немесе соплалар жәрдемімен.
Ауамен және циркуляциялық араластыру тәсілдері жоғары тиімділікті
болып келеді, бірақ мынадай кемшіліктері бар:
1) салыстырмалы түрде көп энергия шығыны;
2) ауамен араластырғанда тамақтың ашу тотығу мүмкіншілігі немесе оның
жылжымалық фазасының булану мүмкіншілігі.
Араластырудың тамақ өндірісіндегі кең тараған тәсілі
– механикалық араластыру. Механикалық араластыру әртүрлі құрлысты
қалақтары бар араластырғышпен рамалы, қалақты, пропеллері, турбиналы,
жалпақ қалақты т.б. жүргізіледі.
Араластыру тәсілдерін, ыдыстың немесе араластырғыштың түрін,
конфигурациясын, қалақшалардың формасы мен қозғалыс жылдамдығын
араластырылатын массаның жағдайына, түріне және басқа факторларға
байланысты таңдайды.
Сұйықта барлық массаның қозғалысында араластыру жүрмейді, сондықтан
ыдыстың қабырғасында қозғалмайтын қалақшалар орнатады.
Кеңінен қолданылатын тағы бір түрі қалақшалары көлденең, тігінен және
көлбеу орналасқан комбинирленген рамалы құрылысты араластырғыштар.
Араластыру процестің жүру сапасы - араластырудың тиімділікпен
қолданылуында және оның жүруі үшін қойылған мақсаттың орындалуында,
сонымен қатар араластыру сапасы араластырғыш құрылғылар мен аппараттың
құрылысына және араласатын сұйыққа берiлетiн энергия шамасына байланысты
болады.
Фаршараластырғыштар екіге бөлінеді:
• барабанды,
• қалақшалы
Фаршараластырғыш келесідей негізгі жұмысшы органдардан тұрады:
тұрқыдан, араластырғыш астаудан, қақпақтан, араластырғыш шнектер мен
жетектен. Тұрқы пісіріл қосылған қаңқадан тұрады, барлық жағынан
облицовалық қаңылтырлы темірмен қапталған. Қаңқа ішінде араластырғыш
шнектер орналасқан және жетектер буынтықты және цилиндрлі тісті
берілістерден тұрады, бұларға айналыс сыналы белдік арқыл
электрқозғалтқыштан беріледі. Тұрқыға арластырығыш астау бекітілген, оның
ішінде екі араластырғыш шнек орналасқан. Фаршараластырғыштың шнекттері
жетекші және жетектегі шнектер болып бөлінеді. Оларға айналыс
электрқозғалтқыштан сыналы белдік арқылы буынтықты беріліске беріліп одан
жетекші шнектен жетектелуші шнекке цилиндрлі тісті берілістер көмегімен бір-
біріне беру арқылы жүзеге асырылады. Қаңқаның басқа бүйір қабырғасында
фаршты түсіріуге арналған люк орналасқан, ол фарш түсіруге арналған. Люктың
шетшеті нығыз жабылуы үшін резеңке салынған және ол арнайы тұтқа арқылы
бекітіледі. Араластырғыш астауды үстінен қақпақ арқылы жабады. Араластырғыш
астау және қақпақ 9Т18НХ маркалы болаттан дайындалған. Фаршараластырғыш
басқару пульт көмегімен жүзеге асырлады. Фарш машинананың араластырығыш
астауына қолмен немесе арнайы құрал жабдықтардың көмегімен арнайы
компоненттерді қоса отырып жүктеледі. Араласқан фарш люкті ашу арқылы
түсіріліп алынады.
Аспалы жолдар технологиялық ағынның топтасу тәсiлi болып табылады.
Ол өнiмдi есептеу процесiндегi сияқты өнiмнiң берiлiсiне және ауыр жүктердi
цехаралық тасымалдауға негiзделген.
негiзгi қасиеттерi мыналар:
-қайта өңдеу процесi кезiнде өнiмнiң ластануы болмайды;
-қосымша қозғалмалы оперциясыз жан-жақтан өнiм өңдеу жағдайы пайда
болады;
-цехтарда талап етiлетiн санитарлы-гигиеналық жағдайларын
қолдану мүмкiншiлiктерi қамтамасыз етiледi;
-ветеринарлы-санитарлық бақылау талабына сәйкес аспалы
жолдардағы өiмдер ағыннан шғарылады немесе қосылады.
