Су қоймаларын ластаушы көзі ретінде Қазақстанның ауыр өнеркәсібінің әртүрлі салаларының іркінді суларының сипаттамасы

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

● Тақырыбы: Су қоймаларын ластаушы көзі ретінде Қазақстанның ауыр
өнеркәсібінің әртүрлі салаларының іркінді суларының сипаттамасы.

● Мақсаты: өнеркәсібінің әртүрлі салаларының іркінді суларына жэне
олардың су қоймаларына әсеріне гигиеналық сипаттама беру.

● Дәрістің жоспары:
1. Қара металлургияда іркінді сулардың түзілу жағдайы, сандық және
сапалық сипаттамасы.
2. Түсті металлургияда іркінді сулардың түзілу жағдайы, сандық және
сапалық құрамы.
3. Басқа өнеркәсіптік кәсірорындарда іркінді сулардың түзілу жағдайы,
сапалық және сандық құрамы.

Өнеркәсіп пен урбанизацияның қарқынды дәмуымен байланысты республиканың
орталық өнеркәсіптік аудандардағы су қоймалары қатты ластануда.
Су ресурстарын ластардан қорғау меселесі қазіргі кезде барлық
индустриялық дамыған елдерде №1 проблемаға айналып отыр.
Халық шаруашылығының барлық салаларында техникалық прогресс металлсыз
мумкін емес. Біздің елде шойынды, болатты және түсті металлдарды өндіруді
үнемі дамыту жоспарланып және жүргізіліп отыр.
Қазақстанда қара және түсті металлургияның бірнеше ірі комбтнаттары бар
(Қарағанды, Өскемен, Лениногорск, Жезқазған, Балқаш т.б.).
Шойынды, болатты балқыту, прокаттарды және түсті металлдарды өндіру көп
мөлшерде суды пайдалануымен және ластанған іркінді сулардың пайда болуымен
жүреді. Мысалы 1тонна шойынды өндіру үшін 400м3 су жұмсау керек, 1т.
болатқа – 360 м3 , 1т. қорғасынға – 80 м3 , никельге – 3200 м3 су
шығындалады.
Қазіргі ғылыми–техникалық прогресстің қарқынды даму ғасырында
өндірістік іркінді сулар ашық су қоймаларын ластаушы ең қауіпті және күшті
көз болып саналады. Осы суларға осындай сипаттама берудің себебі - олар
тұрмыстық іркінді суларға қарағанды саны мен сапасы және түзілу режимі
бойынша ерекше және зиянды болуы.
Ластану дегеніміз не? Ол – қандай бір заттың су қоймасына түсіп ондағы
судың сапасын нашарлатушы және әр түрлі жағымсыз жағдайларды тудырушы
шамада жиналуы.
Су қоймаларын ластаушы негізгі кездерге өнеркәсіптік, тұрмыстық, жауын-
шашындық іркінді сулары, ағаш ағызу, құм алу жұмыстары, су көлігі, талшықты
өсімдіктерді (целлюлозді-қағаз жасауда, зығырды, бамбукты, лозаны) жібіту,
судағы өсімдіктер мен су жануарларының жаппай қырылуы т. б. жатады.
Өнеркәсіптік іркінді сулар гигиеналық тұрғыдан 1-ші орында.
Түзілу сипаты бойынша олар 3 түрде жіктеледі:
1. Бірінші түріне суды технологиялық операцияларға реагент, еріткіш
т.б. ретінде тікелей қолдануда пайда болған іркінді сулар жатады, яғни
мұнда судың технологиядағы шикізатпен тікелей байланысы бар. Бұл сулар
технологиялық процессте қатысушы заттармен ластанған.
2. Екінші түрі – технологиялық аппараттар мен агрегаттарды суытуға
қолданылған судан пайда болған іркінді сулар. Бұл сулар әдетте ластанбаған,
бірақ температурасы жоғары болады (шартты ластанған сулар).
3. Үшінші түріне – қосалқы цехтарда (шикізат және дайын өнімдер
қоймаларында, қазандықта, шикізатты тасымалдауда) пайдаланған сулардан
құралған іркінді сулар жатады.
Яғни, су өнеркәсіптерде қалай пайдаланылды:
1) Су – пайдалы кендерді алуда, кенді және көмірді байытуға орта ретінде
қолданылады.
2) Су – зығырды, жібекті өндеуде, химиялық өнеркәсіптерде, лак-бояу
өнеркәсіптерінде еріткіш ретінде қолданылады.
Су - жылутасығыш ретінде қара және түсті металлургияда, пластмасса жасауда,
т.б. қолданылады. Мұнда судың сапасы көп өзгермейді, бірақ температурасы
жоғары келеді.
Негізінен су араласты пайдаланылады, яғни орта ретінде, еріткіш және
жылутасығыш ретінде пайдаланылады.
Сапалық құрамы бойынша жіктелуі:
1) термальды іркінді сулар(әртүрлі агрегаттарды салқындатуда);
2) қышқылды;
3) сілтілі;
4) көбіне органикалық заттармен ластанған іркінді сулар (қант
зауытының, ет комбинатының т. б.).
Әр өнеркәсіптер өзіне тән іркінді суларды түзеді, яғни қанша түрлі
өнеркәсіптер болса, іркінді суларды соншаға жіктеуге болады.
Ластану дережесі өнеркәсіптік іркінді сулар 2 түрге болінеді:
а) шартты таза су немесе шартты ластанған су.
ә) ластанған немесе шынайы іркінді судың өзі.
2. Іркінді судың су қоймасына түсу жағдайы бойынша:
а) ұйымдастырылған іркінді сулар.
ә) бытыраңқы немесе ұйымдастырылмаған іркінді сулар.
Бұл гигиеналық тұрғыдан 1-ші орын алып отыр.

