СТУДЕНТТЕР ҮШІН ЫҚТИМАЛДЫҚТАР ТЕОРИЯСЫ МЕН МАТЕМАТИКАЛЫҚ СТАТИСТИКА ЭЛЕМЕНТТЕРІНІҢ МАҢЫЗЫ

Пән: Математика, Геометрия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

А.Ясауи университетініњ хабаршысы, №1, 2011

г.а.жҮНІСОВА
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің аға оқытушысы

л.т.қҰРБАНӘЛИЕВ
физика-математика ғылымдарының кандидаты, аға оқытушы
А.Ясауи атындағы ХҚТУ

СТУДЕНТТЕР ҮШІН ЫҚТИМАЛДЫҚТАР ТЕОРИЯСЫ МЕН МАТЕМАТИКАЛЫҚ СТАТИСТИКА
ЭЛЕМЕНТТЕРІНІҢ МАҢЫЗЫ

В данной статье анализируется зарубежный опыт изучения вероятностно-
статистического материала на начальном курсе. Рассматриваются возможные
вероятностно-статистические линии содержания обучения математике на
начальных курсах университетов Казахстана, а также приводятся методические
рекомендации к изучению некоторых вероятностно-статистических тем.

The authors of this article analyse the foreign experience of study of
probable and statistic material in the first year. Some possible probable
and statistic directions of the content of Mathematics teaching in the
first year of universities in Kazakhstan have been considered in the
article, some methodical recommendations for studying some of these
probable and statistic topics have been presented as well.

Кіші курстағы студенттердің психологиялық ерекшеліктерін ескеріп
математика курсындағы ықтималдықтар теориясы мен математикалық
статистиканың тек жеке элементтері туралы айтуға болады. Ықтималдықтар
теориясы мен математикалық статистиканың тек жеке элементтері бойынша
келешекте кіші жастағы студенттердің ықтималдық-статистикалық мәдениетінің
элементтері негізделетінін ескеріп мазмұнды нақты анықтайық. Бұл
ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистиканың әрбір компоненті
студенттердің оқып-үйренуіне мақсатты және түсінікті болатын элементтерден
тұрады дегенді білдіреді.
1.Ықтималдықтар теориясының элементтері
Л.О.Бычкова өзінің жұмысында әр түрлі жастағы оқушыларда ықтималдық-
статистикалық түсініктерді қалыптастыру мүмкіндігі мен жағдайына байланысты
жас шамасына қарай үш топты белгілеген шетелдік психологтар Ж.Пиаже мен
Б.Инельдердің қорытындыларына сілтеме жасайды. Бірінші топ - 6-дан 9 жасқа
дейін, екіншісі - 9-дан 12 жасқа дейін және үшіншісі 12 жас және одан
жоғары. Зерттеушілердің ойынша бірінші топ үшін оның белгісізбен
теңестірілуі, кездейсоқтық туралы нақты түсініктердің жоқтығы,
тұрақтылыққа ұмтылуға тән [1].

Студенттерде оқытудың төменгі сатысында эмпирикалық материалды жинақтау
үдерісінде кездейсоқ оқиға және оның ықтималдығы сияқты негізгі теориялық
(ықтималдық) ұғымдар туралы түсініктер қалыптасады. Студенттер біртіндеп
кездейсоқ шамаларды жүзеге асыру ретінде статистикалық мәліметтерді, ал
статистикалық мәліметтерді талдау үшін ықтималдық әдістер пайдаланылатыны
туралы түсініктерді меңгереді.
Л.О.Бычкова мен В.Д.Селютиннің мақалаларында көрсетілген дамыған
елдердегі бастауыш сынып математика курсында ықтималдықтар теориясы

А.Ясауи университетініњ хабаршысы, №1, 2011

жүнісова г.а., құрбанәлиев л.т. Студенттер үшін ықтималдықтар теориясы мен
математикалық...