Аспалы жолдар классификациясы. Классификацияны маңызды белгiлер
қатарымен жүргiзу қабылданған.
• Салмақ түсу бойынша. Аспалы жолдар механикалық салмақпен конвейерлi
немесе механикалық салмақсыз – конвейерсiз болады.
• Орналасуы бойынша. Аспалы жолдар жазықтықты (тiк, көлденең, көлбеу)
және кеңiстiктi болады.
• Салмақ органының түрi бойынша. Аспалы жолдар шынжырлы, арқанды шнектi
және штангiлi болуы мүмкiн.
• Қозғалыс түрi бойынша. Аспалы жолдар толассыз және үздiксiз қозғалыста
болады.
• Жүк көтеретiн органының конструкциясы бойынша:
-троллея және iлгекті;
-бекiтiлген iлгектi;
• Жүкке конвейерлi шынжырдан қозғалыс беру түрi бойынша: итергiш және
жүк тасымалдағыш.
• Жетек түрi бойынша. Аспалы жолдар электрлi гидравликалы жiне
пневматикалық болады.
• Жетек саны бойынша: бiр жетектi, көп жетектi және топты жетектi болып
келедi.
• Орналасуы бойынша:
-малдың бiр түрiн қайта өңдеуге арналған қарапайым аспалы жолдар.
-малдың бiрнеше түрiн қайта өңдеуге арналған универсалды аспалы жолдар.
(Захаров конвейерi)
Ауырлық коэффициентi аз болса, соғұрлым жүктiң қозғалысы үшiн қажеттi
салмақта аз болады. Ауырлық коэффициентiн азайту үшiн майлау қажет. Адымды
iлгек майланбаған рельске қарағанда майланған рельсте жақсы қозғалады.
Бiрақта сырғанау негiзiнде жүктi тасымалдаудың сәйкес варианты
қолайлы емес, ол жүк тасымалдаудың екi вариантын бередi:
• қозғалмалы роликтерде
• iлгектi-қозғалмалы роликтерде
Сәйкес қозғалмалы iлгектерi бар роликтер ет өндiрiсiнде троллея
деп аталады.
Троллея мына жағдайларда қолданылады:
-Iрi қара малды қансыздандыру, бөлшектеу және тасымалдау конвейерлерiнде;
-Шошқаны бөлшектеу конвейерлерiнде;
-еттi ұша мен жартылай ұшаларды сақтау, салқындату, мұздатуға
арналған өндiрiстiк тоңазытқыштарда қолданылатын барлық тасымалдау
конвейерлерiнде;
Жұмсақ салмақты байланысқан роликтер, яғни iлгектi шынжыр ұсақ малды
қайта өңдеу желілерінде кеңiнен қолданылады.
Тамақ өнеркәсібінде ұсақталатын материалдардың түрлері өте әртүрлі,
сондықтан оларды ұсақтайтын машиналардың түрлері де әртүрлі. Дегенмен,
машиналар мынадай жалпы талаптарга жауап берулері керек:
1) машиналардың істен шығатың ұсақтағыш элементтерін алмастыру тез және
оңай болу керек;
2) ұсатылған материалдың бөлшектерінің өлшемдері бірдей және ұсақтағыштың
құрылымы ұсақтау дәрежесін мүмкіндігінше тез және оңай өзгертетін болу
керек.
3) құрғақ материалдарды ұсақтағанда шаң аз шығу керек;
4) белгілі дәрежеге дейін ұсақталған материал ұсатқыштан тез шығарылуы
керек;
5) ұсақтағыштың массасы мүмкіндігінше аз болуы керек.
Тамақ өнеркәсібінде негізгі технологиялық процестердің бірі кесу болып
табылады. Мысалы, тәтті тағам бұйымдары өндірісінде - кәмпит массасын, нан
өндірісінде - қамыр массасын, консерві өндірісінде - көкөніс пен жеміс-
жидектерді, қант өндірісінде - қызылшаны, ет өндірісінде - етті кесу керек
болады.
Бұл материалдардың физикалы-механикалық қасиетіері әртүрлі
болғандықтан, оларды кесу тәсілдері, кесетін құрал мен құрылғының түрлері,
кесу жылдамдығы әртүрлі болады.