Қара металлургияда іркінді сулардың түзілу жағдайы,
сандық және сапалық сипаттамасы.
Қара металлургияға жататындары: темір және марганец кендерін, және
шойын мен болатты өндіруге қажетті кен емес қазбаларын шығару және байыту
кәсіпорындары, шойын мен болатты балқыту металлургиялық зауыттары, прокат
немесе метиз өндіруші зауыттары, көмірбайыту мен коксохимиялық зауыттары,
машина жасау және басқа салалары.
Қара металлургия ірі су тұтынушы сала болып келеді. Оның үлесіне
еліміздің барлық жалпы су тұтыну көлемінің 15% келеді. Жалпы су тұтынудың
абсолюттік көлемі жыл сайын 4-5% өсіп келеді, қазіргі уақытта ол 30 млр м3
жылға жетті.
Қазіргі кезде металлургиялық іркінді сулары жекелеген цехтардың
суларынан құралып жалпы зауыттық іркінді суларын және оның сапалық құрамын
анықтайды.
Толық технологиялық циклды металлургиялық зауыттарда шойын мен болат
балқытылады, ал болаттан әр түрлі профильді прокаттар мен құбырлар
жасалады. Қазіргі кездегі металлургиялық комбинаты кешенінде коксохимиялық
және басқа өндірістер, сондай-ақ ЖЭО, механикалық және басқа қосалқы
цехтары бар.
Агломерациялық өндіріс процессінде су жабдықтарды салқындатуға және
гидротығыздауға (подшибниктерді, экгаузерлерді және түтін сорғыштарды
салқындатуға, вакуумнасостарды гидротығыздауға т.б.), газ коллекторының шаң
ұстағыш қаптарынан шаңдарды гидрошаюға, цехтарды тазалауға, тағы басқа да
процесстерге жұмсалады. Ластанған іркінді сулар агломерациялық фабриканың
барлық бөлімшелерінде пайда болады: күйдіру шихтасын дайындау және дозалау,
әктасты дайындау, материалдарды бөлу және агломерация корпустарында.
Іркінді судың құрамында механикалық қоспалар (13-20 гл), әктас, ал
бірқатар жағдайларда күкірт қоспалары болады, судың рН 12-13, сілтілігі 21-
22 мгэквл жетеді.
Домналық өндірісте шойын кеннен, окатыш агломератынан үздіксіз
істейтін домналық пеште балқытылады, мұнда отын ретінде кокс немесе табиғи
газ қолданылады. Судың көбі домна пештерін салқындатуға және домналық
газдарды тазалауға жұмсалады, судың бір бөлігі бункер астындағы бөлмелерді
гидротазалауға, құюшы машиналардағы шойынды салқындатуға т.б.
пайдаланылады. Бұл өндірісте қайта айналымды сумен қамтамасыздандыру жүйесі
қолданылады, оның құрамында суды салқындатуға арналған градирнялар,
бункерасты кеңістіктерінен, шойын құюшы машиналарынан және газды тазалаудан
келетін ластанған суды тазарту тұндырғыштары болады. Шөгінділері
сусыздандырылады немесе жинағышқа шығарылады. Домналық өндірістің іркінді
суларында 5 мгл дейін механикалық қоспалар, 9 мгэквл дейін кальций
гидрототығы түріндегі еріген заттар бар, рН 10-12.
Кенді мұздатушы қондырғылардың іркінді сулары мұнай өнімдерімен
ластанған. Су механикалық тазалаудан кейін қайта айналымды жүйесінде
пайдаланылады.
Болатты балқыту мартендік, электрлік балқыту пештерінде және
конвертерлерде жүргізіледі. Су негізінен металлургиялық агрегаттарды
салқындатуға және газдарды тазалауға жұмсалады. Іркінді судың түзілуіне
және құрамына әсер етуші негізгі факторлары болат қорытудың технологиялық
ерекшеліктері болып саналады. Бұл сулардың сипатты ерекшеліктері: бір
технологиялық циклдің (балқытудың) ішіндегі ластардың құрамының өте
біркелкісіздігі. Іркінді судағы қалқымалы заттардың құрамы үлкен диапозонда
ауытқып 20 гл жетеді.
Сондай-ақ, осы іркінді сулар ерігіш химиялық заттармен ластанған:
сульфаттармен, хлоридтермен, фторидтермен, әкпен және басқа да қышқылы
басым заттармен. Балқыту барысында судың белсенді реакциясы рН 2,5 тен 7,5
дейін ауытқиды.
Әр түрлі профильді металлдың прокаты ыстық және суық прокатының
ауысуында жасалады. Су прокатты жасағанда агрегаттар мен металлдарды
салқындатуға, қақты (акалинаны) гидрожууға және түсіруге, қудалаушы
(травильный) ерітіндісін дайындауға, қудалаудан кейін металлдарды жууға,
прокатты стандар үшін эмульсия ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.