элементтерінің бар болуын талдау негізінде Англия мен Уэльстің бастауыш
сынып оқушылары ықтималдық терминдерін дұрыс пайдалану, азды және көпті
ықтималдық шешімді эксперименттер туралы білулері керектігін атауға болады.
Жапония мектебінің оқушыларында 7 жастан бастап эмпирикалық мәліметтермен
жұмыс жасау дағдылары қалыптасады. АҚШ-та қарапайым ықтималдықты тіпті
бастауыш сынып оқушылары да таба алады [2].
Соңғы уақытта бастауыш курсына ықтималдықтар теориясы мен математикалық
статистика элементтерін енгізу сұрағына қатысты жұмыстардың көп саны
жарияланды, бірақ оларда негізінен мұндай қажеттіліктің себебі ғана
қозғалған. Ықтималдықтар теориясының қандай элементтерін бастауыш курсына
енгізудің мақсаттылығына нақтылы нұсқаулар кездеспейді. Берілген сұрақ
бойынша математикалық және әдістемелік әдебиеттерге жүргізілген талдауларға
және жеке тәжірибеге сәйкес бастауыш курсында оқып-үйрену түсінікті және
мақсатты болатын ықтималдықтар теориясының элементтерін беруге болады.
Бастауыш сыныпта математиканы оқытудың ықтималдық құрамының негізгі
элементтері мыналар:
1. Оқиға, оқиғаның ықтималдығы туралы түсініктерді қалыптастыру.
2. Оқиғаның негізгі түрлерімен (анық, мүмкін емес, кездейсоқ, қарам-
қарсы, ортақ және ортақ емес, тәуелді және тәуелсіз) және ықтималдықтың
анықтамаларымен (классикалық және статистикалық) таныстыру.
Бастауыш курсының ықтималдық құрамды элементтерін толығырақ қарастыруға
болады:
1. Оқиға, оқиғаның ықтималдығы түсініктерін қалыптастыру.
Оқиға және Оқиға ықтималдығы ұғымдары интуитивті деңгейде
енгізіледі, яғни оқушылар барлық әрекеттер, құбылыстар, әр түрлі нәтижелі
(немесе бір нәтижелі) бірнеше бақылаулар берілген шарттар кешенінде қол
жеткізгендері сынақ болып, ал осы сынақ нәтижесі оқиға болып табылатынын
меңгеруі қажет. Мұның барлығы ойын түрінде жүруі мүмкін. Оқиғаның
ықтималдығы студенттермен берілген оқиғаның орындалуының нақты мүмкіндігін
білдіретін сан ретінде түсініледі. Оқиға ықтималдығы нақты мысалдарда
суреттелетін сандық шама. Кіші курс студенттерімен жүргізілген
эксперименттер нәтижелері оларға бұл ұғымдардың түсініктілігін нақтылайды.
Мысалы, егер футбол добы терезеге тисе, онда нәтижесінде не болуы мүмкін
[1]. Пайымдау барысында бірнеше әр түрлі нәтижелердің бар екендігі
анықталады:
- әйнек сынады;
- әйнек шытынайды;
- әйнек бүтін қалады.
Берілген нәтижелердің болуы мүмкін оқиғалар болып табылады.

А.Ясауи университетініњ хабаршысы, №1, 2011

жүнісова г.а., құрбанәлиев л.т. Студенттер үшін ықтималдықтар теориясы мен
математикалық...

Қорапта 6 түрлі түсті және 1 жай қарындаштар жатсын делік. Егер қораптан
жорамалдап бір қарындаш алынса, онда қандай қарындаштың (түрлі түсті немесе
жай) алынуға көп мүмкіндігі бар [1]. Әрине түрлі түсті, себебі түрлі түсті
қарындаштар көп. Осылайша ықтималдықтың сапалық бағасы танылады. Берілген
жағдайда сапалық жағынан ықтималдықты келесі түрде сипаттауға болады: жай
қарындашты алу ықтималдығы 17-ге тең, ал түрлі түсті қарындашты алу
ықтималдығы 67-ге тең (себебі оқиғаның орындалу ықтималдығы бөлшекке тең,
бөлшектің бөлімі нәтижелердің жалпы санына тең, ал алымы ізделінді оқиғаның
орындалуына қолайлы нәтижелердің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.