Кесу машиналарына қойылатын талаптар:
- жоғары өнімділікті;
- кесіліен өнімнің сапасы жоғары;
- пайдалану қарапайымдылығы;
- аз энергетикалық шығын;
- өлшемдері кіші.
Тамақ материалдарын кесетін құрылғылар мынадай түрлерге бөлінеді:
1. қолдануына байланысты: қатты, морт, серпімді-тутқыр-пластикалы және
әртекті материалдарды кесу үшін.
2. жұмыс істеу әрекетіне байланысты: мерзімді,үздіксіз және жартылай
үздіксіз әрекетті;
3. кесу құралының түріне байланысты: пластиналы, дискалы, ішекті
(струналы), гильотинды, роторлы, ультрадыбысты, лазерлі;
4. 4) кесу құральның қозғалысына байланысты: айналмалы, қайтымды-
ілгермелі, жазық параллельді, бұрылысты, тербелісті;
5) кескен кездегі кесілген материалдың қозғалысына және оның бекітілу
түріне байланысты.
5. 6.12-суретте кесу құралдарының роторлы, гильотинды, дискалы және
ішекті (струналы) түрлері келтірілген.
6.І2-сурет. Кесу құралдарының түрлері:
а - ротор; б - гильотинды пышақ; в -дискалы пышақ; г - ішекті (струна)
пышақ.
Кесу теориясы. Материалдарды кескенде оларға белгілі бір пішін және өлшем
беріледі. 6.13-суретте материалдарды кесу тәсімі көрсетілген. Кесу кезде
шекаралық қабаттың бұзылуы салдарынан материалдар бөліктерге бөлінеді.
Суретте көрсетілгендей бұзылу алдында серпімді және пластикалық деформация
болады. Бұл деформациялар кесу кұралына сыртқы қүштің әсер етуінен болады.
Кернеу материалдың уақытша кедергісіне теңескенінде материал бұзылады.
Кесу кездегі жұмыс серпімді және пластикалы деформацияға, сонымен
бірге кесу құралымен материал арасындағы үйкелісті женуге жұмсалады.
Кесу жұмысы теориялық жолмен былай анықталады: Кесу құралы (пышақ)
жиегінің 1 м ұзындығына материалды бұзатын күшті Р(Нм) деп белгілейік.
Ауданы l·l (м2)материалды кесуге жұмсалған жұмыс А (Дж)
1 м2 ауданға жұмсалған кесудің меншікті жұмысы - Амен ( Джм2 )
6.13-сурет. Материалды кесу тасімі: 1-кесілетін материал; 2-кесу құралы; 3-
пластикалық деформация аймағы; 4-серпімді деформация аймағы; 5-шекаралық
аймақ; 6 -бұзылу сызығы.
6.14-сурет. Дискалы кесу: 1- дискі; 6.14-сурет.а-пышақты рама; б-пышақты
2-қозғалмайтын барабан; 3-қаптама; рамаға орналастыру тәсімі: 1-пышақты
4-пышақты рамалар көтеру; 2-санылау; 3-планка; 4-пышақ.
Бұл машина тіліктерді бар айналмалы горизонталь дискі (1) және оның
үстіне орналасқан қозғалмайтын барабаннан (2) құралған. Дисканың
тіліктеріне пышақтары бар рамалар орнатылған (6.14 а,б-суреттер). Барабан
кесілетін қызылшамен толтырылады. Дискі айналғанда қызылша ауырлық күші
әсерінен пышаққа жақындайды да пшақтың пішініне сәйкес пішінде кесіледі.
6.15 -суретте ортадан тепкіш кесудің тәсімі келтірілген. Бұл кескіште
пшақтар (1) цилиндрлі корпустың жасаушысы бойынша орналасқан. Қалақтары (4)
бар улитканың (3) пышақ жиегіне қарама-қарсы минутына 100 (120 рет
айналғанында қызылша қалақтармен (4) іліп алынып, пышаққа итеріліп беріледі
де, кесіледі. Сосын кесілген өнім корпуспен қаптама (5) арасындағы кеңістік
арқылы шығарылады.
6.15-сурет. Ортадан тепкіш кесу: 1- 6.16-сурет. Картоп үккіш: 1-барабан;
пышақ; 2- цилиндрлі конус; 3-улитка; 2-тісті аралар; 3,4 - қысатын
4-қалақтар; 5-қаптама. бұғаулар; 5- тор.
6.16-суретте көрсетілген үккіш машина крахмал сірне өндірісінде
картопты майдалауда қолданылады. Бұл машинанын жұмыс органы 50 мс
жылдамдықпен айналатың тісті аралары (2) бар барабан (1). Ұсақтау дәрежесі
екі қысатын бұғаулары арқылы реттеледі. Үстіңгі бұғаудың жұмыс беті болат
стержендерінен, ал астыңғы бұғаудігі - аралардан жасалған. Үккішке түскен
картоп айлалатын барабанмен корпус арасына қыстырлып аралармен үгіледі.
Картоптың сонғы үгілуі барабан және бұғаулары арасында болады. Майдалау
дәрежесін көбейту үшін үккіштің астыңғы жағына тор (5) орнатады.
6.17-суретте тәтті тағам өндірісінде қолданатын роторлы кесу
көрсетілген. Қалып машиналарының кәмпит массасы (3) науа (2) арқылы кесу
құралдарына беріледі. Пышақтар еркін айналатын роторға орнатылады. Әр
ширатылып шыққан масса үшін өзінің роторы болады. Ширатылған массаның
жылжуының әсерінен ротор айналады. Кесілген кәмпиттер (5) конвейер
лентасына (6) беріледі.
6.17-сурет. Роторлы кесу. 6.18-сурет. Зырылдауық
6.18-суретте тоңазытылған және жаңа етті, нанды, картопты,
қызылшаны және т.б. кесуге арналған зырылдауық көрсетілген. Өндірістерде
қолданылатын зырылдауықтың құрылымы ет жаншығыштың құрылымы сияқты болады.
Материал шнек арқылы пышақты торға қысылып, материал бөлшектері
тесіктен жаншылып шығады, ал торға қысылған ұздіксіз айналатын жазық
пышақтың жүзімен материал кесіледі. Шнектің айналу саны 600 - 200 минутына.
Шұжық жасауға арналған шпикті ұсақтау
Шошқа етінің қыртыс майларын тағамдық құндылығын арттыру және
тауарлық көрінісін жақсарту үшін тартылған ет өнімдеріне қосылады.
Шұжықтардың тағамдық құндылығы майдың жоғары калориялық құрамына байланысты
жоғарылайды және тауарлық көрінісін жетілдіріледі, себебі майдың саны мен
мөлшеріне байланысты кесектерге белгілі бір үлгіні жасайды.
Шошқа етінің қыртыс майы фаршқа текшелер мен тікбұрышты призмалар
түрінде қосылады, олардың пішіні мен өлшемдері рецептпен белгіленеді.
Кейде бекон кесектерінде шұжықтың атын анықтауға болады.
Шұжық өндірісінде жаңа піскен және тұздалған шпик қолданылады.
Шпиктің дайындалуы теріден тазарту, тұздан және ықтимал
ластаушылардан тазалау, белгілі бір пішін мен өлшемнің бөліктеріне
салқындату және майдалау болып табылады.
Тері пышақпен қолмен немесе арнайы машинамен майдан алынады.
Теріні алып тастағаннан кейін шпик 120 мм ені мен 450 мм ұзындықта
кесіліп, 0 ° C температураға дейін салқындатылады.
Мұны жасау керек, себебі шпогорезка беконын кейіннен кесу кезінде машина
жұмысшы бөліктерінің қысымына ұшырайды, оның бөліктері кесіліп,
деформациялануы мүмкін
Шұжықтарды дайындау кезінде бұл бекон оңай еріп кетеді, дайын шұжықтың
сапасы төмендейді.
Стандартты бөлшектер үшін май әртүрлі конструкциялардың шпигорезкиге
бөлінеді: тік және көлденең, диск немесе плиталық пышақтармен, беконды
автоматты немесе қолмен беру арқылы.
Бекон автоматты түрде беруімен Shpognoreki гидравликалық немесе
механикалық жетегі бар тік құрылымнан жасалған.
Пышақтар рамкаларға бекітіледі; екі рамка шаршы торды құрайды, оның
көмегімен ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz